Caùc khoå ñau cuûa Kitoâ höõu
vaø caùc nhoùm thieåu soá beân Irak
Caùc khoå ñau cuûa Kitoâ höõu vaø caùc nhoùm thieåu soá beân Irak.
Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Fernando Filoni, Toång Tröôûng Boä Truyeàn Giaùo veà chuyeán vieáng thaêm Irak.
Roma (Fides 21-08-2014; Vat. 2-09-2014) - Sau moät tuaàn vieáng thaêm Irak trong tö caùch laø ñaëc söù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Ñöùc Hoàng Y Fernando Filoni, Toång tröôûng Boä Truyeàn Giaùo, ñaõ veà tôùi Roma ngaøy 20 thaùng 8 naêm 2914. Ngaøy hoâm sau 21 thaùng 8 naêm 2014 Ñöùc Hoàng Y ñaõ vaøo gaëp Ñöùc Thaùnh Cha ñeå töôøng trình veà chuyeán vieáng thaêm cuûa ngaøi lieân quan tôùi hôn 100 ngaøn kitoâ höõu ñaõ phaûi boû nhaø cöûa, ruoäng vöôøn taøi saûn di cö sang laùnh naïn beân vuøng Kurdistan, sau khi caùc löïc löông hoài cuoàng tín ISIS ñaùnh chieám thaønh phoá Mossul. Ñöùc Hoàng Y ñaõ ñem theo moät böùc thö Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ göûi toång thoáng Fouad Masum cuûa Irak, trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha baày toû ñau buoàn vì caùc khoå ñau ño baïo löïc taøn aùc gaây ra cho caùc kitoâ höõu vaø caùc nhoùm toân giaùo thieåu soá ôû Irak. Ñöùc Thaùnh Cha caàu mong caùc giôùi chöùc chính trò xaõ hoäi söû duïng moïi phöông theá ñeå giaûi quyeát cuoäc khuûng hoaûng hieän nay tai Irak, ñeå moïi thaønh phaàn thieåu soá ñöôïc laø nhöõng coâng daân bình ñaúng vôùi moïi ngöôøi khaùc. Ñöùc Hoàng Y Filoni cuõng chuyeån soá tieàn 1 trieäu myõ kim Ñöùc Thaùnh Cha trôï giuùp caùc ngöôøi tî naïn Irak.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Hoàng Y veà chuyeán vieáng thaêm noùi treân.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Hoàng Y ñaõ laø chuyeán vieáng thaêm tình traïng cöùu trôï caáp thieát nhaân ñaïo lieân quan tôùi caùc kitoâ höõu vaø daân chuùng soáng taïi mieàn baéc Irak. Ñöùc Hoàng Y ñaõ troâng thaáy nhöõng gì?
Ñaùp: Ñaây ñaõ laø moät söù meänh ñöôïc thöïc hieän trong ñau ñôùn giöõa caùc kitoâ höõu chaïy troán khoûi thaønh phoá Mossul vaø khoûi ñoàng baèng Ninive. Hoï bò böùng khoûi nhaø cöûa, vaø cuoäc soáng ñôn sô thöôøng ngaøy cuûa hoï, ñeå rôi vaøo moät hoaøn caûnh soáng khoâng theå naøo ñoaùn tröôùc ñöôïc laø hoaøn caûnh moät sôùm moät chieàu khoâng nhaø cöûa, khoâng quaàn aùo, khoâng coù nhöõng ñieàu toái thieåu töï nhieân cho cuoäc soáng, vôùi hai baøn tay traéng, hoaøn toaøn khoâng coù gì heát. Chaúng haïn nhö khoâng coù nöôùc ñeå taém röûa, vôùi nhieät ñoä 47 ñoä C, hay nguû ngoaøi ñöôøng hay trong caùc coâng vieân, döôùi moät boùng caây hay döôùi moät taám nylon. Vôùi caùc phuï nöõ coù thoùi quen laøm vieäc trong nhaø baây giôø xem ra ngô ngaùc maát höôùng. Haàu nhö chæ coù caùc treû em laø nhöõng ngöôøi duy nhaát khoâng caûm nhaän ñöôïc thaûm caûnh cuûa tình hình, vaãn chaïy qua chaïy laïi. Vôùi caùc ngöôøi giaø bò neùm vaøo moät xoù vaø ngöôøi beänh khoâng bieát coù moät bac só hay thuoác men cho mình hay khoâng.
Hoûi: Coù giai thoaïi naøo ñaëc bieät ñaùnh ñoäng cho Ñöùc Hoàng Y khoâng?
Ñaùp: Coù moät baø meï chæ cho toâi xem moät beù gaùi môùi ba thaùng vaø noùi raèng khi hoï troán khoûi Mossul, thì ngöôøi ta muoán laáy caû caùc voøng ñeo tai maï vaøng cuûa chaùu beù. Chuùng laø caùc vaät khoâng coù giaù trò gì, nhöng caùi baïo löïc maø hoï ñaõ phaûi chòu cho thaáy söï khinh reû ñoái vôùi caû caùc treû em beù boûng nhaát. Toâi ñaõ noùi vôùi baø meï ñoù: Hoï ñaõ laáy maát caùc voøng ñeo tai, nhöng caùc ñieàu quùy baùu nhaát vaãn coøn vôùi baø: ñoù laø chaùu beù vaø phaåm giaù. Phaåm giaù bò thöông tích maø ñaõ khoâng coù ai coù theå laáy maát ñöôïc. Daân chuùng ñaõ haøi loøng vaø hoï ñaõ voã tay.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y ñaõ ñöôïc ñoùn tieáp nhö theá naøo beân Irak?
Ñaùp: Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khoâng theå ñích thaân hieän dieän beân Irak neân ngaøi ñaõ laäp töùc göûi moät vò ñaëc söù - khoâng phaûi moät vò ñaïi dieän ngoaïi giao, nhöng moät vò ñaïi dieän caù nhaân - Noù ñaõ laø moät daáu chæ huøng hoàn laø ngaøi muoán chia seû taát caû vôùi hoï. Vaø toâi ñaõ soáng caùc ngaøy naøy giöõa hoï. Toâi caûm thaáy mình laø moät ngöôøi ñöôïc ñaëc quyeàn so saùnh vôùi hoï, bôûi söï kieän toâi coù moät phoøng nhoû ñeå nguû, moät chuùt nöôùc ñeå röûa tay. Nhöng toâi ñaõ chia seû vôùi hoï moïi söï. Toâi khoâng ñaïi dieän cho chính mình nhöng ñaïi dieän cho Ñöùc Thaùnh Cha, vaø vieäc toâi chia seû moïi söï vôùi hoï laø moät daáu chæ söï gaàn guõi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Toâi ñaõ vieáng thaêm caùc laøng cuûa ngöôøi Kitoâ vaø ngöôøi Yazidi. Vaø toâi cuõng ñaõ tham döï cuoäc soàng cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông. Caû caùc giaùm muïc, linh muïc vaø tu só nam nöõ cuõng ñaõ phaûi chaïy troán, vaø caùc vò cuõng ñaõ phaûi tìm moät choã ñeå nguû. Qua vò ñaëc söù Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ muoán khích leä taát caû moïi ngöôøi vaø noùi vôùi taát caû moïi ngöôøi raèng hoï khoâng bò queân laõng.
Hoûi: Trong cuoäc hoïp baùo treân ñöôøng töø Seoul trôû veà Roma, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ thöøa nhaän raèng kieåu ngaên chaën keû gaây haán baát coâng phaûi do Lieân Hieäp Quoác tìm ra, Ñöùc Hoàng Y nghó sao?
Ñaùp: Nhö laø Giaùo Hoäi, Giaùo Hoäi ñang vaø seõ luoân luoân choáng laïi chieán tranh. Nhöng caùc ngöôøi daân ñaùng thöông naøy coù quyeàn ñöôïc baûo veä. Hoï khoâng coù vuõ khí, hoï ñaõ bò ñuoåi khoûi nhaø vöûa cuûa hoï moät caùch heøn haï, hoï ñaõ khoâng daán thaân trong cuoäc chieán ñaáu naøo. Laøm sao baûo ñaûm cho nhöõng ngöôøi daân naøy ñöôïc soáng trong nhaø cöûa cuûa hoï moät caùch xöùng ñaùng? Chaéc chaén khoâng phaûi laø baèng caùch nhöôøng choã cho baïo löïc, vaø duy trì noù baèng moïi caùch. Nhöng chuùng ta khoâng theå khoâng laéng nghe tieáng khoùc cuûa hoï ñang xin chuùng ta cöùu giuùp vaø baûo veä hoï.
Hoûi: Ñeå thöïc hieän ñieàu naøy laïi khoâng phaûi laø ñieàu ích lôïi, neáu bieát tröôùc ñöôïc ai cung caáp khí giôùi vaø tieàn baïc cho caùc löïc löôïng thaùnh chieán hoài naøy vaø tìm caùch ngaên chaën caùc cung caáp hay sao thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Hoï laø caùc nhoùm cho thaáy ñöôïc cung caáp vuõ khí vaø tieàn baïc, vaø ngöôøi ta töï hoûi laøm sao caùc vuõ khì vaø taøi nguyeân naøy laïi thoaùt khoûi söï kieåm soaùt cuûa nhöõng ngöôøi coù boån phaän kieåm soaùt chuùng vaø ngaên ngöøa caùc phaùt trieån theâ thaûm nhö theá. Caâu hoûi maø toâi ñaõ nghe nhieàu ngöôøi ñöa ra laø caâu hoûi lieân quan tôùi vieäc "kieåm soaùt töø xa", lieân quan tôùi nhöõng ngöôøi ñieàu ñoäng caùc söï vieäc töø xa. Nhöng toâi tin raèng hieän nay khoù maø ñöa ra moät caâu traû lôøi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Ñöùc Hoàng Y ñaõ töøng laø Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Irak döôùi thôøi Saddam Hussein. Cuoäc khuûng hoaûng hieän nay coù theå ñöôïc gaèn lieàn vôùi caùc söï kieän cuûa naêm 2003, vaø kieåu ngöôøi ta chaám döùt cheá ñoä cuûa oâng ta hay khoâng?
Ñaùp: Coù vaø khoâng. Moät ñaøng, ñaõ xaûy ra moät söï xaùo troän trong nöôùc Irak laøm naûy sinh ra bieát bao nhieâu laø tình hình nguy kòch vaø khoå ñau, caû khi caàn hieåu raèng tröôùc ñoù cuõng ñaõ khoâng coù moät tình traïng yeân laønh vaø lyù töôûng. Ñaøng khaùc, hôn möôøi naêm ñaõ troâi qua. Caøng caùch xa caùc bieán coá ñoù bao nhieâu, laïi caøng coù quyeàn hoûi ñieàu ñang xaûy ra hieän nay chæ laø loãi cuûa ngöôøi khaùc vaø cuûa caùc söï kieän cuûa quùa khöù hay coøn coù caùc traùch nhieäm khaùc nöõa. Vaø caàn phaûi hoûi ñieàu gì ñaõ ñöôïc laøm trong thôøi gian qua vaø ñaùng lyù ra ñaõ coù theå laøm ñöôïc nhöõng gì.
Hoûi: Caû Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaán maïnh raèng caùc naïn nhaân cuûa nhöõng gì ñang xaûy ra beân Irak khoâng chæ laø caùc kitoâ höõu, nhöng laø taát caû caùc nhoùm thieåu soá. Söï nhaán maïnh naøy gôïi yù ñieàu gì thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Ñöông nhieân laø tình hình cuûa caùc kitoâ höõu ñöôïc bieát tôùi beân Taây Phöông. Nhöng chaúng haïn caùc tín höõu hoài Yazidi ñaõ caàu cöùu chuùng toâi vì hoï ñaõ noùi vôùi toâi: "Chuùng toâi laø moät daân toäc khoâng coù tieáng noùi vaø khoâng ai noùi tôùi chuùng toâi". Caùc tình traïng theâ thaûm maø toâi ñaõ troâng thaáy vaø hoï ñang soáng khieán cho hoï trôû thaønh caùc naïn nhaân ñaàu tieân. Nhöng cuõng coù nhöõng laøng sciít phaûi chaïy troán caû laøng. Theá roài coøn coù caùc ngöôøi Mandei vaø taát caû caùc nhoùm khaùc nöõa.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Ñöùc Hoàng Y ñaù noùi chuyeän vôùi caùc vò laõnh ñaïo chính trò coù aûnh höôûng trong vuøng Kurdistan cuõng nhö caùc vi laõnh ñaïo taïi Baghdad. Hoï coù coøn ñoàng thuaän vôùi moät vieãn töôïng hieäp nhaát ñoái vôùi töông lai cuûa Irak hay caùc thuùc ñaåy rôøi xa trung taâm khoâng coøn coù theå ngöøng ñöôïc nöõa?
Ñaùp: Irak laø moät quoác gia hoãn hôïp. Moät dieãn taû chính trò ñòa lyù naûy sinh töø naêm 1920 trôû veà sau, nôi thöïc theå quoác gia khoâng ñöïôc nhaän thöùc nhö laø moät söï ñoàng nhaát nhöng nhö laø söï ña dieän. Caùc giôùi chöùc chính quyeàn vaø caû caùc Giaùm Muïc noùi tôùi moät böùc ñoà khaûm söï hieän dieän cuûa caùc neàn vaên hoùa vaø caùc toân giaùo. Dó nhieân neáu böùc khaûm ñaù maàu naøy ñöôïc duy trì nguyeân veïn, thì noù coù veû ñeïp cuûa noù vaø moät töông lai. Nhöng neáu ngöôøi ta baét ñaàu laáy ñi caùc vieân ñaù, thì tröôùc sau gì moïi söï coù theå bò tan raõ. Söï hieäp nhaát quoác gia ñöôïc baûo ñaûm bôûi Hieán Phaùp, nhöng phaûi ñöôïc thöïc hieän trong cuoäc soáng quoác gia vaø ñieàu naøy khoù, bôûi vì moãi nhoùm ñeàu mang theo caùc chaán thöông, caùc khoå ñau, caùc baùch haïi raát daøi, caùc baát coâng phaûi chòu. Giôø ñaây Irak laø moät nöôùc caàn taùi thieát vaø chæ coù theå hieäp nhaát, neáu trong söï hieäp nhaát aáy ngöôøi ta tìm thaáy khoaûng troáng vaø söï toân troïng phaûi coù ñoái vôùi caùc caên tính khaùc nhau.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, beân Taây phöông coù vaøi ngöôøi lôïi duïng caùc chuyeän xaûy ra taïi Irak ñeå taùi ñeà nghò söï choáng ñoái giöõa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo, Ñöùc Hoàng Y nghó sao?
Ñaùp: Coù moät döõ kieän, nhö toâi ñaõ noùi, ñoù laø caùc taán kích höôùng tôùi caùc kitoâ höõu, caùc ngöôøi Yazidi, caùc ngöôøi Sciít, nhöng cuõng choáng laïi caùc ngöôøi Sunnít nöõa. Nhö theá vaán ñeà khoâng theå ñöôïc ñaët ra nhö moät söï ñoái choïi giöõa Hoài giaùo vaø Kitoâ giaùo. Ñaøng khaùc, nhöõng keû ñang thöïc thi caùc haønh ñoäng kinh khuûng naøy choáng laïi caùc nhoùm thieåu soá hoï laøm ñieàu ñoù nhaân danh moät yù thöùc heä chính trò toân giaùo baát khoan nhöôïng. Vaø ñaây laø moät khía caïnh caàn laøm cho chuùng ta suy nghó.
(Fides 21-8-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)