Ngaøy ñaàu tieân cuûa
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ taïi Thoå Nhó Kyø
Ngaøy ñaàu tieân cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ taïi Thoå Nhó Kyø.
Ankara, Turky (VietCatholic News 28-11-2014) - Ñuùng 13.00 giôø, giôø Ankara, chuyeán maùy bay Alitalia chôû Ñöùc Phanxicoâ vaø ñoaøn tuøy tuøng ñaõ ñaùp xuoáng phi tröôøng Ankara, Thoå Nhó Kyø. Ñöùc Giaùo Hoaøng töôi cöôøi böôùc xuoáng maùy bay, tôùi baét tay chaøo hoûi caùc vò voïng Thoå Nhó Kyø, quay maët laïi chaøo tieåu ñoäi danh döï boàng suùng chaøo, roài tieán vaøo phoøng danh döï cuûa Phi Tröôøng. Khung caûnh beân trong khoâng ñöôïc phaùt hình, neân khoâng roõ nghi leã tieáp ñoùn ngaøi nhö theá naøo.
Chöøng 15 phuùt sau, Ñöùc Phanxicoâ xuaát hieän vaø leân xe hôi rôøi phi tröôøng ñeå vaøo thaønh phoá. Chæ coù moät xe moâtoâ hoä toáng, duø soá xe hôi ñi theo khaù ñoâng. Luùc xe môùi baét ñaàu chuyeån baùnh, chæ coù hai nhaân vieân an ninh ñi beân caïnh xe cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Truyeàn hình ngöng phaùt hình, khi ñoaøn xe vöøa rôøi khoûi phi tröôøng. Khoâng nhö chuyeán vieáng thaêm Quoác Hoäi AÂu Chaâu môùi ñaây, khi moïi di chuyeån cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñeàu ñöôïc tröïc tieáp truyeàn hình. Cuõng khoâng coù caûnh daân chuùng chaøo ñoùn Ñöùc Giaùo Hoaøng taïi saân bay, nhö ôû phi tröôøng Strasbourg. Tuy nhieân soá phoùng vieân vaø nhieáp aûnh gia khoâng thua gì bieán coá Strasbourg.
Maõi tôùi 13 giôø 45, giôø ñòa phöông, truyeàn hình cuõng khoâng coù hình aûnh naøo veà ñoaøn xe chôû Ñöùc Giaùo Hoaøng vaøo thaønh phoá. Thay vaøo ñoù laø hình aûnh coâng tröôøng Nhaø Thôø Thaùnh Pheâroâ hoaëc haøng chöõ TRT The Pope's Visit to Turkey.
Hurriyet Dailynews ôû Ankara, duø thuaät laïi chi tieát töøng giôø ngaøy ñaàu tieân cuûa chuyeán ñi, cuõng khoâng noùi nhieàu veà buoåi tieáp ñoùn taïi phi tröôøng Esenboga. Sau ñaây laø töôøng trình cuûa hoï:
13.45 - Maùy bay Ñöùc Giaùo Hoaøng haï caùnh xuoáng Phi Tröôøng Esenboga, Ankara.
13.58 - Ñöùc Giaùo Hoaøng tôùi Anitkabir, laêng "cha giaø daân toäc" Thoå Nhó Kyø Kemal Ataturk. Tôø bao vieát raèng "Vôùi moät quyeát ñònh khoâng ñònh tröôùc, ngaøi ñaõ söû duïng 'Con Ñöôøng Sö Töû' tröôùc khi toân kính nhaø saùng laäp cuûa Thoå Nhó Kyø".
13.59 - Ñöùc Giaùo Hoaøng caàu nguyeän tröôùc moä Ataturk
14.01 - Ñöùc Giaùo Hoaøng vieát soå löu nieäm taïi Anitkabir. Thoå Nhó Kyø khoâng nhöõng laø caây caàu töï nhieân giöõa hai luïc ñòa, ngaøi vieát theá tröôùc khi mong muoán nöôùc naøy cuõng trôû neân "moät nôi ñoái thoaïi". Tröôùc ñoù, coù töôøng trình cho hay "ñoái thoaïi" seõ laø taäp chuù cuûa chuyeán ñi. Thöïc vaäy, theo kyù giaû Sevil Erkus, cuõng cuûa tôø Hurriyet Dailynews, giöõa nhieàu baát oån ñang dieãn ra ôû Trung Ñoâng, cuoäc thaêm vieáng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñang ñöôïc coi nhö moät cô hoäi ñeå coå vuõ ñoái thoaïi vaø khoan dung giöõa ngöôøi Hoài Giaùo vaø ngöôøi Kitoâ Giaùo cuõng nhö giöõa Vatican vaø Giaùo Hoäi Chính Thoáng Giaùo. Ñaây cuõng laø nhaän ñònh cuûa phaùt ngoân vieân boä ngoaïi giao Thoå, Tanju Bilgic. OÂng naøy noùi raèng vaán ñeà "lieân minh giöõa caùc neàn vaên minh, ñoái thoaïi giöõa caùc neàn vaên hoùa, vieäc baøi ngoaïi, cuoäc chieán choáng kyø thò chuûng toäc vaø vieäc phaùt trieån chính trò trong vuøng" seõ thuoäc nghò trình cuûa chuyeán vieáng thaêm naøy.
14.02 - Trong moät ñoäng thaùi khoâng ñònh tröôùc khaùc, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vieáng vieän baûo taøng Atatuk beân trong Anitkabir.
14.08 - Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ rôøi vieän baûo taøng tôùi trung taâm chæ huy quaân söï Anitkabir nghæ ngôi trong choác laùt.
14.21 - Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ rôøi Anitkabir. Ñoaøn hoä toáng ñöa ngaøi tôùi dinh môùi xaây, voán gaây tranh caõi, cuûa toång thoáng teân laø "Ak Saray" (Baïch Dinh), nôi ngöôøi ta cho raèng ngaøi seõ ñoïc baøi dieãn vaên môû ñaàu keát aùn baïo löïc do nhöõng ngöôøi quaù khích gaây ra nhaân danh Thieân Chuùa vaø baøy toû tình lieân ñôùi vôùi caùc Kitoâ höõu vaø caùc nhoùm toân giaùo thieåu soá khaùc töøng bò ngöôøi duy thaùnh chieán taïi Syria vaø Irak taán coâng.
14.28 - Toång Thoáng Recep Tayyip Erdogan rôøi dinh toång thoáng ra gaëp Ñöùc GH Phanxicoâ taïi coång dinh thöï vó ñaïi thuoäc Khu Bestepe taïi Ankara. Caùc kieán truùc sö Thoå Nhó Kyø töøng keâu goïi Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng tham döï nghi leã taïi Dinh Ak Saray "khoâng coù pheùp xaây döïng" naøy. Nhöng phaùt ngoân vieân Toøa Thaùnh cho hay: nghi thöùc ngoaïi giao khoâng cho pheùp khaùch môøi yeâu caàu ñòa ñieåm ñöôïc nguyeân thuû quoác gia nôi ñeán tieáp ñoùn.
14.36 - Xe Ñöùc Giaùo Hoaøng tôùi dinh, ñöôïc hoä toáng bôûi ñoaøn veä binh côõi ngöïa ñuùng nghi thöùc.
14.37 - Toång Thoáng Erdogan chaøo möøng Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ taïi coång Dinh Toång Thoáng.
14.43 - Nghi thöùc chaøo möøng chaám döùt. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ trôû thaønh nguyeân thuû nöôùc ngoaøi ñaàu tieân ñöôïc tieáp ñoùn taïi dinh toång thoáng môùi cuûa Thoå Nhó Kyø. Hai nhaø laõnh ñaïo böôùc vaøo toøa nhaø chính ñeå hoäi kieán vôùi nhau. Ngöôøi ta mong ñôïi Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ xuaát hieän trong cuoäc hoïp baùo chung chöa töøng coù; cuoäc hoïp baùo naøy seõ ñöôïc truyeàn hình, sau buoåi hoäi kieán.
16.01 - Toång Thoáng Recep Tayyip Erdogan vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ toå chöùc buoåi hoïp baùo chung taïi Dinh Toång Thoáng taïi Ankara sau khi hoäi kieán vôùi nhau. Hai nhaø laõnh ñaïo khoâng döï ñònh traû lôøi caùc caâu hoûi.
16.03 - Sau khi ñaû kích "chuû nghóa baøi ngoaïi vaø kyø thò chuûng toäc taïi Taây Phöông", Toång Thoáng Erdogan cho hay sôû dó "caùc toå chöùc khuûng boá nhö ISIL, Boko Haram vaø al-Qaeda coù khaû naêng khai thaùc ngöôøi ta" laø vì caùc thaát baïi veà chính saùch.
16.07 - "Caùc cuoäc ñaûo chaùnh quaân söï, caùc cuoäc taøn saùt, vi phaïm nhaân quyeàn vaø ñoå maùu taïi moät soá quoác gia ñaõ khoâng ñöôïc theá giôùi phaûn öùng moät caùch thích ñaùng. Thöïc vaäy, chuùng gaàn nhö ñöôïc khuyeán khích" OÂng Erdogan noùi nhö theá, vaø moâ taû caùc haønh ñoäng cuûa quoác teá laø "hai maët" ñaëc bieät laø "chuû nghóa khuûng boá PKK" (cuûa ngöôøi Kurd) vaø caùc chính saùch cuûa cheá ñoä Syria.
16.09 - Nhaán maïnh ñeán "caùc caûi toå coù tính lòch söû" cuûa chính phuû Thoå Nhó Kyø "töøng caûi thieän quyeàn lôïi cho caùc nhoùm thieåu soá", Toång Thoáng Erdogan noùi raèng Thoå Nhó Kyø saün saøng giuùp "taïo ra caùc giaûi phaùp choáng kyø thò chuûng toäc, kyø thò Hoài Giaùo vaø baát khoan dung" trong khi cuõng nhaéc tôùi Lieân Minh Caùc Neàn Vaên Minh, moät saùng kieán chung cuûa Thoå Nhó Kyø vaø Taây Ban Nha.
16.11 - Toång Thoáng Erdogan noùi theâm: "Chuùng ta doø thaáy vaø caûm thaáy nguy cô ñang ñeán, môøi goïi nhaân loaïi phaûi ñeà cao caûnh giaùc".
16.14 - Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ baét ñaàu baøi dieãn vaên cuûa ngaøi baèng caùch nhaän ñònh raèng Anatolia laø moät ñòa ñieåm haønh höông cuûa caùc Kitoâ höõu khaép theá giôùi.
16.16 - Ngaøi noùi raèng "Chuùng ta caàn ñoái thoaïi. Ngöôøi Hoài Giaùo, Do Thaùi Giaùo vaø Kitoâ Giaùo neân coù cuøng caùc quyeàn lôïi vaø nghóa vuï nhö nhau tröôùc phaùp luaät".
16.18 - Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa töï do baùo chí; ngaøi noùi theâm raèng theá giôùi, nhaát laø Trung Ñoâng, ñang chôø ñôïi söï "nôû roä" cuûa neàn daân chuû.
16.20 - Ñöùc Giaùo Hoaøng keâu goïi: caûnh huynh ñeä töông taøn ôû Trung Ñoâng phaûi ñöôïc chaën ñöùng, vaø chuû nghóa cuoàng tín vaø cöïc ñoan phaûi bò moïi ngöôøi choáng laïi. Ngaøi noùi theâm: "caùc cuoäc taán coâng khuûng boá ñöôïc nhìn thaáy ñaëc bieät taïi Iraq vaø Syria, trong ñoù, nhieàu cuoäc taán coâng nhaém vaøo caùc nhoùm thieåu soá". Ngaøi caùm ôn Thoå Nhó Kyø ñaõ ñoùn nhaän ngöôøi tî naïn chieán tranh moät caùch ñaïi löôïng.
16.23 - Roõ raøng noùi tôùi cuoäc chieán quoác teá choáng ISIL, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ cho hay: "Caùc vaán ñeà [taïi Trung Ñoâng] khoâng theå ñöôïc giaûi quyeát baèng duy caùc phöông tieän quaân söï maø thoâi. Chuû nghóa cuoàng tín vaø chuû nghóa cöïc ñoan vaø caû caùc noãi sôï seät voâ lyù voán nuoâi döôõng hieåu laàm vaø kyø thò, caàn ñöôïc phaûn coâng baèng tình lieân ñôùi giöõa caùc tín höõu".
16.24 - Keát luaän baøi dieãn vaên, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi raèng: Thoå Nhó Kyø coù traùch nhieäm trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà trong vuøng. Ngaøi noùi: "Thieân Chuùa chuùc laønh cho Thoå Nhó Kyø vaø bieán noù thaønh ngöôøi xaây döïng hoøa bình vó ñaïi". Hai nhaø laõnh ñaïo rôøi phoøng hoïp baùo vôùi nhau sau khi ñaõ baét tay nhau.
17.15 - Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ tôùi Nha Giaùm Ñoác Toân Giaùo Söï Vuï cuûa Thoå Nhó Kyø, goïi laø Diyanet, ñeå gaëp vò tröôûng cô quan naøy laø Mehmet Gormez. Sau cuoäc hoäi kieán, ngöôøi ta mong seõ coù cuoäc hoïp baùo chung.
17.32 - Trong cuoäc hoïp baùo chung, tröôûng cô quan Diyanet laø Mehmet Gormez nhaán maïnh raèng Hoài Giaùo laø moät "toân giaùo cuûa hoøa bình". OÂng cho hay: "Chuùng ta ñaõ keùo theá giôùi tôùi bôø ñaïi hoïa baèng chính baøn tay chuùng ta. Chuùng ta khoâng theå ñoå traùch nhieäm leân ñaàu caùc söùc maïnh cuûa söï aùc". OÂng cho raèng moïi ngöôøi ñeàu coù traùch nhieäm ñoái vôùi vieäc dieãn ra caùc thaûm kòch hieän nay. Nhöõng keû leân tieáng nhaân danh Thieân Chuùa, nhö nhöõng keû cöïc ñoan chaúng haïn, dó nhieân, cuõng laø thaønh phaàn gaây ra vaán ñeà. Chuû nghóa khuûng boá laø "laøm loaïn choáng laïi Thieân Chuùa, vaø trong tö caùch ngöôøi Hoài Giaùo, chuùng toâi baùc boû chuû nghóa quùa khích vaø vieäc ñoå maùu naøy".
17.43 - Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ baét ñaàu baøi dieãn vaên cuûa ngaøi baèng caùch caùm ôn oâng Gormez "trong tö caùch tröôûng ñaùng kính cuûa ñònh cheá quan troïng naøy".
17.48 - Sau khi nhaéc laïi raèng Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI cuõng ñaõ vieáng Diyanet trong chuyeán vieáng thaêm Thoå Nhó Kyø naêm 2006, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ cho hay "ñoái thoaïi ñang thu haùi ñöôïc nhieàu taàm quan troïng hôn trong thôøi ñieåm coù nhieàu khuûng hoaûng naøy" nhö "thaûm kòch" ñang dieãn ra taïi Iraq vaø Syria.
17.50 - Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaán maïnh tôùi caùc thöïc haønh toân giaùo chung cuûa Kitoâ höõu vaø ngöôøi Hoài Giaùo nhö toân kính AÙpraham, coi ngaøi nhö toå phuï, vaø aên chay. Keát thuùc baøi dieãn vaên, ngaøi höùa seõ caàu nguyeän cho oâng Gormez.
18.00 - Chöông trình chính thöùc trong ngaøy ñaàu tieân vieáng thaêm Thoå Nhó Kyø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ chaám döùt.
Vuõ Vaên An