Thaêng tieán moät söï phaùt trieån kinh teá
bieát toân troïng phaåm giaù
cuûa moïi ngöôøi vaø moïi daân toäc
Thaêng tieán moät söï phaùt trieån kinh teá bieát toân troïng phaåm giaù cuûa moïi ngöôøi vaø moïi daân toäc.
Roma (Vat. 18-12-2014) - Trong thaùng Gieâng naêm 2015 Ñuùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi chuùng ta caàu xin cho vieäc thaêng tieán moät söï phaùt trieån kinh teá bieát toân troïng phaåm giaù cuûa moïi ngöôøi vaø cuûa moïi daân toäc.
Khi duyeät xeùt nhieàu laõnh vöïc cuoäc soáng con ngöôøi treân theá giôùi, chuùng ta phaûi thöøa nhaän caùc tieán boä kyõ thuaät cuõng nhö caùc cô caáu xaõ hoäi ñaït ñöôïc cho pheùp con ngöoøi coù moät cuoäc soáng khoûe maïnh hôn, an ninh hôn vaø tröôøng thoï hôn.
Nhöng caùc tin töùc ñoù thöôøng chæ lieân quan tôùi caùc nöôùc kyõ ngheä giaàu, trong khi taïi nhieàu quoác gia ngheøo khaùc ngöôøi daân khoâng coù ñuû löông thöïc, an ninh vaø söùc khoûe, vì coù raát nhieàu ngöôøi cheát vì ñoùi khaùt vaø beänh taät. Ñaây laø lyù do taïi sao haøng naêm trong "Ngaøy löông thöïc theá giôùi" caùc Giaùo Hoaøng thöôøng nhaéc laïi cuøng caùc vaán ñeà, cuøng caùc tham voïng vaø lôøi van xin caùc chính quyeàn, caùc toå chöùc treân theá giôùi coi nhaân phaåm cuûa töøng ngöôøi laø öu tieân tuyeät ñoái trong moïi hoaït ñoäng.
Ngaøy 16 thaùng 5 naêm 2013 trong buoåi tieáp taân ñaïi söù caùc nöôùc Kirghizistan, Antigua-et-Barbuda, Luxembourg vaø Botswana caïnh Toøa Thaùnh, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ghi nhaän caùc tieán boä ñaùng ca ngoïi trong caùc laõnh vöïc y teá, giaùo duïc, vaø truyeàn thoâng. Nhöng ngaøi cuõng nhaän xeùt raèng coù bieát bao nhieâu ngöôøi trong thôøi ñaïi naøy coøn ñang phaûi soáng trong caûnh taïm bôï thöôøng ngaøy vôùi caùc haäu quûa ñaùng buoàn. Moät soá beänh taät gia taêng vôùi caùc haäu quaû taâm thaàn; sôï haõi vaø tuyeät voïng xaâm chieám con tim cuûa nhieàu ngöôøi ngay trong caùc nöôùc giaàu; nieàm vui soáng thuyeân giaûm; soã saøng vaø baïo löïc lan traøn; vaø ngheøo tuùng caøng gia taêng hôn nöõa. Phaûi tranh ñaáu ñeå soáng vaø soáng moät caùch xöùng ñaùng hôn. Moät trong nhöõng lyù do cuûa tình traïng naøy laø nôi töông quan cuûa chuùng ta vôùi tieàn baïc vaø vieäc chuùng ta chaáp nhaän söï thoáng trò cuûa noù treân con ngöôøi vaø treân caùc xaõ hoäi cuûa chuùng ta. Nhö theá cuoäc khuûng hoaûng maø chuùng ta ñang traûi qua khieán cho chuùng ta queân ñi nguoàn goác ñaàu tieân cuûa noù laø cuoäc khuûng hoaûng nhaân chuûng saâu roäng. Laø vieäc khöôùc töø quyeàn toái thöôïng cuûa con ngöôøi. Ngöôøi ta ñaõ taïo ra caùc thaàn töôïng môùi. Vieäc toân thôø con boø vaøng xöa kia giôø ñaây ñaõ tìm ra moät göông maët môùi vaø taøn nhaãn cuûa vieäc toân thôø tieàn baïc vaø trong söï ñoäc taøi cuûa kinh teá khoâng göông maët, cuõng khoâng coù muïc ñích thaät söï nhaân baûn.
Cuoäc khuûng hoaûng quoác teá trong caùc laõnh vöïc taøi chaùnh vaø kinh teá xem ra ñöa ra aùnh saùng caùc meùo moù leäch laïc vaø nhaát laø söï yeáu keùm to lôùn trong ñònh höôùng nhaân chuûng hoïc cuûa chuùng, giaûn löôïc con ngöôøi vaøo moät nhu caàu duy nhaát trong caùc nhu caàu cuûa noù: ñoù laø tieâu thuï. Teä hôn nöõa laø chính con ngöôøi ngaøy nay laïi bò coi nhö moät saûn phaåm tieâu thuï, coù theå söû duïng, roài vöùt boû# Trong moät boái caûnh nhö theá tình lieân ñôùi laø kho taøng cuûa ngöôøi ngheøo bò coi nhö choáng saûn xuaát, traùi nghòch vôùi tính hôïp lyù taøi chaùnh vaø kinh teá. Vaø khi nguoàn thu nhaäp cuûa moät thieåu soá gia taêng theo haøm soá muõ, thì thu nhaäp cuûa ñaïi ña soá yeáu keùm ñi.
Tieáp tuïc dieãn vaên noùi vôùi taân ñaïi söù caùc nöôùc Kirghizistan, Antigua-et-Barbuda, Luxembourg vaø Botswana caïnh Toøa Thaùnh,
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ khaúng ñònh raèng söï maát quaân bình naøy phaùt xuaát töø caùc yù thöùc heä thaêng tieán söï ñoäc laäp tuyeät ñoái cuûa caùc thò tröôøng vaø ñaàu cô tích tröõ taøi chaùnh, khöôùc töø quyeàn kieåm soaùt cuûa caùc chính quyeàn coù nhieäm vuï lo laéng cho coâng ích. Moät cheá ñoä ñoäc taøi voâ hình, ñoâi khi tieàm theå, ñöôïc thieát ñaët, vaø aùp ñaët caùc luaät leä vaø vaø möïc thöôùc cuûa noù, moät caùch khoâng theå cöùu vaõn ñöôïc nöõa. Ngoaøi ra nôï naàn vaø tín duïng khieán cho caùc nöôùc xa rôøi neàn kinh teá thöïc söï cuûa mình. Theâm vaøo ñoù laø naïn gian tham hoái loä len loûi vaø naïn troán thueá ích kyû vôùi caùc chieàu kích quoác teá. YÙ muoán quyeàn löïc vaø chieám höõu ñaõ trôû thaønh voâ haïn.
Ñaøng sau thaùi ñoä ñoù aån naáp söï khöoùc töø luaân lyù ñaïo ñöùc, khöôùc töø Thieân Chuùa. Cuõng nhö tình lieân ñôùi, luaân lyù ñaïo ñöùc phaù roái. Noù bò coi nhö choáng saûn xuaát, cuõng nhö quùa nhaân baûn, vì noù töông ñoái hoùa tieàn baïc vaø quyeàn bính; noù bò coi nhö moät söï ñe doïa, vì noù choái boû söï leøo laùi vaø baét con ngöôøi phuïc tuøng. Vì luaân lyù ñaïo ñöùc daãn tôùi Thieân Chuùa, laø Ñaáng ôû ngoaøi caùc phaïm truø cuûa thò tröôøng. Vì laø Ñaáng khoâng theå kieåm soaùt ñuôïc neân Thieân Chuùa bò caùc nhaø taøi chaùnh, kinh teá vaø chính trò coi laø nguy hieåm, vì Ngaøi keâu goïi con ngöôøi hieän thöïc traøn ñaày chính mình vaø ñoäc laäp khoûi moïi kieåu noâ leä. Luaân lyù ñaïo ñöùc - dó nhieân laø moät thöù luaân lyù ñaïo ñöùc khoâng yù thöùc heä - cho pheùp taïo ra moät theá quaân bình vaø traät töï xaõ hoäi nhaân baûn hôn. Trong nghóa ñoù toâi khích leä caùc baäc thaày taøi chaùnh vaø caùc chính quyeàn suy xeùt caùc lôøi naøy cuûa thaùnh Gioan Kim Khaåu: "Khoâng cho caùc ngöôøi ngheøo tham döï vaøo cuûa caûi cuûa hoï laø aên caép vaø laáy maát ñi cuoäc soáng cuûa hoï. Chuùng ta khoâng caàm giöõ cuûa caûi cuûa chuùng ta nhöng caàm giöõ cuûa caûi cuûa hoï" (Baøi giaûng veà Ladaroâ, 1,6; PG 48,992D).
Vaø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ keát thuùc baøi dieãn vaên nhu sau: Quyù ñaïi söù thaân meân, thaät ñaùng caàu chuùc vieäc thöïc hieän moät cuoäc caûi caùch taøi chaùnh coù luaân lyù ñaïo ñöùc keùo theo moät cuoäc canh caûi kinh teá laønh maïnh cho taát caû moïi ngöôøi. Tuy nhieân dieàu naøy seõ ñoøi hoûi moät thay ñoåi thaùi ñoä can ñaûm cuûa haøng laõnh ñaïo chính trò# Tieàn baïc phaûi phuïc vuï chöù khoâng cai trò. Giaùo Hoaøng yeâu thöông moïi ngöôøi: ngöôøi giaàu cuõng nhö ngöôøi ngheøo. Nhöng Giaùo Hoaøng cuõng coù boån phaän, nhaân danh Chuùa Kitoâ, nhaéc nhôû ngöôøi giaàu phaûi giuùp ngöôøi ngheøo, toân troïng hoï vaø thaêng tieán hoï. Giaùo Hoaøng môøi goïi tình lieân ñôùi voâ vò lôïi vaø söï trôû laïi cuûa luaân lyù ñaïo ñöùc cho con ngöôøi trong thöïc taïi taøi chaùnh vaø kinh teá.
Vôùi caùc tö töôûng treân ñaây trong thaùng gieâng tôùi naøy hieäp yù vôùi Ñöùc Thaùnh Cha vaø tín höõu coâng giaùo toaøn theá giôùi chuùng ta haõy caàu xin cho vieäc thaêng tieán moät söï phaùt trieån kinh teá bieát toân troïng phaåm giaù cuûa moïi ngöôøi vaø cuûa moïi daân toäc.
(YÙ chæ chung thaùng 1 naêm 2015)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)