Ñaõ ñeán luùc phaûi thi haønh
neàn ngoaïi giao söï thaät
Ñaõ ñeán luùc phaûi thi haønh neàn ngoaïi giao söï thaät.
Iraq (VietCatholic News 19-08-2014) - Duø taâm trí hoaøn toaøn daønh cho chuyeán toâng du 5 ngaøy taïi Coäng Hoøa Ñaïi Haøn, Ñöùc Phanxicoâ vaãn öu tö tôùi tình hình baùch haïi Kitoâ giaùo taïi phaàn ñaát hieän do Quoác Gia Hoài Giaùo Trò ISIS chieám laõnh.
Thöïc vaäy, trong Thaùnh Leã caàu cho hoøa bình vaø hoøa giaûi cuûa Baùn Ñaûo Ñaïi Haøn, hoâm thöù Hai 18 thaùng 8 naêm 2014, vaøo cuoái Lôøi Nguyeän Giaùo Daân, do nhieàu nhaø laõnh ñaïo Giaùo Hoäi vaø ñaïi dieän giaùo daân xöôùng leân, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ theâm lôøi caàu nguyeän rieâng cuûa ngaøi: "Caàu cho Ñöùc Hoàng Y Fernando Filoni, ngöôøi ñaùng leõ ôû ñaây vôùi chuùng con nhöng khoâng theå ñeán ñöôïc vì ñaõ ñöôïc Giaùo Hoaøng phaùi tôùi daân toäc Iraq ñang ñau khoå, ñeå giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi ñang bò baùch haïi, nhöõng ngöôøi ñang bò töôùc ñoaït heát moïi söï, tôùi taát caû caùc nhoùm thieåu soá toân giaùo ñang ñau khoå treân laõnh thoå ñoù, ñeå Chuùa gaàn guõi vôùi söù meänh cuûa ngaøi".
Ai cuõng bieát: tröôùc khi leân ñöôøng qua Ñaïi Haøn, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ cöû vò Hoàng Y ngöôøi YÙ naøy laøm phaùi vieân rieâng cuûa mình qua Iraq. Ñöùc Hoàng Y Filoni voán laø söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Iraq trong cuoäc xaâm laêng cuûa Myõ naêm 2003.
UÛng hoä can thieäp quaân söï?
Vaø treân chuyeán bay töø Haùn Thaønh trôû veà Roâma, ngaøi chính thöùc uûng hoä vieäc can thieäp ñeå chaën ñöùng cuoäc tieán coâng man rôï cuûa ISIS. Baûn tin ngaøy 18 thaùng Taùm naêm 2014 cuûa CNA/EWTN News chaïy haøng tít sau: "Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ uûng hoä vieäc can thieäp ñeå chaën ñöùng 'keû gaây haán'".
Ngaøi noùi vôùi caùc nhaø baùo: "Trong nhöõng tröôøng hôïp gaây haán baát chính, toâi chæ coù theå noùi raèng ta ñöôïc pheùp chaën ñöùng keû gaây haán baát chính". Nhöng ngaøi noùi ngay: "Toâi xin gaïch döôùi ñoäng töø 'chaën ñöùng'. Vì toâi khoâng noùi 'neùm bom' hay 'gaây chieán' maø 'chaën noù laïi'".
Hình nhö aùm chæ söï voâ hieäu töông ñoái cuûa caùc coá gaéng ngoaïi giao gaàn ñaây, Ñöùc Phanxicoâ toû yù saün saøng qua Iraq: "Vaø ngay luùc naøy, toâi saün saøng (laøm vieäc ñoù)" tuy ngaøi cho hay tieáp: "nhöng hieän nay, ñoù khoâng phaûi laø ñieàu toát ñeïp nhaát ñeå laøm nhöng toâi saün saøng laøm".
Taùc phong cuûa Ñöùc Phanxicoâ cho thaáy tình hình Kitoâ höõu taïi Iraq quaû laø thaûm thöông voâ haïn vaø ngaøi muoán cöùu hoï. Trong nhöõng ngaøy qua, ngaøi ñaõ nhieàu laàn keâu cöùu theá giôùi, ñích thaân vieát thö cho Toång Thö Kyù Lieân Hieäp Quoác, cöû phaùi vieân rieâng cuûa mình qua Iraq, keâu goïi moïi ngöôøi caàu nguyeän. Nhöng ngaøi vaãn thaáy chöa ñuû, caàn phaûi laøm hôn nöõa! Caùi hôn nöõa naøy phaûi chaêng laø can thieäp quaân söï, moät thöù chieán tranh chính nghóa?
Tuy nhieân, ngaøi vaãn baùc boû baïo löïc, nhaát laø duøng baïo löïc laøm côù ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu khaùc. Ngaøi baûo: "Chaën ñöùng keû gaây haán baát chính laø ñieàu ñöôïc pheùp. Nhöng chuùng ta caàn caû kyù öùc nöõa, nheù. Khoâng bieát bao nhieâu laàn döôùi caùi chieâu baøi chaën ñöùng keû gaây haán baát chính, caùc cöôøng quoác ñaõ ñi kieåm soaùt caùc quoác gia khaùc. Vaø, hoï ñaõ thöïc hieän cuoäc chieán tranh xaâm chieám thöïc söï".
Khía caïnh quoác teá cuûa söï can thieäp cuõng ñöôïc ngaøi nhaán maïnh: "moät quoác gia rieâng reõ khoâng theå phaùn ñònh caùch laøm theá naøo chaën ñöùng, laøm theá naøo chaën ñöùng keû gaây haán baát chính". Bôûi theá, ngaøi cho raèng Lieân Hieäp Quoác laø nôi phaûi ñöa ra quyeát ñònh chaën ñöùng naøy.
Ngaøi cuõng cho hay ngaøi khoâng leân tieáng cho caùc Kitoâ höõu maø thoâi maø cho moïi nhoùm toân giaùo thieåu soá "moïi ngöôøi ñeàu bình ñaúng tröôùc maët Thieân Chuùa. Khoâng phaûi theá sao?"
Tuyeân boá cuûa Hoäi Ñoàng Ñoái Thoaïi Lieân Toân
Ngoân töø cuûa nhaø laõnh ñaïo hôn moät tyû ngöôøi Coâng Giaùo Theá Giôùi chæ coù theå maïnh ñeán theá laø cuøng, khoâng theå ñeán caùi ñoä keâu goïi thaùnh chieán nhö moät soá laõnh tuï Hoài Giaùo hieän nay. Nhöng theo nhaän ñònh cuûa Andrea Gagliarducci ngaøy 18 thaùng Taùm naêm 2014, thì nay ñaõ ñeán luùc ñeå ta thi haønh moät chính saùch ngoaïi giao döïa treân vieäc noùi thaät. Theo oâng, ít nhaát ñoù cuõng laø chính saùch ñöôïc Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Ñoái Thoaïi Lieân Toân uûng hoä trong tuyeân boá ngaøy 12 thaùng Taùm naêm 2014.
Theo Gagliarducci, laàn ñaàu tieân trong lòch söû, moät boä cuûa Vatican lieät keâ caùc haønh vi daõ man cuûa Nhaø Nöôùc Hoài Giaùo (Caliphate), teá nhò nhaéc cho theá giôùi theá tuïc nhôù raèng chính nhaø duy tuïc Kemal Ataturk ôû Thoã Nhó Kyø ñaõ keát lieãu cheá ñoä Hoài Giaùo Trò naêm 1929, vaø ñoàng thôøi caûnh giaùc caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo: khaû tính tín cuûa chuùng ta laø ñaâu neáu ta khoâng chòu leân aùn nhöõng gì ñang dieãn ra, nhöõng gì ñang xuùc phaïm tôùi Thieân Chuùa vaø nhaân loaïi?
Boái caûnh
ÔÛ haäu caûnh, laø soá phaän ñaùng thöông cuûa caùc Kitoâ höõu Iraq. Cuoäc tieán quaân veà höôùng baéc cuûa ñoaøn quaân Hoài Giaùo Trò buoäc caùc Kitoâ höõu phaûi troán chaïy tôùi Kurdistan. Tình theá thaät nguy kòch. Thuû töôùng cuûa mieàn ngöôøi Kurd, oâng Faroud Barzani, noùi vôùi Ñöùc Hoàng Y Fernando Filoni raèng "Chuùng toâi coù boån phaän che chôû hoï. Nhöng hoï ñoâng quaù ñeán noãi chuùng toâi khoâng coù taøi nguyeân cuõng nhö ñoà tieáp teá ñeå laøm vieäc naøy".
Chæ duy moät cam keát maïnh meõ cuûa coäng ñoàng quoác teá môùi cung caáp ñöôïc caùc taøi nguyeân vaø nguoàn tieáp teá naøy. Raát may, töø ngaøy 14 thaùng Taùm naêm 2014, Lieân Hieäp Quoác ñaõ naâng möùc caáp cöùu cuûa mình leân cao nhaát taïi Iraq ñeå laøm deã daøng vieäc huy ñoäng söï trôï giuùp. Trong khi aáy, nhöõng ngöôøi rôøi cö vaãn ñang khoâng coù nôi truù aån, ngöôøi Yazidis coù nguy cô bò thaûm saùt coøn caùc daân quaân ngöôøi Kurd thì khoâng hieåu taïi sao boïn ISIS boãng nhieân höôùng leân phía baéc vôùi söùc maïnh quaân söï chuùng chöa bao giôø tieát loä maáy thaùng tröôùc.
Iraq khoâng phaûi laø nôi duy nhaát taïi Trung Ñoâng ñang dieãn ra tranh chaáp vaø caùc Kitoâ höõu chòu ñau khoå. Tình hình cuõng raát nguy kòch taïi Gaza, nôi nhöõng vuï ñình chieán yeáu ôùt cöù theá thay nhau hoaøi vaø caùc cuoäc thöông thuyeát ñang daäm chaân taïi choã. Chieán tranh Syria haàu nhö ñaõ bò laõng queân. Libaêng ñang traûi qua thôøi kyø khoù khaên. Nhìn qua Chaâu Phi, ta thaáy cheá ñoä Hoài Giaùo Trò cuõng ñang ñöôïc aùp ñaët ôû Lybia, coøn doøm ngoù caû Yemen ñang chia reõ vaø Sudan ñang bò ngöôøi ta queân laõng phaàn lôùn nöõa#Nhìn qua AÙ Chaâu, taïi Pakistan, nôi luaät phaïm thöôïng vaãn ñang thoáng trò. Song song vôùi nhöõng bieán coá naøy, coøn coù vieäc keùo daøi cuoäc khuûng hoaûng taïi Ukraine.
Nhìn vaøo baûn ñoà theá giôùi, Gagliarducci cho raèng hieän coù moät vaønh traêng löôõi lieàm goàm nhieàu cuoäc tranh chaáp vôùi taâm ñieåm ôû AÂu Chaâu, ôû Ukraine, vaø vöôn ra Chaâu Phi. Ñaây laø keát quaû cuûa moät cuoäc chieán tranh chaúng che ñaäy chi maáy. Caùc chieán binh duy Hoài Giaùo ñang nhaèm muïc ñích taùi laäp moät trong caùc nhaø nöôùc Hoài Giaùo Trò vó ñaïi thôøi Trung Coå, thaäm chí cuoái cuøng seõ chieám laïi Taây Ban Nha, nöôùc maø ngöôøi Hoài Giaùo cai trò cho tôùi naêm 1492. Töø voïng nhìn naøy nhìn laïi, cuoäc ñaët bom ngaøy 11 thaùng Ba naêm 2003 ôû traïm xe löûa Atocha, Madrid, raát hôïp vôùi tham voïng naøy.
Neàn ngoaïi giao söï thaät
Cuoäc tieán coâng ñöôøng daøi cuûa Hoài Giaùo ñaáu tranh chaéc chaén ñaõ baét ñaàu tröôùc ngaøy 11 thaùng Chín. Cuoäc tieán coâng naøy ñaõ bò neàn ngoaïi giao noùi söï thaät ngaên chaën, neàn ngoaïi giao naøy ñöôïc Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI coå vuõ vaø ñaày maïnh. Caùc coá gaéng cuûa ngaøi khoâng traùnh khoûi tranh caõi.
Naêm 2006, taïi Regensburg, vò giaùo hoaøng noùi treân ñaõ ñoïc moät baøi dieãn vaên bò pheâ phaùn nhieàu hôn caû trong cöông vò giaûng daïy nhö moät giaùo sö cuûa ngaøi. Trong baøi dieãn vaên naøy, ngaøi giaûi thích raèng baïo löïc trieät ñeå lieân keát vôùi ñöùc tin khoâng laø gì khaùc hôn laø keát quaû cuûa moät lieân keát yeáu ôùt giöõa ñöùc tin vaø lyù trí.
Luaän ñeà treân gaây ra nhieàu cuoäc phaûn ñoái döõ doäi trong caùc quoác gia ña soá theo Hoài Giaùo, nhöng ñaøng khaùc, ñaõ cho pheùp môû ra cuoäc ñoái thoaïi môùi vôùi theá giôùi Hoài Giaùo. Baøi dieãn vaên Regensburg khuyeán khích nhöõng ngöôøi khôûi xöôùng moät Hoài Giaùo giaùc ngoä, khuyeán khích nhöõng ngöôøi ñang ñoái thoaïi vôùi theá giôùi vaø vôùi caùc tín ngöôõng khaùc, ñeå hoï baét ñaàu moät trang môùi cho cuoäc ñoái thoaïi.
Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Ñoái Thoaïi Lieân Toân hieåu raát roõ ñieàu treân; vieäc naøy thaáy roõ trong hoäi nghò chuyeân ñeà hoài thaùng Naêm ñeå möøng 50 naêm thaønh laäp Hoäi Ñoàng. Nhaân dòp naøy, Linh Muïc Damian Howard, Doøng Teân, giaùo sö Ñaïi Hoïc Heythorp vaø laø moät coá vaán cuûa Hoäi Ñoàng, ñaõ nhaéc laïi caùc ñieåm saùng vaø caùc ñieåm toái cuûa 50 naêm ñoái thoaïi; ngaøi nhaán maïnh tôùi lieân tuïc tính cuûa caùc vò giaùo hoaøng vaø löu yù raèng Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI ñaõ trình baøy "moät nhaán maïnh khaùc bieät ñoái vôùi söï thaät" vì "caùc tröôùc taùc cuûa ngaøi cöông quyeát choáng laïi baát cöù daáu veát naøo cuûa chuû nghóa duy töông ñoái vaø ñaõ ñeà nghò phaûi söûa ñoåi khuynh höôùng noùi ít hôn ñieàu neân noùi vôùi toaøn theå nhaân loaïi veà Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå".
Linh Muïc Howard noùi raèng: khaû naêng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI trong vieäc noùi leân "tình yeâu trong söï thaät ñaõ giuùp ngaøi coù khaû naêng taùi khaúng ñònh vieäc daán thaân lieân tuïc cuûa Giaùo Hoäi', vöôït qua ñöôïc "moät thôøi kyø tuy vaén nhöng ñaày soùng gioù trong cuoäc ñoái thoaïi lieân toân khi caùc maãn caûm Hoài Giaùo chöa ñöôïc löôïng giaù troïn veïn". Trong soá caùc keát quaû ñaùng ghi nhaát, linh muïc Miguel Angel Ayuso Guixot, Thö Kyù Hoäi Ñoàng, lieät keâ Nghò Hoäi Coâng Giaùo - Hoài Giaùo, thaønh laäp naêm 2008, do keát quaû moät laù thö cuûa 138 nhaø laõnh ñaïo Hoài Giaùo göûi cho Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI naêm 2007. Laù thö naøy ñöôïc kyù nhaän bôûi caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo coù can ñaûm ñöa ra moät laäp tröôøng xaây döïng giöõa luùc coù nhöõng cuoäc tranh caõi ñoái vôùi Baøi Dieãn Vaên Regensburg.
Thôøi kyø ngoaïi giao noùi söï thaät naøy cuõng ñaõ giuùp Toøa Thaùnh trôû thaønh quoác gia "thaønh laäp vaø quan saùt" taïi Trung Taâm Quoác Teá Vua Abdullah bin Abdulaziz veà Ñoái Thoaïi Lieân Toân vaø Lieân Vaên Hoùa (KAICIID), ñaët truï sôû taïi Vienna (AÙo). Trung taâm naøy ñöôïc söï taøi trôï cuûa Saudi Arabia, moät trong soá raát ít quoác gia treân theá giôùi khoâng coù lieân heä ngoaïi giao vôùi Toøa Thaùnh.
Neàn ngoaïi giao caàu nguyeän
Gagliarducci cho raèng Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ thöøa höôûng neàn ngoaïi giao noùi söï thaät naøy, nhöng ñoàng thôøi ngaøi ñöa ra moät phöông thöùc khaùc maø ngöôøi ta coù theå ñoaùn ñònh caên cöù vaøo vieäc ngaøi choïn quoác vuï khanh. Ñöùc Hoàng Y Pietro Parolin, moät ngöôøi phuïc vuï laâu naêm ôû phuû Quoác Vuï Khanh, luoân thích phöông thöùc ngoaïi giao coå ñieån maø muïc tieâu haøng ñaàu laø traùnh tranh chaáp, ñoái ñaàu. Ñaây cuõng laø phong thaùi cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Ñöùc ñöông kim giaùo hoaøng bieán caàu nguyeän thaønh khí cuï ngoaïi giao cuûa ngaøi. Ngaøi khoâng bao giôø queân vieäc caùc Kitoâ höõu treân theá giôùi bò baùch haïi; ñieàu naøy thaáy roõ qua caùc lôøi keâu goïi lieân tuïc cuûa ngaøi trong caùc buoåi ñoïc kinh Truyeàn Tin vaø yeát kieán chung. Ngaøi cho raèng caùc Kitoâ höõu laø nhöõng ngöôøi bò baùch haïi hôn caû treân theá giôùi. Nhöng döôøng nhö ngaøi ñaùnh giaù thaáp taàm quan troïng cuûa ngoaïi giao. Vieäc toå chöùc buoåi caàu nguyeän cho hoøa bình Trung Ñoâng taïi Vatican hoài thaùng Saùu hình nhö noùi leân ñieàu naøy.
Ñoù laø moät bieán coá lòch söû vì xöa nay chöa coù ai thaønh coâng ñem caùc nhaø laõnh ñaïo Do Thaùi vaø Palestine tôùi choã caàu nguyeän chung. Nhöng ñoù cuõng laø thôøi khaéc khoù khaên veà ngoaïi giao vì hieän dieän ôû ñoù laø moät vò toång thoáng tuy coù theá giaù tinh thaàn lôùn lao nhöng ñaõ ñeán luùc keát thuùc söï nghieäp chính trò cuûa mình vaø moät laõnh tuï Palestine ñang bò chæ trích naëng neà vì ñaõ thoûa hieäp chính trò vôùi Hamas.
Khi cuoäc chieán buøng noå ôû giaûi Gaza, Ñöùc Phanxicoâ caàu xin cho hoøa bình vaø tuyeân boá raèng "cuoäc caàu nguyeän treân khoâng voâ ích". Treân chuyeán bay töø Haùn Thaønh trôû laïi Roâma, ngaøi cuõng vaãn tuyeân boá nhö theá. Vôùi ngaøi, hai vò noùi treân laø "ngöôøi cuûa hoøa bình. Hoï laø nhöõng ngöôøi tin Thieân Chuùa. Hoï ñaõ soáng qua nhieàu ñieàu teä haïi, raát nhieàu ñieàu teä haïi. Hoï xaùc tín raèng con ñöôøng duy nhaát ñeå giaûi quyeát tình theá aáy laø thöông thuyeát, ñoái thoaïi, hoøa bình. Ñoù coù phaûi laø moät thaát baïi chaêng? Khoâng, toâi nghó caùnh cöûa ñaõ môû ra. Baây giôø khoùi cuûa bom ñaïn chieán tranh khoâng cho pheùp ta nhìn thaáy cöûa nhöng cöûa vaãn môû töø luùc ñoù. Vì toâi tin Thieân Chuùa, neân toâi tin Thieân Chuùa ñang nhìn chieác cöûa ñoù vaø taát caû nhöõng ai caàu nguyeän vaø xin Ngöôøi giuùp chuùng ta".
Höôùng veà neàn ngoaïi giao söï thaät
Nhöng khi loø thuoác suùng buøng noå ôû Iraq, noù taïo ra moät khung caûnh khaùc haún. Nhöõng ngöôøi chuû choát gaây ra thaûm caûnh naøy khoâng tin cuøng moät Thieân Chuùa nhö Shimon Peres hay Mahmoud Abbas. Thieân Chuùa naøy cho hoï cheùm gieát caû ñaøn baø con treû, caû nhöõng ngöôøi chöa bieát thuø haän laø chi! Vò Thieân Chuùa naøy ñang ñieân cuoàng cheùm gieát qua baøn tay man rôï cuûa ISIS, baát caàn lyù leõ, ngoaïi giao, ñoái thoaïi. Cho neân, sau caùc keâu goïi vaø caàu nguyeän, Ñöùc Phanxicoâ hieåu raèng ñaõ ñeán luùc phaûi coù moät laäp tröôøng maïnh hôn.
Ñoù laø lyù do ngaøi phaùi Ñöùc Hoàng Y Filoni qua Iraq; vò naøy hieän laø boä tröôûng thaùnh boä Phuùc AÂm Hoùa Caùc Daân Toäc, tröôùc ñaây voán laø söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Iraq thôøi Chieán Tranh Vuøng Vònh Laàn Thöù Hai, laø nhaø ngoaïi giao duy nhaát vaãn ôû laïi Baghdad khi caùc muïc tieâu taïi thaønh phoá ñang bò doäi bom naêm 2003. Ngaøi hieåu nôi naøy vaø coù nhieàu tieáp xuùc taïi ñaây.
Tröôùc khi leân ñöôøng qua Iraq, vò Hoàng Y naøy ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ yeâu caàu chuyeån tình lieân ñôùi cuûa ngaøi, trong ñoù coù vieäc ñoùng goùp cho nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát. Chính trong cuoäc gaëp gôõ naøy, Ñöùc Hoàng Y hieåu ra söï caàn thieát cuûa chieác duø ngoaïi giao.
Chieác duø naøy phaùt sinh nhôø laù thö Ñöùc Giaùo Hoaøng göûi oâng Ban Ki Moon, Toång Thö Kyù Lieân Hieäp Quoác. Ñöôïc chuyeån giao ngaøy 13 thaùng Taùm naêm 2014, nhöng ñeà ngaøy 9 thaùng Taùm naêm 2014, laù thö yeâu caàu daønh cho söù meänh cuûa Ñöùc Hoàng Y Filoni tö caùch ñöôïc quoác teá thöøa nhaän. Tuy nhieân noù cuõng ñöôïc coi nhö moät daáu hieäu cuï theå cho thaáy Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñang thay ñoåi moâ thöùc ngoaïi giao cuûa ngaøi.
Laù thö treân tham chieáu luaät quoác teá, ñaëc bieät laø Lôøi Noùi Ñaàu cuûa Hieán Chöông Lieân Hieäp Quoác. Vieäc tham chieáu ñaëc bieät naøy coù theå tìm thaáy trong moät soá baûn vaên cuûa Phuû Quoác Vuï Khanh trong maáy naêm gaàn ñaây, vaø lieân heä tôùi neàn ngoaïi giao noùi söï thaät voán laø ñaëc ñieåm trong nghò trình cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI.
Lôøi noùi ñaàu cuûa hieán chöông Lieân Hieäp Quoác ñaõ ñöôïc trích daãn khoâng phaûi do tình côø. Trong lôøi noùi ñaàu naøy, caùc nhaø thaønh laäp Lieân Hieäp Quoác taùi khaúng ñònh "nieàm tin vaøo caùc nhaân quyeàn caên baûn, vaøo phaåm giaù vaø giaù trò cuûa con ngöôøi nhaân baûn, vaøo caùc quyeàn bình ñaúng cuûa moïi ngöôøi nam nöõ vaø cuûa moïi quoác gia lôùn nhoû". Vieäc choïn chöõ "tin" noùi leân khaù nhieàu. Nieàm tin ôû ñaây coù yù noùi tôùi caùc nieàm tin saâu xa. Do ñoù, Lieân Hieäp Quoác ñöôïc xaây döïng treân nieàm tin vaøo caùc quyeàn cuûa con ngöôøi maø moïi ngöôøi coù theå lieân heä vôùi, baát keå caùc nieàm tin toân giaùo cuûa hoï.
Ñöùc tin ñöôïc lyù trí höôùng daãn seõ ñem tôùi vieäc hieåu roõ raèng caùc höõu theå nhaân baûn phaûi ñöôïc che chôû vaø beânh vöïc nhö nhöõng con ngöôøi toøan dieän. Vieäc beânh vöïc con ngöôøi nhaân baûn naèm ôû taâm ñieåm caùc nhaân quyeàn. Ñöùc Gioan Phaoloâ II trình baøy roõ ñieàu naøy trong thoâng ñieäp Redemptor Hominis naêm 1979, trong ñoù, ngaøi coi vieäc toân troïng nhaân quyeàn laø caùch chính yeáu ñeå baûo ñaûm hoøa bình giöõa caùc daân toäc: "duø sao, hoøa bình cuõng heä ôû vieäc toân troïng caùc quyeàn baát khaû vi phaïm cuûa con ngöôøi trong khi chieán tranh phaùt sinh töø vieäc vi phaïm caùc quyeàn naøy..."
Chæ treân caên baûn maïnh meõ cuûa söï thaät, cuoäc gaëp gôõ chaân thöïc giöõa caùc quoác gia môùi coù theå coù. Söï thaät trong caùc lieân heä quoác teá ñoøi ñieàu naøy: caùc Nhaø Nöôùc, khi ñoái thoaïi hay khi can döï vaøo moät cuoäc tranh chaáp, phaûi ñaët nhaân daân maø mình ñaïi dieän cho vaø toaøn theå coäng ñoàng theá giôùi ôû tröôùc maët vì phaåm gia tinh thaàn cuûa caùc nhaø nöôùc naøy heä ôû ñieàu ñoù".
Ñöùc Hoàng Y Jean-Louis Tauran, Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Ñoái Thoaïi Lieân Toân, raát hieåu ñieàu treân. Laø moät nhaø ngoaïi giao coù taøi vaø tinh teá, laø kieán truùc sö cuûa phaàn lôùn chính saùch ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh trong 20 naêm qua, Ñöùc Hoàng Y Tauran hieåu raát roõ raèng ngaøi khoâng theå tieáp tuïc im laëng ñöôïc nöõa khi soá phaän caùc Kitoâ höõu moãi ngaøy moãi thaûm haïi theâm. Coù ngöôøi cho raèng ngaøi raát do döï khi göûi baûn tuyeân boá ñi vì sôï gaây trôû ngaïi cho hoaït ñoäng ngoaïi giao chính thöùc cuûa Toøa Thaùnh. Nhöng roài ngaøi quyeát ñònh göûi noù ñi. Baûn tuyeân boá naøy goïi ñích danh cuoäc baùch haïi toân giaùo vaø buoäc moïi nhaø laõnh ñaïo toân giaùo phaûi cuøng chòu traùch nhieäm. Haønh ñoäng cuûa ngaøi laäp töùc khieán moät soá caùc nhaø laõnh ñaïo Hoài Giaùo (nhö ñaïi giaùo tröôûng Ai Caäp taïi Cairo Shawqi Allam) phaûi coù laäp tröôøng cöùng raén hôn trong vieäc pheâ phaùn Nhaø Nöôùc Hoài Giaùo.
Trong khi ñoù, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Silvano Maria Tomasi, Quan Saùt Vieân Thöôøng Tröïc cuûa Toøa Thaùnh caïnh Vaên Phoøng Lieân Hieäp Quoác ôû Geneøve, keâu goïi phaûi can thieäp vaø che chôû nhaân ñaïo cho nhaân daân Iraq, cho duø phaûi söû duïng caùc phöông tieän quaân söï. Sau ñoù, ngaøi coøn nhaéc laïi lôøi cuûa mình khi bình luaän veà laù thö Ñöùc Giaùo Hoaøng göûi Toång Thö Kyù Lieân Hieäp Quoác. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Tomasi nhaán maïnh raèng "ñieàu xem ra cöïc kyø quan troïng laø caùc caùch phaùt bieåu ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng söû duïng: tình theá bi thaûm 'thuùc eùp' coäng ñoàng quoác teá. Coù theå noùi, coù moät meänh leänh luaân lyù ôû ñaây, moät taát yeáu phaûi haønh ñoäng".
Neàn ngoaïi giao baèng caàu nguyeän vaø ñoái thoaïi vaãn coøn ñoù, nhöng song song vôùi noù laø neàn ngoaïi giao söï thaät.
Vuõ Vaên An