Haiti boán naêm sau ngaøy ñoäng ñaát
Haiti boán naêm sau ngaøy ñoäng ñaát.
Phoûng vaán baø Maria Vittoria Rava, chuû tòch toå chöùc phi chính quyeàn Rava, veà coâng taùc cöùu trôï nhaân daân Haiti.
Haiti (RG 12-01-2014; Vat. 3-02-2014) - Boán naêm ñaõ troâi qua keå töø khi Haiti bò ñoäng ñaát, khieán cho 230 ngaøn ngöôøi cheát vaø hôn moät trieäu ngöôøi maát heát nhaø cöûa phaûi soáng caûnh maøn trôøi chieáu ñaát.
Ngöôøi daân Haiti laïi caøng phaûi khoán khoå hôn vì hai traän baõo lôùn xaûy ra sau ñoù. Caùc tai öông naøy ñaõ ñaùnh guïc neàn kinh teá voán ñaõ eøo oït cuûa ngöôøi daân hoøn ñaûo naøy vaø ñaõ gaây ra nhieàu traän dòch kieát lî, cöôùp ñi sinh maïng cuûa haøng ngaøn ngöôøi khaùc, ñaëc bieät laø caùc treû em.
Thaûm caûnh cuûa ngöôøi daân Haiti xem ra ñaõ bò theá giôùi laõng queân, nhöng cuoäc khuûng hoaûng naøy vaãn tieáp tuïc caät vaán löông taâm moïi ngöôøi.
Nhö ñaõ bieát, luùc 16 giôø 53 phuùt ngaøy 12 thaùng Gieâng naêm 2010, moät traän ñoäng ñaát maïnh 7 chaám theo thöôùc Richter ñaõ taøn phaù ñaûo Haiti, khieán cho 230 ngaøn ngöôøi thieät maïng vaø hôn moät trieäu ngöôøi trôû thaønh daân tò naïn vôùi hai baøn tay traéng, vì ñaõ maát maát heát nhaø cöûa vaø gia taøi saûn nghieäp. Thuû ñoâ Port-au-Prince bieán thaønh moät ñoáng gaïch vuïn ñoå naùt, keå caû dinh toång toång thoáng vaø caùc dinh thöï cuûa chính quyeàn cuõng suïp ñoå. Haøng traêm ngaøn xaùc cheát bò keït döôùi caùc toøa nhaø ñoå naùt, hay naèm nhieàu ngaøy sau ñoù treân caùc ñöôøng phoá, maø khoâng ñöôïc ai choân caát.
Tình hình cuûa caùc thaønh phoá vaø laøng maïc xa xoâi coøn theâ thaûm hôn nöõa, vì caùc toaùn cöùu trôï ñaõ chæ coù theå tôùi giuùp daân chuùng nhieàu tuaàn sau ñoù. Traän ñoäng ñaát ñaõ khieán cho caùc caàu, ñöôøng loä vaø haàm bò saäp, ñaát bò lôû, khieán cho vieäc löu thoâng hoaøn toaøn bò giaùn ñoaïn. Hai traän baõo caøn queùt Haiti sau ñoù ñaõ khieán cho tình traïng soáng cuûa daân chuùng caøng theâ thaûm hôn. Ngoaøi caûnh nhaø cöûa bò taøn phaù ñoå naùt, haøng chuïc ngaøn xaùc cheát raûi raùc khaép nôi, coøn coù haøng ngaøn treû em moà coâi lang thang thaát theåu voâ ñònh treân caùc ñöôøng phoá, vaø haøng ngaøn ngöôøi bò cheát vì dòch taû.
Nhaân daân Haiti, moät quoác gia ngheøo nhaát theá giôùi, ñaõ phaûi ñöông ñaàu vôùi moät thaûm caûnh to lôùn vöôït quùa moïi söùc löïc cuûa hoï. Moät phong traøo lieân ñôùi quoác teá ñaõ ñöôïc phaùt ñoäng nhöng ñaõ khoâng thaønh coâng trong vieäc vöïc daäy moät ñaát nöôùc hoaøn toaøn kieät queä. Vaø ngaøy nay, boán naêm ñaõ troâi qua keå töø sau cuoäc ñoäng ñaát kinh hoaøng aáy, Haiti vaãn laø moät ñoáng ñoå naùt hoang taøn vaø caûnh hoûa nguïc vaãn coøn ñoù.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán baø Maria Vittoria Rava, chuû tòch toå chöùc phi chính qyuyeàn Rava, veà coâng taùc cöùu trôï Haiti. Toå chöùc Rava ñaõ hieän dieän taïi Haiti töø 27 naêm nay vaø ñieàu khieån moät loaït caùc döï aùn trôï giuùp phaùt trieån taïi ñaây.
Hoûi: Thöa baø Rava, tình hình taïi Hati hieän nay ra sao, coù coøn khoù khaên hay khoâng?
Ñaùp: Tình hình vaãn luoân luoân raát khoù khaên. Cuõng raát khoù dieãn taû baèng lôøi noùi, bôûi vì chæ khi tôùi Haiti thì ngöôøi ta môùi nhaän thöùc ñöôïc tình hình cuûa quoác gia xoù xænh naøy cuûa traùi ñaát, nôi chæ coù caùc ñoáng raùc, caùc ñoå vôõ vaø tuyeät voïng.
Khoâng coù gì thay ñoåi, trong nghóa nhöõng ngöôøi ñaõ maát nhaø cöûa hieän nay vaãn khoâng coù nhaø ôû: hoï soáng döôùi leàu baït, hay trong caùc nhaø vaù víu taïm bôï baèng ñuû moïi vaät lieäu maø hoï tìm ñöôïc... Ñaõ khoâng coù vieäc taùi thieát ñaát nöôùc.
Hoûi: Chuùng ta nhôù cuoäc tranh ñua lieân ñôùi quoác teá ñöôïc phaùt ñoäng ngay sau khi traän ñoäng ñaát xaûy ra taïi Haiti: Noù coù ñem laïi vaøi keát quûa naøo khoâng thöa baø, hay ñaõ chæ laø caùc lôøi höùa suoâng khoâng ñöôïc thöïc hieän?
Ñaùp: Ñieàu maø toâi coù theå noùi ñoù laø thí duï nhö trong tröôøng hôïp cuûa chuùng toâi, taát caû nhöõng gì laïc quyeân ñöôïc ñeàu ñaõ ñöôïc söû duïng cho caùc coâng taùc cöùu trôï ngay laäp töùc, chöù khoâng caàn phaûi ñôïi nhieàu naêm. Noù ñaõ mang laïi keát quûa, maø moãi laàn qua Haiti ñeàu khieán cho toâi ngaïc nhieân. Ñaõ coù haøng ngaøn treû em ñöôïc giuùp ñôõ moãi ngaøy. Chuùng laø caùc treû em moà coâi sau traän ñoäng ñaát ñaõ soáng lang trang treân caùc ñöôøng phoá vaø khoâng nôi nöông töïa, vì cha meï vaø ngöôøi thaân ñaõ cheát heát. Noùi chung chaéc chaén ñaõ coù vaøi cô quan khoâng hoaït ñoäng toát. Toâi khoâng phaûi laø ngöôøi coù boån phaän noùi leân ñieàu naøy, bôûi vì chuùng toâi chæ laø moät caùi "baøn ñaïp nhoû", nhöng vôùi taát caû soá tieàn maø ngöôøi ta ñaõ quyeân goùp ñöôïc, chia ra cho moãi ñaàu ngöôøi trong soá haøng trieäu daân Haiti, thì coù theå laøm moät caøi gì nhieàu hôn nöõa, raát nhieàu hôn nöõa.
Nhaân daân Haiti ñaùng ñöôïc höôûng ñieàu ñoù, vì hoï raát muoán vöôn leân vaø laøm laïi cuoäc soáng. Khi baïn cho hoï moät cô may, moät dòp toát, moät coâng vieäc, hoï bieát taän löïc vaø phuïc hoài. Toâi troâng thaáy ñieàu naøy nôi caùc baïn treû, maø toâi bieát vaø chuùng toâi theo doõi vôùi caùc hoïc boång caáp cho hoï. Thaät laø khoâng theå tin ñöôïc, vaø raát caûm ñoäng: moãi khi trôû veà nhaø toâi ñeàu nghó: chuùng toâi ñaõ laøm ñöôïc quùa ít.
Hoûi: Caùc vieäc caáp thieát nhaát hieän nay raát tieác lieân quan tôùi caùc treû em. Toå chöùc cuûa baø ñaõ can thieäp moät caùch cuï theå nhö theá naøo trong laõnh vöïc naøy?
Ñaùp: Caùc döï aùn cuûa chuùng toâi taäp trung vaøo vieäc trôï giuùp caùc treû em. Lyù do cuõng laø vì caùc em raát thieáu dinh döôõng, vaø ñaây cuõng laø lyù do khieán cho nhieàu em phaûi cheát. Thieáu nöôùc, thieáu veä sinh, thieáu caû nöôùc trong laønh ñeå uoáng. Chuùng toâi coù moät trung taâm choáng beänh kieát lî. Trung taâm naøy ñöôïc thaønh laäp sau traän dòch kieát lî ñaàu tieân, moãi naêm tieáp ñoùn 20,000 beänh nhaân vaø dó nhieân laø luoân luoân ñaày caùc treû em, laø nhöõng ngöôøi gioøn moûng yeáu ñuoái nhaát vaø caùc em laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân phaûi cheát, neáu khoâng ñöôïc chuyeàn nöôùc. Vaø moãi khi coù möa laø beänh dòch taû laïi gia taêng. Theá roài chuùng toâi cuõng coù nhaø thöông nhi ñoàng Thaùnh Damiano, laø nhaø thöông nhi ñoàng duy nhaát taïi Haiti, haèng naêm ñaõ saên soùc cho 80,000 treû em: coù caùc em ñöôïc saên soùc trong moät ngaøy, coù caùc em phaûi nhaäp vieän vì caùc tröôøng hôïp khaån caáp, coù caùc em khaùc nöõa nhaäp vieän ñeå ñöôïc giaûi phaãu, coù caùc em ñöôïc saên soùc vì bò ung thö. Chuùng toâi cuõng coù moät khu vöïc saûn khoa daønh cho caùc baø meï vaø caùc treû em sinh sau khi xaûy ra traän ñoäng ñaát, bôûi vì vaøi nhaø thöông ít oûi ñeàu ñaõ suïp ñoå heát. Vì theá nhaø thöông thaùnh Damiano laø ñieåm quy chieáu cuûa toaøn nöôùc Haiti. Nhaø thöông cuûa chuùng toâi nhaän ñöôïc söï hoã trôï cuûa caùc baùc só nhaø thöông Buzzi ôû Milano, Nhaø thöông Chuùa Haøi Ñoàng Roma vaø nhaø thöông Di Ponte tænh Varese. Caùc chuyeân vieân cuûa caùc nhaø thöông noùi treân ñaõ coäng taùc vôùi chuùng toâi baèng caùch coáng hieán cho chuùng toâi caùc khaû naêng chuyeân moân cuûa hoï. Ñaây laø moät kích thích ñeå thaønh laäp nhieàu nhaø thöông thaùnh Damiano khaùc. Theá roài chuùng toâi cuõng coù caùc nhaø moà coâi taïi Kenscoff gaàn nhaø thöông thaùnh Damiano vaø nhaø Treû thô thaùnh Anna ôû Saint Louis, laø nôi chuùng toâi tieáp ñoùn 2,000 treû em voâ gia ñình, nôi caùc em ñöôïc yeâu thöông saên soùc vaø giaùo duïc trong tình yeâu vaø nieàm vui. Chuùng toâi ñaõ coù theå tieáp ñoùn caùc em nhôø heä thoáng nhaän nuoâi treû em moà coâi töø xa, vôùi söï ñoùng goùp taøi chaùnh cuûa raát nhieàu caùc cha meï nuoâi. Vaøo dòp leã Giaùng Sinh naêm 2013 nhieàu cha meï nuoâi ñaõ choïn tôùi nghæ taïi nhaø naøy.
Hoûi: Toå chöùc Rava khoâng chæ trôï giuùp ngöôøi daân Haiti, nhöng cuõng taïo coâng aên vieäc laøm cho 1.600 ngöôøi nöõa, coù ñuùng theá khoâng thöa baø?
Ñaùp: Vaâng ñuùng theá. Ñaây laø ñieàu ñeïp nhaát vaø laàn naøo cuõng khieán cho toâi caûm ñoäng. Ñaây laø ñieàu chuùng toâi ñaõ thöïc hieän taïi Francisville vôùi "Thaønh phoá ngheà nghieäp", nôi chuùng toâi daäy ngheà cho caùc thanh thieáu nieân vaø laø nôi chuùng toâi truù nguï moãi khi tôùi Haiti. Noù laø moät khaùch saïn nhoû goïi laø "Bieät thöï Francesca", nôi chuùng toâi nguû nghæ baèng caùch traû moãi ngaøy 25 myõ kim. Taïi khaùch saïn naøy coù caùc treû em buïi ñôøi laøm vieäc nhö laø nhöõng nhaân vieân giuùp vieäc vaø caùc em ñöôïc traû löông. Coù raát nhieàu kieåu taïo cho caùc em moät coâng vieäc laøm. Giaùng Sinh vöøa qua toâi ñaõ aên tröa vôùi moät vaøi em ñöôïc moät soá vò haûo taâm Italia cho hoïc boång ñeå caùc em theo hoïc taïi ñaïi hoïc. Bieát bao nhieâu laàn ngöôøi ta caûm ñoäng, vì caùc treû em chieám ña soá taïi Haiti, vaø caùc em bò cheát vì taät beänh vaø thieáu dinh döôõng.
Soá treû em töû vong raát cao. Vaø khi baïn ñöôïc moät treû em beù boûng nhö vaäy oâm chaët laáy mình, thì baïn bò chinh phuïc ngay. Nhöng caû khi baïn coù tröôùc maët moät thanh nieân 20 tuoåi ñi nöõa, nhìn ñoâi maét cuûa hoï chaát chöùa daáu aån caùc caâu chuyeän khoâng theå tin ñöôïc. Coù khi hoï ñaõ maát taát caû gia ñình trong traän ñoäng ñaát caùch ñaây boán naêm, nhöng hoï vaãn coøn coù yù chí phaán ñaáu vöôn leân vaø daán thaân xaây döïng. Hoï ñaõ ghi danh theo hoïc ñaïi hoïc vaø thi ñaäu qua kyø saùt haïch, maø beân Italia caùc ngöôøi treû coù ñuû moïi ñieàu kieän thuaân lôïi trong cuoäc soáng cuõng coøn than laø khoù. Beân Haiti naøy caùc kyø thi saùt haïch ñoù laïi coøn khoù hôn bieát bao nhieâu, bôûi vì coù raát ít choã trong ngaønh Y khoa cuûa ñaïi hoïc Haiti. Nhöng caùc baïn treû naøy ñaõ muoán thaéng vöôït caùc chöôùng ngaïi ñoù vaø choïn con ñöôøng khoù. Khi toâi hoûi hoï: "Sao? caùc kyø thi nhö theá naøo, coù khoù khoâng? Coù vaát vaû khoâng?" Vaø baïn coù theå töôûng töôïng ra hoaøn caûnh soáng thieáu thoán khoù khaên traêm beà cuûa hoï. Hoï ñaâu coù nhaø cöûa vaø gheá salong ñeå ngoài thoaûi maùi nghæ meät vaøo buoåi chieàu ñaâu. Theá nhöng hoï traû lôøi: "Khoâng, khoâng khoù, khoâng meät, khoâng vaát vaû. Toâi ñang theo ñuoåi giaác mô cuûa toâi. Töø khi toâi gia nhaäp ñaïi hoïc, taát caû chæ laø moät con ñöôøng xuoáng doác deã daøng!"
(RG 12-1-2014)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)