Cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát
vaø caùc töông quan vôùi Do thaùi giaùo
Cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaø caùc töông quan vôùi Do thaùi giaùo.
Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ.
Roma (SD 19-07-2014; Vat. 27-07-2014) - Naêm möôi naêm ñaõ troâi qua keå töø khi Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II coâng boá saéc leänh veà ñaïi keát vaø ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khaùc. Ñaây cuõng laø luùc caàn duyeät xeùt qua tình hình ñoái thoaïi ñaïi keát vaø lieân toân.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän xeùt cuûa Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh veà hieäp nhaát caùc tín höõu kitoâ. Baøi phoûng vaán ñaõ ñöôïc ñaêng treân baùo Quan Saùt Vieân Roma cuûa Toøa Thaùnh soá ra ngaøy 19 thaùng 7 naêm 2014.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, 50 naêm ñaõ troâi qua, coù ñieàu gì môùi meû trong cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát giöõa Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Giaùo Hoäi chính thoáng khoâng?
Ñaùp: Theá giôùi chính thoáng raát laø khaùc nhau trong noäi boä, bôûi vì coù nhieàu Giaùo Hoäi chính thoáng. Hieän nay tình hình khoù khaên hôn beân Ucraina, bôûi vì Toøa Thöôïng Phuï chính thoáng Matscôva traùch Giaùo hoäi coâng giaùo laø ñaõ khoâng phaân bieät roõ raøng giöõa ñöùc tin vaø chính trò. Traùi laïi, caùc töông quan vôùi Toøa thöôïng Phuï chính thoáng Costantinopoli raát toát. Chuùng toâi coù moät lòch söû tình baïn daøi, ñöôïc dieãn taû ra trong caùc chuyeán vieáng thaêm nhau nhaân dòp leã caùc Thaùnh Boån Maïng Pheâroâ Phaoloâ taïi Roma vaø Anreâ taïi Costantinopoli. Ñaây laø moät truyeàn thoáng chaéc chaén taïo thuaän tieän lôùn hôn cho söï hieäp thoâng trong töông lai gaàn. Vì coù söï gaàn guõi vôùi caùc anh em chính thoáng thuoäc Toøa Thöôïng Phuï Costantinopoli, coù theå soáng moät söï hieäp thoâng tinh thaàn vôùi caùc anh em naøy. Nhöng raát tieác vì coù caùc ñoái choïi neân khoâng theå thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy, ñoàng thôøi vôùi caùc Giaùo Hoäi chính thoáng khaùc thì hieän nay khoâng theå giaû thieát vieäc caàu nguyeän chung. Vì theá toâi thaáy caàn phaûi tieáp nhaän thaùch ñoá lôùn tìm kieám söï hieäp nhaát giöõa caùc tín höõu coâng giaùo vaø caùc tín höõu chính thoáng.
Hoûi: Caùc cöù chæ vaø caùc lôøi noùi giöõa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios I khoâng theå ñöôïc giaûi thích nhö laø moät daáu chæ môùi hay sao thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Cuoäc gaëp gôõ cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios taïi Gieârusalem ñaõ khoâng chæ laø moät luùc kyû nieäm bieán coá Ñöùc Phaoloä VI gaëp gôõ Ñöùc Athenagoras, maø cuõng laø moät böôùc tieán quan troïng ñoái vôùi töông lai cuûa phong traøo ñaïi keát, caàn thieát ñeå ñaøo saâu moái daây noái keát vaø söï hieäp nhaát. Toâi cay ñaéng ghi nhaän raèng ngaøy nay nhieàu ngöôøi noùi ñeán hai Giaùo Hoäi, nhöng chæ coù moät Giaùo Hoäi duy nhaát. Noù chính laø Giaùo Hoäi beân Ñoâng vaø beân Taây. Chính vì theá tuyeät ñoái caàn tìm laïi söï hieäp nhaát vaø söï hieäp thoâng troïn veïn caû trong bí tích Thaùnh Theå nöõa. Ñoù ñaõ laø öôùc mong lôùn cuûa Ñöùc Phaoloâ VI vaø cuûa Ñöùc Athenagoras, maø cho tôùi nay chuùng ta chöa thöïc hieän ñöôïc, bôûi vì chöa giaûi quyeát ñöôïc taát caû moïi vaán ñeà thaàn hoïc. Coøn coù moät coâng vieäc lôùn phaûi laøm, ñaëc bieät trong UÛy ban quoác teá hoãn hôïp cho vieäc ñoái thoaïi thaàn hoïc. Chuùng toâi ñang ñöông ñaàu vôùi ñeà taøi chính laø töông quan giöõa tính caùch thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc vaø quyeàn toái thöôïng cuûa Pheâroâ. Chuùng toâi khoâng muoán laøm moät cuoäc giaøn xeáp giöõa hai thöïc taïi, nhöng moät toång hôïp giöõa söùc maïnh lôùn cuûa söï chính thoáng, tính caùch thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc vaø söùc maïnh cuûa coâng giaùo laø quyeàn toái thöôïng. Cuõng coù caùc vaán ñeà khaùc nöõa. Nhöng tröôùc heát caàn tuyeät ñoái minh giaûi quyeàn toái thöôïng.
Hoûi: Noù seõ laø moät chöôùng ngaïi coøn laâu phaûi khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Vaâng, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi raèng quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm Muïc Roma laø chöôùng ngaïi lôùn nhaát ñoái vôùi phong traøo ñaïi keát. UÛy ban hoãn hôïp thaàn hoïc quoác teá nhoùm hoïp taïi Ravenna naêm 2007 ñaõ coâng boá moät taøi lieäu chung keát ñöôïc caû hai beân coâng giaùo vaø chính thoáng kyù nhaän, trong ñoù ñöôïc minh nhieân moät caùch roõ raøng raèng Giaùo Hoäi caàn moät vò ñöùng ñaàu treân bình dieän ñòa phöông, vuøng mieàn vaø hoaøn vuõ. Ñaây ñaõ laø moät böôùc tieán lôùn, bôûi vì caû caùc anh em chính thoáng cuõng ñaõ thöøa nhaän raèng Giaùo hoäi caàn coù moät vò ñöùng ñaàu treân bình dieän hoaøn vuõ. Vaø noù chæ coù yù nghóa nhö daáu chæ vaø duïng cuï cuûa söï hieäp nhaát, neáu Giaùo Hoäi coù moät chieàu kích hoaøn vuõ. Chuùng ta phaûi tìm laïi moät vieäc thöïc thi quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm Muïc Roma, coù theå chung cho caû caùc Giaùo Hoäi khaùc. Caùc Giaùo Hoaøng ñeán sau Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II ñaõ hoaït ñoäng vaø hoaït ñoäng raát nhieàu cho phong traøo ñaïi keát. Coù döõ kieän laø caùc vò laõnh ñaïo caùc Giaùo Hoäi khaùc muoán ñeán Roma. Ñieàu naøy cho chuùng ta caûm töôûng laø Giaùo Hoaøng dieãn taû vaø ñaõ soáng quyeàn toái thöôïng ñaïi keát, goàm tình baïn vaø tình huynh ñeä. Toâi cuõng nghó tôùi caùc ngaøy caàu nguyeän cho hieäp nhaát giöõa caùc tín höõu kitoâ, caùc ngaøy suy tö vaø ñoái thoaïi ñaõ dieãn ra taïi Assisi. Ai maø coù theå môøi ñöôïc taát caû moïi Giaùo Hoäi kitoâ vaø caùc toân giaùo khaùc tham döï moät cuoäc hoïp quoác teá ñeå caàu nguyeän cho hoøa bình? Ñaây ñaõ laø moät thöïc haønh toát quyeàn toái thöôïng ñaïi keát cuûa Giaùm Muïc Roma roài.
Hoûi: Coù daán thaân chung troong vieäc tìm ngaên chaën hieän töôïng tuïc hoùa trong theá giôùi taây phöông, taïi AÂu chaâu khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Lieân quan tôùi vaán ñeà naøy Giaùo Hoäi coâng giaùo ñaõ baét ñaàu chöông trình taùi truyeàn giaûng Tin Möøng. Noù cuõng phaûi coù moät chieàu kích ñaïi keát, bôûi vì söï tuïc hoùa laø moät thaùch ñoá maø chuùng ta ñöông ñaàu chung vôùi nhau. Trong queâ höông Thuïy só cuûa toâi chaúng haïn, coù 37% laø tín höõu coâng giaùo vaø 29% laø tín höõu tin laønh. Coù raát nhieàu hoân nhaân hoãn hôïp. Thöïc taïi naøy caàn ñöôïc coi nhö moät khôûi ñaàu cuûa söï thoaû thuaän ñaïi keát, bôûi vì vieäc soáng chung giöõa caùc tín höõu coâng giaùo vaø tin laønh maø khoâng tham döï vaøo chính Giaùo Hoäi vaø bí tích Thaùnh Theå trôû thaønh moät vaán ñeà lôùn.
Hoûi: Cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc Giaùo Hoäi vaø caùc coäng ñoaøn kitoâ khaùc coù theå taïo thuaän tieän cho hoøa bình vaø hoøa giaûi khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Tröôùc heát chuùng ta phaûi can ñaûm hôn trong vieäc toá caùo caùc baùch haïi choáng laïi caùc tín höõu kitoâ, bôûi vì ngaøy nay xaûy ra nhieàu baùch haïi hôn kaø trong caùc theá kyû ñaàu sau Chuùa Kitoâ. Ngöôøi ta tính raèng 80% caùc ngöôøi bò baùch haïi laø kitoâ höõu. Toâi tin raèng chuùng ta im laëng quùa. Taát caû moïi coäng ñoaøn, taát caû moïi Giaùo Hoäi ñeàu coù caùc tín höõu töû vì ñaïo. Maùu khoâng chia reõ nhöng hieäp nhaát. Trong Giaùo Hoäi xa xöa ngöôøi ta noùi raèng caùc vò tö ñaïo laø haït gioáng laøm naûy sinh ra caùc kitoâ höõu môùi. Ngaøy nay chuùng ta coù theå noùi raèng caùc vò töû ñaïo laø haït gioáng cuûa phong traøo ñaïi keát vaø söï hieäp nhaát trong töông lai. Tieáp noái Ñöùc Gioan Phaoloâ II Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi veà "ñaïi keát cuûa khoå ñau". Ñaây laø neàn taûng tinh thaàn saâu xa nhaát cuûa daán thaân ñaïi keát. Ñieàu naøy coù giaù trò, nhaát laø taïi nöôùc nguoàn goác cuûa Kitoâ giaùo, beân vuøng Trung Ñoâng, nôi caùc kitoâ höõu troán chaïy vì bò baét buoäc phaûi ra ñi, bôûi vì neáu hoï ôû laïi thì seõ bò gieát. Thaät laø buoàn, khi chæ thaáy caùc cô caáu coøn laïi, troáng roãng khoâng ngöôøi! Vaø neáu ñieàu naøy ra ra, chuùng ta ñaõ maát raát nhieàu. Toâi cuõng troâng thaáy caùc daáu chæ tích cöïc: trong vaøi vuøng nhö beân Siria söï baùch haïi hieäp nhaát caùc kitoâ höõu vôùi nhau.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, taïi sao cuoäc ñoái thoaïi vôùi anh em Do thaùi laïi ñöôïc giao cho Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh thaêng tieán hieäp nhaát giöõa caùc tín höõu kitoâ?
Ñaùp: Taïi trung öông Toøa Thaùnh thaät ra coù hai Hoäi Ñoàng ñaëc traùch veà ñoái thoaïi: Hoäi ñoàng cuûa chuùng toâi vaø Hoäi Ñoàng ñoái thoaïi lieân toân. Hoäi ñoàng naøy ñaëc traùch caùc töông quan vôùi caùc toân giaùo khaùc. Toâi thaáy tö töôûng giao phoù cuoäc ñoái thoaïi vôùi Do thaùi giaùo cho Hoäi Ñoàng cuûa chuùng toâi laø ñieàu toát. Do thaùi giaùo khoâng phaûi laø moät toân giaùo ñôn thuaàn nhö caùc toân giaùo khaùc, maø laø meï cuûa Kitoâ giaùo, hay nhö thaàn hoïc gia coâng giaùo Erich Przywara noùi, söï chia reõ ñaàu tieân maø chuùng ta coù trong lòch söû cuûa Kitoâ giaùo laø chia reõ giöõa Hoäi ñöôøng Do thaùi vaø Giaùo Hoäi. Nhö theá, ñoái vôùi toâi söï lieân luïy cuûa chuùng toâi xem ra laø ñieàu töï nhieân. Con ñöôøng chuùng ta phaûi ñi ñeå ñaït ñeán söï hoøa giaûi giöõa Do thaùi giaùo vaø Kitoâ giaùo coøn daøi laém. Cuoäc ñoái thoaïi maø chuùng toâi ñang laøm raát quan troïng, bôûi vì noù ñöa ra aùnh saùng ñieàu chuùng toâi coù chung vôùi nhau, vaø ñieàu khieán cho chuùng toâi khaùc nhau. Theá roài, caàn phaûi thöøa nhaän raèng theá giôùi do thaùi coù noäi boä raát khaùc nhau, vaø chuùng toâi khoâng theå coù moät cuoäc gaëp gôõ song phöông vôùi taát caû moïi nhoùm vaø taát caû moïi cô caáu ñöôïc. Do ñoù anh em Do thaùi ñaõ thaønh laäp moät uûy ban goïi laø "UÛy ban quoác teá do thaùi coá vaán lieân toân", quy tuï caùc kieåu dieãn taû khaùc nhau cuûa Do thaùi giaùo treân toaøn theá giôùi. Chuùng toâi cuõng ñaõ thieát laäp moät cuoäc ñoái thoaïi roäng môû vôùi caùc rabbi cuûa toøa Rabbi Gieârusalem.
Hoûi: Neáu quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm Muc Roma laø chöôùng ngaïi ñoái voùi cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát giöõa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ, thì trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi anh em Do thaùi ñaâu laø vaán ñeà quan troïng nhaát?
Ñaùp: Vaán ñeà lôùn nhaát laø laøm theá naøo ñeå hoøa giaûi xaùc tín veà giaù trò cuûa giao öôùc vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa vôùi daân Israel vaø xaùc tín söï môùi meû cuûa giao öôùc môùi maø Chuùa Gieâsu ñaõ ñem tôùi. Chuùng toâi phaûi laøm vieäc nhieàu treân bình dieän thaàn hoïc veà vaán ñeà naøy, vaø toâi haøi loøng vì cuõng coù nhieàu ngöôøi do thaùi muoán suy tö veà ñeà taøi aáy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, trong töông lai gaàn Hoäi Ñoàng coù caùc chöông trình naøo khaùc khoâng?
Ñaùp: Naêm nay kyû nieäm 50 naêm coâng boá taøi lieäu veà ñaïi keát "Unitatis redintegratio" vaø vaøo thaùng 11 tôùi chuùng toâi seõ toå chöùc ñaïi hoäi khoaùng ñaïi. Trong dòp naøy chuùng toâi seõ suy tö veà caùc thaùch ñoá cuûa phong traøo ñaïi keát, trong luùc naøy raát khaùc vôùi quùa khöù. Chuùng toâi seõ duyeät xeùt laïi lòch söû cuûa mình. Töø ban ñaàu Hoäi Ñoàng cuûa chuùng toâi ñaõ coù hai vaên phoøng taây vaø ñoâng. Chuùng toâi bieát raèng doïc daøi caùc theá kyû ñaõ coù caùc chia reõ trong Giaùo Hoäi, nhöng coù hai chia reõ chính: chia reõ giöõa Giaùo Hoäi Taây phöông vaø Giaùo Hoäi Ñoâng phöông hoài theá kyû XI, vaø chia reõ trong Kitoâ giaùo taây phöông hoài theá kyû XVI. Caùc vaàn ñeà raát khaùc nhau tuøy theo vuøng mieàn. Cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc Giaùo Hoäi ñoâng phöông vaø chính thoáng ñoâng phöông lieân quan nhaát laø tôùi caùc vaán ñeà giaùo hoäi hoïc nhö quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm Muïc Roma. Coøn trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc coäng ñoaøn naûy sinh töø phong traøo caûi caùch tin laønh, caùc vaán ñeà raát khaùc nhau. Hieän nay trong theá giôùi cuûa anh em tin laønh chuùng toâi khoâng troâng thaáy khuynh höôùng naøo ñaãn tôùi moät söï hieäp nhaát lôùn hôn giöõa hoï vôùi nhau. Thaät theá, coù söï phaân taùn lôùn. Caøng ngaøy caùng coù theâm caùc coäng ñoaøn môùi, vaø ñaây laø moät vaán ñeà. Ñieàu naøy cuõng bao goàm söï kieän khoâng coøn coù moät muïc ñích chung cuûa phong traøo ñai keát nöõa. Thaät laø quan troïng phaûi hieåu bieát chuùng ta muoán ñi tôùi ñaâu. Ngaøy nay coøn coù moät thaùch ñoá khaùc nöõa ñoù laø caùc phong traøo tin laønh vaø pentecostal gia taêng maïnh meõ. Giaùo Hoäi Pentecostal laø Giaùo Hoäi coù ñoâng tín höõu nhaát sau Giaùo Hoâi Coâng Giaùo. Chuùng ta phaûi noùi tôùi moät söï pentecostal hoùa Kitoâ giaùo hay moät loaïi Kitoâ giaùo thöù boán: Coâng giaùo, Chính thoáng, Tin laønh vaø Pentecostal. Ñaây laø moät thaùch ñoá quan troïng ñoái vôùi töông lai. Toâi xaùc tín raèng trong nghóa naøy Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ coù theå môû ra vaøi caùch cöûa coøn ñang ñoùng.
(SD 19-7-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)