Caùc nguy cô ñe ñoïa töï do löông taâm
vaø töï do ngoân luaän taïi AÂu chaâu
Caùc nguy cô ñe ñoïa töï do löông taâm vaø töï do ngoân luaän taïi AÂu chaâu.
Phoûng vaán oâng Martin Kugler, thaønh vieân toå chöùc Quan saùt söï baát khoan nhöôïng vaø kyø thò kitoâ höõu taïi AÂu chaâu.
Roma (RG 7-11-2014; Vat. 25-11-2014) - Töø nhieàu naêm qua ngöôøi ta ñang chöùng kieán caûnh caùc kitoâ höõu ngaøy caøng bò baùch haïi vaø kyø thò taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, keå caû taïi caùc nöôùc AÂu chaâu kitoâ. Vôùi 200 trieäu kitoâ höõu bò baùch haïi taïi nhieàu nöôùc, ñaëc bieät laø taïi caùc nöôùc coù ña soá daân theo Hoài giaùo vaø AÁn giaùo, Kitoâ giaùo ñaõ trôû thaønh toân giaùo bò baét bôù vaø kyø thò taøn teä nhaát töø xöa tôùi nay vaø ngay trong theá kyû 21 naøy.
Khoâng keå tröôøng hôïp cuûa caùc nöôùc coäng saûn nhö Trung quoác, Baéc Haøn, Cuba vaø Vieät Nam, luoân thöïc thi chính saùch ñaøn aùp, kyø thò nhaèm tieâu dieät toân giaùo, töø naêm 2001 tôùi nay con soá caùc kitoâ höõu thieåu soá bò baùch haïi taïi Trung Ñoâng vaø AÙ chaâu, töø Ai Caäp cho tôùi Pakistan, ñaõ gia taêng raát nhieàu vì caùc löïc löôïng hoài giaùo cöïc ñoan. Laø kitoâ höõu taïi caùc nöôùc Baéc Phi vaø vuøng Trung Ñoâng khoâng coù nghóa laø tuyeân xöng moät toân giaùo thieåu soå vaø khaùc vôùi toân giaùo chính thöùc laø Hoài giaùo, nhöng bò coi nhö laø tieáp noái söï xaâm laêng cuûa Kitoâ giaùo taây phöông, laø nhaäp theå ñöôøng loái chính trò cuûa Hoa Kyø trong chía khoùa toân giaùo vaø cuûa Taây phöông voâ thaàn toäi loãi. Chính vì theá caùc kitoâ höõu bò tieâu dieät moät caùch coù heä thoáng. Nhaát laø khi hoï daïi dieän cho caùc thaønh trì sau cuøng cuûa töï do toân giaùo vaø töï do tö töôûng cuûa caû moät quoác gia treân bình dieän chính trò. Ñieån hình nhö tröôøng hôïp cuûa oâng Shabaz Bhatti, boä tröôûng caùc nhoùm thieåu soá taïi Pakistan, ñaõ bò aùm saùt hoài thaùng 3 naêm 2011, vì ñaõ maïnh meõ beânh vöïc vaø tranh ñaáu cho quyeàn cuûa caùc kitoâ höõu vaø caùc toân giaùo thieåu soá.
Cöù 4 ngöôøi treân theá giôùi bò baùch haïi vì caùc lyù do chuûng toäc, quoác tòch hay toân giaùo, thì coù 3 ngöôøi laø tín höõu kitoâ. Vaø ngöôøi ta chæ nhaéc tôùi caùc cuoäc baùch haïi naøy, khi soá ngöôøi bò gieát leân tôùi haøng chuïc ngöôøi. Môùi nhaùt laù caùc vuï baùch haïi choáng laïi kitoâ höõu beân Irak vaø Siria do caùc löïc löôïng thaùnh chieán hoài giaùo cuûa nhaø nöôùc Hoài chuû möu. Haøng traêm ngaøn kitoâ höõu ñaõ phaûi boû nhaø cöûa, ruoäng vöôøn, taøi saûn ra ñi vôùi haøi baøn tay traéng, tieán veà vuøng Kurdistan laùnh naïn, khi thaønh phoá Mossoul bò caùc löôïng naøy chieám ñoùng hoài thaùng 8 naêm 2014. Ít laâu sau laïi tôùi löôït caùc kitoâ höõu Siria phaûi chay troán sang Thoå Nhó Kyø. Nhieàu kitoâ huõu ñaõ bò caùc löïc löôïng cuûa nhaø nöôùc hoài ISIS cuoàng tín chaët ñaàu vaø ñoùng ñinh, vì khoâng chòu theo Hoài giaùo.
Taïi Ai Caäp laøn soùng baùch haïi caùc kitoâ höõu ñaõ buøng noå hoài naêm 2011. Ñaõ coù haøng traêm kitoâ höõu bò ngöôøi hoài gieát, haøng ngaøn ngöôøi khaùc bò thöông vaø haøng chuïc nhaø thôø bò ñoát phaù.
Cuõng trong naêm 2011 ñaõ coù nhieàu nhaø thôø tin laønh taïi Bejaia beân Algeria bò ñoùng cöûa. Beân Libia thaùng gieâng naêm 2012 caùc löïc löôïng hoài tuyeân boá thaønh laäp Nhaø nöôùc Hoài vaø aùp duïng luaät Sharia cho taát caû moïi ngöôøi, caám vieäc rao truyeàn Tin Möøng kitoâ, vaø aùp duïng luaät töû hình cho nhöõng ngöôøi phaïm thöôïng chæ trích Hoài giaùo hay boû Hoài giaùo ñeå theo moät toân giaùo khaùc.
Beân Nigeria töø naêm 2010 ñeán nay caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín Boko Haram ñaõ lieân tuïc taán coâng caùc laøng maïc, nhaø thôø vaø tröôøng hoïc kitoâ taïi Damaturu, Kaduna, Kano, Yalwa, khieán cho maáy ngaøn tín höõu thieät maïng, haøng ngaøn ngöôøi bò thöông vaø haøng chuïc ngaøn ngöôøi khaùc phaûi di cö laùnh naïn. Binh só Boko Haram thöôøng taán coâng caùc kitoâ höõu trong caùc dòp leã Giaùng Sinh, Phuïc sinh vaø ngaøy Chuùa Nhaät, trong khi hoï ñang tham döï thaùnh leã. Môùi ñaây theo göông caùc löïc löôïng thaùnh chieán hoài Irak vaø Siria hoï cuõng tuyeân boá thaønh laäp Nhaø nöôùc Hoài taïi Borno, laø bang coù ña soá ngöôøi theo Hoài giaùo. Moäng cuûa nhoùm naøy laø bieán toaøn vuøng baéc Nigeria nôi coù ña soá daân theo Hoài giaùo thaønh moät Califat hoài.
Beân Somalia naêm 1989 caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín aùm saùt Giaùm Muïc Mogadiscio. Naêm 2008 hoï ñoát phaù bình ñòa nhaø thôø chính toøa. Naêm 2011 hoï gieát caùc thanh nieân vaø phuï nöõ kitoâ vaø baét coùc maáy nhaân vieän thieän nguyeän ngöôøi Taây Ban Nha.
Beân Sudan cuoäc noäi chieán keùo daøi hôn 40 naêm giöõa mieàn Baéc coù ña soá daân Araäp theo hoài giaùo vaø mieàn Nam coù nhieàu boä laïc theo Kitoâ giaùo ñaõ khieán cho haèng traêm ngaøn kitoâ höõu thieät maïng. Khi mieàn Nam Sudan ñoäc laäp ngaøy muøng 9 thaùng 7 naêm 2011 chính quyeàn ñaõ ñeå cho hôn 1 trieäu kitoâ höõu soáng taïi mieàn baéc trong tình traïng baáp beânh. Vuï ñaøn aùp gaây tieáng vang quoác teá laø vuï keát aùn töû baø baùc só Mariam Yehya Ibrahim, 27 tuoåi ñang mang thai vì baø theo Kitoâ giaùo.
Taïi Afghanistan vieäc theo Kitoâ giaùo coù theå bò keát aùn töû hình. Caùc kitoâ höõu khoâng ñöôïc tuï hoïp nhau coâng khai vaø phaûi chòu raát nhieáu aùp löïc cuûa xaõ hoäi vaø chính quyeàn. Beân Bhutan tuy hieán phaùp môùi ban haønh naêm 2008 ñaõ caûi tieán töï do toân giaùo, nhöng caùc kitoâ höõu vaãn phaûi soáng ñaïo aâm thaàm. Beân Pakistan nhieàu tín höõu hoài lôïi duïng luaät choáng phaïm thöôïng vu khoáng cho caùc kitoâ höõu khieán cho haøng traêm ngöôøi bò tuø toäi vaø bò xöû töû.
Beân AÁn Ñoä naêm 2008 caùc laøn soùng baïo löïc taán coâng caùc kitoâ höõu, do caùc nhoùm aán giaùo cuoàng tín chuû möu trong bang Orissa, ñaõ khieán cho nhieàu ngöôøi cheát, haøng traêm ngöôøi bò thöông vaø 50.000 kitoâ höõu phaûi laån troán trong röøng nhieàu thaùng trôøi. Thoáng keâ naêm 2011 cho bieát ñaõ coù 2,141 vuï tín höõu aán giaùo taán coâng vaø baùch haïi caùc kitoâ höõu. Beân Indonesia naêm 1999 caùc vuï taán kích choáng tín höõu kitoâ do caùc nhoùm hoài cuoàng tín chuû möu treân ñaûo Maluku ñaõ khieán cho 20,000 ngöôøi thieät maïng vaø nöûa trieäu ngöôøi phaûi taûn cö laùnh naïn. Ñaõ coù haøng traêm nhaø thôø, tröôøng hoïc, nhaø thöông, beänh xaù vaø cô sôû kitoâ bò ñoát phaù.
Rieâng taïi AÂu chaäu ngöôøi ta cuõng ghi nhaän caùc baùch haïi vaø kyø thò gia taêng ñoái vôùi Kitoâ giaùo. Caùc chính quyeàn ñôøi hay duy ñôøi cöïc ñoan tìm moïi caùch ñeå gaït boû Kitoâ giaùo ra ngoaøi leà xaõ hoäi, gay gaét chæ trích boâi nhoï haøng giaùo phaåm, bòt mieäng Giaùo Hoäi, khoâng cho phaùt bieåu lieân quan tôùi caùc vaán ñeà luaân lyù ñaïo ñöùc xaõ hoäi. Vieäc ñeo töôïng aûnh Chuùa cuõng coù theå laø nguy cô khieán maát vieäc laøm. Tuy chöa ñeán choã coù luaät söùc khoûe nhö beân Hoa Kyø baét buoäc caùc nhaø thöông, toå chöùc, ñaïi hoïc vaø cô sôû cuûa Giaùo Hoäi phaûi cung caáp thuoác ngöøa thai hay traû leä phí phaù thai cho caùc nhaân vieân, nhöng nhieàu chính quyeàn vaø ñaûng phaùi chính trò aâu chaâu ñang tìm caùch cheøn eùp caùc Giaùo Hoäi Kitoâ, ñaëc bieät laø Giaùo Hoäi coâng giaùo. Hoï tìm ñöa ra caùc luaät leä trong chieàu höôùng ñoù, baét caùc tín höõu phaûi haønh ñoäng traùi vôùi löông taâm vaø nieàm tin kitoâ cuûa mình. Caùc baùc só coù theå bò truy toá tröôùc toøa aùn neáu töø choái phaù thai, hay trôï töï.
Tröôùc laøn soùng baùch hai caùc kitoâ höõu beân Trung Ñoâng gia taêng hoài thaùng 8 naêm 2014 Hoäi Ñoàng Giaùm Muc Italia ñaõ thaønh laäp Ngaøy caàu nguyeän cho caùc kitoâ höõu bò baùch haïi, ngaøy 15 thaùng 8. Trong thoâng baùo caùc Giaùm Muïc Italia ñaõ toá caùo caùc chính quyeàn AÂu chaâu laø "lo ra, thôø ô, muø vaø ñieác tröôùc caùc cuoäc baùch haïi haèng traêm ngaøn kitoâ höõu" ñang dieãn ra tröôùc maét moïi ngöôøi. Thaät theá, tröôùc thaûm caûnh cuûa haøng traêm trieäu kitoâ höõu bò baùch hai vaø kyø thò treân theá giôùi caùc chính quyeàn vaø ñaûng phaùi chính trò AÂu chaâu ñaõ haàu nhö hoaøn toaøn döûng döng thinh laëng, khoâng phaûn öùng.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán oâng Martin Kugler, thaønh vieân toå chöùc Quan saùt söï baát khoan nhöôïng vaø kyø thò kitoâ höõu taïi AÂu chaâu.
Hoûi: Thöa oâng, ñaâu laø thaùch ñoá maø caùc kitoâ höõu aâu chaâu phaûi ñöông ñaàu hieän nay?
Ñaùp: Thaùch ñoá maø caùc tín höõu kitoâ aâu chaâu phaûi ñöông ñaàu hieän nay goàm hai maët. Tröôùc heát noù lieân quan tôùi tình traïng loaïi tröø vaø kyø thò gia taêng taïi nhieàu quoác gia, dó nhieân laø vôùi caùc möùc ñoä khaùc nhau, tuøy theo neàn vaên hoùa thoáng trò vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng thoáng trò, nhöng noùi chung noù ñi theo höôùng naøy. Vaán ñeà thöù hai maø chuùng toâi phaûi ñoái phoù laø caùc haïn cheá treân bình dieän phaùp luaät, trong ñoù coù caùc haïn cheá töï do löông taâm cuûa caùc kitoâ höõu hoaït ñoäng trong laõnh vöïc y khoa, hay töï do ngoân luaän tröôùc caùc vaán ñeà nhö hoân nhaân vaø gia ñình, hay vieäc giaùo duïc tính duïc do Nhaø nöôùc ñieàu haønh. Caùc kitoâ höõu phaûi ñöông ñaàu khoâng chæ vôùi söï baát khoan nhöôïng gia taêng, maø cuõng coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc haïn cheá phaùp luaät nöõa.
Hoûi: Ngöôøi ta coù caûm nhaän ñöôïc chuùt naøo tình hình beân Irak, Siria hay taïi caùc nöôùc khaùc nôi coù caùc cuoäc baùch haïi choáng laïi caùc kitoâ höõu khoâng?
Ñaùp: Taïi AÂu chaâu chuùng ta khoâng noùi tôùi baùch haïi. Vaán ñeà hoaøn toaøn khaùc. Nhöng nhö chuùng ta coù theå caûm thaáy töø caùc anh chò em kitoâ beân Irak, Iran vaø Siria. Coù moät söï lieân luïy giöõa thaùi ñoä thuï ñoäng, vieäc thieáu yù thöùc veà "töï do toân giaùo" beân AÂu chaâu vaø caùc vaán ñeà maø caùc anh chò em naøy phaûi ñöông ñaàu trong caùc quoác gia cuûa hoï. Thaät theá, neáu caùc giôùi chöùc chính trò aâu chaâu cöông quyeát hôn moät chuùt vaø nhaán maïnh nhieàu hôn treân yù nghóa cuûa söï "töï do toân giaùo", hoï cuõng coù theå nghieâm ngaët hôn trong caùc ñöôøng loái chính trò ñoái vôùi caùc quoác gia khaùc. Toâi xin ñôn cöû moät thí duï. Caùch ñaây hai naêm Lieân hieäp AÂu chaâu ñaõ trieäu taäp moät phieân hoïp caáp Boä tröôûng ngoaïi giao ñeå thaûo luaän veà caùc toäi phaïm choáng laïi caùc kitoâ höõu beân Ai Caäp. Tình hình luùc ñoù thaät laø theâ thaûm. Sau cuoäc hoïp naøy ñaùng lyù ra hoï ñaõ phaûi coâng boá moät nghò ñònh giuùp thieát laäp moät ñöôøng loái chính trò nöôùc ngoaøi chung cho toaøn Lieân Hieäp AÂu chaâu lieân quan tôùi Ai Caäp. Nhöng hoï ñaõ khoâng theå soaïn thaûo taøi lieäu ñoù, bôûi vì hoï ñaõ töø choái noùi ñeán caùc "kitoâ höõu". Vì moät lyù do "chính trò ñuùng ñaén" hoï ñaõ khoâng muoán noùi raèng "ñaõ coù caùc kitoâ höõu bò gieát cheát" hay "caùc kitoâ höõu ñang maát caùc quyeàn cuûa hoï", bôûi vì hoï ñaõ muoán duy trì treân moät bình dieän bình ñaúng giöõa caùc toân giaùo. Baát cöù ai ñoïc moät taøi lieäu nhö theá, cuõng seõ nhaän ra ngay raèng caùc Boä tröôûng ngoaïi giao trong Lieân Hieäp AÂu chaâu cuõng ñaõ khoâng hieäp nhaát trong vieäc dieãn taû noãi lo laéng cuûa hoï, chöù noùi gì tôùi chuyeän beânh vöïc quyeàn töï do cuûa caùc tín hiöõu kitoâ.
Hoûi: Vaäy laøm theá naøo ñeå caûi tieán tình hình cuûa caùc kitoâ höõu taïi AÂu chaâu, treân bình dieän toân giaùo cuõng nhö treân bình dieän chính trò, thöa oâng?
Ñaùp: Toâi troâng thaáy hai con ñöôøng cho kitoâ höõu AÂu chaâu. Moät con ñöôøng laø loä trình raát tænh thöùc vaø thu thaäp tin töùc moät caùch saâu roäng hôn lieân quan tôùi caùc traùch nhieäm cuûa giaùo daân, chöù khoâng chæ ñeå nhieäm vuï ñoù cho Giaùo Hoäi. Con ñöôøng kia laø caùc chính trò gia kitoâ phaûi can ñaûm hôn, phaûi bieát coù traùch nhieäm duy nhaát lieân ñôùi vôùi caùc kitoâ höõu gaêp khoù khaên nhaát trong caùc nöôùc AÂu chaâu, trong ñoù hoï ñaõ laø moät thieåu soá roài. Ñaây cuõng laø moät daáu chæ cuûa tình lieân ñôùi ñoái vôùi kitoâ höõu caùc nöôùc khaùc ñang bò baùch haïi thöïc söï. Nhö vaäy toâi nghó raèng neáu chuùng ta tranh ñaáu cho töï do toân giaùo taïi AÂu chaâu treân bình dieän y khoa, luaân lyù ñaïo ñöùc, giaùo duïc, quyeàn cuûa caùc cha meï, treân bình dieän khoâng kyø thò - vaø taïi nhöõng nôi coù moät ñöôøng loái chính trò choáng kyø thò, thì caùc tín höõu kitoâ seõ baét ñaàu maát quyeàn töï do haønh ñoâng trong theá giôùi lao ñoäng - chuùng ta seõ thaønh coâng trong vieäc trao ban moät daáu hieäu tích cöïc cho caû caùc anh chò em ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc vaán ñeà lôùn hôn nhieàu nöõa.
(RG 7-11-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)