Caàn caàu nguyeän nhieàu ñeå Irak
traùnh ñöôïc xung khaéc vaø phaân hoùa
Caàn caàu nguyeän nhieàu ñeå Irak traùnh ñöôïc xung khaéc vaø phaân hoùa.
Phoûng vaán Ñöùc Toång Giaùm Muïc Giorgio Lingua, Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Irak.
Irak (RG 9-07-2014; CNA 7-07-2014; Vat. 23-07-2014) - Töø vaøi thaùng qua tình hình Irak ngaøy caøng trôû neân roái ren vaø baát oån. Ngaøy 29 thaùng 6 naêm 2014 löïc löôïng Hoài thaùnh chieán cuoàng tín ISIS tuyeân boá thaønh laäp quoác gia hoài giaùo Califat nhaèm thoáng nhaát hai nöôùc Irak vaø Siria döôùi quyeàn ñieàu khieån cuûa oâng Abou Bakr Al-Baghdadi, laõnh tuï cuûa moät nhoùm thaùnh chieán hoài giaùo caáp tieán. OÂng naøy ñöôïc söï uûng hoä cuûa caùc boä toäc vaø caùc cöïu só quan cuûa coá toång thoáng Sunnít Saddam Hussein, ñaõ chieám ñoùng nhieàu phaàn ñaát taïi Irak keå töø khi nhoùm ISIS phaùt ñoäng caùc cuoäc taán coâng ngaøy muøng 9 thaùng 6 naêm 2014. Ngaøy muøng 5 thaùng 7 naêm 2014 nhoùm ISIS ñaõ phoå bieán video baøi giaûng cuûa laõnh tuï töï phong Baghdadi trong ñeàn thôø hoài giaùo Mossul ngaøy thöù saùu muøng 4 thaùng 7 naêm 2014. OÂng Baghdadi keâu goïi tín höõu hoài treân toaøn theá giôùi vaâng phuïc oâng. OÂng noùi: "Toâi laø laõnh tuï ñöôc chæ ñònh ñeå höôùng daãn quùy vò, nhöng toâi khoâng toát laønh hôn quùy vò; neáu toâi coù lyù haõy giuùp toâi, vaø neáu quùy vò nghó raèng toâi sai, xin coá vaán cho toâi vaø daãn toâi vaøo ñöôøng ngay chính. Haõy vaâng lôøi toâi nhö quùy vò vaâng lôøi Allah nôi quùy vò".
Abou Bakr Al-Baghdadi sinh naêm 1971 taïi Samarra, vaø töø nhieàu naêm qua ñaõ hoaït ñoäng trong boùng toái, neân raát ít ngöôøi bieát roõ thaân theá oâng ta.
Califat, quoác gia hoài giaùo, laø moät cheá ñoä chính trò coù töø thôøi ngoân söù Mahomet, nhöng ñaõ bieán maát vôùi söï phaân taùn cuûa ñeá quoác Ottoman trong thaäp nieân 1920. Laõnh tuï Calif laø ngöôøi keá vò ngoân söù Mahomet ñeå aùp duïng luaät Sharia trong caùc vuøng ñaát cuûa Hoài giaùo.
OÂng Youssef Al-Qaradaoui, chuyeân vieân thuyeát giaùo qatari, thuoäc ban laõnh ñaïo cuûa toå chöùc Huynh ñeä hoài giaùo, khaúng ñònh raèng vieäc thaønh laäp moät quoác gia hoài giaùo do moät nhoùm noåi tieáng vì caùc haønh ñoäng taøn baïo vaø quan ñieåm caáp tieán khoâng phuïc vuï chöông trình hoài giaùo. Töôùc hieäu calif phaûi ñöôïc toaøn quoác gia hoài ban cho, chöù khoâng theå bò moät nhoùm cöôûp laáy".
Trong thôøi gian qua löïc löôïng ISIS ñaõ ñaùnh chieám moät phaàn vuøng Ninive cuõng nhö caùc vuøng thuoäc caùc tænh Diyala ôû maïn ñoâng, Salaheddine ôû maïn baéc, Kirkuk ôû maïn taây vaø Mossul. Töø thaùng gieâng naêm nay löïc löôïng naøy cuõng kieåm soaùt caùc vuøng cuûa tænh Al-Anbar ôû maïn taây.
Trong vuøng Mossul caùch thuû ñoâ Baghdad 350 caây soá, nhaân danh cuoäc chieán choáng caùc "ngaãu töôïng" caùc binh só cuûa löïc löôïng ISIS ñaõ phaù huûy taát caû caùc trung taâm thôø töø Sunnít, Suphít vaø Shiít. Hoï cuõng chieám hai nhaø thôø chính toøa kitoâ. Caùc nhoùm phieán quaân Siri ñaõ khöôùc töø chaáp nhaän quoác gia hoài giaùo, vì caùc cuoäc haønh quyeát sô saøi vaø öôùc muoán baù chuû cuûa nhoùm ISIS.
Caùc löïc löôïng quaân söï Irak gaëp khoù khaên trong vieäc taùi chieám caùc vuøng ñaõ maát, vaø hieän ñang daäm chaân taïi choã quanh vuøng Tikrit, laø queâ sinh cuûa Saddam Hussein.
Treân bình dieän chính trò tình hình xem ra beá taéc, trong khi daân nöôùc Irak ñang chôø ñôïi coù moät toång thoáng vaø moät chính phuû môùi. OÂng Nouri-al Maliki caàm quyeàn töø naêm 2006 tôùi nay vaãn muoán taùi tranh cöû. Tuy thaéng cuoäc baàu cöû laäp phaùp ngaøy 30 thaùng 4 nhöng kieåu cai trò chuyeân quyeàn vaø löïa choïn gaït boû caùc nhoùm thieåu soá Sunnít vaø Kurde trong caùc naêm qua, khieán oâng khoù coù khaû naêng quy tuï caùc löïc löôïng quoác gia khaùc. Trong khi coù nhieàu löïc löôïng muoán chia Irak thaønh ba nöôùc ñoäc laäp daønh cho ba nhoùm Shiít, Sunnít vaø Kurde. Chính vì theá oâng ñaõ luoân luoân töø choái ñeà nghò thaønh laäp chính quyeàn thoáng nhaát coù söï tham döï cuûa caû ba nhoùm, do caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo ñöa ra.
Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho haõng tin coâng giaùo Hoa Kyø hoâm muøng 7 thaùng 7 vöøa qua Ñöùc Thöôïng Phuï Louis Sako, Giaùo Chuû Coâng Giaùo Canñeâ, moâ taû tình traïng taïi ñaát nöôùc Irak hieän nay coù leõ laø "thôøi kyø ñen toái vaø khoù khaên nhaát trong lòch söû gaàn ñaây cuûa Giaùo Hoäi". Ñöùc Thöôïng Phuï Sako ví tình traïng Giaùo Hoäi taïi ñaát nöôùc ngaøi nhö söï tích trong Phuùc AÂm, Chuùa Gieâsu nguû treân thuyeàn trong khi baõo toá vuøi daäp vaø caùc moân ñeä kinh haõi. Ngaøi keâu goïi caùc tín höõu caàu nguyeän ñeå nhöõng ngöôøi bò baét coùc ñöôïc trôû veà bình an vaø cho töông lai cuûa moïi Kitoâ höõu ôû Irak.
Trong cuoäc phoûng vaán Ñöùc Thöôïng Phuï Sako cuõng taùi keâu goïi traû töï do cho 2 nöõ tu vaø 3 coâ nhi bò baét coùc ngaøy 28 thaùng 6 naêm 2014 taïi thaønh phoá Mossul ôû mieàn baéc Irak.
Ñöùc Thöôïng Phuï cho bieát ngaøi khoâng roõ caùc nöõ tu doøng Nöõ Töû Ñöùc Maria vaø nhöõng ngöôøi bò baét coùc ñang bò giöõ ôû ñaâu maëc duø coù nhieàu phía höùa seõ giuùp ñôõ. Ngaøi cuõng xaùc nhaän raèng thaønh phoá Mossul haàu nhö khoâng coøn tín höõu Kitoâ nöõa, vaø chæ coøn laïi khoaûng 200 Kitoâ höõu. Caùc nhaø thôø ñoùng cöûa vaø khoâng coøn thaùnh leã chuùa nhaät.
Daân quaân Hoài giaùo goïi taét laø Isis ñaõ chieám nhaø thôø chính toøa cuûa Coâng Giaùo Canñeâ vaø Chính Thoáng Siria ôû Mossul. Hoï thaùo gôõ thaùnh giaù ôû maët tieàn thaùnh ñöôøng vaø thay baèng laù côø ñen cuûa Quoác gia Hoài giaùo.
Chính quyeàn Irak ñaõ baùo cho Toå chöùc nguyeän töû naêng quoác teá bieát caùc phieán quaân hoài cuoàng tín ñaõ ñaùnh caép 40 kg Uranium khoûi ñaïi hoïc Mossul. Nhöng toå chöùc naøy cho bieát chaát lieäu bò ñaùnh caép khoâng theå trôû thaønh moät ñe doïa. Raát nhieàu kitoâ höõu ñaõ di taûn khoûi thaønh phoá Mossul, khi löïc löôïng ISIS tieán chieám thaønh phoá.
Sau ñaäy chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Toång Giaùm Muïc Giorgio Lingua, söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Irak, veà hieän tình taïi ñaây.
Hoûi: Thöa Ñöùc Söù Thaàn Toøa Thaùnh, tình hình Irak hieän nay ra sao?
Ñaùp: Noãi lo laéng chính cuûa chuùng toâi trong luùc naøy laø cung caáp nöôùc uoáng cho daân chuùng ñaõ di taûn khoûi Mossul. Toâi bieát laø trong luùc naøy ngöôøi ta ñang ñaøo caùc gieáng nöôùc, nhöng khoâng töùc khaéc coù nöôùc ngay. Treân bình dieän nhaân ñaïo coù raát nhieàu ñieàu phaûi laøm moät caùch ñaùng khen trong vieäc tieáp ñoùn caùc ngöôøi hoài, baèng caùch môû caùc tröôøng hoïc, caùc nhaø cho nhöõng ngöôøi di taûn, ít nhaát laø trong thôøi gian taïm thôøi.
Hoûi: Caùc coäng ñoaøn kitoâ coù theå gaëp caùc nguy cô naøo thöa Ñöùc Söù Thaàn Toøa Thaùnh?
Ñaùp: Nguy hieåm nhaát chaéc chaén laø vuøng giaùp giôùi vôùi nôi bò "nhaø nöôùc hoài" kieåm soaùt, bôûi vì ngöôøi ta khoâng bieát hoï baèng loøng tôùi ñaâu vaø döøng laïi ñaâu. Caùc vuøng an ninh laø caùc vuøng do caùc löïc löôïng Kurde kieåm soaùt.
Hoûi: Theo Ñöùc Söù Thaàn thì ngöôøi ta ñang döï phoùng moät töông lai naøo?
Ñaùp: Thaät khoù maø noùi ñöôïc. Theo toâi thì noù tuøy thuoäc raát nhieàu nôi nhöõng gì maø chính quyeàn trung öông thaønh coâng trong vieäc ñöông ñaàu vôùi tình hình moät caùch ñuùng ñaén vaø bao quaùt, baèng caùch roäng môû cho moïi löïc löôïng ñaïi dieän quoác gia. Caàn phaûi coù moät quoác hoäi vaø moät chính quyeàn hoaït ñoäng. Chæ khi ñoù môùi coù theå troâng thaáy nhöõng gì phaûi laøm. Toâi tin raèng cuõng caáp thieát söï kieän xaõ hoäi daân söï yù thöùc raèng khoâng theå ñöùng ñoù maø nhìn vaø chôø ñôïi caùc nhaø chính trò laøm vieäc, bôûi vì thöôøng khi caùc nhaø chính trò bi caùc lôïi loäc phe phaùi ñieàu khieån, trong khi xaõ hoäi daân söï coù theå höôùng tôùi thieän ích chung nhieàu hôn.
Hoûi: Xaõ hoäi daân söï coù theå trôï giuùp quoác gia ñöông ñaàu vôùi söï xaâm laêng ñích thaät nhö theá naøo, thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Neáu coù yù muoán bao goàm taát caû moïi ngöôøi vaøo trong döï aùn cuûa moät töông lai cuûa Irak, thì caû nhöõng ngöôøi ñaõ xaâm laêng cuõng seõ maát ñi söï uûng hoä ñòa phöông, bôûi vì hoï ñaõ tìm thaáy söï uûng hoä ñoù: hoï ñaõ vaøo Irak moät caùch quùa deã daøng, bôûi vì ñaõ coù nhieàu baát maõn, trong luùc taát caû moïi löïc löôïng caûm thaáy mình ñöôïc ñaïi dieän treân bình dieän trung öông, thì khi ñoù caùc löïc löôïng naøy seõ maát ñi söï uûng hoä ñòa phöông.
Hoûi: Ñöùc Söù Thaàn coù muoán ñöa ra lôøi keâu goïi naøo khoâng?
Ñaùp: Toâi tin raèng trong luùc naøy caàn phaûi caàu nguyeän. Caàn phaûi coù moät pheùp laï ñeå tình hình ñöøng trôû thaønh toài teä hôn, vaø ñeå ngöôøi ta ñöøng ñi ñeán moät cuoäc xung ñoät vuõ trang coù theå giaûi quyeát moät phaàn hay taùi chieám moät phaàn laõnh thoå, nhöng seõ gaây ra nhieàu naïn nhaân môùi vaø caùc baát bình môùi. Caàn phaûi thuyeát phuïc ñeå ngöôøi ta ñöøng ñi tôùi moät cuoäc xung ñoät vuõ trang taøn baïo.
(RG 9-7-2014; CNA 7-7-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)