Hoäi thaûo "Toân kính Toå tieân"

Kyû nieäm 50 naêm aùp duïng Huaán thò

"Plane compertum est"

veà toân kính oâng baø toå tieân

Hoäi thaûo "Toân kính Toå tieân": Kyû nieäm 50 naêm aùp duïng Huaán thò "Plane compertum est" veà toân kính oâng baø toå tieân.

Saøigoøn, Vieät Nam (WHÑ 1-10-2014) - Cuoäc xung ñoät "Nhöõng nghi thöùc Trung Hoa" vaø nhöõng nghi thöùc veà loøng toân kính oâng baø toå tieân taïi Trung Hoa, Vieät Nam, Ñaïi Haøn, Nhaät Baûn ñaõ beá taéc maáy traêm naêm daøi. Beá taéc ngay giöõa caùc nhaø truyeàn giaùo vôùi nhau, giöõa chính quyeàn vôùi giaùo quyeàn vaø giöõa Toaø Thaùnh vôùi ñòa phöông, ñaëc bieät cuoäc beá taéc buøng noå ngay trong coõi taâm cuûa caùc Kitoâ höõu thuôû ban ñaàu. Nhöng sau côn möa trôøi laïi saùng. Ngaøy Huaán thò Plane compertum est ra ñôøi, nieàm vui oaø vôõ ra khaép vuøng AÙ Ñoâng.

Hoâm nay kyû nieäm 50 naêm thoâng caùo cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc mieàn Nam Vieät Nam aùp duïng Huaán thò Plane compertum est, thöøa uûy nhieäm Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, Uyû ban Vaên hoaù tröïc thuoäc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam toå chöùc cuoäc hoäi thaûo veà Loøng toân kính OÂng baø Toå tieân taïi Trung taâm Muïc vuï Saøi Goøn, vaøo hai ngaøy ñaàu thu 2014 vôùi ban thuyeát trình goàm linh muïc Phanxicoâ Xavieâ Ñaøo Trung Hieäu, giaùo sö Giaùo Söû; giaùo sö Traàn Vaên Ñoaøn, giaùo sö Ñaïi hoïc Phuï Nhaân (Ñaøi Loan); Ñöùc giaùm muïc Phaoloâ Nguyeãn Thaùi Hôïp; linh muïc giaùo sö Giuse Vuõ Kim Chính S.J. giaùo sö Ñaïi hoïc Phuï Nhaân, ñoàng nghieäp cuûa giaùo sö Ñoaøn. Haøng gheá ñaàu daønh cho hoäi thaûo vieân coù Ñöùc giaùm muïc Antoân Vuõ Huy Chöông - giaùo phaän Ñaø Laït; Ñöùc giaùm muïc Micae Hoaøng Ñöùc Oanh - giaùo phaän Kontum; Ñöùc giaùm muïc Pheâroâ Nguyeãn Vaên Khaûm - giaùo phaän Myõ Tho; Ñöùc oâng Phanxicoâ B. Traàn Vaên Khaû; Ñöùc oâng Barnabeâ Nguyeãn Vaên Phöông vaø khoaûng 330 linh muïc tu só vaø moät soá nhoû giaùo daân daøn traûi trong hoäi tröôøng.

Saùng ngaøy 25 thaùng 09 naêm 2014, luùc 8g45 Ñöùc cha Giuse Vuõ Duy Thoáng töôi cöôøi böôùc leân khai maïc cuoäc hoäi thaûo vôùi nieàm xaùc tín, Huaán thò Plane compertum est laø coät moác laøm böøng leân nieàm vui cuûa tín höõu Vieät Nam vaø Ñöùc cha ñaõ hình dung cuoäc hoäi thaûo nhö laø taâm tình chaân thaønh chia seû trong moái giao thoa giöõa vaên hoaù vaø ñöùc tin, giöõa toân kính oâng baø toå tieân vôùi nhöõng xaùc tín "Chuùa Kitoâ laø Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát" vaø "Ngoaøi Giaùo hoäi khoâng coù ôn cöùu ñoä". Khi vaøo cuoäc, Ñöùc cha coøn caûm nhaän nhöõng thao thöùc khoân nguoâi ngay giöõa loøng Giaùo hoäi, Giaùo hoäi Vieät Nam vaø Giaùo hoäi toaøn caàu ñang ñöùng tröôùc coâng trình truyeàn giaùo môùi khoâng keùm gian truaân hôn thuôû ban ñaàu aáy. Trong nieàm xaùc tín, vôùi nhöõng caûm nhaän vaø taâm tình aáy Ñöùc cha long troïng tuyeân boá khai maïc cuoäc Hoäi Thaûo Kyû Nieäm 50 Naêm AÙp Duïn Huaán Thò Plane Compertum Est Veà Toân Kính OÂng Baø Toå Tieân.

Dieãn Tieán Veà Loøng Toân Kính Toå Tieân Theo Doøng Lòch Söû

Tieáp lôøi khai maïc cuûa Ñöùc cha Giuse, trong tín hieäu noùng hoåi nhieät tình chaøo ñoùn, cha Phanxicoâ X. Ñaøo Trung Hieäu böôùc leân dieãn ñaøn trình baøy ñeà taøi Haønh Trình Hoäi Nhaäp Gian Truaân, Nghi Leã Thôø Kính Toå Tieân. Cuøng nhau ngöôïc doøng lòch söû maáy traêm naêm, ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe coù luùc nhö noùi vaø nghe trong khoùi höông ngaøo ngaït cuûa baøn thôø gia tieân, coù luùc thoang thoaûng nhöõng côn gioù maùt cuûa baàu trôøi thanh bình, nhöng nhieàu khi vaêng vaúng leänh caám nghieâm nhaët cuûa giaùo quyeàn. Ñaëc bieät qua giôùi thieäu cuûa thuyeát trình vieân moïi ngöôøi ñeàu hình dung khuoân daùng nhieät tình cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo nöôùc ngoaøi, thôøi naøo, nôi naøo, duø ñaêm chieâu lo laéng hay thö thaùi möøng vui, vò naøo cuõng ñeå loä loøng tin vaøo Tin Möøng caùc ngaøi rao giaûng, "ra ñi trong nöôùc maét seõ veà trong haân hoan". Thuôû aáy nhieàu vò truyeàn giaùo coù theå chaúng vui tröôùc nhöõng hieåu laàm hay leänh caám cuûa beà treân veà nhöõng nghi thöùc toân kính oâng baø nhöng khoâng ñeå loä nhöõng baát maõn, khoâng hình thaønh nhöõng "beø roái" trong loøng Giaùo hoäi. Vaø caùc taân toøng taïi Trung Hoa, Vieät Nam coù theå phaûi ngaäm ñaéng nuoát cay, bò kyø thò nhö ngöôøi ngoaïi quoác, mang tieáng baát hieáu nhöng haàu heát vaãn vui loøng, "chòu khoù vì Chuùa". Cuoái cuøng thuyeát trình vieân khaúng ñònh ñaõ coù moät neà neáp veà ñaïo hieáu nôi ñaây vôùi nhöõng thaùnh leã ngaøy gioã oâng baø, ñaõ saün nhöõng lôøi kinh caàu cho oâng baø cuøng vôùi nhöõng di aûnh toå tieân döôùi baøn thôø Chuùa nhö baøn thôø gia tieân nho nhoû. Cha coøn neâu roõ vieäc töôûng nhôù toå tieân nôi caùc gia ñình vaø nghi thöùc caùo gia tieân trong ngaøy hoân leã cuõng nhö baøi hoïc veà loøng hieáu thaûo giaûng daïy trong caùc lôùp giaùo lyù hoân nhaân vaø taân toøng ñaõ khaù phoå bieán trong caùc gia ñình Coâng giaùo.

Caùm ôn böôùc chaân lòch söû ñöa ñaïo hieáu Kitoâ giaùo hoäi nhaäp vaøo neàn vaên hoaù tam giaùo, ban ñaàu chæ laø nhöõng loái moøn chaúng maáy ai ñi nhöng daàn daø loái moøn ñaõ thaønh con ñöôøng theânh thang Kitoâ höõu cuøng ñi, nhaát laø sau Plane compertum est. Theo con ñöôøng ñaõ roäng môû, hy voïng cuoäc Tin Möøng hoaù ngaøy caøng nôû hoa beân trôøi ñoâng.

Sau ba möôi phuùt thö giaõn, giaùo sö Traàn Vaên Ñoaøn thuoäc Haøn Laâm Vieän Coâng Giaùo AÙ Chaâu trình baøy ñeà taøi, Ñaïo Thôø Kính Toå Tieân, Baøi Hoïc Cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Trung Hoa. Giaùo sö Ñoaøn thuyeát trình beân ngoaøi baûn vaên vieát cho hoäi thaûo, vôùi loái noùi dí doûm soáng ñoäng, giaùo sö xaùc nhaän, loái chuyeån dòch sai yù nghóa nhöõng töø ngöõ nhö "toå tieân, thaùnh nhaân, toân, thôø, vaùi laïy" laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân daãn tôùi hieåu laàm ñaïo hieáu Trung Hoa vaø thaùi ñoä caám ñoaùn nhöõng nghi thöùc toân kính toå tieân vaø nhaán maïnh, toå laø ngöôøi sinh ra. Vò toå cao nhaát laø Thieân, Ñaáng vónh haèng ñaõ sinh ra moïi loaøi, tieáp tôùi laø cha meï sinh ra con caùi, cha meï sinh ra söï soáng nhoû, coøn thaùnh nhaân laø nhöõng ngöôøi baûo veä söï soáng lôùn cuûa daân toäc. Töø toân laø haønh vi nhö cuùi ñaàu, baùi, quyø, laïy dieãn taû moái töông quan vôùi beà treân. Toân khoâng chæ daønh rieâng cho Ñaáng Toái Cao (Thieân). Hoaø vaøo loái hieåu ñoù, con ngöôøi coù ñaïo, ñaïo laø muïc ñích, phöông theá, laø ñöôøng ñi, laø nguyeân taéc öùng xöû trong cuoäc soáng. Ñaïo uyeån chuyeån trong doøng ñôøi neân coù ñaïo hieáu, ñaïo soáng vaø ñaïo bò khuoân eùp seõ khoâng coøn laø ñaïo. Ñaïo soáng cuûa Vieät Nam ñeán töø vaên hoaù Trung Hoa nhöng ñaõ bieán ñoåi thaønh ñaïo soáng Vieät Nam vôùi nhieàu ñieåm khaùc vôùi ñaïo soáng Trung Hoa. Chaúng haïn OÂng Trôøi (Vieät Nam) khaùc vôùi Thieân Chuùa (Thieân cuûa Trung Hoa). OÂng Trôøi Vieät Nam nhieàu nhaân caùch hôn, vaø baøi vò ñöôïc söû duïng taïi Vieät Nam ít hôn Trung Hoa. Trong phaàn keát luaän, giaùo sö Traàn vaên Ñoaøn mong muoán nhöõng aùp duïng thöïc teá veà loøng toân kính toå tieân ñöôïc moät neàn thaàn hoïc thöùc thôøi soi saùng.

Ñònh Höôùng Loøng Toân Kính Toå Tieân Theo Loái Nhìn Thaàn Hoïc

Saùng ngaøy thöù nhì 26 thaùng 09 naêm 2014, Ñöùc cha Phaoloâ Nguyeãn Thaùi Hôïp môû ñaàu baøi thuyeát trình vôùi lôøi môû: "Caâu chuyeän MC vöøa keå raát hôïp vôùi baøi trình baøy cuûa toâi". Caùc hoäi thaûo vieân nhôù ngay caâu chuyeän ôû phaàn daãn vaøo ñeà taøi. Nghe keå moät buoåi chieàu muøa heø, Chuùa Gieâsu tôùi döï moät traän boùng ñaù giöõa moät ñoäi tuyeån Tin Laønh vaø ñoäi tuyeån Coâng giaùo. Hoâm aáy caùc coå ñoäng vieân Tin Laønh vaø coå ñoäng vieân Coâng giaùo ngoài chaät caû khaùn ñaøi. Ngaøi say söa theo doõi töøng ñöôøng banh, töøng cuù suùt ngoaïn muïc. Baát chôït Coâng giaùo suùt thuûng löôùi Tin Laønh. Chuùa Gieâsu ñöùng baät daäy, voã tay, huyùt saùo reo möøng laøm caùc coå ñoäng vieân Coâng giaùo vui nhö môû hoäi, hoï chaéc maåm, "Thaøy ñöùng veà phe mình, coøn ai thaéng noåi!" Nhöng ngay sau 5 phuùt, ñoäi Tin Laønh phuïc thuø vôùi cuù suùt nhö trôøi giaùng. "Moät ñeàu". Ngöôøi ta chuù yù ngay, treân khaùn ñaøi danh döï, ngöôøi khaùch danh döï nhaát, Chuùa Gieâsu ñang vöøa vaãy noùn vöøa nhaûy ñieäu chieán thaéng coøn caùc coå ñoäng vieân Tin Laønh hoø la vang trôøi, "Thaøy uûng hoä chuùng ta!" Rieâng phe Coâng giaùo söõng sôø, "Sao laï vaäy, chaúng leõ Chuùa ñi haøng hai! Coâng giaùo thaéng Chuùa cuõng voã tay, Tin Laønh thaéng cuõng hoan hoâ!". Ai chaúng bieát giai thoaïi vaãn laø giai thoaïi, nhöng giai thoaïi naøy coù thaät, thaät ôû taâm lyù beân naøy beân kia. Moãi beân ñeàu muoán nhoát kín Chuùa trong voøng troøn phe mình! Ñöùc cha Phaoloâ noái nhòp, Chuùa Gieâsu khoâng chæ ñi haøng hai nhöng coøn ñi haøng ba, haøng naêm, haøng baûy laø thöôøng! Vaø bieát mình saép böôùc vaøo moät "sieâu ñeà taøi noùi vôùi caùc sieâu nhaân", ngaøi noùi vui, "Toâi saép noùi nhöõng chuyeän treân trôøi, ai nguû thì cöù nguû" nhöng yù laø "nguû cuõng khoâng ñöôïc vôùi toâi!" Vôùi ñeà taøi Vai Troø Cuûa Caùc Toân Giaùo Khaùc Trong Chöông Trình Cöùu Ñoä, tuy trình baøy nhöõng chuyeän treân trôøi, thuyeát trình vieân ñaõ ñöa ngöôøi nghe tieáp caän vôùi doøng chaûy ñaày bieán ñoäng cuûa tö töôûng thaàn hoïc ñan xen nhau trong lòch söû Giaùo hoäi veà Ñöùc Kitoâ Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát vaø phoå quaùt, ngoaøi Giaùo hoäi khoâng coù ôn cöùu ñoä. Roõ raøng ñaây laø nhöõng tieàn ñeà thaàn hoïc saùt söôøn vôùi nhöõng ai ñang tha thieát ñi tìm nhöõng aùp duïng thöïc haønh loøng toân kính toå tieân. Ñöùc cha men theo Thaùnh Kinh vaø huaán quyeàn Giaùo hoäi môû ra höôùng nhìn cuûa Thaàn Khí hoïc, "Coâng ñoàng ñaõ nhìn nhaän caùc toân giaùo nhö nhöõng con ñöôøng cöùu ñoä" (Hieán cheá Lumen Gentium 16-17, Tuyeân ngoân Nostra Aetate soá 2 vaø Saéc leänh Ad Gentes 3,9,11). Vaø chaáp nhaän söï hieän dieän cuûa Thaùnh Linh ôû beân trong cuõng nhö beân ngoaøi, Ñöùc Gioan Phaoloâ II nhìn thaáy nôi caùc toân giaùo khaùc "nhöõng phaûn aûnh cuûa chaân lyù duy nhaát, caùc haït gioáng cuûa Ngoâi Lôøi (Thoâng ñieäp Redemptor Hominis, 11) ñang daãn daét nhaân loaïi veà moät höôùng duy nhaát, baát chaáp nhöõng con ñöôøng choïn löïa coù khaùc bieät nhau ñeán ñaâu chaêng nöõa..."

Sau moät giôø möôùt moà hoâi ñaùnh vaät vôùi ñeà taøi gai goùc, Ñöùc cha nôû nuï cöôøi raïng rôõ maõn nguyeän coù veû cuõng laø nuï cöôøi "laáy loøng" caùc hoäi thaûo vieân cuõng ñang möôùt moà hoâi sau moät giôø baùm theo thuyeát trình vieân. Cuoái cuøng vò thuyeát trình vieân giaùm muïc ñi vaøo keát luaän, "Chöông trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa chæ laø moät vaø bao troïn taát caû lòch söû nhaân loaïi. Bieán coá Nhaäp Theå cuûa Ngoâi Lôøi trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ laø cao ñieåm cuûa tieán trình tieäm tieán qua ñoù Thieân Chuùa ñaõ töï maïc khaûi cho con ngöôøi. Haønh ñoäng 'laøm ngöôøi', cuoäc soáng nhaân loaïi, giaùo huaán, caùi cheát vaø söï phuïc sinh vinh hieån cuûa Ngaøi noùi leân yù nghóa saâu thaúm vaø tuyeät vôøi nhaát tình yeâu Thieân Chuùa ñoái vôùi nhaân loaïi".

Baøi thuyeát trình thöù hai saùng ngaøy 26 thaùng 09 naêm 2014 ñöôïc göûi gaém cho linh muïc Giuse Vuõ Kim Chính, Doøng Teân, môùi trôû veà töø Ñaøi Loan. Cha Chính laø giaùo sö tröôøng Ñaïi hoïc Phuï Nhaân, Ñaøi Loan. Vöøa vaøo ñeà cha höùa heïn ngay, "Saùng sôùm nay Ñöùc cha Phaoloâ ñaõ noùi nhöõng chuyeän treân trôøi, coøn toâi, toâi seõ keùo chuyeän treân trôøi xuoáng ñaát". Vaø vôùi tieáng lôøi, cöû chæ bình thaûn cha vaøo ñeà Trong Boái Caûnh Tam Giaùo, Thöû Tìm Moät Neàn Thaàn Hoïc Veà Toân Giaùo (Ñaïo Hieáu). Tröôùc heát cha ñöa hoäi thaûo vieân veà vôùi nhöõng vaán ñeà lôùn cuûa toân giaùo nhö toân giaùo laø gì, ñaâu laø caên tính cuûa toân giaùo, tam giaùo coù phaûi toân giaùo? Cha xaùc ñònh, Toân giaùo bieåu loä yù nghóa cuûa cuoäc soáng vaø cuõng xaùc ñònh tam giaùo laø toân giaùo, töø ñoù môû ñeà taøi sang ñaïo hieáu vaø ñi tìm caên nguyeân vieäc toân kính oâng baø: "Thieân töû teá thieân ñòa, teá töù phöông, teá sôn xuyeân, teá ngöõ töï, chö haàu phöông töï, teá nguõ töï (töùc laø teá thaàn cöûa, ngoõ, gieáng, beáp vaø giöõa nhaø), chö haàu teá phöông mình ôû, teá nguõ töï, quan ñaïi phu teá nguõ töï, keû só teá toå tieân" (Saùch Leã kyù). ÔÛ Vieät Nam, duø ñöôïc tröïc tieáp teá töï "Trôøi" hay chæ giaùn tieáp qua Thaàn Thaùnh, toå tieân, ngöôøi Vieät ñeàu tin töôûng vaøo söï lieân ñôùi "Thieân nhaân töông döõ". Theo ñoù con ngöôøi ñöôïc phuù cho nhaân tính ñeå nhaän ra thieân lyù, ñeå moâ phaïm Thieân tính, ñeå trong cuoäc soáng hoï thöïc thi nhaân ñaïo hôïp vôùi Thieân ñaïo. Theo cha, Ñaïo Hieáu ôû vaên hoaù bình daân laø yeáu toá quan troïng lieân ñôùi giöõa Tam Giaùo, ñaïo hieáu thöôøng baét nguoàn töø nhöõng huyeàn thoaïi, nhaát laø töø giai thoaïi caùc baäc anh huøng daân toäc hay thaàn thoaïi cuûa caùc vò vó nhaân. Nhö ñeàn thôø Thaùnh Gioùng, Phuø Ñoång Thieân Vöông, Hai Baø Tröng hay Quan Vaân Tröôøng, Quan AÂm Thò Kính... hoï chaáp nhaän moïi chö thaàn, nhö laø caùc baäc thaàn linh, phaàn lôùn vôùi moät thaùi ñoä laø "kính nhi vieãn chi", neáu hoï caûm thaáy caùc thaàn linh ñoù khoâng coù quan heä gì vôùi hoï vaø khoâng naèm trong phaïm vi ñaïo hieáu cuûa hoï.

Vöøa sang phaàn thaûo luaän, giaùo sö Traàn Vaên Ñoaøn thôû phaøo ngoû ngay vôùi ñoàng nghieäp, "vaäy laø heát moät buoåi saùng, caû Ñöùc cha Phaoloâ vaø cha Chính ñeàu noùi chuyeän treân trôøi!" Nhöng ai chaúng bieát, caû hai thuyeát trình vieân ñeàu thieát tha goùp nhöõng suy tö thaàn hoïc ñònh höôùng cho nhöõng aùp duïng thöïc teá bieåu toû loøng toân kính oâng baø toå tieân.

Höôùng Tôùi Nhöõng Saùng Kieán Thöïc Haønh Veà Loøng Toân Kính Toå Tieân

Hai buoåi chieàu ngaøy 25 vaø 26 thaùng 09 naêm 2014 daønh ñeå thaûo luaän tìm nhöõng saùng kieán thöïc haønh loøng toân kính oâng baø toå tieân theo huaán thò Plane compertum Est vaø thoâng caùo cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc mieàn Nam Vieät Nam, do linh muïc Toång thö kyù Uyû ban Vaên hoaù Giuse Trònh Tín YÙ ñieàu hôïp. Theâm vaøo nhöõng goùp yù taïi choã, coøn nhöõng ñoùng goùp töø khaép nôi, do caùc linh muïc tu só vaø caùc thaønh phaàn Daân Chuùa nhaän ñöôïc lôøi môøi goùp suy tö vaø saùng kieán töø treân maïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, maïng caùc giaùo phaän vaø nhieàu trang maïng khaùc. Ban Thö kyù ghi nhaän caùc goùp yù, hình thaønh baûn goùp yù cuûa hoäi thaûo seõ ñöôïc trình leân Hoäi ñoàng Giaùm muïc.

Tröôùc khi chia tay, Ñöùc cha Giuse Vuõ Duy Thoáng, Chuû tòch Uyû ban Vaên hoaù tröïc thuoäc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam tha thieát ngoû lôøi cuøng caùc hoäi thaûo vieân: Thöù nhaát, ghi nhaän veà nhöõng ngaøy gian truaân cuûa quaù khöù höôùng tôùi töông lai trong tình thaân vaø hieäp thoâng cuûa hoäi thaûo vieân; thöù hai, caùm ôn caùc hoäi thaûo vieân ñaõ goùp maët, goùp yù vaø caùc thuyeát trình vieân goùp suy tö ñònh höôùng; ngaøi cuõng caùm ôn taát caû nhöõng baøn tay khoái oùc ñoùng goùp vaät chaát vaø tinh thaàn cho cuoäc hoäi thaûo dieãn tieán toát ñeïp; vaø thöù ba, öôùc heïn gaëp laïi moïi ngöôøi trong laàn hoäi thaûo keá tieáp.

Vôùi Ñöùc cha, cuoäc hoäi thaûo ñöôïc thaáy nhö laø cuoäc hoäi thaûo cuûa Kyù ÖÙc vaø Thao Thöùc. Phaûi, hoäi thaûo ñaõ coù nhieàu ghi nieäm ñeïp ñeå nhôù vaø cuõng coøn bao nhieâu guùt maéc traên trôû vaø bieát maáy taâm tình cho thao thöùc tröôùc caùnh ñoàng truyeàn giaùo meânh moâng Vieät Nam vaø caû vuøng AÙ Ñoâng.

Uyû ban Vaên hoaù / HÑGMVN

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page