Tình traïng soáng cuûa ngöôøi tò naïn Siria
sau ba naêm noäi chieán
Tình traïng soáng cuûa ngöôøi tò naïn Siria sau ba naêm noäi chieán.
Phoûng vaán oâng Valerio Neri, Giaùm ñoác toå chöùc "Cöùu caùc treû em" vaø oâng Michele Prosperi, nhaân vieân cuûa toå chöùc töø traïi tò naïn Za'atari beân Giordania trôû veà.
Siria (RG 11-03-2014; Vat. 1-04-2014) - Ba naêm ñaõ troâi qua keå töø ngaøy 15 thaùng 3 naêm 2011, khi xaûy ra caùc vuï xuoáng ñöôøng bieåu tình cuûa haøng traêm ngaøn ngöôøi, phaûn ñoái chính saùch cai trò ñoäc taøi cuûa toång thoáng Bashar al-Assad vaø ñoøi daân chuû hoùa ñaát nöôùc Siria. Cho tôùi nay chính quyeàn Damasco vaãn coi caùc löïc löôïng ñoái laäp laø caùc nhoùm khuûng boá phaù hoaïi, khoâng thöøa nhaän caùc muïc tieâu tranh ñaáu cuûa hoï vaø vaãn tieáp tuïc ra leänh cho quaân ñoäi boû bom caùc thaønh phoá vaø laøng maïc, nôi coù caùc löïc löôïng ñoái laäp chieán ñaáu ñoøi daân chuû. Caùc cuoäc thaûo luaän hoøa ñaøm giöõa hai beân ñaõ khoâng ñem laïi keát quaû cuï theå naøo, ngoaøi vieäc cho pheùp di taûn caùc thöôøng daân goàm phuï nöõ ngöôøi giaø vaø treû em ra khoûi thaønh phoá Homs laø trung taâm cuoäc noåi daäy cuûa nhaân daân Siria. Cuoäc chieán ñaõ keùo daøi vì Nga, Iran vaø Trung Quoác yeåm trôï vuõ khí cho oâng Bashar al-Assad, trong khi Hoa Kyø, vaøi nöôùc trong Lieân Hieäp AÂu chaâu vaø vaøi nöôùc A raäp cung caáp khí giôùi cho caùc löïc löôïng noåi loaïn.
Chieán tranh Siria laø cuoäc chieán ñoøi daân chuû naûy sinh töø phong traøo Muøa xuaân A raäp, nhöng ñoàng thôøi cuõng laø cuoäc chieán cuûa caùc quoác gia saûn xuaát vaø buoân baùn vuõ khí. Toång thoáng Bashar al-Assad thì tham quyeàn coá vò, khoâng muoán daân chuû hoùa ñaát nöôùc cuõng khoâng muoán nhöôïng boä, coøn caùc löïc löôïng ñoái laäp tuy chia reõ nhöng nhaát quyeát chieán ñaáu cho tôùi thaéng lôïi cuoái cuøng. Caûnh huynh ñeä töông taøn khieán cho töông lai cuûa ñaát nöôùc Siria rôi xuoáng vöïc thaúm.
Ba naêm noäi chieán ñaõ khieán cho 160,000 ngöôøi thieät maïng vì bom ñaïn, ñoùi khaùt beänh taät, giaù laïnh, vaø 4 trieäu ngöôøi phaûi tò naïn chieán tranh sang caùc nöôùc laùng gieàng nhö Giordania, Libaêng, hay beân trong bieân giôùi Siria. Caû moät quoác gia vaên minh phoàn thònh bò taøn phaù tan hoang, y nhö tröôøng hôïp cuûa Libaêng trong cuoäc noäi chieán hoài thaäp nieân 1970.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán oâng Valerio Neri, Giaùm ñoác toå chöùc "Cöùu caùc treû em", veà baûn töôøng trình cuûa toã chöùc lieân quan tôùi tình traïng soáng cuûa ngöôøi tò naïn Siri.
Hoûi: Thöa oâng Neri, sau ba naêm noäi chieán tình hình Siria hieän nay ra sao? Vaø toå chöùc phi chính phuû "Cöùu caùc treû em" ñaõ laøm ñöôïc nhöõng gì?
Ñaùp: Hoaït ñoäng cuûa toå chöùc ñaõ khôûi söï nhö laø coâng taùc cöùu trôï moät cuoäc khuûng hoaûng nhaân ñaïo. Nhöng hieän nay vieäc phaù huûy toaøn boä caùc cô caáu haï taàng, keå caû caùc cô caáu haï taàng y teá, khieán cho Siria rôi vaøo moät tình traïng khaån caáp raát nghieâm troïng. Chính vì theá caùc treû em laïi caøng laø naïn nhaän cuûa caùc beänh taät, caùc beänh phaùt xuaát töø tình traïng soáng baån thæu thieáu veä sinh, vì coù ít baùc só, ít nhaø thöông vaø ít thuoác men, neân caùc beänh nhaân khoâng ñöôïc saên soùc nhö ñaùng lyù ra hoï phaûi ñöôïc saên soùc. Hai treân ba nhaø thöông treân toaøn nöôùc Siria ñaõ bò phaù huûy.
Hoûi: Thöa oâng, ngoaøi söï kieän thieáu thoán caùc cô caáu haï taàng, baûn töôøng trình cuûa oâng cuõng toá caùo nhieàu söï kieän khaùc, chaúng nhö chöông trình chích ngöøa ñaõ suïp ñoå hoaøn toaøn, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng ñöông nhieân roài, khi caû heä thoáng y teá cuûa thaønh phoá vaø toaøn nöôùc suïp ñoå, thì ngöôøi ta ñaâu coù theå chích ngöøa cho caùc treû em nöõa, vaø soá taät beänh gia taêng raát nhieàu, caùc taät beänh maø tröôùc kia ñaõ chieán thaéng ñöôïc. Chaúng haïn nhö laø beänh baïi lieät vaø taát caû caùc thöù beänh laây lan töø thuù vaät, vaø töø caùc kyù sinh truøng...
Hoûi: Ñoù laø chöa noùi tôùi caùc treû sô sinh. OÂng cho bieát laø chæ moät phaàn tö caùc vuï sinh nôû ñöôïc trôï giuùp, vaø vì theá soá treû sô sinh thieät maïng cuõng gia taêng, vì caùc vuï cuùp ñieän trong chính caùc cô caáu y teá coøn hoaït ñoäng.
Ñaùp: Ñuùng vaäy. Ñaây laø moät döõ kieän thöïc söï gaây xuùc ñoäng. Raát thöôøng khi caùc baùc só phaûi aùp duïng phöông phaùp moå ñeå laáy ñöùa treû ra, khoâng theå chôø ñôïi ngöôøi meï sinh töï nhieân vì sôï bò boû bom. Vaø ñieàu naøy coù nghóa laø gì? Coù nghóa laø moät vuï moå buïng ngöôøi meï ñeå laáy ñöùa beù ra. Trong khi tình traïng giaûi phaãu ñaùng lyù ra phaûi ñöôïc baûo ñaûm chaéc chaén traêm phaàn traêm treân bình dieän veä sinh. Nhöng ôû ñaây thì xaûy ra caùc vuï nhieãm truøng, vì ngöôøi meï bò traû veà nhaø ngay, vaø caùc baø meï maát maùu raát nhieàu trong caùc vuï moå nhö vaäy...
Theá roài raát nhieàu vuï moå nhö theá ñöôïc thöïc hieän trong caùc nôi caáp cöùu, chöù khoâng phaûi trong caùc phoøng moå ñöôïc saùt truøng vaø hoaøn haûo. Do ñoù quùy vò coù theå töôûng töôïng ñöôïc moät ñöùa beù sinh ra trong hoaøn caûnh nhö vaäy, vôùi moät vaøi khoù khaên hoâ haáp hay khoù khaên naøo ñoù maø caùc y só nhi khoa khoâng theå laäp töùc can thieäp ñeå cöùu soáng treû em aáy. Vì theá chuùng toâi chöùng kieán soá töû vong cuûa treû em gia taêng vì söï kieän khoâng coù khaû naêng caáp cöùu.
Hoûi: Nhö theá baûn töôøng trình keâu goïi caùc phe laâm chieán cho pheùp môû caùc haønh lang nhaân ñaïo ñeå chuyeån ñoà cöùu trôï tôùi cho daân chuùng tò naïn sôùm chöøng naøo coù theå?
Ñaùp: Ñuùng theá. Caùc chính quyeàn vaø caû Hoäi ñoàng baûo an Lieân HIeäp Quoác phaûi laøm ngay, vaø maïnh tay moät chuùt, chöù ñöøng chæ noùi suoâng laø "chuùng ta phaûi ñem ñoà cöùu trôï tôùi cho daân chuùng Siri", roài ngoài chôø ngöôøi ta cho pheùp. Bôûi neáu khoâng thì daân chuùng seõ cheát, vaø pheùp cuõng seõ chaúng bao giôø tôùi.
* * *
Sau ñaây laø moät soá nhaän ñònh cuûa oâng Michele Prosperi, nhaân vieân cuûa toå chöùc "Cöùu caùc treû em" töø traïi tò naïn Za'atari beân Giordania trôû veà.
Hoûi: Thöa oâng, tình hình trong traïi tò naïn Za'atari beân Giordania hieän nay ra sao?
Ñaùp: Hôn phaân nöûa soá ngöôøi tò naïn trong traïi naøy laø treû em, töùc coù 50,000 treû em, vaø trong soá naøy coù 26,000 laø treû em döôùi 5 tuoåi; vaø raát nhieàu em tôùi traïi tò naïn naøy khi coøn raát nhoû. Caùc em ñaõ khoâng troâng thaáy gì khaùc ngoaøi maàu traéng cuûa caùc leàu taïm truù vaø ñaù caùt cuûa sa maïc. Caùc em khoâng bieát caùc maàu saéc laø gì, caû khi coù giaøu oùc töôûng töôïng caùc em cuõng khoâng bieát caùc maàu saéc ra sao.
Hoûi: OÂng ñaõ thu thaäp bieát bao nhieâu chuyeän, ñieàu gì ñaõ ñaùnh ñoäng oâng nhaát?
Ñaùp: Ñoù laø tình traïng chaán thöông tinh thaàn maø caùc ngöôøi tò nan ñaõ phaûi soáng. Siria ñaõ laø moät ñaát nöôùc, trong ñoù coù caùc ñieàu kieän soáng tuyeät ñoái toát ñeïp, heä thoáng y teá tuyeät ñoái höõu hieäu, vaø coù khaû naêng goùp phaàn laøm giaûm soá töû cuûa treû em... Coøn hôn theá nöõa, Siria ñaõ xuaát caûng caû thuoác men vaø thuoác chính ngöøa. Vì theá caùc baø meï vaø phuï nöõ Siri maø chuùng toâi gaëp gôõ moãi ngaøy raát laø ñau buoàn, khi baát thình lình phaûi soáng trong hoaøn caûnh maát heát nhaân phaåm naøy. Ñoái vôùi nhieàu phuï nöõ tö töôûng ñöông nhieân gaén lieàn vôùi nhöõng ngöôøi maø hoï ñaõ boû laïi trong nöôùc vaø ñang phaûi soáng döôùi caûnh bom ñaïn. Phaûi bieát raèng trong traïi tò naïn Za'atari beân Giordania moãi ñeâm ngöôøi ta ñeàu nghe ñöôïc tieáng caùc vuï doäi bom ôû mieàn nam Siria. Coù raát nhieàu ngöôøi coøn coù ngöôøi thaân ôû laïi trong vuøng naøy. Toâi nhôù moät caâu chuyeän raát thöông taâm cuûa moät baø cuï coù boán ngöôøi con gaùi coøn ôû laïi trong nöôùc, roài baø keå laïi chuyeän ñöùa chaùu gaùi cuûa baø 14 tuoåi, laáy choàng caùch ñaây hai thaùng, nhöng moät thaùng sau ngaøy cöôùi thì bò ñaïn cheát. Theá laø baø maát heát khoâng ñöôïc döï ñaùm cöôùi vaø ñaùm tang cuûa chaùu.
Hoûi: Sau ba naêm chieán tranh ngöôøi tò naïn coù yù thöùc ñöôïc thôøi gian troâi ñi hay khoâng?
Ñaùp: Tö töôûng vaø taâm tình cuûa caùc ngöôøi tò naïn dó nhieân laø ñaõ thay ñoåi theo doøng thôøi gian. Ban ñaàu thì hoï hy voïng moïi söï ñöôïc giaûi quyeát nhanh choùng. Nhöng baây giôø hoï raát lo laéng ñoái vôùi thôøi gian caàn coù ñeå coù theå trôû veà queâ höông, vaø laø ñieàu maø taát caû moïi ngöôøi ñeàu mong öôùc. Thanh thieáu nieân vaø ngöôøi treû raát öôùc mong trôû veà soáng trong queâ höông Siria cuûa hoï vaø taùi thieát noù. Ñoù laø ñieàu hoï noùi leân vôùi taát caû nhöõng gì hoï laøm, caû vieäc thay ñoåi yù chí vaø thay ñoåi caùc söï vaät. Hoï cuõng raát öôùc mong theá giôùi leân tieáng maïnh meõ hôn nöõa ñeå chaën ñöùng cuoäc xung ñoät ñaãm maùu taïi Siria, hay ít nhaát laø ñeå cho pheùp chuyeân chôû caùc ñoà cöùu trôï nhaân ñaïo tôùi cho daân chuùng.
Ñaây laø ñieàu maø taát caû moïi ngöôøi tò naïn ñeàu yeâu caàu moät caùch raát maïnh meõ. Noù khoâng chæ höôùng tôùi caùc chính quyeàn, maø noù höôùng tôùi taát caû moïi ngöôøi, vaø caùc coäng ñoaøn quoác teá, trong nghóa noù thænh caàu taát caû moïi ngöôøi hoaït ñoäng laøm sao ñeå theá giôùi thay ñoåi khaùc ñi. Bôûi vì söï kieän giôø ñaây chieán tranh ñang xaûy ra taïi Siria khoâng coù nghóa laø ngaøy mai noù khoâng theå xaûy ra ôû baát cöù nôi naøo khaùc treân theá giôùi naøy.
(RG 11-3-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)