Caáy tuûy, nieàm hy voïng môùi
cho caùc em bò beänh ung thö maùu
Caáy tuûy, nieàm hy voïng môùi cho caùc em bò beänh ung thö maùu.
Roma (RG 7-07-2014; Vat. 16-07-2014) - Phoûng vaán baùc só Alice Bertaina, chuyeân vieân nghieân cöùu thuoäc khu vöïc Ung thö maùu cuûa Nhaø thöông Chuùa Gieâsu Hai Ñoàng ôû Roma.
Ung thö laø moät trong caùc thöù beänh khieán cho nhieàu ngöôøi cheát nhaát treân theá giôùi hieän nay. Baûn töôøng trình Globocan do "UÛy ban quoác teá nghieân cöùu ung thö" cuûa Lieân HIeäp Quoác coâng boá naêm 2014 cho bieát soá ngöôøi bò beänh ung thö treân theá giôùi ñaõ gia taêng 11% trong boán naêm qua vôùi hôn 14 trieäu tröôøng hôïp bò beänh trong naêm 2012. Trong cuøng naêm 2012 ñaõ coù 8.2 trieäu ngöôøi cheát vì beänh ung thö, trong ñoù coù 4.2 trieäu tuoåi töø 30 tôùi 69. Vaø tình hình seõ khoâng toát ñeïp hôn trong hai möôi naêm tôùi, vì ngöôøi ta öôùc tình raèng soá ngöôøi bò beänh ung thö treân theá giôùi seõ gia taêng 75%, töùc seõ leân tôùi 25 trieäu. Treân ñaây laø vaøi döõ kieän baùo ñoäng ñöôïc phoå bieán trong "Ngaøy quoác teá choáng beänh ung thö" muøng 4 thaùng 2 naêm 2014.
Baûn töôøng trình Globocan naêm 2012 cho bieát döïa treân caùc döõ kieän thu thaäp taïi 184 quoác gia coù 28 loaïi ung thö gieát ngöôøi. Ñöùng ñaàu laø ung thö phoåi vôùi hôn 1.8 trieäu ngöôøi cheát, töùc chieám 13% toång soá naïn nhaân. Tieáp ñeán laø ung thö vuù nôi phuï nöõ vôùi 1.7 trieäu ngöôøi cheát trong naêm 2012, töùc chieám 11.9%, gia taêng 20% so vôùi naêm 2008. Vaø soá phöï nöõ cheát cuõng gia taêng 14%, töùc 522 ngaøn ngöôøi.
OÂng David Forman, tröôûng ban thoâng tin cuûa UÛy ban quoác teá nghieân cöùu ung thö, cho bieát ung thö vuù laø hình thöùc phoå bieán nhaát, vaø laø lyù do thoâng thöôøng nhaát gaây thieät maïng nôi nöõ giôùi, keå caû taïi caùc quoác gia ít phaùt trieån. Ung thö töû cung cuõng laø hình thöùc khieán cho haøng naêm coù 528 ngaøn tröôøng hôïp môùi, vaø laø loaïi ung thö thöù boán gaây töû vong cho phuï nöõ. Lieân quan tôùi vuøng ñòa lyù coù 70% caùc tröôøng hôïp xaûy ra trong caùc nöôùc ñang treân ñöôøng phaùt trieån, vaø chæ noäi AÁn Ñoä ñaõ chieám moät phaàn naêm.
Vaãn theo thoáng keâ cuûa baûn töôøng trình Globocan, haèng naêm taïi Baéc Myõ cöù moãi 100 ngaøn phöï nöõ coù 6.6 ngöôøi bò ung thö vaø 2.5 ngöôøi bò cheát. Trong khi taïi mieàn nam sa maïc Sahara beân Phi chaâu cöù 100 ngaøn phuï nöõ thì coù 34.8 ngöôøi bò ung thö vaø 22.5 ngöôøi bò bò cheát, töùc cao gaáp 5 vaø gaáp 9 laàn so vôùi Baéc Myõ. Theo caùc chuyeân vieân soá phuï nöõ taïi caùc nöôùc ngheøo cheát vì ung thö vuù vaø ung thö töû cung cao hôn caùc nöôùc giaàu vì kieåu soáng khaùc nhau, vaø vì taïi caùc nöôùc ngheøo ngaønh y teá thieáu caùc heä thoáng vaø phöông tieän y khoa taân tieán giuùp chuïp hình, soi roïi vaø thöû nghieäm.
Trong soá caùc lyù do gaây ra beänh ung thö coù söï kieän caùc loaïi thöïc phaåm khoâng töôi boå, bò oâ nhieãm, hay chöùa quùa nhieàu hoùa chaát, ngay töø luùc baét ñaàu chaên nuoâi suùc vaät, chuaån bò, ñoùng hoäp baûo quaûn, cho tôùi khi tôùi baøn aên cuûa ngöôøi tieâu thuï. Caùc thöù rau traùi cuõng theo cuøng caùc tieán trình bò nhieãm ñoäc nhö theá. Theâm vaøo ñoù laø moïi thöù hoùa chaát söû duïng trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy ñôn sô nhö: thuoác giaët, thuoác taåy, caùc chaát ñeå röûa ñóa baùt vv... töø töø moãi ngaøy moät chuùt, cuõng goùp phaàn taïo ra beänh ung thö.
Ngoaøi caùc loaïi khoùi xe, khoùi cuûa ñuû moïi thöù nhaø maùy kyõ ngheä, buïi baån, coøn coù khoùi thuoác laù cuõng gaây ung thö. Hieän nay treân theá giôùi coù hôn 1 tyû ngöôøi huùt moãi naêm 6 ngaøn tyû ñieáu thuoác. Tính trung bình moãi ngöôøi huùt khoaûng 6.5 kí loâ thuoác moãi naêm, trung bình moãi naêm 1,600 ñieáu. Töø naêm 1970 tôùi nay soá ngöôøi huùt thuoác taïi caùc nöôùc ñang treân ñöôøng phaùt trieån gia taêng 67%, nhöng cuõng gia taêng taïi caùc nöôùc kyõ ngheä taân tieán. Trung quoác trôû thaønh nöôùc ñöôïc caùc nhaø saûn xuaát thuoác laù nhaém tôùi nhaát, vì coù tôùi 300 trieäu ngöôøi huùt thuoác vaø haøng naêm huùt 1,889 tyû ñieáu thuoác.
Theo toå chöùc Söùc Khoûe Theá Giôùi thuoác laù laø lyù do gaây ra 20% tröôøng hôïp töû vong taïi caùc nöôùc phaùt trieån. Noù laø lyù do gaây ra 90-95% beänh ung thö phoåi, 80-85% beänh cuoáng phoåi kinh nieân, vaø 20-25% caùc thöù beänh tim maïch, hay boä maùy tuaàn hoaøn. Moãi naêm treân theá giôùi coù 3 trieäu ngöôøi cheát vì khoùi thuoác. Töø 2 trieäu naêm 1995 soá ngöôøi cheát vì huùt thuoác taïi caùc nöôùc kyõ ngheä seõ taêng leân 3 trieäu trong naêm 2025. Trong khi taïi caùc nöôùc ñang treân ñöôøng phaùt trieån töø 1 trieäu trong naêm 1995 seõ taêng leân 7 trieäu trong naêm 2025. Lyù do cheát vì huùt thuoác goàm 94% laø ung thö phoåi, 69% ung thö cuoáng hoïng vaø voøm hoïng, 18% caùc loaïi ung thö khaùc, 82% laø vì caùc beänh kinh nieân cuûa ñöôøng hoâ haáp, 31% vì beänh suyeãn, 34% caùc beänh veà boä maùy tuaàn hoaøn, vaø 35% caùc loaïi beänh khaùc.
OÂng Christopher Wild, giaùm ñoác UÛy ban quoác teá nghieân cöøu ung thö cuûa Lieân hIeäp Quoác noùi: "Soá beänh nhaân ung thö gia taêng treân theá giôùi laø moät chöôùng ngaïi traàm troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån vaø haïnh phuùc cuûa nhaân loaïi. Caùc döõ kieän môùi naøy göûi moät tín hieäu maïnh meõ lieân quan tôùi moïi coäng ñoaøn vaø moïi quoác gia treân theá giôùi, khoâng tröø ai". Thaät theá Baûn töôøng trình Globocan naêm 2014 xaùc nhaän söï khoâng ñoàng ñeàu trong vieäc chöõa trò vaø kieåm soaùt beânh ung thö taïi nhieàu nöôùc khaùc nhau treân theá giôùi. Soá ngöôøi cheát vì beänh ung thö ñang gia taêng caùch ñaùng ngaïc nhieân giöõa caùc nöôùc ngheøo nhaát. Moät caùch ñaëc bieät soá ngöôøi seõ cheát vì beänh ung thö trong naêm 2025 gia taêng 80%
Trong soá caùc thöù beänh ung thöù cuõng coù beänh ung thö maùu, vaø coù nhieàu treû em bò beänh naøy. Nhöng vôùi phöông phaùp caáy tuûy môùi, ngöôøi ta hy voïng soá töû vong seõ giaûm trong töông lai.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baûi phoûng vaán nöõ baùc só Alice Bertaina, chuyeân vieân nghieân cöùu thuoäc khu vöïc Ung thö maùu cuûa Nhaø thöông Chuùa Gieâsu Haøi Ñoàng ôû Roma.
Hoûi: Thöa baùc só Alice, caùc baùc só nhaø thöông Chuùa Haøi Ñoàng Gieâsu ôû Roma trong ñoù coù baùc só, ñaõ khaùm phaù ra moät phöông caùch caáy tuûy môùi, baèng caùch laáy tuûy cuûa cha meï vaø leøo laùi teá baøo ñeå cho noù hôïp vôùi tuûy cuûa ñöùa con vaø caáy cho ñöùa con bò beänh ung thöù maùu. Ñaây laø nieàm hy voïng môùi cho caùc treû em bò beänh coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng, vôùi kieåu leøo laùi teá baøo naøy, töø nay trôû ñi coù theå duøng caùc teá baøo tuûy goác cuûa cha hay meï vaø cuõng ñaït ñöôïc caùc keát quûa y nhö khi ngöôøi ta duøng caùc teá baøo goác cuûa moät ngöôøi anh em hay cuûa moät ngöôøi hieán tuûy phuø hôïp vôùi ngöôøi nhaän. Kyõ thuaät naøy khoâng döï kieán laáy tuûy, maø chæ höùng laáy maùu trong maïch ngoaïi bieân, chaúng haïn nhö cuûa maïch maùu caùnh tay, vaø laøm vieäc treân caùc teá baøo trong phoøng thí nghieäm. Chæ coù caùc teá baøo xaáu laø bò loaïi tröø, nghóa laø caùc teá baøo coù theå taán coâng cô phaän cuûa ngöôøi nhaän, trong khi caùc teá baøo toát ñeàu ñöôïc giöõ laïi ñeå caáy vaøo tuûy ngöôøi nhaän, töùc caùc taân teá baøo taëng che chôû ngöôøi beänh khoûi caùc nhieãm truøng, lieân quan tôùi caùc beänh ung thö khoâng naëng, vaø caû ñoái vôùi caùc beänh ung thö maùu taùi phaùt nöõa.
Hoûi: Coù nhieàu beänh nhaân ung thö maùu khoâng tìm ra ngöôøi cho tuûy phuø hôïp, vaø khaû theå hai anh em phuø hôïp vôùi nhau chæ ñöôïc 25 phaàn traêm caùc tröôøng hôïp thoâi, coù phaûi theá khoâng thöa baùc só?
Ñaùp: Giaù trò vaø taàm quan troïng cuûa phöông phaùp môùi naøy laø chính nôi khaû theå trao ban moät cô may cho ngöôøi khoâng coù may maén coù ñöôïc ngöôøi coáng hieán teá baøo thích hôïp trong gia ñình. Vì chæ coù 25% tröôøng hôïp laø coù ngöôøi thaân trong gia ñình coù teá baøo thích hôïp maø thoâi. Hay khoâng theå tìm ra ngöôøi cho thích hôïp treân danh saùch caùc ngöôøi hieán tuûy xöông hay maùu laáy töø nhau. Maëc duø tinh thaàn lieân ñôùi raát cao cuûa nhöõng ngöôøi hieán tuûy xöông vaø cuûa caùc baø meï hieán cuoáng roán cuûa con hoï khi chuùng sinh ra, vaãn coøn coù moät soá ñoâng khoaûng 30-40% caùc beänh nhaân ung thö maùu khoâng tìm ra caùc ngöôøi cho thích hôïp. Chính vì theá trong caùc naêm qua chuùng toâi ñaõ taäp trung coá gaéng nôi vieäc ñöa ra moät phöông phaùp môùi cho pheùp söû duïng caùc teá baøo goác cuûa cha hay cuûa meï beänh nhaân.
Hoûi: Kyõ thuaät naøy ñaõ ñöôïc thöû nghieäm treân 23 treû em. Noù ñaõ ñaït ñöôïc caùc keát quûa naøo, thöa baùc só?
Ñaùp: Nghieân cöûu naøy lieân quan tôùi vieäc caáy tuûy cho 23 treû em bi beänh ung thö maùu nheï, nghóa laø caùc treû em bò ung thö maùu vì hoàng huyeát caàu bò suy yeáu vaø huûy dieät, heä mieãn nhieãm bò thieáu huït traàm troïng, hay giaûm hoàng huyeát caàu di truyeàn thieáu chaát ñaïm söûa chöõa yeáu toá di truyeàn DNA. Soá treû em khoûi beänh soáng soùt ñaït 90%, nghóa laø soá phaàn traêm khoûi beänh raát cao so vôùi vieäc caáy teá baøo cuùa moät ngöôøi anh em hieán tuûy trong cuøng moät gia ñình.
Hoûi: Nhö theá treû em bò baát cöù loaïi ung thö maùu naøo cuõng coù theå chöõa trò vôùi phöông phaùp môùi naøy, chöù khoâng phaûi chæ coù tröôøng hôïp heä thoáng mieãn nhieãm bò thieáu huït thoâi, coù phaûi theá khoâng thöa baùc só?
Ñaùp: Chuùng toâi cuõng ñaõ thöû nghieäm cuøng kyõ thuaät naøy cho caùc loaïi ung thö maùu treân 70 treû em, vaø caùc keát quûa ñaït ñöôïc ñaõ thaät ñaëc bieät. Bôûi vì trong tröôøng hôïp naøy khaû theå laønh beänh leán tôùi 80%. Nghóa laø raát cao, neáu chuùng ta noùi tôùi caùc treû em bò ung thö maùu naëng.
Hoûi: Ñaây laø baèng chöùng cho thaáy vieäc ñaàu tö vaøo laõnh vöïc naøy thaät ñaùng coâng, coù ñuùng theá khoâng thöa baùc só Alice?
Ñaùp: Vaâng tuyeát ñoái ñuùng roài. Toâi cuõng xin nhaán maïnh raèng ñaây laø moät nghieân cöùu phaàn lôùn ñaõ ñöôïc taøi trôï bôûi "Hieäp hoäi nghieân cöùu Italia choáng ung thö", nghóa laø nhôø tình lieân ñôùi cuûa taát caû moïi ngöôøi daân Italia ñaõ ñoùng goùp cho toå chöùc ñeå toå chöùc trôï guùp taøi chaùnh cho coâng trình nghieân cöøu cuûa chuùng toâi ñaït caùc keát quûa toát ñeïp.
(RG 7-7-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)