Caùc chöùng nhaân can ñaûm
baûo veä phaåm giaù vaø quyeàn
cuûa ngöôøi tî naïn taïi Meâhicoâ
Caùc chöùng nhaân can ñaûm baûo veä phaåm giaù vaø quyeàn cuûa ngöôøi tî naïn taïi Meâhicoâ.
Meâhicoâ (RG 23-03-2014; Vat. 12-05-2014) - Töø nhieàu thaäp nieân qua Meâhicoâ laø traïm döøng chaân cuûa daân ngheøo caùc nöôùc chaâu Myõ Latinh tìm ñöôøng qua Hoa Kyø. Soá ngöôøi naøy laø caû moät ñaïo binh ngaøy caøng gia taêng, maø khoâng ai bieát chính xaùc laø bao nhieâu, vì ñaõ khoâng bao giôø coù caùc thoáng keâ chính thöùc. Vaø ngöôøi ta cuõng chaúng bao giôø nghó ñeán chuyeän laøm thoáng keâ. Raát thöôøng khi nhöõng con ngöôøi khoán khoå naøy khoâng bieát vaø khoâng yù thöùc ñöôïc caùc hieåm nguy luoân rình chôø hoï treân con ñöôøng tìm thoaùt caûnh baàn cuøng ñi tìm moät chaân trôøi soáng toát ñeïp hôn.
Doïc con ñöôøng ñi tìm cuoäc soáng môùi naøy coù caùc baêng ñaûng toäi phaïm, buoân baùn ma tuùy, buoân ngöôøi, buoân cô phaän ngöôøi, khai thaùc tình duïc, buoân baùn maïi daâm vaø khai thaùc lao ñoäng. Treân con ñöôøng ñi tìm ñaát höùa Hoa Kyø haøng ngaøn ngöôøi daân caùc nöôùc Chaâu Myõ La tinh, nam giôùi, phuï nöõ, ngöôøi treû vaø treû em ñaõ trôû thaønh naïn nhaân cuûa caùc toå chöùc toäi phaïm naøy. Chuùng baét coùc ñeå ñoøi tieàn chuoäc, hay ñoøi caùc soá tieån khoång loà ñeå ñöa hoï töø ñaát nöôùc queâ höông hoï sang Hoa Kyø. Haøng naêm soá tieàn laøm aên ñöôïc treân maïng soáng vaø da thòt cuûa nhöõng ngöôøi di cö naøy leân tôùi 50 trieäu myõ kim. Moïi thaønh phaàn tham döï ñeàu kieám chaùc ñöôïc ít nhieàu töø ñaùm di cö beùo bôû ñoù, keå caû caùc giôùi chöùc chính quyeàn Meâhicoâ ñoàng loõa vôùi caùc toå chöùc toäi phaïm. Vaø con soá caùc naïn nhaân bò cheát hay maát tích leân tôùi haøng ngaøn hay haøng chuïc ngaøn, khoâng ai bieát roõ ñöôïc, vaø cuõng khoâng theå cung caáp con soá chính xaùc.
Tuy nhieân, beân caïnh caùc anh chò em khoán khoå naøy cuõng coù nhöõng ngöôøi can ñaûm ñöông ñaàu vôùi caùc ñe doïa, keå caû caùi cheát, ñeå beânh vöïc phaåm giaù cuõng nhö caùc quyeàn lôïi cuûa hoï vaø trôï giuùp hoï. Caùch thöùc thoâng thöôøng nhaát laø caùc nhaø troï vaø trung taâm tieáp ñoùn. Caùc anh chò em naøy cuõng bieát caùc nguy hieåm chôø ñoùn mình, nhöng khoâng coù gì coù theå ngaên caûn hoï trôï giuùp tha nhaân.
Ngaøy muøng 1 thaùng 4 naêm 2014, noi göông Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vieáng thaêm ngöôøi tò nan taïi ñaûo Lampedusa, caùc Giaùm Muïc Hoa Kyø ñaõ haønh höông tôùi Nogales trong bang Arizona giaùp giôùi vôùi Meâhicoâ, ñeå daâng thaùnh leã töôûng nieäm taát caû caùc naïn nhaân di cö bò cheát töø naêm 1998 ñeán nay, vaø ñeå nhaán maïnh söï caàn thieát caûi toå heä thoáng di cö taïi Hoa Kyø.
Nogales laø vuøng bò caét laøm hai bôûi böùc töôøng bieân giôùi giöõa Hoa Kyø vaø Meâhicoâ. Moät phaàn cuûa vuøng naøy naèm beân Arizona, phaàn kia naèm trong vuøng Sonora cuûa Meâhicoâ. Chính töø ñaây moãi ngaøy coù haøng chuïc ngöôøi Meâhicoâ tìm caùch leùn luùt sang Hoa Kyø. Thaùnh leã nhaèm töôûng nieäm hôn 6,000 ngöôøi di cö Honduras, El Salvador, Guatemala vaø Meâhicoâ ñaõ cheát trong sa maïc vì muoán vöôït bieân qua Hoa Kyø ñeå troán chaïy cuoäc soáng ngheøo khoù vaø baïo löïc treân queâ höông hoï. Caùc Giaùm Muïc Hoa Kyø ñaõ maïnh meõ toá caùo söï thôø ô ñoái vôùi teä naïn naøy. Caùc vò khaúng ñònh raèng khoâng bieát tôùi noãi khoå ñau vaø caùc ngöôøi di cö bò cheát laø moät söï xaáu hoå cho caû nöôùc.
Buoåi leã töôûng nieäm naøy nhaém muïc ñích loâi keùo söï chuù yù cuûa moïi ngöôøi ñoái vôùi caùc haäu quûa nhaân baûn cuûa moät heä thoáng di cö suy suïp nhö heä thoáng hieän nay cuûa Hoa Kyø, cuõng nhö nhaán maïnh söï kieän caàn phaûi thoâng qua döï luaät caûi toå veà di cö cuûa toång thoáng Obama, cho pheùp hôïp thöùc hoùa khoaûng 11 trieäu ngöôøi di cö baát hôïp phaùp hieän ñang soáng treân ñaát Hoa Kyø. Luaät naøy vaãn bò ngaên chaën bôûi phe choáng ñoái thuoäc ñaûng Coäng hoøa trong Quoác hoäi, vaø Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø ñaõ hôn moät laàn baày toû laäp tröôøng.
Laøn soùng di cö vaãn tieáp tuïc, vì caùc anh chò em ñeán töø Chaâu Myõ Latinh troán chaïy caùc tình traïng baïo löïc toät ñoä, vaø ñoái vôùi hoï caùc baïo löïc maø hoï gaëp phaûi taïi Meâhicoâ cuõng nhö caùc nguy hieåm tìm thaáy trong vieäc vöôït qua böùc töôøng bieân giôùi khoâng laø gì caû. Hoï khoâng coù lyù do naøo ñeå trôû laïi ñaøng sau. Trong raát nhieàu tröôøng hôïp, beân caïnh tình traïng baïo löïc laø caûnh ngheøo naøn tuyeät ñoái, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñeán töø Honduras, laø nöôùc coù moät tình traïng kinh teá ngaøy caøng toài teä ñaëc bieät sau vuï ñaûo chaùnh.
Taïi Nogales cuõng nhö taïi nhieàu nôi khaùc moãi ngaøy ngöôøi ta ñeàu tìm thaáy töû thi cuûa caùc ngöôøi di cö, vaø caøng ngaøy caøng coù nhieàu treû em vò thaønh nieân. Con soá caùc treû em vò thaønh nieân di cö khoâng coù ngöôøi lôùn ñi keøm cuõng ngaøy caøng gia taêng trong vuøng bieân giôùi. Con soá naøy ñang gia taêng taïi mieàn baéc Meâhicoâ vaø caùc em ñeán töø caùc nöôùc Trung Myõ Latinh. Nghieâm troïng hôn nöõa laø söï kieän caùc em ñeán moät mình khoâng coù caùc tay buoân ngöôøi daãn daét. Caùc em ñi töøng nhoùm ba boán em vaø môùi chæ coù 9-10 tuoåi cho tôùi 16-17 tuoåi. Vaø ñöông nhieân laø treân ñöôøng ñi caùc em tìm thaáy caùc hieåm nguy y nhö caùc hieåm nguy cuûa ngöôøi lôùn vaäy, nghóa laø bò baét coùc, bò tra taán, ñoái vôùi caùc beù gaùi thì coù nguy cô bò loït vaøo trong maïng löôùi khai thaùc tình duïc. Theá roài coøn caùc coù treû em bò baét ôû laïi trong caùc traïi ñöôïc thaønh laäp cho muïc ñích naøy, trong khi cha meï caùc em bò göûi traû veà nöôùc. Vaø theá laø caùc em bò taùch rôøi khoûi gia ñình, vaø gia ñình caùc em khoâng bieát caùc em ôû ñaâu vaø nhöõng gì xaûy ra cho caùc em.
Baø Valentina Valfreø, thuoäc toå chöùc phi chính quyeàn "Soleterre", laø toå chöùc ñi tieân phong trong vieäc beânh vöïc caùc quyeàn cuûa ngöôøi di cö beân Meâhicoâ cho bieát, haèng naêm coù 400,000 ngöôøi thuoäc nhieàu nöôùc chaâu Myõ Latinh vöôït bieân giôùi Meâhicoâ ñeå sang Hoa Kyø. Theâm vaøo ñoù laø haøng chuïc ngaøn ngöôøi Meâhicoâ ñi tìm moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn beân Myõ. Coù nhieàu yeáu toá khieán cho caùc chuyeân vieân lo ngaïi cho an ninh cuûa hoï: tröôùc heát laø hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc toäi phaïm. Caøng ngaøy chuùng caøng baét coùc ngöôøi di cö moät caùch chôùp nhoaùng, trong moät ngaøy hoaëc nhieàu ngaøy, coù khi laø töø 50 tôùi 70 ngöôøi.
Trong caùc laàn bò baét coùc nhö theá, hoï phaûi chòu moïi vi phaïm: caùc phuï nöõ bò haõm hieáp, nam giôùi bò tra taán vaø chuùng tìm caùch laøm tieàn, baèng caùch baét buoäc hoï goïi ñieän thoaïi cho thaân nhaân göûi tieàn chuoäc ñeå ñöôïc traû töï do. Ñieàu teä haïi nhaát laø coù söï ñoàng loõa cuûa chính quyeàn ñòa phöông, baét ñaàu töø chính nhöõng nhaân vieân cuûa vaên phoøng di cö, cho tôùi caùc caûnh saùt vaø caùc binh só coù traùch nhieäm trong caùc vuï baét coùc, vì hoï ñoàng yù vaø aên chia vôùi caùc toå chöùc toäi phaïm. Caùc nhaân vieân naøy baùo cho caùc nhoùm toäi phaïm bieát söï hieän dieän cuûa ngöôøi di cö ñeå chuùng coù theå baét coùc hoï.
Trong soá nhöõng ngöôøi lieàu mình beânh vöïc vaø trôï giuùp ngöôøi di cö coù tu huynh Tomaøs Gonzaøles Castillo, doøng Phanxicoâ. Thaày hoaït ñoäng trong vuøng Tenosique gaàn bieán giôùi Guatemala vaø ñöôïc goïi laø "Thaày Baõo toá". Ñaây laø moät trong nhöõng vuøng nguy hieåm nhaát vaø laø traïm döøng chaân ñaàu tieân taïi Meâhicoâ ñoái vôùi caùc anh chò em thuoäc caùc nöôùc nam vaø trung chaâu Myõ Latinh höôùng tôùi Hoa Kyø. Ñaây laø moät loä trình do toå chöùc "Zetas" kieåm soaùt. Töø nhieàu naêm nay thaày Tomaøs ñaõ maïnh meõ toá caùo caùc vuï baét coùc, toáng tieàn, buoân ngöôøi vaø ñaõ bò doïa gieát nhieáu laàn, nhöng thaày vaãn tieáp tuïc trôï giuùp caùc anh chò em di cö.
Thaày cho bieát con soá ngöôøi di cö khoâng giaûm bôùt, traùi laïi coøn gia taêng trong toaøn vuøng. Hieän nay coù nhieàu ngöôøi tôùi töø caùc nöôùc vuøng Trung chaâu Myõ Latinh nhö Honduras vaø El Salvador. Hoï xin tî naïn beân Meâhicoâ, vì tình hình baïo löïc raát maïnh treân queâ höông cuûa hoï. Coù caùc treû em trai gaùi vaø ngöôøi treû ra ñi moät mình, vaø con soá treû vò thaønh nieân gia taêng raát nhieàu. Coù caû caùc phuï nöõ nöõa. Vaø ñöông nhieân hoï laø caùc naïn nhaân deã bò thöông tích nhaát cuûa baïo löïc taïi Meâhicoâ. Moät phu nöõ coù theå bò haõm hieáp nhieàu laàn trong suoát loä trình di cö. Neáu laø treû em vò thaønh nieân nhaát laø beù gaùi, thì coù theå trôû thaønh naïn nhaân cuûa naïn buoân ngöôøi vaø bò baét laøm vieäc, hay trôû thaønh noâ leä tình duïc hay bò khai thaùc cho baát cöù coâng vieäc naøo khaùc.
Nöõ tu Leticia Gutierrez, doøng Scalabrini, cuõng ñaõ trôû thaønh ñieåm tham chieáu cho caùc ngöôøi di cö vaø laø ngöôøi beânh vöïc caùc quyeàn cuûa hoï. Chò ñaõ daán thaân xaây ñöôïc 66 nôi truù aån môùi cho hoï. Moãi coá gaéng cuûa chò ñeàu nhaèm taïo ra vaø cuûng coá moät maïng löôùi cuûa nhöõng ngöôøi beânh vöïc caùc quyeàn con ngöôøi, cuûa ngöôøi di cö beân Meâhicoâ. Theo chò coù giaûi phaùp cho vaán ñeà naøy. Tröôùc heát caùc chính quyeàn phaûi ñöông ñaàu vôùi vaán ñeà cuûa ngöôøi di cö trong caùch theá khaùc nhau. Neáu coù moät söï di chuyeån haøng hoùa töï do trong thöông maïi, thì cuõng coù moät söï di chuyeån töï do ñoái vôùi con ngöôøi. Ñieàu naøy coù theå ñöôïc vì caùc ngöôøi di cö phaûi boû queâ höông do ngheøo ñoùi, baàn cuøng vaø ít cô may phaùt trieån ñoái vôùi töông lai. Caùc chính quyeàn phaûi lo laéng cho vaán ñeà di cö moät caùch khaùc nhau. Khoâng theå tieáp tuïc gieát ngöôøi di cö ñöôïc vaø mang treân vai gaùnh naëng löông taâm lieân quan tôùi caùi cheát cuûa hoï ngaøy caøng nhieàu hôn. Moãi ngaøy ñeàu coù ngöôøi cheát vì chính saùch haïn cheá nhaän ngöôøi di cö.
Hieän nay coù söï ñaøn aùp trong caùc ñöôøng loái chính trò lieân quan tôùi di cö treân bình dieän toaøn caàu. Chuùng ta troâng thaáy ñieàu naøy beân AÂu chaâu, taïi Hoa Kyø. Chaúng haïn coù hai ñieàu kieän cuûa vieäc caûi toå di cö beân Hoa Kyø: thöù nhaát laø nôùi roäng böùc töôøng an ninh do chính phuû Hoa Kyø xaây doïc bieân giôùi giöõa Meâhicoâ vaø Hoa Kyø; thöù hai gia taêng haøng ngaøn caûnh saùt bieân phoøng. Nhöng ñaây laø moät söï thuït luøi. Caàn coù moät giaûi phaùp toaøn dieän roõ raøng. Chò Leticia cho bieát ñaõ bò caùc toå chöùc toäi phaïm ñe doïa gieát nhieàu laàn, gioáng nhö thaày Tomaøs. Nhöõng ngöôøi baûo veä quyeàn cuûa caùc anh chò em di cö khoâng phaûi laø caùc anh huøng hay sieâu nhaân, maø chæ laø ngöôøi bình thöôøng thöïc teá ñaõ quyeát ñònh hieán daâng ñôøi mình cho vieäc beânh vöïc nhöõng naïn nhaân yeáu ñuoái caàn ñöôïc trôï giuùp, vì troâng thaáy nôi hoï Chuùa Gieâsu ñau khoå vaø ñeå khoâng phaûn boäi nhaân loaïi. Do ñoù hoï tieán tôùi vaø muoán hieán maïng soáng cho caùc anh chò em di cö. Chò noùi: dó nhieân ñoù laø vieäc khoù khaên vaø chuùng toâi cuõng sôï haõi, vì laø ngöôøi. Coù meät nhoïc, khoùc than, nöôùc maét vaø maùu, nhöng chuùng toâi phaûi tieán tôùi vì Chuùa Kitoâ vaø vì tình baùc aùi. Chuùng toâi tieán tôùi vì muoán söï coâng baèng. Chuùng toâi muoán truy naõ nhöõng keû ñang gaây ra thieät haïi trong chính quyeàn vaø nhöõng keû cho pheùp caùc baát coâng vaø khoå ñau naøy xaûy ra.
Khi nhìn thaáy ngöôøi khaùc bò aùm saùt chuùng toâi khoâng ñeå baïn khoanh tay laøm ngô. Taát caû nhöøng ngöôøi daán thaân beânh vöïc vaø che chôû caùc ngöôøi di cö haønh ñoäng vì ñöùc tin vaø tình huynh ñeä. Chuùng toâi khoâng theå ñeå cho caùc anh chò em di cö bò gieát vaø ñeå cho mình bò bòt mieäng. Chuùng toâi khoâng theå tieáp tuïc chòu ñöïng hoï gieát nhaân loaïi nôi caùc anh chò em di cö naøy.
(RG 23-3-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)