Ngaøy Quoác Teá Di Daân vaø Tò Naïn
laàn thöù 100
"Ngaøy Quoác Teá Di Daân vaø Tò Naïn" laàn thöù 100.
Vatican (RG 19-01-2014; Vat. 4-02-2014) - Chuùa Nhaät 19 thaùng 1 naêm 2014 laø "Ngaøy Quoác Teá Di Daân vaø Tò Naïn" laàn thöù 100.
Trong buoåi ñoïc Kinh Truyeàn Tin vôùi tín höõu vaø du khaùch haønh höông tuï taäp taïi quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ khích leä anh chò em di cö tò naïn ñöøng maát nieàm hy voïng nôi moät theá giôùi toát laønh hôn, vaø ngaøi cuõng caùm ôn nhöõng ai baûo veä hoï khoûi caùc "keû buoân thòt ngöôøi". Ngaøi noùi: "Hoâm nay chuùng ta cöû haønh "Ngaøy Quoác Teá Di Daân vaø Tò Naïn" vôùi ñeà taøi "Di daân vaø tò naïn. Höôùng ñeán moät theá giôùi toát ñeïp hôn", maø toâi ñaõ khai trieån trong söù ñieäp ñöôïc coâng boá caùch ñaây maáy thaùng. Toâi muoán göûi lôøi chaøo ñaëc bieät ñeán ñaïi dieän caùc coäng ñoaøn saéc toäc hieän dieän taïi ñaây, ñaëc bieät laø coäng ñoaøn coâng giaùo ôû Roma. Caùc baïn thaân meán, caùc baïn ôû raát gaàn con tim cuûa Giaùo Hoäi, vì Giaùo Hoäi laø moät daân tieán böôùc veà Nöôùc Chuùa, maø Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñaõ mang ñeán giöõa chuùng ta. Ñöøng bao giôø ñaùnh maát ñi nieàm hy voïng nôi moät töông lai toát ñeïp hôn. Toâi xin chuùc caùc baïn ñöôïc soáng trong hoøa bình nôi caùc quoác gia maø caùc baïn ñöôïc tieáp ñoùn, vaø baûo toàn caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa caùc baïn. Toâi cuõng caùm ôn nhöõng ai laøm vieäc cho ngöôøi di cö ñeå tieáp ñoùn hoï vaø ñoàng haønh vôùi hoï trong nhöõng luùc khoù khaên vaø baûo veä hoï khoûi nhöõng ngöôøi, maø chaân phöôùc Scalabrini ñònh nhóa laø "nhöõng keû buoân baùn thòt ngöôøi", muoán bieán caùc ngöôøi di daân thaønh noâ leä. Toâi cuõng xin caùm ôn Doøng thöøa sai thaùnh Carlo, caùc linh muïc tu só Scalabrini phuïc vuï Giaùo Hoäi vaø trôû thaønh ngöôøi di cö vôùi nhöõng ngöôøi di cö. Trong luùc naøy ñaây chuùng ta nghó tôùi bieát bao nhieâu ngöôøi di cö, bieát bao nhieâu ngöôøi tò naïn, nghó ñeán caùc khoù khaên cuûa hoï, cuoäc soáng cuûa hoï, bieát bao laàn khoâng coù coâng aên vieäc laøm, khoâng coù giaáy tôø, bieát bao ñôùn ñau, vaø taát caû chuùng ta coù theå cuøng nhau caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi tò naïn vaø di daân ñang soáng trong nhöõng hoaøn caûnh ngaët ngheøo vaø khoù khaên". Roài Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ cuøng moïi ngöôøi ñoïc moät Kinh Kính Möøng caàu cho caùc ngöôøi di cö tò naïn.
Theo öôùc löôïng cuûa toå chöùc Lieân Hieäp Quoác coù hôn 45 trieäu ngöôøi di cö vaø 230 trieäu ngöôøi tò naïn. Hoï laø moät ñaïo binh khoång loà lieân tuïc di chuyeån. Vaø naêm 2013 laø naêm coù con soá caùc naïn nhaân bò cheát hay maát tích cao nhaát. Thaät ra, khoâng ai bieát roõ ñaõ coù bao nhieäu ngöôøi di cö tò naïn bò cheát treân bieån caû hay trong caùc sa maïc, treân ñöôøng tìm moât cuoäc soáng vaø moät töông lai toát ñeïp hôn. Hoài thaùng 10 naêm 2013 Lieân Hieäp Quoác cho bieát soá ngöôøi di cö ñaõ chieám 3.2% toång soá daân toaøn caàu, khoaûng hôn 78 trieäu so vôùi naêm 1990, töùc caùch ñaây 23 naêm. Trong soá naøy coù 46% laø phuï nöõ. Trong caùc naêm qua caùc lyù do cuûa phong traøo di cö cuõng thay ñoåi. Chuùng khoâng chæ giaûn löôïc vaøo loaïi lyù do kinh teá, nhöng cuõng coøn vì caùc tai öông thieân nhieân, caùc xung khaéc chieán tranh taøn phaù, nhö trong tröôøng hôïp caùc ngöôøi di cö tò naïn Siria.
Trong söù ñieäp cho Ngaøy Quoác Teá Di Daân vaø Tò Naïn, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ yeâu caàu phaûi xaây döïng moät theá giôùi toát ñeïp hôn cho caùc ngöôøi di cö tò naïn, ôû nhöõng nôi maø nieàm hy voïng, söï toân troïng vaø tieáp ñoùn ñoái laäp vôùi söï khöôùc töø, kyø thò, caùc buoân baùn khai thaùc, noãi khoå ñau vaù caùi cheát.
Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi coäng ñoàng quoác teá taïo ra caùc ñieàu kieän soáng xöùng ñaùng hôn vôùi phaåm giaù cho taát caû moïi ngöôøi, töø moät neàn "vaên hoùa loaïi boû" böôùc sang neàn "vaên hoùa gaëp gôõ". Tuy nhieân, söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha khoù loït tai caùc xaõ hoäi giaàu, laø caùc caûng caëp beán cuûa nhieàu ngöôøi di cö tò naïn, vaø noùi chung cuõng laø caùc quoác gia gaây ra caùc tình trang cheânh leäch giaàu ngheøo, caùc cuoäc chieán hay caùc xung ñoät vuõ trang taïi caùc nöôùc ngheøo, khieán cho ngöôøi daân caùc nöôùc naøy phaûi di cö tò naïn.
Moïi quoác gia treân theá giôùi ñeàu chieán ñaáu choáng laïi naïn di cö tò naïn, troài suït tuøy theo thôøi ñieåm lòch söû. Dó nhieân, caùc nöôùc giaàu nhö Hoa Kyø, Canada, Ñöùc vaø Australia laø caùc nöôùc ngöôøi di cö tò naïn mô öôùc nhaát. Italia laø nöôùc ñoùn tieáp nhieàu ngöôøi di cö tò naïn nhaát, ñöùng haøng thöù 5 trong coá caùc nöôùc AÂu chaâu vaø haøng thöù 11 treân theá giôùi.
Ñeå ñöông ñaàu vôùi naïn thieáu nhaân coâng ngay töø thaäp nieân 1970 Canada ñaõ löïa choïn ñöôøng loái chính trò meàm deûo vaø roäng môû, tieáp ñoùn ngöôøi di cö tò naïn, ñaëc bieät caùc chuyeân vieân moïi ngaønh ngheà. Chính saùch löïa loïc ngöôøi tò naïn theo tieâu chuaån vuï lôïi naøy ñaõ khieán cho nhieàu thuyeàn nhaân Vieät Nam khoâng ñöôïc sang Canada, vì khoâng coù caùc baèng bieáu ngheà nghieäp chuyeân moân vaø ñuû tieâu chuaån ñoøi hoûi. Theo caùc thoáng keâ môùi nhaát naêm 2010 coù khoaûng 21.3% toång soá daân Canada laø ngöôøi di cö. Thaùng 4 naêm 2013 chính quyeàn Toronto laïi coøn toû ra meàm deûo hôn nöõa ñoái vôùi caùc ngöôøi di cö vì lyù do hoïc haønh hay laøm vieäc coù baèng kyõ sö, kieán truùc, hay thôï moäc vaø caû ñaàu beáp nöõa, nhaèm loâi cuoán hoï ñaàu tö vaø ôû laïi sinh soáng beân Canada. Taát caû nhöõng ngöôøi di cö nhaän ñöôïc trôï giuùp töø caùc haõng xöôûng hay nhoùm ñaàu tö Canada ñeå baét ñaàu laøm aên coù theå xin giaáy pheùp thöôøng truø ngay laäp töùc, maø khoâng caàn phaûi chôø ñôïi laâu nhö tröôùc. Neáu khoâng may thua loã hoï cuõng khoâng maát giaáy pheùp thöôøng truù, vaø laïi coù theå baét ñaàu moät ngheà laøm aên môùi. Hoài thaùng 8 naêm 2013 chính quyeàn Canada laïi coøn khích leä caùc ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi Nga sang xin tò naïn taïi Canada ñeå khoûi bò luaät leä Lieân bang Nga truy toá.
Neáu Canada laø moät loaïi "Thieân ñaøng cho ngöôøi di cö", thì Australia laïi laø "hoûa nguïc cuûa ngöôøi di cö". Theo caùc thoáng keâ cuûa Lieân Hieäp Quoác trong naêm 2013 Austrtalia ñaõ nhaän khoaûng 15,800 ñôn xin tò naïn, töùc gia taêng 37% so vôùi naêm tröôùc ñoù. Luaät di cö naêm 1958 cuûa chính phuû Australia cho pheùp caûnh saùt baét giöõ vaø nhoát trong caùc traïi tuø ôû Auatralia hay beân Papua Taân Guinea, taát caû nhöõng ai khoâng phaûi laø coâng daân Australia hay cö nguï baát hôïp phaùp, keå caû treû em. Vaø nhöõng ngöôøi naøy phaûi soáng taïi ñaây nhieàu thaùng, coù khi nhieàu naêm maø vaãn khoâng ñöôïc caáp quy chieáu tò naïn. Haûi quaân bieân phoøng Australia canh gaùc vaø kieåm soaùt caùc bôø bieån raát nghieâm ngaët. Moät khi coù chieáu khaùn, neáu khoâng tuaân theo moät soá tieâu chuaån ngöôøi tò naïn cuõng coù theå bò baét nhoát. Tuy nhieân, nhöõng ai coù töø moät trieäu myõ kim trôû leân göûi sang ñaàu tö beân Australia ñeàu ñöôïc giaáy pheùp di cö raát deã daøng.
Trong vuøng AÙ chaâu Nhaät Baûn laø quoác gia vaãn coù ñöôøng loái chính trò coâ laäp hoùa, do ñoù raát haïn cheá vieäc nhaän ngöôøi di cö tò naïn. Thoáng keâ naêm 2010 cho bieát ngöôøi di cö tò naïn chieám 1.7% treân toång soá 128 trieäu daân Nhaät. Cuõng gioáng nhö Canada tyû soá sinh taïi Nhaät raát thaáp, vaø töø nay tôùi naêm 2060 soá ngöôøi Nhaät seõ giaûm moät phaàn ba so vôùi hieän nay. Ñeå söûa chöõa tình traïng naøy chính quyeàn Tokyo quyeát ñònh môû cöûa tieáp ñoùn ngöôøi di cö tò naïn, nhöng coù moät baûng ñieåm laøm tieâu chuaån döïa treân khaû naêng vaø kinh nghieäm laøm aên cuûa caùc ñöông söï. Caùc baùc só, kyõ sö, giaùo sö vaø thöông gia ñöôïc öu tieân coù pheùp thöôøng truù vaø laøm vieäc. Tieâu chuaån naøy khoâng nhaém muïc ñích nhaân ñaïo neân gaït boû taát caû caùc thanh phaàn di cö tò naïn khaùc.
Hoa Kyø laø quoác gia ñaàu tieân treân theá giôùi coù luaät di cö tò naïn ban haønh naêm 1790. Nhöng trong hai theá kyû qua coù theâm moät soá luaät leä môùi aán ñònh soá ngöôøi di cö tò naïn. Hieän nay haøng naêm chính quyeàn Hoa Kyø caáp giaày thöôøng truù cho hôn 1 trieäu ngöôøi di cö tò naïn theo nhieàu loaïi khaùc nhau. Tröôùc heát laø giaáy thöôøng truù hôïp leä cho taát caû nhöõng ai muoán soáng taïi Hoa Kyø moät thôøi gian. Hoï khoâng ñöôïc coi nhö ngöôøi di cö, vì theá hoï khoâng thuoäc soá di daân ñöôïc thu nhaän haèng naêm töø khaép nôi treân theá giôùi. Theá roài coøn coù nhöõng ngöôøi muoán laøm vieäc taïi Hoa Kyø. Hoï phaûi trình dieän moät coâng vieäc tìm ñöôïc taïi Hoa Kyø vôùi giaáy cuûa vaên phoøng di cö chöùng nhaän laø khoâng coù coâng nhaân Myõ naøo coù theå naém giöõ vai troø naøy. Beân caïnh ñoù coù caùc giaáy nhaäp caûnh caáp cho caùc sinh vieân, caùc gia ñình vaø caùc du khaùch thuoäc dieän rieâng vôùi thôøi gian haïn cheá.
Naêm 2013 Thöôïng Vieän Hoa Kyø ñaõ boû phieáu chaáp thuaän luaät caûi toå di daân nhaèm hôïp thöùc hoùa vaø caáp quoác tòch cho haøng trieäu ngöôøi di cö baát hôïp phaùp ñang soáng vaø laøm vieäc taïi Myõ, ña soá hoï laø ngöôøi goác chaâu myõ latinh. Ngoaøi ra chính quyeàn Hoa Kyø cuõng gia taêng kieåm soaùt doïc bieân giôùi vôùi Meâhicoâ ñeå ngaên chaän naïn di cö leùn luùt, baèng caùch duøng caû maùy bay trinh saùt khoâng ngöôøi laùi.
Böôùc sang chaâu AÂu, Thuïy Ñieån laø nöôùc ñöùng ñaàu danh saùch caùc nöôùc coù ñöôøng loái chính trò tieáp ñoùn ngöôøi di cö ñeán töø caùc vuøng coù chieán tranh nhö Somalia, Irak, vaø Siria. Nhöng cuoäc khuûng hoaûng kinh teá vaø soá ngöôøi nöôùc ngoaøi thaát nghieäp hieän leân tôùi 16%, vaø caùc ngöôøi di cö bò toá caùo laø aên caép vieäc laøm cuûa ngöôøi Thuïy Ñieån. Do ñoù chính quyeàn ñang duyeät xeùt laïi luaät di cö. Trong naêm 2012 soá ngöôøi xin tò naïn leân tôùi 44,000 ngöôøi, töùc gia taêng 50% so vôùi naêm tröôùc ñoù.
Beân Taây Ban Nha thaäp nieân phaùt trieån kinh teá khieán cho soá ngöôøi di cö töø 2 taêng leân 12%. Vaøo cuoái naêm 2010 Taây Ban Nha coù 5.6 trieäu ngöôøi di cö nhôø ñöôøng loái môû cöûa cuûa chính quyeàn xaõ hoäi Joseù Luis Rodriguez Zapatero. Nhöng cuoäc khuûng hoaûng taøi caùnh kinh teá traàm troïng ñaõ khieán cho chính quyeàn ñaûng Nhaân daân cuûa thuû töôùng Mariano Rajoy haïn cheá vieäc tieáp nhaän ngöôøi di cö. Tuy nhieân, neáu muoán coù chieáu khaùn thöôøng truù, ngöôøi di cö coù theå mua baát ñoäng saûn töø 500 ngaøn Euros trôû leân. Vì theá caùc ngöôøi giaàu goác A raäp Nga vaø caû Phaùp ñang tính chuyeän mua nhaø beân Taây Ban Nha ñeå coù giaáy thöôøng truù.
Phaùp laø moät trong caùc nöôùc aâu chaâu coù nhieàu ngöôøi di cö nhaát: khoaûng 7.2 trieäu, töùc chieám hôn 11% toång soá daân. Hoài thaùng Gieâng naêm 2013 Quoác hoäi Phaùp ñaõ thay ñoåi luaät ño toång thoáng Nicolas Sarkozy ban haønh, giam tuø töø 24 tôùi 48 giôø nhöõng ngöôøi di cö baát hôïp phaùp, phaït tuø 5 naêm vaø 30,000 Euros nhöõng ai giuùp ngöôøi di cö baát hôïp phaùp. Nhöng caùc bieän phaùp môùi chæ giam ngöôøi di cö baát hôïp phaùp 16 giôø vaø khoâng phaït nhöõng ai giuùp hoï vì lyù do nhaân ñaïo hay khoâng khai thaùc lao ñoäng. Toång thoáng Hollande cuõng ñaõ höùa caûi caùch luaät tò naïn chính trò, nhöng ñaûng Quoác gia cuûa baø Marine Le Pen yeâu caàu giaûm soá ngöôøi di cö tò naïn vaøo Phaùp. Trong khoái AÂu chaâu Phaùp laø quoác gia thöù hai coù nhieàu ngöôøi xin tò naïn chính trò nhaát, 61,000 cuoái naêm 2012.
Ñöùc laø quoác gia maø ngöôøi di cö tò naïn öa thích nhaát, vì coù neán kinh teá vöõng vaøng vaø coù nhieàu coâng aên vieäc laøm. Trong caùc naêm töø 1955 tôùi 1973 Taây Ñöùc ñaõ tuyeån löïa khoaûng 14 trieäu nhaân coâng khaùch, nhöng ñaõ khoâng coù quy cheá roõ raøng, neân con caùi cuûa hoï tuy thuoäc ñôøi thöù ba, sinh ra vaø lôùn leân taïi Ñöùc nhöng vaãn bi goïi laø "con cuûa nhöõng nhaân coâng khaùch", vaø khi lôùn leân chuùng phaûi ñôïi chôø laâu coù khi nhieàu naêm môùi coù quoác tòch Ñöùc. Theo luaät ban haønh naêm 2007 ñeå coù quoác tòch Ñöùc moät coâng nhaân ngoaøi Lieân Hieäp AÂu chaâu phaûi chöùng minh coù löông boång ít nhaát 85,000 Euros moãi naêm vaø phaûi coù soå thoâng haønh. Nhö theá nhöõng ngöôøi xin tò naïn chính trò bò loaïi boû vì khoâng hoäi ñuû ñieàu kieän.
Ñan Maïch laø quoác gia nhaän ngöôøi di cö tò naïn nhöng khuyeán khích hoï veà nöôùc neáu khoâng theå hoäi nhaäp neàn vaên hoùa Ñan Maïch. Ñaây laø aûnh höôûng cuûa ñaûng Nhaân daân coù khuynh höôùng baøi ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø khoâng chaáp nhaän moät xaõ hoäi ña chuûng toäc. "Luaät 24 tuoåi" khaúng ñònh moät ngöôøi choàng hay vôï ngoaïi quoác hoaëc goác Ñan Maïch chæ coù theå xin quoác tòch khi ñöôïc 24 tuoåi. Neáu laø moät ngöôøi tò naïn hay coù con sinh taïi Ñan Maïch hoaëc ñau naëng hay bò taøn taät, thì khoâng ñöôïc höôûng luaät naøy.
Anh quoác laø nöôùc trong 10 naêm qua ñaõ coù ñoâng ngöôøi di cö töø 4.5 trieäu hoài naêm 2001 leân 7.5 trieäu vaøo cuoái naêm 2011. Quoác hoäi Anh seõ thaûo luaän moät döï luaät haïn cheá soá ngöôøi di cö tò naïn trong töông lai. Taát caû nhöõng ai coù tieàn aùn hay phaïm toäi treân ñaát Anh ñeàu bò truïc xuaát vaø göûi traû veà nguyeân quaùn. Caùc lyù do xin tò naïn chính trò töø 17 giaûm xuoáng coøn 4.
Lieân bang Nga vaø Trung Quoác laø hai thieân ñaøng môùi cuûa ngöôøi di cö. Theo luaät môùi ban haønh naêm 2002, ngöôøi di cö phaûi coù giaáy thoâng haønh coù gía trò khi tôùi bieân giôùi Nga. Ai muoán xin pheùp ôû laïi laøm vieäc phaûi coù giaáy chöùng nhaän coù vieäc laøm cuûa haõng xöôûng. Noäi trong 90 ngaøy maø giaáy xin pheùp khoâng ñöôïc chaáp nhaän vì caùc baøn giaáy röôøm raø, ñöông söï phaûi ra khoûi nöôùc Nga, neáu khoâng seõ bò baét vaø bò ñi ñaày. Nhöng cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp tröø nhö ngheä só Gerard Depardieu, baïn cuûa toång thoáng Putin, ñöôïc caáp quoác tòch tuy khoâng ôû Nga. Tuy nhieân, tình hình xem ra khoù khaên hôn vì caùc nhoùm baøi ngöôøi nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng maïnh tai Nga.
Rieâng taïi Trung Quoác hoài thaùng 7 naêm 2013 nhaø nöôùc Baéc Kinh ñaõ ban haønh luaät môùi veà di daân. Caùc ngöôøi di cö baát hôïp phaùp ñeå soáng hay laøm vieäc bò phaït naëng hôn, neáu bò baét, coù theå bi giam töø 5 tôùi 15 ngaøy. Trong caùc naêm qua thöôøng coù ngöôøi Myanmar, Vieät Nam vaø Baéc Haøn bò baét. Ngöôøi di cö baát hôïp phaùp bò phaït 5,000 tôùi 20,000 nhaân daân teä, töùc töø 604 ñeán 2,400 Euros tröôùc khi bò tuø. Ngöôøi cho vieäc bò phaït 100,000 nhaân daân teä, töùc 12,000 Euros. Theo thoáng keâ cuûa Boä an ninh naêm 2012 ñaõ coù 47,000 ngöôøi di cö leùn luùt bò baét. Chính quyeàn Baéc Kinh cuõng caûi toå luaät lieân quan tôùi Theû Xanh cho pheùp ngöôøi di cö nöôùc ngoaøi ñöôïc thöôøng truù vaø laøm vieäc. Trong naêm 2011 ñaõ chæ coù 4,752 ngöôøi ñöôïc Nhaø nöôùc Trung Quoác caáp Theû Xanh.
(RG 19-1-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)