Thaûm caûnh noäi chieán taïi Siria
Thaûm caûnh noäi chieán taïi Siria.
Phoûng vaán moät nöõ tu doøng Trapist Siri.
Siria (RG 14-06-2014; 12.14-05-2014; Vat. 2-07-2014) - Cuoäc noäi chieán taïi Siria ñaõ buøng noå theo sau muøa xuaân A Raäp vaø ñaõ keùo daøi hôn 3 naêm qua khieán cho hôn 100,000 ngöôøi cheát, haøng traêm ngaøn ngöôøi bò thöông vaø gaây ra caûnh di cö cho hôn 4 trieäu daân Siri. Trong cuoäc baàu cöû toång thoáng toå chöùc ñaàu thaùng 6 vöøa qua toång thoáng Bashar Al Assad taùi ñaéc cöû, maëc daàu caùc löïc löôïng ñoái laäp hoaøn toaøn ñoàng loaït taåy chay cuoäc baàu cöû.
Ngaøy 14 thaùng 6 naêm 2014 trong söù ñieäp göûi treân Twitter, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ keâu goïi coäng ñoàng quoác teá ñöøng queân daân nöôùc Siria. Ngaøi vieát: "Coù nguy cô laõng queân caùc noãi khoå ñau khoâng ñuïng tôùi gaàn chuùng ta. Chuùng ta haõy phaûn öùng vaø caàu nguyeän cho hoøa bình taïi Siria". Thöïc ra töø nhieàu thaùng qua Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ lieân tuïc keâu goïi hoùa bình cho Siria trong caùc buoåi tieáp kieán chung saùng thöù tö haøng tuaàn cuõng nhö trong caùc buoåi ñoïc Kinh Truyeàn Tin tröa Chuùa Nhaät.
Chieán cuoäc vaãn tieáp dieãn haøng ngaøy vaø trong tuaàn qua daân chuùng thaønh phoá Aleppe ñang laâm vaøo trình traïng thieáu nöôùc traàm troïng. Ñöùc Cha Georges Abou Khazen, Ñaïi dieän Toâng Toøa giaùo phaän Aleppo, cho bieát ñaây laø laàn thöù hai daân chuùng taïi Aleppo laâm vaøo tình traïng naøy, laàn ñaàu hoài ñaàu thaùng 5 vöøa qua. Nguyeân nhaân vì caùc chaát noå ñöôïc ñaët döôùi caùc oáng daãn nöôùc chính phaù huûy heä thoáng naøy vaø caû caùc oáng coáng nöõa. Nöôùc trong laønh khoâng coøn ñöôïc daãn vaøo thaønh phoá vaø nöôùc ñöôïc daãn thì laãn vôùi nöôùc oáng coáng. Nhieàu ngöôøi daân ñaõ bò beänh truyeàn nhieãm vaø caùc beänh veà ñöôøng ruoät. Ñöùc Cha cho bieát thuû phaïm gaây ra caùc tình traïng naøy laø caùc löïc löôïng thaùnh chieán Hoài giaùo, chöù khoâng phaûi vì caùc cuoäc phaùo kích cuûa phía chính quyeàn.
Ngaøy 14 thaùng 6 naêm 2014 ñaõ coù 30 daân quaân bò gieát taïi Mayaden trong vuøng bieân giôùi vôùi Iraq.
Ngaøy 14 thaùng 5 naêm 2014 moät baûn töôøng trình cuûa Trung taâm nghieân cöùu veà caùc ngöôøi ty naïn noäi ñòa coâng boá taïi Geneøve cho bieát hieän nay taïi Siria lieân tuïc coù caùc gia ñình phaûi boû nhaø cöûa ñi laùnh naïn. Toå chöùc canh thöùc nhaân quyeàn cuõng toá caùo söï kieän töø ñaàu naêm tôùi nay ñaõ coù 850 tuø nhaân cheát vì bò tra taán hay laø naïn nhaân cuûa caùc vuï xöû sô saøi. Ngoaïi tröôûng Laurent Fabius cuûa Phaùp cho bieát vuõ khí hoùa hoïc ñaõ ñöôïc söû duïng 14 laàn töø cuoái naêm 2013 ñeán nay. Ngoaøi ra trong naêm 2013 ñaõ coù hôn 1,000 ngöôøi cheát vì bò khí ñoäc taïi Ghouta.
OÂng Maurizio Simoncelli, chuû tòch Hoïc vieän nghieân cöùu quoác teá Vaên khoá giaûi tröø vuõ trang cho bieát caùc tin töùc vuïn vaët khoâng cho pheùp coù caùc döõ kieän chaéc chaén lieân quan tôùi loaïi hoùa hoïc söû duïng neân khoâng bieát coù laø iprite, sarin hay tabun hay loaïi naøo khaùc. Nhöng coù nhieàu vuï coù caùc nhaân chöùng vaø hình aûnh taøi lieäu. Vì chieán cuoäc vaãn tieáp dieãn vôùi caùc vuõ khí quy öôùc cuõng nhö vôùi caùc vuõ khí hoùa hoïc, neân khoâng theå ñeán taän nôi ñeå ñieàu tra. Thaät ra theo caùc thoûa hieäp thì tieán trình giao noäp moïi vuõ khí hoùa hoïc phaûi keát thuùc noäi trong thaùng 6 naøy. Nhöng tình hình hieän nay cho thaáy ñoù laø ñieàu khoù thöïc hieän.
Ngoaøi ra trong chieán tranh naïn nhaân ñaàu tieân laø söï thaät, vì moïi phía ñeàu ñoå toäi cho nhau. Nöôùc Phaùp muoán ñöa vaán ñeà caùc toäi phaïm taøn aùc cuûa Siria ra tröôùc Toøa AÙn quoác teá, nhöng chaéc chaén Nga seõ boû phieáu choáng. Cho tôùi khi naøo chieán tranh chöa chaám döùt thì ñieàu naøy seõ chæ coù moät keát quûa khieâm toán.
Beân caïnh ñoù coù vaán ñeà cöùu trôï ngöôøi tò naïn Siri beân Libaêng. Cha Paul Karam taân chuû tòch Caritas Libaêng cho bieát tình tình raát khoù khaên vì con soá ngöôøi tî naïn Siri beân Libaêng ñaõ leân tôùi hôn 1 trieäu, raûi raùc trong nhieàu vuøng chöù khoâng ñöôïc taäp trung trong caùc traïi ty naïn nhö beân Giordania vaø Thoå Nhó Kyø. Con soá ngöôøi tî naïn quùa ñoâng ñe doïa an ninh xaõ hoäi vì naïn toäi phaïm gia taêng. Neàn kinh teá cuõng bò aûnh höôûng vì ñaát Libaêng quùa nhoû maø moät phaàn ba hay moät phaàn tö daân soá laø ngöôøi tî naïn ngoaïi quoác. Thieáu ñieän nöôùc vaø thöïc phaåm. Ñoù laø chöa keå tôùi laõnh vöïc y teá thieáu thuoác men vaø caùc ñieàu kieän veä sinh. Caùc nhaø thöông vaø trung taâm y teá thieáu phöông tieän ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa caùc beänh nhaân. Ngoaøi ra Libaêng coøn coù 500 ngaøn ngöôøi tî naïn Palestine soáng taïi ñaây töø 60 naêm qua maø chöa coù theå hoài höông. Tieán trình hoøa bình vaø caùc cuoäc thöông thuyeát giöõa ngöôøi Israel vaø ngöôøi Palestine ñaõ khoâng ñi ñeán ñaâu, vì söï thuø haän quùa saâu ñaäm vaø hai beân khoâng nhaân nhöôïng nhau. Hieän nay cha Karam ñang toå chöùc moät traïi heø ñeå thaêng tieán ñoái thoaïi hoøa bình giöõa ngöôøi treû Libaêng vaø ngöôøi treû Siri, giuùp hoï höôùng tôùi töông lai vaø soáng tình huynh ñeä lieân ñôùi.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán moät nöõ tu Trapist beân Siria.
Hoûi: Xin chò cho bieát chò nghó gì veà nguy cô tình hình chieán söï taïi Siria bò theá giôùi laõng queân?
Ñaùp: Toâi nghó raèng coù nguy cô tình hình chieán söï cuûa Siria bò theá giôùi queân laõng. Caû khi coù raát nhieàu ngöôøi quaûng ñaïi tieáp tuïc trôï giuùp ngöôøi daân Siri. Vaán ñeà ñoù laø vaøi tình traïng ñang trôû thaønh tin töùc thôøi söï: vieäc chia nöôùc Siria thaønh nhieàu vuøng döôùi quyeàn kieåm soaùt cuûa caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín, caùc vuøng khaùc thì döôùi quyeàn kieåm soaùt cuûa chính quyeàn, theá roài coøn coù söï kieän khí giôùi ñöôïc cung caáp cho caùc löïc löôïng laâm chieán. Nhöng coù nguy cô lôùn laø chieán tranh trôû thaønh tin thôøi söï vaø ngöôøi ta quen thuoäc vôùi tình traïng naøy.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha noùi tôùi caùc noãi khoå ñau: ngöôøi daân Siri ñang khoå ñau veà ñieàu gì?
Ñaùp: Tuøy theo töøng vuøng, nhöng noùi chung toaøn daân Siria ñeàu ñau khoå. Trong caùc vuøng nôi tình hình toát hôn moät chuùt daân chuùng khoå ñau vì tình hình baát an. Ngöôøi treû khoâng coù vieãn töôïng hoïc haønh. Theá roài coøn coù caùc vuøng nhö thaønh phoá Aleppo ñaõ khoâng coù nöôùc töø 15 ngaøy nay, cuõng khoâng coù ñieän vaø laø nôi daân chuùng khoå ñau thöïc söï. Caùc baïn beø cuûa chuùng toâi soáng taïi ñoù ñaõ keå cho chuùng toâi bieát caûnh ñoùi khaùt maø hoï phaûi chòu, vaø vôùi caùc ñaàu ñaïn rôi lieân tuïc voâ toäi vaï coù theå gaây cheát ngöôøi baát cöù luùc naøo, roài caûnh tieàn löông khoâng ñuû soáng... Vì theá ngöôøi daân ñau khoå raát nhieàu veà maët vaät chaát vaø veà maët tinh thaàn.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi: "Chuùng ta haõy phaûn öùng". Theá thì phaûi phaûn öùng nhö theá naøo thöa chò?
Ñaùp: Vaâng, theo toâi thaáy thì vieäc phaûn öùng ñoøi hoûi chuùng ta haønh ñoäng. Phaûn öùng theo caùc kieåu thoâng thöôøng khoâng ñuû vì tình hình coù nguy cô trôû thaønh toài teä theâm. Caàn phaûi thöïc söï quan taâm tôùi hoaøn caûnh vaø tìm hieåu caùc söï vieäc lieân heä, vaø chuùng thöôøng phöùc taïp, nhöng chæ nhö theá môùi coù theå tìm ra caùc giaûi phaùp.
Hoûi: Moät lôøi caàu nguyeän ñaëc bieät cho hoøa bình Siria, laø ñieàu luoân luoân caàn thieát ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha. Ngaøi ñaõ toå chöùc ngaøy caàu nguyeän cho hoøa bình trong toaøn vuøng Trung Ñoâng vôùi raát nhieàu can ñaûm. Chöùng taù naøy coù ñöôïc caûm nhaän beân Siria hay khoâng?
Ñaùp: Theo toâi thì chöùng taù caàu nguyeän naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha coù tôùi vaø tôùi vôùi taát caû moïi ngöôøi, chöù khoâng phaûi chæ tôùi vôùi daân nöôùc Siria chuùng toâi maø thoâi. Hoâm qua coù moät tín höõu hoài noùi vôùi chuùng toâi: "Toâi laø tìn höõu hoài, nhöng vôùi loøng bieát ôn voâ bôø toâi nghó raèng Ñöùc Thaùnh Cha ñang laøm raát nhieàu cho chuùng ta vaø cho daân nöôùc Siria". Nhö theá, toâi nghó laø chöùng taù caàu nguyeän aáy ñeán vôùi taát caû moïi ngöôøi. Noù caàn thieát laém, vì toâi tin raèng coù vaøi ñieàu naøo ñoù chæ ñöôïc giaûi quyeát thöïc söï vôùi moät caùi nhìn cuûa vieäc caàu nguyeän, bôûi vì lôøi caàu nguyeän cuõng laø moät haønh ñoäng vaø thay ñoåi kieåu nhìn caùc söï vaät. Noù giuùp baïn hieåu phaûi laøm gì can thieäp ra sao, vaø laéng nghe ngöôøi daân nhö theá naøo.
Hoûi: Lôøi Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi caàu nguyeän coù giaù trò ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi hay khoâng, thöa chò?
Ñaùp: Chaéc chaén roài. Toâi nghó laø coù chöù. Xem ra chuùng ta luoân luoân cuøng nhau ñöùng tröôùc maët Thieân Chuùa Taïo Hoùa vaø ñöùng tröôùc söï thieän trong con tim cuûa töøng ngöôøi. Toâi nghó raèng ngay töø ñaàu Ñöùc thaùnh Cha ñaõ ñöa ra lôøi môøi goïi aáy vôùi con ngöôøi.
Hoûi: Trong nöôùc laùng gieàng Iraq hieän ñang coù cuoäc taán coâng cuûa caùc löïc löôïng hoài cuoàng tín khieán cho toaøn theá giôùi kinh hoaøng. Caùc chò soáng gaàn bieân giôùi Iraq, vaø caùc ngöôøi hoài cuoàng tín ñang hieän dieän trong moät vaøi vuøng cuûa nöôùc Siria. Caùc tin töùc naøy coù khieán cho caùc chò lo sôï hay khoâng? Vaø ngöôøi ra coù caùc phaûn öùng naøo khoâng?
Ñaùp: Chaéc chaén laø ñieàu naøy khieán cho chuùng toâi raát aâu lo, chính bôûi vì ngöôøi ta ñang taïo ra moät vuøng roäng lôùn lieân tuïc ñang naèm trong tay cuûa caùc ngöôøi hoài quùa khích. Moät ñaøng ñieàu naøy khoâng gaây ngaïc nhieân cho laém, nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi Siri, bôûi vì töø laâu hoï ñaõ troâng thaáy söï kieän naøy tieán tôùi, nhaèm xeù raùch quoác gia thaønh caùc vuøng döôùi quyeàn kieåm soaùt cuûa caùc phe phaùi khaùc nhau. Ñaøng khaùc, noù cuõng khieán cho ngöôøi ta lo aâu vaø kinh hoaøng, bôûi vì baây giôø noù laø moät söï hieän dieän ñoâng ñaûo vaø cuõng raát sinh ñoäng, caùc traän ñaùnh ngaøy caøng khoác lieät. Tröôùc tình traïng naøy keát quûa cuoäc baàu cöû khoâng khieán cho ngöôøi ta ngaïc nhieân, nhöng chaéc chaén laø noù khoâng ñöôïc ñoàng nhaát. Toâi tin raèng ngöôøi daân ñaõ muoán noùi raèng: "Chuùng toâi muoán cuøng nhau taùi thieát queâ höông. Chuùng toâi muoán hoøa bình, chuùng toâi muoán an ninh."
Hoûi: Moät vöông quoác hoài thaùnh chieán "Califfato jihadista" trong moât ñaát nöôùc nhö Iraq gaây nguy haïi cho caùc tín höõu kitoâ. Nhö laø tín höõu kitoâ, chò nghó gì khi xaûy ra moät ñieàu nhö theá trong queâ höông Siria cuûa chò?
Ñaùp: Ñieàu maø chuùng toâi bieát keå caû ngöôøi hoài Sunnít, ngöøôi Siri, vaø taát caû moïi kitoâ höõu, ngöôøi hoài, nöôùc Siria ñaõ khoâng bao giôø laø moät quoác gia nôi coù khuynh höôùng hoài cuoàng tín ñaâm reã. Ngöôøi daân coù moät linh hoàn khaùc, moät taâm thöùc khaùc. Dó nhieân laø coù noãi lo sôï ñoái vôùi chuû tröông hoài cuoàng tín, bôûi vì ñoù laø moät phong traøo coù thaät hieån nhieân vaø ñöôïc vuõ trang. Nhöng maø chuùng toâi caàu nguyeän ñeå ñöøng xaûy ra ñieàu ñoù.
(RG 14-6-2014; 12.14-5-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)