Phoûng vaán ÑHY Luis Antonio Tagle
veà vieäc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
coâng du muïc vuï Philippines
Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Luis Antonio Tagle, Toång Giaùm Muïc Manila, veà vieäc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ coâng du muïc vuï Philippines.
Manila (RG 1-8-2014; Vat. 19-08-2014) - Ngaøy 29 thaùng 7 naêm 2014 Phoøng Baùo Chí Toøa Thaùnh ñaõ loan baùo Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ vieáng thaêm muïc vuï Sri Lanka trong caùc ngaøy 12 ñeán 15 thaùng gieâng naêm 2015, vaø taïi Philippines trong caùc ngaøy 15 ñeán 19 thaùng gieâng naêm 2015.
Philippines roäng 300,000 caây soá vuoâng, bao goàm 7,107 ñaûo lôùn nhoû, coù 100 trieäu daân thuoäc nhieàu chuûng toäc khaùc nhau, trong ñoù 10 nhoùm chính sau ñaây: Bisayaa hôn 20 trieäu ngöôøi, Tagalog hôn 13 trieäu, Ilocani hôn 9 trieäu, Hiliganon hôn 8 trieäu, Bicolani hôn 3 trieäu, Waray-Waray hôn 3 trieäu, Kapampangan hôn 2.5 trieäu, Hispanofilippini hôn 2.5 trieäu, Albay Bicolani hôn 2.1 trieäu, vaø Panggasinan hôn 1.6 trieäu. Ngoaøi ra coøn coù 11 trieäu ngöôøi Philippines soáng taïi caùc nöôùc ngoaøi, ña soá laø caùc coâng nhaân coù hôïp ñoàng laøm vieäc.
Neáu chia theo vuøng ñòa lyù, Philippines goàm ba mieàn Luzon, Visayas vaø Mindanao. Trong nhieàu thaäp nieân qua caùc caûi caùch kinh teá ñaõ khieán cho laõnh vöïc thöù ba vöôït noâng nghieäp laø nguoàn lôïi kinh teá chính, vaø hieän nay laõnh vöïc naøy ñem laïi hôn phaân nöûa lôïi töùc quoác gia. Tuy nhieân Philippines vaãn coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu thaùch ñoá trong caùc laõnh vöïc cô caáu haï taàng, y teá vaø phaùt trieån nhaân baûn.
Vaøo thôøi tieàn söû, caùch ñaây 30,000 naêm ngöôøi da ñen Philippines ñaõ laø caùc nhoùm daân ñaàu tieân cuûa quaàn ñaûo naøy. Tieáp theo ñoù coù caùc laøn soùng di cö cuûa caùc daân toäc khaùc nhö Malaysia, AÁn ñoä vaø ngöôøi Hoài. Trong khi neàn thöông maïi ñaõ ñem theo caùc aûnh höôûng vaên hoùa Taàu.
Naêm 1521 nhaø thaùm hieåm ngöôøi Taây Ban Nha laø Ferdinando Magellano ñeán ñaûo Homonhon, naèm ôû maïn ñoâng nam ñaûo Samar ngaøy muøng 6 thaùng 3 naêm 1521, baét ñaàu moät kyû nguyeân aûnh höôûng cuûa Taây Ban Nha, roài sau ñoù laø aùch thoáng trò cuûa ngöôøi Taây Ban Nha treân ngöôøi daân baûn ñòa. Manila trôû thaønh trung taâm kinh teá cuûa ñeá quoác Taây Ban Nha taïi AÙ chaâu. Teân goïi Philippines baét nguoàn töø teân cuûa vua Filippo cuûa Taây Ban Nha. Trong caùc cuoäc thaùm hieåm cuûa mình oâng Ruy Loùpez de Villalobos goïi vuøng naøy laø caùc Islas filippinas, caùc Ñaûo Philippines, nhaèm vinh danh oâng Hoaøng cuûa vuøng Asturie, ban ñaàu chæ coù yù aùm chæ hai ñaûo Leyte vaø Samar. Sau ñoù töø Filippinas ñöôïc duøng ñeå chæ toaøn vuøng quaàn ñaûo naøy.
Cheá ñoä thöïc daân cuûa Taây Ban Nha baét ñaàu vôùi ñoaøn quaân vieãn chinh cuûa Miguel Loùpez de Legazpi traán ñoùng treân ñaûo Cebu. Sau ñoù nhieàu caên cöù khaùc ñöôïc thaønh laäp taïi maïn baéc vaø trong vònh Manila treân ñaûo Luzon. Ngöôøi Taây Ban Nha xaây moät thaønh phoá môùi taïi ñaây vaø cheá ñoä thöïc daân keùo daøi hôn ba theá kyû.
Ngöôøi Taây Ban Nha ñem laïi söï thoáng nhaát chính trò cuûa quaàn ñaûo tröôùc ñoù bao goàm caùc ñaûo ñoäc laäp, vaø laøm naûy sinh ra coäng ñoaøn sau naøy laø nöôùc Philippines. Chính quyeàn Taây Ban Nha du nhaäp caùc yeáu toá cuûa neàn vaên minh Taây aâu nhö aán loaùt vaø lòch.
Philippines bò ñoä hoä nhö laø vuøng ñaát cuûa nöôùc Taây Ban Nha Môùi töø naêm 1565 cho tôùi naêm 1821, vaø do trieàu ñình Madrid tröïc tieáp quaûn nhieäm. Trong thôøi thöïc daân Taây Ban Nha coù nhieàu thaønh phoá ñöôïc thaønh laäp, caùc cô sôû haï taàng ñöôïc xaây caát, vieäc canh taùc vaø chaên nuoâi suùc vaät môùi ñöôïc ñaåy maïnh, vaø sinh hoaït thöông maïi trôû neân phoàn thònh. Caùc thöøa sai rao giaûng Tin Möøng cho ngöôøi daân baûn ñòa vaø ña soá theo Kitoâ giaùo. Giaùo Hoäi xaây caát caùc nhaø thôø, thaønh laäp caùc giaùo xöù, xaây caùc tröôøng tieåu, trung vaø ñaïi hoïc, cuõng nhö caùc nhaø thöông, beänh xaù raûi raùc treân toaøn nöôùc.
Trong hai theá kyû XIX vaø XX ñaõ xaûy ra moät loaït caùc cuoäc xung ñoät nhö cuoäc caùch maïng Philippines choáng laïi Taây Ban Nha naêm 1896, chieán tranh Taây Ban Nha - Hoa Kyø vaø chieán tranh Philippines Hoa Kyø. Naêm 1898 Philippines tuyeân boá ñoäc laäp, trôû thaønh Coäng Hoøa Philippines. Tuy nhieân, vôùi Thoûa hieäp Paris naêm 1898 keàt thuùc cuoäc chieán giöõa Hoa Kyø vaø Taây Ban Nha, vieäc kieåm soaùt Philippines ñöôïc chuyeån giao cho Hoa Kyø. Nhöng chính quyeàn Philippines khoâng chaáp nhaän thoûa hieäp naøy vaø thaùng 6 naêm 1899 Philippines tuyeân chieán vôùi Hoa Kyø.
Chieán tranh ñaõ gaây ra raát nhieàu thieät haïi vaät chaát vaø nhaân maïng cho Philippines. Toång thoáng Emilio Aguinaldo bò baét naêm 1901. Ña soá caùc vò laõnh ñaïo Philippines chaáp nhaän chieán thaéng cuûa Hoa Kyø, nhöng söï thuø nghòch giöõa hai beân keùo daøi cho tôùi naêm 1913. Cheá ñoä thöïc daân Hoa Kyø chính thöùc baét ñaàu naêm 1905. Naêm 1935 Philippines ñöôïc phaàn naøo töï trò ñeå chuaån bò cho ngaøy ñoäc laäp döï kieán vaøo naêm 1946. Nhöng Philippines bò Nhaät chieám ñoùng trong Ñeä Nhò Theá Chieán.
Vaøo cuoái thaäp nieân 1960 vaø ñaàu thaäp nieân 1970 coù caùc cuoäc bieåu tình cuûa sinh vieân hoïc sinh choáng chính saùch cai trò ñoäc taøi vaø gian tham hoái loä cuûa chính quyeàn khieán toång thoáng Ferdinand Marcos ra leänh thieát quaân luaät naêm 1972. Nhöng cuoäc caùch maïng cuûa nhaân daân naêm 1986 ñaõ laät ñoå cheá ñoä Marcos vaø ñöa Philippines vaøo cheá ñoä daân chuû. Tuy nhieân, baát oån chính trò ñaõ ngaên caûn söï taêng tröôûng kinh teá cuûa nöôùc naøy.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Hoàng Y Luis Antonio Tagle, Toång Giaùm Muïc Manila, veà chuyeán coâng du naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Giaùo Hoäi vaø nhaân daân Philippines phaûn öùng ra sao khi Toøa Thaùnh chính thöùc loan tin Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ vieáng thaêm muïc vuï Philippines vaøo thaùng gieâng naêm tôùi 2015?
Ñaùp: Nhaân daân Philippines yeâu meán Ñöùc Thaùnh Cha vaø vieäc loan baùo chuyeán vieáng thaêm AÙ chaâu, ñaëc bieät laø taïi Philippines, vaøo naêm tôùi ñaõ khieán cho ngöôøi daân raát vui söôùng. Ñaây thaät laø moät ñieàu tuyeät vôøi. Caùc tín höõu khoâng coâng giaùo, caùc phöông tieän tryeàn thoâng xaõ hoäi, caùc ñaøi phaùt thanh truyeàn hình, taát caû moïi ngöôøi daân Philippines ñeàu luoân luoân noùi tôùi chuyeán vieáng thaêm saép tôùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha vaøo thaùng gieâng naêm tôùi nhö laø moät thaùng ôn phuùc. Vaø cuõng coøn coù moät lyù do khaùc nöõa: ngaøy 14 thaùng gieâng naêm 1995 Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II ñaõ vieáng thaêm Philippines nhaân Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû. Naêm tôùi ñaây Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ ñeán Philippines ngaøy 15 thaùng gieâng, töùc 20 naêm sau. Nhaân daân Philippines seõ laïi troâng thaáy moät vò Ñaïi Dieän Chuùa Kitoâ thaêm mình, nôi con ngöôøi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng ngaøi ñeán Philippines nhaát laø ñeå caàu nguyeän vaø gaàn guõi caùc naïn nhaân cuûa traän baõo ñoå aäp treân Philipines hoài naêm ngoaùi, khieán cho nhieàu ngöôøi cheát vaø gaây ra caùc thieät haïi to lôùn. Ñöùc Thaùnh Cha ñeán ñeå baày toû söï gaàn guõi vôùi ngöôøi daân ñau khoå...
Ñaùp: Vaâng ñuùng theá, moät daân toäc ñau khoå, ñang ôû trong tieán trình taùi thieát cuoäc soáng: khoâng phaûi chæ taùi thieát nhaø cöûa, caùc tröôøng hoïc, nhöng ñaëc bieät laø taùi thieát cuoäc soáng. Noãi khoå ñau tieáp tuïc, nhöng söï gaàn guõi cuûa taát caû moïi daân toäc thieän chí thaät laø ngoaïi thöôøng vaø laø moät lyù do giuùp cho ngöôøi daân coù nieàm hy voïng vaø söùc maïnh tieán tôùi. Tuy nhieân, söï gaàn guõi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha xaûy ra trong moät caùch theá ñaëc bieät, bôûi vì caùch ñaây moät naêm Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ laøm pheùp böùc chaân dung khaûm ñaù maàu cuûa Thaùnh Pedro Calungsod, trong Vöông cung thaùnh ñöôøng Thaùnh Pheâroâ, sau traän baõo, vaø ngaøi ñaõ nhaén göûi ngöôøi daân ñau khoå Philippines: "Anh chò em khoâng meät moûi hoûi: Taïi sao? Taïi sao?" ñeå loâi keùo söï chuù yù vaø ñoâi maét cuûa Thieân Chuùa Cha". Ñoù laø söù ñieäp ñaùnh ñoäng ngöôøi daân Philippines.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, vaøo trung tuaàn thaùng 8 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ thöïc hieän chuyeán vieáng thaêm ñaàu tieân taïi AÙ chaâu. Ngaøi ñeán Nam Haøn ñeå tham döï Ngaøy Giôùi Treû AÙ chaâu vaø chuû söï leã phong chaân phöôùc cho 124 vò töû ñaïo Ñaïi Haøn. Giaùo phaän cuõ cuûa Ñöùc Hoàng Y ñaõ laø nôi toå chöùc Ngaøy Giôùi Treû AÙ chaâu laàn thöù V. Ñöùc Hoàng Y coù theå chia seû moät chuùt veà thöïc taïi naøy vaø cho bieát söï chôø ñôïi Ñöùc Thaùnh Cha taïi AÙ chaâu ra sao khoâng?
Ñaùp: Vaâng, caùch ñaây 4-5 naêm giaùo phaän tröôùc cuûa toâi ñaõ ñöôïc choïn nhö laø nôi dieãn ra Ngaøy Giôùi Treû coâng giaùo AÙ chaâu. Ñoù ñaõ laø moät ñaïi hoäi beù cuûa ngöôøi treû aù chaâu, neáu so saùnh vôùi Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû. Tuy nhieân, nhöõng ngaøy aáy ñaõ laø laø nhöõng ngaøy coù nhieàu sinh hoaït ñaøo taïo, caàu nguyeän, hieäp thoâng vaø truyeàn giaùo. Vaø toâi nghó raèng noù cuõng xaûy ra nhö theá taïi Seoul beân Nam Haøn, vôùi moät chi tieát raát ñaëc bieät ñoù laø söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Ñaây laø moät yeåm trôï cho moät Giaùo Hoäi ñau khoå nhöng sinh ñoäng taïi Ñaïi Haøn.
(RG 1-8-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)