Theá giôùi hoïc ñöôïc gì töø hai theá chieán?
Theá giôùi hoïc ñöôïc gì töø hai theá chieán?
Roma (Vat. 12-09-2014) - Saùng thöù baåy 13 thaùng 9 naêm 2014 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vieáng thaêm ñaøi töôûng nieäm chieán só traän vong taïi Redipuglia vaø cöû haønh thaùnh leã taïi nghóa trang caùc töû só nhaân dòp kyû nieäm 100 naêm ngaøy Ñeä Nhaát Theá Chieán buøng noå.
Redipuglia laø nghóa trang quaân ñoäi lôùn nhaát taïi Italia vôùi moä cuûa hôn 100 ngaøn töû só cuûa Theá chieán thöù nhaát, trong ñoù coù 30 ngaøn chieán só voâ danh. Nghóa trang naøy chæ caùch bieân giôùi nöôùc Slovenia vaøi caây soá, vaø ñöôïc khaùnh thaønh ngaøy 13 thaùng 9 naêm 1938. Sau khi vieáng thaêm nghóa trang AÙo-Hung, ñaët voøng hoa tröôùc ñaøi töôûng nieäm, vaøo luùc 10 giôø Ñöùc Thaùnh Cha chuû söï thaùnh leã ñoàng teá taïi ñaøi töôûng nieäm vôùi caùc vò Giaùm Muïc ñaëc traùch caùc giaùo haït quaân ñoäi Italia vaø caùc nöôùc cuøng nhieàu Giaùm Muïc khaùc. Cuoái thaùnh leã Ñöùc Thaùnh Cha ñoïc kinh caàu cho caùc binh só töû traän vaø caùc naïn nhaân chieán tranh. Ngaøi cuõng trao cho moãi Giaùm Muïc hieän dieän moät ngoïn ñeøn ñeå thaép saùng trong caùc leã töôûng nieäm Ñeä Nhaát Theá Chieán taïi caùc giaùo phaän lieân heä.
Ñeä Nhaát Theá Chieán ñaõ buøng noå ngaøy 28 thaùng 7 naêm 1914, vaø chaám döùt ngaøy 11 thaùng 11 naêm 1918. Caùc cuoäc ñuïng ñoä dieãn ra tai AÂu chaâu, Trung Ñoâng, nhieàu ñaûo Thaùi Bình Döông, Ñaïi Taây Döông vaø AÁn Ñoä, theo caùc phaûn öùng lieân minh daây chuyeàn giöõa caùc nöôùc. Ñaõ coù hôn 70 trieäu ngöôøi bò ñoäng vieân, trong soá naøy coù 60 trieäu taïi caùc nöôùc AÂu chaâu, vaø hôn 9 trieäu binh só ngaõ guïc taïi chieán tröôøng, khoâng keå khoaûng 7 trieäu thöôøng daân bò thieät maïng.
Maët khaùc trong caùc ngaøy 31 thaùng 8 ñeán muøng 2 thaùng 9 naêm 2014, caùc Giaùm Muïc Ñöùc vaø Ba Lan ñaõ cuøng cöû haønh caùc leã nghi töôûng nieäm 75 naêm Ñeä Nhò Theá Chieán buøng noå.
Theá Chieán Thöù II baét ñaàu ngaøy muøng 1 thaùng 9 naêm 1939, khi quaân ñoäi Ñöùc Quoác Xaõ taán coâng Ba Lan, vaø chieán tranh ñaõ keùo daøi 6 naêm khieán cho 62 trieäu ngöôøi cheát, trong ñoù coù 25 trieäu binh só: 17 trieäu ngöôøi thuoäc khoái ñoàng minh vaø 8 trieäu ngöôøi thuoäc khoái Truïc goàm Ñöùc, YÙ vaø Nhaät Baûn. Khoái ñoàng minh coù 33 trieäu thöôøng daân bò cheát, trong khi khoái Truïc coù 4 trieäu thöôøng daân thieät maïng.
Hai theá chieán ñaõ khieán cho gaàn 80 trieäu ngöôøi cheát, haøng chuïc trieäu ngöôøi khaùc bò thöông hay taøn pheá, vaø bao nhieâu trieäu ngöôøi phaûi soáng trong caûnh ngheøo tuùng, ñoùi khaùt, beänh taät, khoán khoå, vì caùc quoác gia laâm chieán ñaõ doác ñoå taøi löïc vaø saùt teá nhaân löïc cho thaàn chieán tranh vaø taøn phaù. Haøng traêm thaønh phoá laøng maïc ñaõ bò boû bom bình ñòa, tan hoang. Bieát bao nhieâu hy sinh, moà hoâi, maùu vaø nöôùc maét cuûa haøng bao theá kyû xaây döïng, vun troàng, vôùi bom ñaïn cuûa chieán tranh chæ trong chôùp nhoaùng ñaõ bieán thaønh tro buïi. Nam giôùi bò ñoäng vieân, ñaát ñai bò boû hoang khoâng ngöôøi canh taùc, phuï nöõ vaø treû em phaûi nai löng laøm vieäc trong caùc haõng cheá taïo khí giôùi hay canh taùc caàm chöøng khoâng ñuû thöïc phaåm cung caáp cho gia ñình. Toaøn daân phaûi thaét löng buoäc buïng hy sinh cho chieán tranh.
Nhìn vaøo lòch söû nhaän loaïi ngöôøi ta thaáy ñaõ khoâng coù theá kyû naøo nhieàu chieán tranh vaø xung khaéc nhö theá kyû 20 vôùi hôn 180 cuoäc chieán lôùn nhoû, trong ñoù haøng chuïc chieán cuoäc vaãn coøn tieáp dieãn trong theá kyû 21 hieän nay. Töø vaøi thaùng qua vôùi söï kieän caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín thaønh laäp Nhaø Nöôùc Hoài beân Siria vaø Irak cuõng nhö beân Nigeria, thi haønh chieán saùch dieät chuûng toân giaùo vaø boä toäc vôùi caùc cuoäc taøn saùt taäp theå daõ man, xöû baén haøng ngaøn binh só, chaët ñaàu caét coå caû treû thô, töôùc ñoaït nhaù cöûa, ruoäng vöôøn vaø taøi saûn cuûa caùc kitoâ höõu vaù caùc nhoùm hoài thieåu soá, vaø ñuoåi hoï ra ñi vôùi hai baøn tay traéng. Caùc löïc löôïng ISIS öôùc mô taøi laäp ñeá quoác Ottoman ñaõ bò huûy boû naêm 1920, ñeå tieán tôùi choã hoài giaùo hoùa vaø thoáng trò toaøn theá giôùi. Caùc ñe doïa vaø khieâu khích cuûa Nhaø nöôùc Hoài ñaõ khieán cho Hoa Kyø, Anh, Phaùp Ñöùc, Ba Lan, Italia vaø caùc quoác gia Araäp Baéc Phi thaønh laäp lieân minh choáng caùc löïc löôïng ISIS.
Beân caïnh ñoù laïi coøn theâm cuoäc khuûng hoaûng taïi Ucraina vôùi chieán tranh ly khai vaø cuoäc xaâm laêng cuûa quaân ñoäi Nga taïi Crimea. Tuy Hoa Kyø vaø Lieân Hieäp AÂu chaâu ñaõ ñöa ra caùc bieän phaùp tröøng phaït kinh teá, nhöng xem ra nöôùc Nga khoâng nao nuùng, vì bieát raèng chính quyeàn cuûa toång thoáng Barack Obama khoâng ôû trong theá maïnh do nhieàu vaán ñeà khaùc nhau, vaø caùc quoác gia trong Lieân Hieäp AÂu chaâu vaãn coøn kieät queä, chöa ra khoûi cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaønh traàm troïng keùo daøi töø naêm 2008 tôùi nay. Khi xua quaân xaâm laêng Ucraina oâng Vladimir Putin cuõng ñaõ tính toaùn caùc nöôùc côø nhaèm thöïc hieän giaác moäng taùi laäp ñeá quoác "Nga vó ñaïi". vaø giaønh laïi vai troø laõnh ñaïo ñaõ maát treân baøn côø chính trò theá giôùi, sau khi ñeá quoác coäng saûn Lieân Xoâ suïp ñoå. Vaø Ucraina, quoác gia thaønh vieân cöïu khoái Varsava, laø con côø thaêm doø ñaàu tieân. Toång thoáng Putin quùa bieát caùc nöôùc trong Lieân Hieäp AÂu chaâu raát caàn daàu hoûa vaø khí ñoát cuûa Nga, ñaëc bieät moãi khi muøa ñoâng tôùi, neân vieäc saùp nhaäp Crimea vaøo Nga seõ môû maøn cho chieán dòch taùi chieám caùc vuøng coù ngöôøi Nga sinh soáng trong caùc nöôùc vuøng Baltic. Vaø ñeå thoaùt voøng kieàm toûa kinh teá cuûa Hoa Kyø vaø caùc nöôùc khoái G7, hoài haï tuaàn thaùng 5 naêm 2014 trong chuyeán oâng Putin vieáng thaêm Thöôïng Haûi Nga vaø Trung Quoác ñaõ kyù hôïp ñoàng thöông maïi leân tôùi 400 tyû myõ kim. Baét ñaàu töø naêm 2018 Nga seõ cung caáp cho Trung Quoác moãi naêm 38 tyû meát khoái khí ñoát trong voøng 30 naêm. Soá löôïng ñaàu hoûa vaø khí ñoát naøy seõ ñöôïc chuyeån tôùi mieàn Ñoâng Trung Quoác do moät oáng daãn daøi 2,200 caäy soá. Ño ñoù Nga khoâng sôï caùc tröøng phaït kinh teá cuûa Hoa Kyø vaø caùc nöôùc G7. Sau baøi dieãn vaên cuûa toång thoáng Back Obama hoâm thöù tö 10 thaùng 9 naêm 2014, tuyeàn boá thaønh laäp vaø ñieàu khieån lieân minh choáng Nhaø nöôùc Hoài, vaø coù theå boû bom baát cöù nôi ñaâu coù caùc löïc löôïng naøy keå caû Siria, toång thoáng Putin phaûn ñoái vaø chæ trích Hoa Kyø haønh ñoäng traùi vôùi luaät leä quoác teá.
Lieäu caùc caêng thaúng giöõa caùc cöôøng quoác lieân quan tôùi Ucraina vaø tình hình noùng boûng taïi Trung Ñoâng coù ñoät ngoät gia taêng vaø chaâm ngoøi cho moät Ñeä Tam Theá Chieán hay khoâng, khoâng ai bieát ñöôïc. Nhöng thöïc ra Theá Chieán thöù ba ñaõ baét ñaàu, töøng maûng moät, vaø raát coù theå ñöa tôùi vieäc söû duïng caùc vuõ khí nguyeân töû. Neáu xaûy ra nhö vaäy, thì gia ñình nhaân loaïi vaãn phaûi tieáp tuïc soáng döôùi quyeàn ñieàu khieån cuûa thieåu soá laõnh ñaïo coù ñaàu oùc ñieân loaïn, khaùt khao quyeàn löïc, meâ say danh voïng voâ ñoä. Vaø nhö vaäy theá giôùi ñaõ khoâng hoïc ñöôïc gì töø hai theá chieán trong theá kyû 20.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)