Caùc coâng nhaân bò ñaùnh ñaäp vaø sa thaûi
vì muoán thaønh laäp nghieäp ñoaøn
ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa hoï
Caùc coâng nhaân bò ñaùnh ñaäp vaø sa thaûi vì muoán thaønh laäp nghieäp ñoaøn ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa hoï.
Phoûng vaán Linh Muïc Franco Cagnasso, Giaùm Tænh Hieäp Hoäi Truyeàn Giaùo Nöôùc Ngoaøi Milano (PIME) taïi Bangladesh.
Roma (RG 9-02-2014; Vat. 18-02-2014) - Trong caùc ngaøy ñaàu thaùng 2 naêm 2014 Toå chöùc quoác teá "Canh chöøng caùc quyeàn con ngöôøi" ñaõ maïnh meõ toá caùo caùc ñieàu kieän laøm vieäc toài teä cuûa caùc nhaân coâng Bangladesh; nhaát laø bieán coá hoï ñaõ bò ñaùnh ñaäp vaø sa thaûi, khi muoán thaønh laäp nghieäp ñoaøn ñeå baûo veä caùc quyeàn cuûa giôùi coâng nhaân.
Nhö ñaõ bieát, tình traïng cuûa caùc coâng nhaân Bangladesh raát toài teä: phaûi laøm vieäc nhieàu giôø vaát vaû vôùi ñoàng löông quùa thaáp vaø khoâng coù caùc ñieàu kieän an ninh toái thieåu. Hoài thaùng 4 naêm 2013 ñaõ coù moät ngaøn coâng nhaân bò thieät maïng trong vuï saäp nhaø maùy taïi thuû ñoâ Dacca. Nhaø maùy naøy naèm chung trong moät dinh thöï lôùn coù nhieàu haõng xöôûng khaùc nhau. Maëc duø ñaõ ñöôïc baùo ñoäng vaø khuyeán caùo veà nguy cô bò saäp, nhöng giôùi chuû nhaân ñaõ khoâng chuù yù vaø khoâng ñöa ra caùc bieän phaùp caáp thôøi ñeå giaûi quyeát vaán ñeà. Hoï laïi coøn tuyeân boá raèng tình traïng khoâng nguy hieåm vaø vaãn baét buoäc nhaân coâng ñi laøm vieäc.
Rieâng treân bình dieän chính trò, caùc caêng thaúng vaãn tieáp tuïc trong thôøi gian qua, sau khi coù caùc cuoäc baàu cöû vaø ñaûng "Lieân minh Awami", laø ñaûng caàm quyeàn, do baø thuû töôùng Sheikh Hasina laõnh ñaïo, taùi ñaúc cöû. Caùc cuoäc ñaàu phieáu ñaõ bò phe ñoái laäp taåy chay, vaø bò ñònh nghóa laø "ñaãm maùu" nhaát trong lòch söû hieän ñaïi cuûa Bangladesh, vì ñaõ coù 100 nôi boû phieáu bò ñoát phaù vaø 18 ngöôøi cheát trong caùc cuoäc xung ñoät giöõa caùc nhoùm chính trò choáng ñoái nhau.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Linh Muïc Franco Cagnasso, Giaùm tænh Hieäp Hoäi Truyeàn Giaùo Nöôùc Ngoaøi Milano taïi Dacca, daønh cho phaùi vieân Massimiliano Menichetti cuûa ñaøi Vaticaêng ngaøy muøng 9 thaùng 2 naêm 2014.
Hoûi: Thöa cha Giaùm tænh, tình hình chính trò taïi Bangladesh hieän nay ra sao? Caùc ñaûng phaùi coù laäp tröôøng nhö theá naøo?
Ñaùp: Tình hình chính trò rôi vaøo moät söï choáng ñoái raát gay caán. Chöa coù söï bình ñaúng daân chuû. Caùc ñaûng phaùi ñeàu coù caùc nhoùm baïo ñoäng vaø baêng ñaûng cuûa hoï, vaø ai coù laäp tröôøng ñoái laäp laïi khoâng thöôøng xuyeân coù maët taïi Quoác hoäi: hoï chaïy treân ñöôøng phoá vaø hieän dieän taïi quaûng tröôøng. Trong caû ba chính quyeàn phe ñoái laäp ñaõ haàu nhö luoân luoân vaéng maët ñeå phaûn ñoái...
Giôø ñaây hoï laïi coøn khoâng ra öùng cöû nöõa, vaø nhö theá treân thöïc teá Quoác hoäi chæ bao goàm nhöõng ngöôøi thuoäc ñaûng phaùi thaéng cöû maø thoâi.
Hoûi: Nhöng trong moät tình traïng nhö theá thì daân chuùng soáng ra sao thöa cha?
Ñaùp: Ngöôøi ta noùi raèng daân chuùng raát bò chính trò hoùa taïi Bangladesh, trong nghóa ngöôøi daân coù moät söï chuù yù sinh ñoäng ñoái vôùi söï choáng ñoái nhau giöõa caùc ñaûng phaùi, hoï choáng laïi caùc cheá ñoä ñoâc taøi... Nhöng trong thöïc teá coù moät söï khoâng tröôûng thaønh chính trò raát lôùn. Khoâng coù quan nieäm toân troïng ñoái thuû, söû duïng caùc phöông phaùp hoøa hoaõn thuyeát phuïc ñeå chieám ñöôïc söï tin töôûng cuûa ña soá. Nhaän xeùt thöù hai coù theå ñöa ra ñoù laø hieän nay daân chuùng ñaõ quùa meät moûi vôùi tình hình naøy roài, meät moûi ñoái vôùi baïo löïc gia taêng vaø vun troàng bôûi ñaûng ñoái laäp maïnh thöù hai laø ñaûng "Jamaat-e-Islam". Ñaây laø moät ñaûng quùa khích, söû duïng caùc phöông phaùp baïo löïc hôn bình thöôøng, ñeå eùp buoäc daân chuùng theo caùc cuoäc ñình coâng, caùc ngaên chaën... nhö chöa töøng coù. Cuõng coù moät söï choáng ñoái giöõa taâm thöùc ñôøi vaø taâm thöùc muoán ñöa caùc nguyeân taéc toân giaùo vaøo trong Hieán Phaùp.
Hoûi: Khi noùi tôùi vieäc ñöa caùc nguyeân taéc toân giaùo vaøo trong Hieán Phaùp, chuùng ta ñang noùi tôùi chuû thuyeát hoài giaùo cöïc ñoan quùa khích, noùi tôùi luaät Sharia, coù ñuùng theá khoâng thöa cha?
Ñaùp: Coù nhieàu hình thöùc Hoài giaùo cöïc ñoan lôùn maïnh trong caùc naêm qua, nhôø raát nhieàu tröôøng daäy Kinh Coran vaø caùc tröôøng ñöôïc thaønh laäp, taøi trôï vaø höôùng daãn maø khoâng coù söï kieåm soaùt naøo töø phía caùc phong traøo phaùt xuaát töø Trung Ñoâng. Daàu sao ñi nöõa, ñaây laø moät thöù Hoài giaùo xöa kia raát khoan nhöôïng, nhöng baây giôø ñang trôû thaønh cöùng nhaéc, kheùp kín vaø moät phaàn cuõng baïo löïc nöõa. Thaät raát khoù maø ño löôøng ñöôïc caùc chieàu kích cuûa chuùng. Treân bình dieän ñaàu phieáu chuùng khoâng coù qyueàn löïc lôùn, nhöng laïi raát coù toå chöùc vaø ñöôïc trôï giuùp veà maët kinh teá.
Hoûi: Bangladesh taäp trung vaøo coâng ngheä vaø ñaõ ñaït ñöôïc moät söï phaùt trieån lôùn, maëc duø hieän nay coù hôi giaûm suùt. Ñaâu laø ñieàu kieän soáng cuûa ngöôøi daân thöa cha?
Ñaùp: Chuùng toâi vaãn luoân ñang phaùt trieån. Vaán ñeà ñoù laø söï kieän naøy bao goàm moät thay ñoåi xaõ hoäi raát laø saâu roäng: caùc thaønh phoá lôùn leân nhöng voâ luaät leä. Coù moät hieän töôïng thaønh thò hoùa röøng ruù. Theá roài, coøn coù söï maát goác reã hoaøn toaøn trong moâi tröôøng soáng, vieäc ñaùnh maát vaên hoùa cuûa raát nhieàu ngöôøi vaø moät thöù ngheøo tuùng môùi. Ngöôøi ta noùi raèng taïi ñoàng queâ ngöôøi ngheøo toát xaáu gì cuõng tìm ra caùi gì ñoù ñeå aên, traùi laïi trong thaønh phoá coù söï cheânh leäch cao hôn giöõa ngöôøi giaøu vaø ngöôøi ngheøo, giöõa vieäc phung phí tieàn baïc voâ lyù cuûa ngöôøi giaàu vaø tình traïng soáng ngheøo tuùng khoâng coù tieàn cuûa daân ngheøo.
Ña soá daân Bangladesh vaãn coøn raát ngheøo. Raát tieác söï gia taêng naøy khoâng aûnh höôûng nhieàu treân cuoäc soáng cuûa ñaïi ña soá daân. Coù moät lôùp trung löu ñang noåi leân, nhöng ñaây laø moät tieán trình raát chaäm chaïp vaø noù thöïc söï bao goàm bieát bao nhieâu khoå ñau cuûa bieát bao nhieâu ngöôøi khaùc.
Hoûi: Thöa cha Cagnasso, moät trong caùc nuùt thaét ñoù laø an ninh cuûa coâng nhaân taïi caùc nôi laøm vieäc. Naêm ngoaùi trong bieán coá saäp nhaø maùy ñaõ coù hôn moät ngaøn ngöôøi cheát trong thuû ñoâ Dacca... Cha nghó sao?
Ñaùp: Ñieàu kieän cuûa caùc coâng nhaân - nhö ñaõ thaáy trong thaûm caûnh naøy - thaät raát khoù khaên: giôø giaác laøm vieäc, ñieàu kieän veä sinh, thieáu trôï giuùp y teá, khoâng coù löông höu trí... Giôø ñaây aùp löïc quoác teá ñaõ ñöa chính quyeàn tôùi choã aùp ñaët treân caùc chuû nhaân phaûi traû löông toái thieåu cho caùc coâng nhaân. Tuy nhieân, chính trong nhöõng ngaøy ñaàu thaùng 2 naøy toâi nghe vaøi ngöôøi noùi raèng löông toái thieåu ñaõ ñöôïc caûi thieän hôn moät chuùt, nhöng chuû nhaân laïi baét coâng nhaân laøm vieäc vôùi caùc giôø giaác teä hôn tröôùc. Phuï nöõ, ngöôøi treû, laøm vieäc trong caùc nhaø maùy trôû veà nhaø sau nöûa ñeâm, sau 10 giôø laøm vieäc vaát vaû, theá maø caùc chuû nhaân laïi baét hoï phaûi baét ñaàu laøm vieäc trôû laïi ngay; hoï nhaän ñöôïc moãi ngöôøi moät traùi chuoái, vaø ñöôïc leänh caám khoâng ñöôïc noùi cho ai bieát caùc ñieàu xaûy ra.
Hoûi: Trong boái caûnh nhö theá, ñoái vôùi cha ôû laïi soáng taïi Bangladesh coù nghóa laø gì vaø caùc cha laøm gì?
Ñaùp: Chuùng toâi moät ít nhö laø con raän treân con voi, bôûi vì Giaùo Hoäi coâng giaùo laø moät thieåu soá, chæ chieám 0,3 % hay toång coäng laø 400 ngaøn ngöôøi treân toång soá 160 trieäu daân.
Chuùng toâi trôï giuùp caùc kitoâ höõu, loan baùo Tin Möøng cho nhöõng ai öôùc muoán bieát Tin Möøng vaø Giaùo Hoäi... Chuùng toâi tìm hoaït ñoäng trong laõnh vöïc giaùo duïc vôùi caùc tröôøng hoïc, nhaát laø cho nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát. Cuõng coù moät tröôøng cho ngöôøi ngheøo vaø cho caùc nhoùm thieåu soá, bò boû rôi nhaát vaø ñoâi khi bò aùp böùc, nhö caùc nhoùm daân toäc thieåu soá, caùc nhoùm AÁn giaùo vaø Phaät giaùo. Theá roài, coøn coù caùc dòch vuï y teá khaùc nhau, bôûi vì thaûm caûnh ñích thöïc ñoù laø ôû ñaây y khoa tieán boä hôn, nhöng giaù caû cuõng maéc moû hôn. Ngöôøi ñau yeáu khoâng nhaän ñöôïc söï saên soùc naøo, hoï bò sa thaûi, maát coâng aên vieäc laøm vaø vì theá phaûi traû caùc chi phí thuoác men raát maéc moû. Vaø ñieàu naøy ñöa tôùi choã suy suïp cuûa moät gia ñình: ai coù ñaát ñai thì baùn ñi ñeå laáy tieàn chöõa beänh, cuoái cuøng thì phaûi soáng treân væa heø, roài cheát.
Hoûi: Nhö theá caùc cha ñaõ tìm caùch giuùp caùc anh chò em khoán khoå naøy?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Chuùng toâi coù caùc traïm phaùt thuoác, vaøi trung taâm tieáp ñoùn caùc beänh nhaân, chuùng toâi trôï giuùp taøi chaùnh ñeå giuùp hoï traû caùc chi phí y teá. Theá roài, chuùng toâi coøn coù hai ba nhaø thöông, nhöng trong moät thöïc taïi nhö Bangladesh, thì chuùng chaû coù yù nghóa gì.
Hoûi: Ñaâu laø töông quan cuûa caùc cha vôùi caùc toân giaùo khaùc thöa cha Giaùm tænh?
Ñaùp: Töông quan cuûa chuùng toâi vôùi caùc toân giaùo khaùc khoâng teä: chuùng toâi ñöôïc tö do di chuyeån, xaây caát caùc nhaø thôø... Dó nhieân coù moät ñieàu khoâng ñöôïc queân, ñoù laø moät thieåu soá thì vaãn luoân luoân laø moät thieåu soá. Vì theá, cho tôùi khi naøo coøn ñöôïc chaáp nhaän, thì coù theå soáng yeân haøn, ít nhaát laø baây giôø. Nhöng neáu thöû tìm caùch ñoøi vaøi quyeàn lôïi khaùc, hay noåi loaïn choáng laïi vaøi baát coâng naøo ñoù, thì laäp töùc nhoùm ña soá vaø taâm thöùc thoáng trò phaûn öùng ngay moät caùch raát maïnh meõ. Theá neân coù theå noùi tình traïng soáng khoâng teä laém, nhöng phaûi yeân laëng.
(RG 9-2-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)