Teä naïn treû em lao ñoäng
Teä naïn treû em lao ñoäng.
Vatican (Vat. 17-06-2014) - Ngaøy 12 thaùng 6 naêm 2014 laø Ngaøy quoác teá choáng teä naïn treû em lao ñoäng.
Vaøo cuoái buoåi tieáp kieán chung saùng thöù tö 11 thaùng 6 naêm 2014 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ keâu goïi coäng ñoàng quoác teá baûo veä treû em choáng laïi naïn boùc loät lao ñoäng vaø nhöõng hình thöùc noâ leä khaùc. Ngaøi noùi: "Ngaøy mai 12 thaùng 6 laø Ngaøy quoác teá choáng naïn boùc loät söùc lao ñoäng cuûa treû vò thaønh nieân. Haøng chuïc trieäu treû em bò boù buoäc phaûi laøm vieäc trong nhöõng ñieàu kieän laøm suy thoaùi con ngöôøi, chòu nhöõng hình thöùc noâ leä vaø boùc loät, cuõng nhö bò laïm duïng, ngöôïc ñaõi vaø kyø thò. Toâi nhieät lieät caàu mong coäng ñoàng quoác teá coù theå môû roäng vieäc baûo veä xaõ hoäi cho caùc treû vò thaønh nieân ñeå loaïi tröø tai öông naøy. Taát caû chuùng ta haõy taùi quyeát taâm, ñaëc bieät laø trong caùc gia ñình, ñeå baûo ñaûm cho moãi treû em nam nöõ ñöôïc baûo toàn phaåm giaù vaø cô may ñöôïc taêng tröôûng laønh maïnh. Tuoåi thô traûi qua trong thanh thaûn seõ giuùp caùc em tin töôûng höôùng nhìn veà cuoäc soáng töông lai".
Ngaøy quoác teá choáng naïn khai thaùc lao ñoäng treû em naêm nay 2014 coù ñeà taøi söï baûo veä xaõ hoäi. Theo thoáng keâ naêm 2012 cuûa toå chöùc UNICEF hieän nay treân theá giôùi coù 168 trieäu treû em lao ñoäng, trong ñoù coù 87 trieäu em tuoåi töø 5 ñeán 17 phaûi laøm caùc coâng vieäc nguy hieåm coù haïi cho söùc khoûe, söï an ninh vaø phaùt trieån cuûa caùc em.
Vuøng AÙ chaâu Thaùi Bình Döông coù nhieàu treû em lao ñoäng tuoåi töø 5 tôùi 17 nhaát, töùc 77.7 trieäu, so vôùi 59 trieäu cuûa vuøng nam sa maïc Sahara beân Phi chaâu, vaø 12.5 trieäu cuûa vuøng chaâu Myõ Latinh vaø quaàn ñaûo Caraibi. Veà tai naïn trong khi laøm vieäc vuøng nam sa maïc Sahara beân Phi chaâu daãn ñaàu vôùi tyû leä moät treân naêm em. Trong soá caùc treû em lao ñoäng tuoåi töø 5 tôùi 17 cuûa thoáng keâ naêm 2012, coù tôùi 59% treû em laøm vieäc trong laõnh vöïc noâng nghieäp, 32% trong caùc vieäc phuïc dòch khaùc nhau trong ñoù coù 6.9% laøm vieäc trong gia ñình vaø 7.2% trong kyõ ngheä. Soá caùc treû em laøm caùc vieäc nguy hieåm leân tôùi 55 trieäu trong ñoù coù 30.3 trieäu laø treû gaùi. Soá treû trai thuoäc löùa tuoåi cao nhaát töø 15 tôùi 17 tuoåi chieám 55%, töùc 47.5 trieäu em phaûi laøm caùc vieäc nguy hieåm.
Baø Carlotta Bellini thuoäc phong traøo "Cöùu caùc treû em" cho bieát tình hình nghieâm troïng vì 70% toång soá caùc treû em lao ñoäng ñaõ baét ñaàu laøm vieäc tröôùc khi leân 16 tuoåi, 40% ñaõ laøm vieäc tröôùc khi ñöôïc 14 tuoåi, vaø 11% laøm vieäc tröôùc khi leân 11 tuoåi. Nghieâm troïng hôn nöõa laø söï kieän ña soá caùc treû em ñöôïc phoûng vaán tuyeân boá caùc em ñaõ lieân luïy trong caùc hoaït ñoäng baát hôïp phaùp trong löùa tuoåi 12 tôùi 15.
Lieân quan tôùi vieäc phoøng ngöøa naïn treû em lao ñoäng baø Bellini noùi hoïc ñöôøng phaûi laø giaây thaét löng an toaøn ñaàu tieân, khi an ninh trong gia ñình giaûm ñi. Nhöng raát tieác laø hoïc ñöôøng thöôøng khoâng coáng hieán ñöôïc caùc giaûi phaùp höõu hieäu. Do ñoù caàn phaûi canh taân hoïc ñöôøng laøm sao ñeå ñaùp öùng ñöôïc caùc ñoøi hoûi cuûa caùc treû em voán thöôøng phaûi soáng trong caùc moâi tröôøng khoù khaên. Hoïc ñöôøng phaûi chuaån bò cho caùc treû em böôùc vaøo theá giôùi lao ñoäng, trao ban cho caùc em caùc cô may, vaø bieát laéng nghe caùc em.
Hieän töôïng treû em lao ñoäng khoâng chæ hieän dieän taïi caùc nöôùc ñang treân ñöôøng phaùt trieån beân AÙ chaâu, Ñaïi döông chaâu, Phi chaâu vaø chaâu Myõ Latinh, ñaëc bieät laø Colombia vaø Brasil, nhöng cuõng coù taïi caùc nöôùc AÂu chaâu, Hoa Kyø vaø nhaát laø Ñoâng AÂu. Hieän töôïng treû em lao ñoäng cuõng coù taïi caùc vuøng giaàu taøi nguyeân coù moät neàn kinh teá phoàn thònh, nhöng coù thu nhaäp raát thaáp tính theo ñaàu ngöôøi, vaø coù moät soá ngöôøi phaûi soáng trong caûnh khoâng phaùt trieån.
Thaät ra khoâng coù caùc con soá chaéc chaén lieân quan tôùi caùc treû em lao ñoäng treân theá giôùi, nhöng ngöôøi ta bieát vaøo thôøi xa xöa treû em ñaõ bò khai thaùc söùc löïc cho nhieàu coâng vieäc khaùc nhau. Thöïc taïi naøy gaén lieàn vôùi naïn noâ leä hay laõnh vöïc noâng nghieäp vaø chaên nuoâi. Khi cuoäc caùch maïng kyõ ngheä khôûi ñaàu naïn treû em lao ñoäng trong caùc nhaø maùy lan traøn, nhaát laø trong caùc nhaø maùy deät, trong ñoù caùc em phaûi laøm vieäc 15 giôø moãi ngaøy vaø nhaän ñöôïc ñoàng löông thaáp tôùi noãi khoâng ñuû mua löông thöïc. Keå caû ngaøy nay nöõa nhieàu treû em, nhaát laø caùc treû em beân Phi chaâu, phaûi laøm vieäc ñeå möu sinh nhöng cuõng khoâng ñuû ñeå mua moät ñóa côm.
Vaøo thaäp nieân 1980 beân Phi chaâu, AÙ chaâu vaø Nam Myõ ngöôøi ta öôùc ñoaùn coù hôn 5 trieäu treû em lao ñoäng. Nhöng hieän nay soá treû em lao ñoäng laø 168 trieäu, cuõng coù ngöôøi cho raèng coù tôùi 250 trieäu. Coù nhieàu laõnh vöïc lao ñoäng khaùc nhau nhö laõnh vöïc saûn xuaát noâng nghieäp, kyõ ngheä, ñaùnh caù vaø laøm vieäc trong caùc thaønh phoá. Trong laõnh vöïc noâng nghieäp treû em laøm vieäc trong caùc ruoäng vöôøn cuûa gia ñình hay laøm vieäc nhö coâng nhaân cuûa caùc haõng ña quoác trong caùc ñoàn ñieàn. Trong laõnh vöïc kyõ ngheä caùc treû em töø 7 tôùi 15 tuoåi laøm vieäc trong caùc xöôûng deät vaûi, deät thaûm, may quaàn aùo hay trong caùc xöôûng cheá boùng ñaù hay giaày deùp.
Lyù do gaây ra naïn treû em lao ñoäng laø caûnh ngheøo tuùng cuûa gia ñình. Caùc em phaûi laøm vieäc ñeå möu sinh vaø nuoâi soáng gia ñình. Cuõng coù nhieàu tröôøng hôïp caùc em bò cha meï baùn cho chuû ñeå traû nôï cho gia ñình. Ñaây laø tröôøng hôïp nhieàu treû em AÁn Ñoä laøm vieäc trong caùc xöôûng deät thaûm. Vaø coù nhieàu chuû nhaân xích chaân caùc em vaøo maùy deät vì sôï caùc em boû troán. Vì phaûi laøm vieäc nhö theá neân thöôøng khi caùc em cuõng khoâng ñöïôc hoïc heát baäc tieåu hoïc. Tình traïng muø chöõ naøy khieán cho caùc em khoâng bieát tôùi caùc quyeàn cuûa mình, caû khi caùc em trôû thaønh coâng nhaân tröôûng thaønh. Thaät theá, coù raát nhieàu coâng nhaân bò giôùi chuû nhaân khai thaùc boùc loät vì muø chöõ, neân khoâng bieát chuû baét kyù giaáy trong ñoù noùi nhöõng gì. Hoï bò boù buoäc phaûi tuaân leänh chuû nhaân heát naêm naøy sang naêm khaùc, vaø coù khi caû ñôøi cho tôùi cheát.
Caâu chuyeän em beù Iqbal ngöôøi Pakistan noåi loaïn choáng laïi caùc ñaøn aùp vaø baïo löïc cuûa chuû ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng tranh ñaáu cho phaåm giaù vaø caùc quyeàn lôïi cuûa treû em lao ñoäng.
Taïi caùc nöôùc kyõ ngheä taân tieán nhö Italia cuõng coù naïn treû em lao ñoäng. Cöù 20 treû em döôùi 16 tuoåi thì coù 1 em phaûi laøm vieäc. Italia coù 5.2% treû em trong löùa tuoåi töø 7 tôùi 15 phaûi laøm vieäc, töùc töông ñöông vôùi 260,000 em. Ñoù laø keát quûa cuoäc ñieàu tra coù teân goïi laø "Cuoäc chôi ñaõ heát" do phong traøo "Cöùu caùc treû em" vaø Hieäp hoäi Bruno Trentin trình baày tröôùc boä tröôûng lao ñoäng vaø caùc giôùi chöùc lieân heä. Raát nhieàu treû em bò khai thaùc lao ñoäng laø caùc treû em bi boû rôi khoâng coù ai vaø cô caáu xaõ hoäi naøo saên soùc lo laéng cho caùc em.
Naïn treû em lao ñoäng taïi mieàn baéc vaø mieàn trung Italia raát thaáp, nhöng cao taïi mieàn nam, vaø raát cao treân ñaûo Sicilia, vuøng Foggia vaø Vibo Valentina. Theo thoáng keâ naêm 2011 coù 16% ngöôøi treû trong löùa tuoåi 18-24 ñaõ hoïc xong trung hoïc, nghóa laø raát cao so saùnh vôùi caùc nöôùc AÂu chaâu khaùc. Vaø hieän töôïng naøy ñi song song vôùi naïn treû em lao ñoäng. Tìm hieåu chi tieát hôn ngöôøi ta thaáy haàu nhö 3/4 treû em laøm vieäc cho gia ñình: 41% trong caùc hoaït ñoâng ngheà nghieäp cuûa cha meï, 33% trong gia ñình, vaø trong soá 26% laøm vieäc cho thaân nhaân baïn beø coù 12.8% laøm vieäc cho caùc ngöôøi baø con, vaø 13.8% laøm vieäc cho baïn beø.
Coù ba coâng vieäc thoâng thöôøng nhaát: thöù nhaát laø trong laõnh vöïc khaùch saïn, quaùn nöôùc, quaùn aên, phuï beáp, haàu baøn, laøm baùnh chieám 18.7%; thöù hai laø buoân baùn chieám 14.7% keå caû ngheà baùn rong; thöù ba laø sinh hoaït taïi ñoàng queâ chieám 13.6%, töø troàng tæa cho tôùi chaên nuoâi suùc vaät. Tieáp theo ñoù laø caùc sinh hoaït thuû coâng ngheä chieám 8.9%, giöõ treû em chieám 4%, laøm vieäc vaên phoøng chieám 2.8%, vaø trôï giuùp trong caùc xöôûng chieám 1.5%.
Haàu nhö 45% cho bieát ñöôïc traû tieàn coâng vaø tyû leä gia taêng trong caùc sinh hoaït thuoäc laõnh vöïc gia ñình.
Lieân quan tôùi vieäc phoái hôïp coâng vieäc laøm vaø hoïc haønh 23% cho bieát meät nhoïc nhöng laø ñieàu coù theå laøm ñöôïc; 11% coi laø raát maát söùc tôùi ñoä phaûi choïn vieäc laøm khi quùa meät khoâng chòu noåi nöõa. Nhöng 65.4% ngöôøi treû vò thaønh nieân cho raèng khoâng coù vaán ñeà gì khi vöøa ñi laøm vöøa ñi hoïc.
Ña soá caùc treû em ñöôïc phoûng vaán khoâng bieát mình bò khai thaùc boùc loät vaø cuõng khoâng bieát hôïp ñoàng laøm vieäc laø gì. Mieàn Nam Italia laø vuøng coù nhieàu nguy cô cho caùc treû em lao ñoäng hôn laø mieàn trung vaø mieàn baéc. Cuoäc khuûng hoaûng taøi chaùnh kinh teá khieán cho teä naïn treû em lao ñoäng trôû thaønh nghieâm troïng hôn, vì gia ñình rôi vaøo caûnh tuùng thieáu.
Tuy luaät leä Italia caám treû em lao ñoäng vaø Italia cuõng ñaõ pheâ chuaån hieäp öôùc Lieän Hieäp Quoác naêm 1989 veà caùc quyeàn cuûa treû em, nhöng chính quyeàn chöa thaønh coâng trong cuoäc chieán choáng laïi naïn treû em lao ñoäng. Ñaõ coù moät soá saùng kieán ñöôïc ñöa ra nhö thaêng tieán nhaõn hieäu haøng hoùa, ñeå baûo ñaûm chuùng ñaõ khoâng ñöôïc laøm bôûi caùc treû em lao ñoäng, nhöng thaät ra khoâng ñem laïi caùc keát quûa mong öôùc. Vì caùc em laïi bò boù buoäc phaûi laøm caùc vieäc khaùc coù khi coøn nguy hieåm hôn tröôùc. Vaø soá treû em noâ leä bò cöôùp maát tuoåi thô vaãn coøn raát nhieàu treân theá giôùi ngaøy nay.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)