Vuï khuûng boá nhaø thôø Ñöùc Baø Fatima
vuøng ngoaïi oâ thuû ñoâ Bangui cuûa Trung Phi
Vuï khuûng boá nhaø thôø Ñöùc Baø Fatima vuøng ngoaïi oâ thuû ñoâ Bangui cuûa Trung Phi.
Phoûng vaán Linh Muïc Mathieu Bondonbo vaø Linh Muïc Zephirin Yakanda, cha phoù giaùo xöù Alassio.
Trung Phi (RG 29.30-05-2014; Vat. 10-06-2014) - Chieàu ngaøy 28 thaùng 5 naêm 2014 moät nhoùm ngöôøi vuõ trang, coù leõ laø cöïu phieán quaân hoài giaùo Seleka, ñaõ duøng löïu ñaïn taán coâng nhaø thôø Ñöùc Baø Fatima vuøng ngoaïi oâ thuû ñoâ Bangui, khieán cho ít nhaát 17 ngöôøi cheát keå caû moät linh muïc.
Tin ñòa phöông noùi soá naïn nhaân khoaûng 40 ngöôøi. Ngaøy 30 thaùng 5 naêm 2014 haøng traêm ngöôøi ñaõ xuoáng ñöôøng bieåu tình taïi thuû ñoâ Bangui ñeå phaûn ñoái vaø leân aùn vuï khuûng boá ñaõ man naøy, ñoàng thôøi ñeå phaûn ñoái caùc löïc löôïng quoác teá, tuy ôû gaàn ñoù nhöng ñaõ can thieäp chaäm treã. Vò linh muïc bò thieät maïng laø cha Paul Emile Nzale, 76 tuoåi. Cha ñang thaêm ngöôøi tî naïn trong giaùo xöù. Ngöôøi ta cuõng cho bieát laø ñaõ coù moät soá tín höõu bò nhoùm phieán quaân hoài baét laøm con tin.
Trung Phi roäng gaàn 623 ngaøn caây soá vuoâng, coù khoaûng 5 trieäu daân goàm nhieàu chuûng toäc khaùc nhau, hôn 80% theo Kitoâ giaùo goàm 51.4% Tin Laønh 28.9% Coâng Giaùo, 15% hoài giaùo vaø 9.6% theo ñaïo thôø vaät linh. Töø naêm 2012 löïc löôïng Seleka goàm caùc phieán quaân hoài noåi leân tieán chieám mieàn baéc vaø mieàn trung vaø töø naêm 2013 ñaùnh chieám thuû ñoâ Bangui vaø leân naém quyeàn. Caùc löïc löôïng daân quaân kitoâ quy tuï thaønh phong traøo Choáng Balaka ñaùnh nhau vôùi löïc löôïng Seleka, khieán cho noäi chieán keùo daøi taïi Trung Phi.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Linh Muïc Mathieu Bondobo veà tình hình Trung Phi hieän nay.
Hoûi: Thöa cha, taïi sao caùc binh só löïc löôïng phieán quaân Seleka laïi taán coâng vaø gieo cheát choùc cho caùc kitoâ höõu nhö theá?
Ñaùp: Tin khuûng boá saùt haïi naøy thaät laø buoàn vaø traàm troïng. Ban ñaàu chuùng toâi ñaõ daán thaân noùi raèng cuoäc xung khaéc naøy laø chính trò, chöù khoâng phaûi laø cuoäc chieán tranh giöõa caùc toân giaùo. Nhöng söï kieän coá yù taán coâng moät hoï ñaïo nhö vaäy laøm cho chuùng toâi lo sôï, bôûi vì noù laø moät döõ kieän maïnh meõ ñeå noùi raèng cuoäc xung ñoät ñang ngaøy caøng trôû thaønh toân giaùo nhieàu hôn. Vaø ñieàu naøy cuõng giuùp chuùng toâi noùi raèng caùc toân giaùo chuùng toâi phaûi tænh taùo môû maét, ñeå khoâng bò leøo laùi bôûi caùc nhaø chính trò, bôûi vì chæ caàn lô laø moät chuùt laø rôi vaøo caïm baãy naøy. Daân toäc naøy ñaõ luoân luoân chung soáng vôùi nhau vôùi caùc toân giaùo khaùc nhau hieän dieän taïi ñaây, vaø vì theá ngaøy hoâm nay chuùng toâi khoâng theå baét ñaàu gaây chieán vôùi nhau ñöôïc. Tuy nhieân, chuùng toâi phaûi saün saøng vaø tænh thöùc ñeå traùnh taát caû caùc caïm baãy naøy. Toâi xin laäp laïi, vôùi ñieàu ñaõ xaûy ra, chæ caàn moät chuùt thoâi laø laïi naûy sinh ra söï baùo thuø trong traùi tim con ngöôøi.
Hoûi: Theo cha thì taïi sao laïi xaûy ra cuoäc taán coâng naøy?
Ñaùp: Toâi khoâng coù moät tö töôûng roõ raøng veà caùc lyù do chính xaùc cuûa vuï taán coâng. Nhöng caàn noùi raèng giaùo xöù Ñöùc Baø Fatima naøy naèm trong moät vuøng raát gaàn moät khu phoá, nôi ñaõ coù lôøi ñoàn thoåi raèng vaøi phieán quaân ñaõ len loûi vaøo vaø taäp trung taïi ñaây. Vaø nhö theá moät giaùo xöù raát ngoaïi oâ laø moät vuøng hôi noùng boûng. Do ñoù chæ caàn moät chuùt laø xaûy ra caùc vuï taán coâng loaïi naøy.
Hoûi: Giaùo Hoäi naèm giöõ vai troø naøo trong tình traïng hieän nay taïi Trung Phi? Vaø caùc giaùo xöù trong thuû ñoâ Bangui hieän ñang laøm gì, moät caùch ñaëc bieät ñeå trôï giuùp daân chuùng?
Ñaùp: Keå töø khi cuoäc xung khaéc baét ñaàu, Giaùo Hoäi coâng giaùo ñaõ luoân luoân laøm raát nhieàu ñeå trôï giuùp daân chuùng. Giaùo Hoäi coâng giaùo uûng hoä hoøa bình. Vì theá hoï ñaïo Ñöùc Baø Fatima, cuõng nhö taát caû caùc hoï ñaïo khaùc trong thuû ñoâ Bangui, ñaõ trôû thaønh nôi tieáp ñoùn. Taát caû nhöõng ngöôøi khoâng caûm thaáy an ninh ñaõ tìm ñöôïc nôi truù aån trong nhaø thôø naøy: ñoù laø söï kieän quan troïng. Moïi hoï ñaïo cuûa chuùng toâi ñeàu tieáp ñoùn raát nhieàu ngöôøi. Nhöng caùc nhaø thôø khoâng ñöôïc baûo veä. Vaø tieän ñaây toâi xin keâu goïi caùc cô quan quoác teá ñeå hoï môû maét nhìn moät hoï ñaïo yeåm trôï hoøa bình tieáp ñoùn bieát bao nhieâu ngöôøi tî naïn, maø laïi khoâng ñöôïc baûo veä, thì ñaây khoâng phaûi laø ñieàu bình thöôøng. Do ñoù trong soá caùc naïn nhaân, ngoaøi ña soá laø tín höõu kitoâ, cuõng coù nhöõng ngöôøi khoâng kitoâ. Hoï ñaõ boû khu phoá cuûa hoï ñeå ñeán truù aån nôi ñaây vì khoâng caûm thaáy an ninh.
Hoûi: Xem ra tình hình taïi Trung Phi laéng dòu hôn moät chuùt coù ñuùng theá khoâng thöa cha?
Ñaùp: Caùc tin töùc cuoái cuøng cho bieát nhö theá. Taïi Trung Phi noùi chung tình hình khoâng yeân oån. Nhöng taïi thuû ñoâ thì ñaõ coù nhieàu kieåm soaùt hôn moät chuùt, trong nghóa caùc sinh hoaït ñaõ baét ñaàu trôû laïi, nghóa laø cuoäc soáng baét ñaàu trôû laïi trong thuû ñoâ Bangui. Ñoù laø caùc tin môùi nhaát. Tuy nhieân, ñieàu naøy giuùp hieåu raèng coøn coù raát nhieàu vieäc phaûi laøm.
Hoûi: Daân chuùng trong thuû ñoâ Bangui ñaõ maát hy voïng roài hay sao thöa cha?
Ñaùp: Ngöôøi daân ñaõ khoâng hoaøn toaøn maát hy voïng, nhöng hoï coù moät chuùt nghi ngôø. Noùi moät caùch nhaân loaïi thì hoï coù maát hy voïng. Dó nhieân laø söï sôï haõi laïi naûy nôû trong con tim ngöôøi ta. Toâi tin raèng ngaøy nay khoù ñi lang thang trong caùc khu phoá naøy cuûa thuû ñoâ hay ra khoûi nhaø. Chaéc chaén laø ngöôøi ta lo sôï. Vì khoâng coù an ninh. Nhöng chuùng toâi luoân luoân coù nieàm hy voïng, bôûi vì chuùng toâi khoâng coù löïa choïn naøo khaùc. Chuùng toâi phaûi ñi tôùi hoøa bình thoâi.
Hoûi: Caùc nhoùm quaân baûo hoøa lieân hieäp quoác ñaõ laøm nhöõng gì, vaø coù theå laøm nhöõng gì trong tình traïng naøy, thöa cha?
Ñaùp: Noùi thaät ra, hoï ñaõ coù theå can thieäp nhanh nhaát coù theå. Töø caùc tin töùc maø toâi ñaõ nhaän ñöôïc caùc toaùn quaân ñoù ôû caùch xa choã xaûy ra khuûng boá ngoùt moät caây soá. Hoï ñaõ ñöôïc lieân laïc, nhöng hoï ñaõ maát haøng giôø haøng giôø ñeå can thieäp. Neáu ho ñaõ can thieäp tröôùc, thì toâi tin raèng ñaõ coù theå traùnh ñöôïc ñöôïc tình hình toài teä naøy.
Tieáp theo ñaây laø moät soá nhaän ñònh cuûa Linh Muïc Zephirin Yakanda, cha phoù giaùo xöù Alassio, vaø laø ngöôøi quen bieát cha Nzale.
Hoûi: Thöa cha Yakanda, cha Paul Emile Nzale laø ngöôøi nhö theá naøo?
Ñaùp: Cha laø moät ngöôøi toát laønh, soáng gaàn guõi daân chuùng vaø laø ngöôøi khoâng sôï haõi ai. Cha ñang thaêm caùc gia ñình tî naïn trong giaùo xöù thì bò baén.
Hoûi: Cha coù kyû nieäm naøo vôùi cha Nzale hay khoâng?
Ñaùp: Chính cha Nzale ñaõ daäy toâi giaûng. Ngaøi ñaõ ñaäy toäi soáng vôùi daân chuùng. Khi toâi coøn laø chuûng sinh toâi ñaõ bieát cha taïi giaùo xöù Chuùa Ba Ngoâi vaø ngaøi ñaõ höôùng daãn toâi töø töø cho tôùi khi toâi laøm linh muïc caùch ñaây 18 naêm.
Hoûi: Cha coù nhôù vaøi lôøi khuyeân hay vaøi lôøi noùi cuûa ngaøi hay khoâng?
Ñaùp: Coù chöù. Ngaøi khuyeân toâi kieân trì trong lôøi caàu nguyeän, ñöøng bao giôø chaùn naûn ngaõ loøng vaø luoân luoân hy voïng: ngaøi laäp ñi laäp laïi caùc lôøi khuyeân naøy.
Hoûi: Nghóa laø cha Nzale ñaõ luoân luoän soáng giöõa daân chuùng vaø ñaõ ñöôïc ngöôøi daân raát thöông meán?
Ñaùp: Vaâng, ngaøi ñaõ luoân luoân soáng giöõa ngöôøi daân vaø ñöôïc daân chuùng trong thuû ñoâ Bangui raát thöông meán.
Hoûi: Vaäy baây giôø daân chuùng thuû ñoâ ra sao?
Ñaùp: Ngöôøi daân soáng trong sôï haõi. Trong thaønh phoá khoâng coù ñieän, nhöng coù cuoäc toång ñình coâng baõi thò. Daân chuùng khua ñóa inh oûi ñeå phaûn ñoái.
Hoûi: Cha coù hy voïng gì khoâng?
Ñaùp: Toâi hy voïng ngöôøi ta thoâi baïo löïc. Toâi hy voïng coäng ñoàng quoác teá giuùp chuùng toâi laøm moät caùi gì ñoù ñeå tìm laïi ñöôïc hoøa bình, bôûi vì Trung Phi ñaõ laø moät quoác gia luoân luoân soáng trong hoøa bình. Chæ töø 15 naêm qua ma quûy ñaõ tænh thöùc: ma quûy chia reõ ñaõ tænh thöùc vaø gieo tai hoïa. Chuùng toâi khOÂng thaønh coâng trong vieäc ngaên chaën haän thuø vaø söï caêng thaúng naøy.
Hoûi: Cuõng coù caùc vuï phaûn ñoái löïc löôïng baûo hoøa ñaõ khoâng mau choùng can thieäp, coù ñuùng theá khoâng thöa cha?
Ñaùp: Ñuùng vaäy. Caùc binh só ôû caùch hoï ñaïo khoâng xa vaø coù caùc phöông tieän taïo döïng hoøa bình. Nhöng toâi khoâng bieát chuyeän gì ñaõ xaûy ra taïi ñoù maø hoï ñaõ khoâng haønh ñoäng.
Hoûi: Cha coù muoán ñöa ra lôøi keâu goïi naøo khoâng?
Ñaùp: Coù. Chuùng toâi muoán keâu goïi coäng ñoàng quoác teá ñöøng nhaém maét vaø ñeå cho daân chuùng Trung Phi bieán maát khoûi baûn ñoà ñòa lyù theá giôùi. Öôùc chi hoï haønh ñoäng vaø yeåm trôï ngöôøi daân Trung Phi. Daân Trung Phi chæ muoán coù hoøa bình, chæ muoán soáng. Xem ra ngöôøi daân nöôùc naøy bò boû rôi cho soá phaän cuûa hoï. Ñieàu naøy khoâng ñuùng! Xin coäng ñoàng quoác teá haõy can thieäp vaø laøm moät caùi gì ñoù ñeå naâng ñôõ nhöõng ngöôøi daân voâ toäi ñang phaûi cheát naøy!
(RG 29.30-5-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)