Söù ñieäp hy voïng
cho moät chaâu AÂu ñaõ trôû neân "giaø nua"
Söù ñieäp hy voïng cho moät chaâu AÂu ñaõ trôû neân "giaø nua".
Strasbourg (WHÑ 26-11-2014) - Vaøo gaàn tröa thöù Ba 25 thaùng 11 naêm 2014, Ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ ngoû lôøi vôùi "hôn 500 trieäu ngöôøi daân cuûa 28 nöôùc thaønh vieân" cuûa Lieân minh chaâu AÂu, trong suoát 35 phuùt, tröôùc caùc ñaïi bieåu teà töïu taïi Nghò vieän chaâu AÂu ôû Strasbourg. Ñöùc giaùo hoaøng ñaõ ñeà caäp ñeán raát nhieàu vaán ñeà, töø quyeàn con ngöôøi coù nguoàn goác Kitoâ giaùo cuûa luïc ñòa cuõ, ñeán coâng aên vieäc laøm, vaán ñeà nhaäp cö vaø vaán ñeà sinh thaùi.
Ñöùc giaùo hoaøng cho thaáy ngaøi coù moät suy tö raát bao quaùt, nhaéc nhôû tôùi thaùi ñoä cuûa Toaø Thaùnh vaø cuûa Giaùo hoäi saün saøng tieáp tuïc cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc ñònh cheá chaâu AÂu.
Vò giaùo hoaøng ñaàu tieân khoâng phaûi laø ngöôøi chaâu AÂu ñaët chaân leân ñaát cuûa nhöõng theå cheá chaâu AÂu ñaõ khaéc saâu cuoäc vieáng thaêm cuûa mình trong theá giôùi hoâm nay, "hôn moät phaàn tö theá kyû sau cuoäc vieáng thaêm cuûa Ñöùc giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II". 26 naêm sau, vò giaùo hoaøng ngöôøi Argentina ñaõ nhìn nhaän raèng "nhieàu ñieàu ñaõ thay ñoåi. Caùc khoái ñoái ñaàu nhau chia ñoâi luïc ñòa khi aáy nay khoâng coøn nöõa", vaø gôïi laïi baøi dieãn vaên cuûa vò tieàn nhieäm cuûa mình ngöôøi Ba Lan vaøo naêm 1988, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ baøy toû nieàm "öôùc ao 'chaâu AÂu, voán ñöôïc trang bò moät caùch toät baäc vôùi caùc theå cheá töï do vaø coù theå moät ngaøy kia phaùt trieån tôùi nhöõng chieàu kích maø ñòa lyù vaø caû lòch söû ñaõ daønh cho mình', ñöôïc daàn daàn trôû thaønh hieän thöïc".
Ñöùc Phancicoâ ñaõ veõ neân moät chaân dung ñoâi khi cöùng coûi cuûa chaâu AÂu ngaøy nay, khaéc ghi "trong moät theá giôùi phöùc taïp hôn, ñang chuyeån ñoäng maïnh, caøng ngaøy caøng trôû neân noái keát vôùi nhau vaø toaøn caàu hoaù": ñoù laø hình aûnh cuûa luïc ñòa ngaøy nay "ñaõ nhö giaø ñi moät chuùt vaø nhö bò kìm haõm laïi". Moät chaâu AÂu coù khuynh höôùng caûm thaáy mình nhö "khoâng coøn ôû trong vò trí chuû choát nhö tröôùc trong moät boái caûnh nhìn mình vôùi con maét nhieàu khi xa caùch, caûnh giaùc, vaø ñoâi khi ngôø vöïc". Moät döï aùn cuõng laøm gia taêng "söï nghi kî cuûa caùc coâng daân". Ñöùc giaùo hoaøng laøm voïng laïi "moät caûm giaùc chung veà söï meät moûi vaø giaø nua, cuûa moät chaâu AÂu trôû thaønh baø noäi, baø ngoaïi vaø khoâng coøn khaû naêng sinh saûn vaø sinh ñoäng".
Vò trí trung taâm cuûa Con Ngöôøi
Con ngöôøi chieám vò trí trung taâm trong baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ. Tröôùc tieân laø caùc quyeàn cuûa con ngöôøi, beân trong Coäng ñoàng chaâu AÂu "cuõng nhö trong quan heä vôùi caùc nöôùc khaùc". Ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha, ñoù laø moät "cam keát quan troïng vaø tuyeät vôøi, vì vaãn coøn quaù nhieàu nhöõng hoaøn caûnh trong ñoù con ngöôøi bò ñoái xöù nhö nhöõng ñoà vaät: ngöôøi ta coù theå laäp trình vieäc thuï thai, hình haøi vaø tính ích lôïi cuûa noù, vaø roài coù theå bò vaát ñi khi khoâng coù ích nöõa, bôûi vì ñaõ trôû neân yeáu, oám ñau hay giaø nua".
Cöû toaï voã tay. Vaø Ñöùc giaùo hoaøng noùi tieáp: "Coå vuõ phaåm giaù cuûa con ngöôøi coù nghóa laø nhìn nhaän con ngöôøi coù nhöõng quyeàn baát khaû nhöôïng vaø khoâng theå bò töôùc ñoaït theo sôû thích cuûa moät soá ngöôøi naøo ñoù, vaø caøng khoâng theå bò töôùc ñoaït vì nhöõng lôïi ích kinh teá". Nghóa vuï cuõng gaén vôùi quyeàn lôïi, bôûi vì "moïi nhaân sinh ñeàu gaén vôùi moät boái caûnh xaõ hoäi, vôùi ngöôøi khaùc vaø vôùi ích lôïi chung cuûa chính xaõ hoäi". Theo Ñöùc giaùo hoaøng, thieáu yù thöùc veà ích lôïi chung seõ daãn ñeán xung ñoät vaø baïo löïc,.
Nhöng Con Ngöôøi ñaõ bò tình traïng coâ ñôn, "moät trong nhöõng caên beänh phoå bieán nhaát taïi chaâu AÂu" xoùi moøn. Moät noãi ñau coøn bò gia taêng bôûi khuûng hoaûng kinh teá taùc ñoäng tröôùc tieân ñeán nhöõng ngöôøi coù tuoåi, "bò boû maëc cho soá phaän cuûa hoï", ñeán ngöôøi treû, "thieáu nhöõng ñieåm quy chieáu vaø cô hoäi cho töông lai", roài ñeán ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi nhaäp cö, "ñi tìm moät töông lai toát ñeïp hôn". Khoâng keå tôùi nhöõng "loái soáng ít nhieàu mang tính ích kyû". Ñoái vôùi Ñöùc giaùo hoaøng, moái hieåm nguy ñoái vôùi con ngöôøi laø "bò bieán thaønh moät baùnh xe trong moät coã maùy coi con ngöôøi nhö moät moùn haøng tieâu thuï ñeå söû duïng". Haäu quaû laø moät "neàn vaên hoùa pheá thaûi": "khi söï soáng chaúng coøn ích lôïi gì cho söï vaän haønh cuûa guoàng maùy naøy, noù seõ bò loaïi boû maø chaúng caàn ñaén ño suy tính gì nhieàu, nhö trong tröôøng hôïp cuûa nhöõng beänh nhaân ôû vaøo giai ñoaïn choùt, cuûa nhöõng ngöôøi giaø bò boû rôi vaø khoâng ngöôøi chaêm soùc, hay cuûa nhöõng ñöùa treû bò gieát cheát tröôùc khi chaøo ñôøi".
Caàn phaûi "taïo thuaän lôïi cho caùc khaû naêng" cuûa Con Ngöôøi. Baét ñaàu baèng giaùo duïc, "khôûi ñi töø gia ñình laø teá baøo caên baûn vaø yeáu toá cao quyù cuûa moïi xaõ hoäi", keá ñoù, baèng caùc theå cheá giaùo duïc vaø cuoái cuøng laø coâng aên vieäc laøm; caùc chính saùch veà vaán ñeà naøy caàn phaûi ñöôïc taïo thuaän lôïi, bôûi vì "caàn phaûi ñem laïi phaåm giaù cho con ngöôøi baèng caùch baûo ñaûm nhöõng ñieàu kieän thích hôïp ñeå noù ñöôïc theå hieän".
"Moät lòch söû hai ngaøn naêm gaén chaâu AÁu vôùi Kitoâ giaùo"
Ñöùc giaùo hoaøng cuõng tröïc tieáp ngoû lôøi vôùi caùc ñaïi bieåu chaâu AÂu. Ngaøi nhaéc nhôû hoï veà ñoøi hoûi ñaët ra tröôùc maét hoï: "duy trì söùc soáng cuûa neàn daân chuû cuûa caùc daân toäc chaâu AÂu", bôûi vì "chaâu AÂu laø moät gia ñình caùc daân toäc". Ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi "traùnh caùc caùch thöùc ñaùnh ñoàng laøm loaõng ñi thöïc taïi: thaùi ñoä trong saïch nhö thieân thaàn, nhöõng chuû nghóa toaøn trò phi lòch söû, nhöõng neàn ñaïo ñöùc khoâng coù loøng nhaân töø, nhöõng hoïc thuyeát chuû trí khoâng coù söï khoân ngoan".
Ngaøi cuõng nhaéc nhôû hoï veà coäi reã Kitoâ giaùo cuûa luïc ñòa: "Moät chaâu AÂu khoâng coøn khaû naêng môû ra tröôùc chieàu kích sieâu nhieân cuûa cuoäc soáng laø moät chaâu AÂu ñang lieàu mình ñaùnh maát daàn daàn linh hoàn cuûa mình, vaø caû caùi tính thaàn nhaân vaên töøng ñöôïc yeâu quyù vaø ñöôïc baûo veä".
Ñöùc Phanxicoâ "cho laø caên baûn, khoâng chæ di saûn maø Kitoâ giaùo ñaõ ñeå laïi trong quaù khöù ñoái vôùi vieäc hình thaønh xaõ hoäi vaên hoùa cuûa luïc ñòa, maø nhaát laø söï ñoùng goùp cuûa Kitoâ giaùo muoán ñem laïi, hieän taïi vaø trong töông lai, cho söï phaùt trieån cuûa luïc ñòa". Vaø Ñöùc giaùo hoaøng traán an: "söï ñoùng goùp naøy khoâng phaûi laø moät moái nguy hieåm cho tính theá tuïc cuûa caùc Nhaø nöôùc, cho söï ñoäc laäp cuûa caùc ñònh cheá cuûa lieân minh, nhöng ngöôïc laïi, laø moät söï phong phuù hoùa". Caùc lyù töôûng ñaõ taïo neân Lieân minh naøy töø buoåi ñaàu ñaõ cho thaáy roõ: "hoaø bình, söï boå trôï vaø tình lieân ñôùi, moät chuû nghóa nhaân vaên ñaët troïng taâm vaøo söï toân troïng phaåm giaù con ngöôøi".
Ñöùc giaùo hoaøng noùi tieáp: "Moät lòch söû hai ngaøn naêm gaén keát chaâu AÂu vaø Kitoâ giaùo. Moät lòch söû khoâng thieáu nhöõng xung ñoät, sai laàm vaø toäi loãi, nhöng luoân ñöôïc thuùc ñaåy bôûi yù muoán xaây döïng ñieàu toát laønh".
Vaø Ñöùc giaùo hoaøng keát luaän vôùi lôøi leõ ñaày söùc maïnh vaø hy voïng: "Ñaõ ñeán luùc phaûi töø boû yù töôûng veà moät chaâu AÂu khieáp sôï vaø kheùp mình laïi, ñeå gôïi leân vaø coå vuõ cho moät chaâu AÂu ñoùng vai troø chuû choát, chaát chöùa khoa hoïc, ngheä thuaät, aâm nhaïc, nhöõng giaù trò nhaân vaên vaø caû nieàm tin".
(Vatican Radio)
Mai Taâm löôïc dòch