Toâng Huaán
Evangelii Gaudium - Nieàm Vui Tin Möøng
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
(Lm. Inhaxioâ Hoà Thoâng chuyeån dòch Vieät ngöõ)
Daønh Cho Caùc Giaùm Muïc
Caùc Linh Muïc Vaø Phoù Teá
Nhöõng Ngöôøi Ñöôïc Thaùnh Hieán
Vaø Taát Caû Caùc Tín Höõu Giaùo Daân
Veà Vieäc Coâng Boá Tin Möøng
Trong Theá Giôùi Hoâm Nay
Môû Ñaàu
1. Nieàm Vui Tin Möøng traøn ngaäp taâm hoàn vaø ñôøi soáng cuûa taát caû nhöõng ai gaëp gôõ Chuùa Gieâ-su. Nhöõng ai chaáp nhaän aân ban cöùu ñoä cuûa Ngöôøi thì ñöôïc thoaùt khoûi toäi loãi, noãi buoàn phieàn, söï troáng roãng vaø noãi coâ ñoäc noäi taâm. Vôùi Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, nieàm vui thöôøng haèng taùi sinh. Trong Toâng Huaán naøy, toâi mong öôùc khuyeán khích caùc Ki-toâ höõu daán thaân vaøo moät chöông môùi cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa ñöôïc ghi daáu baèng moät nieàm vui, trong khi vaïch ra nhöõng loä trình cho cuoäc haønh trình cuûa Giaùo Hoäi trong nhöõng naêm saép tôùi.
I. Nieàm Vui Môùi Maõi, Nieàm Vui Ñöôïc Chia Seû
2. Theá giôùi ngaøy nay, moät theá giôùi chæ coøn bieát höôûng thuï, coù nguy cô raát lôùn gaây neân caûnh coâ ñôn vaø xao xuyeán phaùt sinh töø moät taâm hoàn töï maõn vaø tham lam, töø cuoäc haêm hôû ñuoåi theo nhöõng thuù vui phuø phieám vaø töø moät löông taâm khoâng coøn nhaïy beùn nöõa. Heã khi naøo ñôøi soáng noäi taâm cuûa chuùng ta bò vöôùng maéc vaøo nhöõng tö lôïi, thì khoâng coøn choã cho tha nhaân nöõa, khoâng coøn choã cho ngöôøi ngheøo. Ngöôøi ta khoâng coøn nghe ñöôïc tieáng Thieân Chuùa, khoâng coøn caûm thaáy tình yeâu cuûa Ngaøi, vaø loøng öôùc muoán laøm ñieàu thieän phai nhaït daàn. Ñoù cuõng laø moái nguy hieåm raát thöïc ñoái vôùi caùc tín höõu. Nhieàu ngöôøi sa vaøo chöôùc caùm doã naøy ñeå roài bieán mình thaønh nhöõng ngöôøi baát maõn, giaän döõ vaø thieân leäch. Ñoù khoâng laø moät cuoäc soáng xöùng ñaùng vaø sung maõn, ñoù khoâng laø öôùc muoán cuûa Thieân Chuùa daønh cho chuùng ta, ñoù cuõng khoâng laø ñôøi soáng trong Chuùa Thaùnh Thaàn tuoân chaûy töø Thaùnh Taâm cuûa Ñöùc Ki-toâ Phuïc Sinh.
3. Toâi môøi goïi heát moïi Ki-toâ höõu, ôû baát cöù nôi naøo vaø ngay vaøo thôøi ñieåm naøy, ñích thaân gaëp gôõ Chuùa Gieâ-su Ki-toâ theâm moät laàn nöõa, hay ít ra môû roäng loøng mình ñeå cho Ngöôøi gaëp gôõ mình; toâi xin taát caû anh chò em haõy beàn taâm vöõng chí laøm nhö vaäy moãi ngaøy. Xin ñöøng ai nghó raèng lôøi môøi goïi naøy khoâng coù yù nghóa gì ñoái vôùi mình, bôûi vì "khoâng ai bò khai tröø khoûi nieàm vui Chuùa mang ñeán". [1] Chuùa khoâng ñeå cho ai maïnh daïn ñeán vôùi Ngöôøi maø phaûi thaát voïng caû, heã khi naøo chuùng ta böôùc moät böôùc ñeán vôùi Chuùa Gieâ-su, chuùng ta nhaän ra raèng Ngöôøi luoân luoân ôû ñoù roài, môû roäng voøng tay chôø ñoùn chuùng ta. Ñaây laø giaây phuùt ñeå thaân thöa vôùi Ñöùc Gieâ-su: "Laïy Chuùa, con ñaõ ñeå cho mình bò löøa doái; baèng muoân ngaøn caùch con ñaõ laõng traùnh tình yeâu cuûa Chuùa, nhöng con ôû ñaây moät laàn nöõa ñeå laøm môùi laïi giao öôùc cuûa con vôùi Chuùa. Con caàn Chuùa. Xin cöùu con moät laàn nöõa, Laïy Chuùa, xin ñoùn nhaän con moät laàn nöõa trong voøng tay cöùu ñoä cuûa Chuùa". Thaät toát ñeïp bieát bao ñöôïc trôû laïi vôùi Chuùa moãi khi chuùng ta laàm ñöôøng laïc loái! Toâi xin nhaéc laïi moät laàn nöõa: Thieân Chuùa tha thöù cho chuùng ta maø khoâng heà bieát chaùn, chính chuùng ta môùi caûm thaáy chaùn khi caàu xin loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi. Ñaáng baûo chuùng ta haõy tha thöù cho nhau ñeán "baûy möôi laàn baûy" (Mt 18: 22) chính Ngöôøi neâu göông cho chuùng ta: Chuùa tha thöù baûy möôi laàn baûy. Heát laàn naøy ñeán laàn khaùc, Ngöôøi vaùc chuùng ta treân ñoâi vai eâm aùi cuûa Ngaøi. Khoâng ai coù theå laáy ñi khoûi chuùng ta phaåm giaù maø tình yeâu voâ haïn vaø beàn vöõng naøy ban cho chuùng ta. Vôùi moät taám loøng trìu meán khoâng bao giôø laøm cho chuùng ta thaát voïng nhöng luoân luoân hoaøn laïi nieàm vui cho chuùng ta, Chuùa cho pheùp chuùng ta ngaång cao ñaàu vaø baét ñaàu laïi. Chuùng ta ñöøng chaïy troán söï Phuïc Sinh cuûa Chuùa Gieâ-su, chuùng ta ñöøng bao giôø boû cuoäc, ñieàu gì ñeán roài seõ ñeán. Khoâng coù gì khôi nguoàn höùng khôûi ngoaøi söï soáng cuûa Ngöôøi thuùc ñaåy chuùng ta tieán veà phía tröôùc!
4. Caùc saùch Cöïu Öôùc ñaõ loan baùo raèng nieàm vui cöùu ñoä seõ traøn ngaäp vaøo thôøi Thieân Sai. Ngoân söù I-sai-a haân hoan chaøo möøng Ñaáng Thieân Sai maø muoân ngöôøi ñôïi troâng: "Chuùa ñaõ ban chöùa chan nieàm hoan hyû, ñaõ taêng theâm noãi vui möøng" (Is 9: 2). Vaø ngoân söù khuyeán khích daân cö Xi-on ñoùn möøng Ngöôøi trong tieáng reo vui: "haõy reo hoø möøng rôõ" (Is 12:6). Ngoân söù baûo nhöõng keû ñaõ nhìn thaáy Ngöôøi ôû chaân trôøi haõy loan tin vui cho nhöõng ngöôøi khaùc: "Hôõi keû loan tin möøng cho Xi-on, haõy treøo leân nuùi cao. Hôõi keû loan tin möøng cho Gieârusalem, haõy caát tieáng leân cho thaät maïnh" (Is 40:9). Moïi loaøi thuï taïo ñöôïc döï phaàn vaøo nieàm vui cöùu ñoä: "Trôøi haõy hoø reo, ñaát haõy nhaûy muùa, nuùi non haõy baät tieáng hoø reo, vì Ñöùc Chuùa ñaõ an uûi daân Ngöôøi ñaõ choïn vaø chaïnh loøng thöông nhöõng keû ngheøo khoå cuûa Ngöôøi" (Is 49: 13).
Troâng chôø Ngaøy cuûa Chuùa, Ngoân söù Da-ca-ri-a keâu môøi daân chuùng tung hoâ Ñöùc Vua ñang ñeán, "khieâm toán, côõi treân con löøa": "Naøo thieáu nöõ Xi-on, haõy vui möøng hoan hyû! Hôõi thieáu nöõ Gieâ-ru-sa-lem, haõy vui söôùng reo hoø! Vì kìa Ñöùc Vua cuûa ngöôi ñang ñeán vôùi ngöôi: Ngöôøi laø Ñaáng Chính Tröïc, Ñaáng Toaøn Thaéng" (Dr 9:9). Tuy nhieân, lôøi môøi goïi gaây phaán chaán nhaát chaéc haún laø cuûa ngoân söù Xoâ-phoâ-ni-a, vò ngoân söù naøy giôùi thieäu Thieân Chuùa vôùi daân Ngaøi trong baàu khí leã hoäi töng böøng nieàm vui cöùu ñoä. Ñoïc laïi baûn vaên naøy, toâi gaëp thaáy nieàm phaán khôûi traøn ngaäp coõi loøng: "Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi ñang ngöï giöõa ngöôi, Ngöôøi laø Vò cöùu tinh, laø Ñaáng anh huøng. Vì ngöôi, Chuùa seõ vui möøng hoan hyû, seõ laáy tình thöông cuûa Ngöôøi maø ñoåi môùi ngöôi. Vì ngöôi, Chuùa seõ nhaûy muùa töng böøng nhö trong ngaøy leã hoäi" (3: 17).
Ñaây laø nieàm vui maø chuùng ta traûi nghieäm haèng ngaøy giöõa nhöõng ñieàu nho nhoû cuûa cuoäc soáng, nhö moät lôøi ñaùp traû tröôùc lôøi môøi goïi chan chöùa yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta: "Con ôi, haõy laøm cho ñôøi con ñöôïc toát ñeïp...Ñöøng töø choái khoâng höôûng moät ngaøy vui" (Hc 14: 11, 14). Tình phuï töû chaát chöùa bieát bao aân tình vang doäi ôû nôi nhöõng lôøi naøy!
5. Raïng ngôøi aùnh vinh quang Thaäp Giaù cuûa Ñöùc Ki-toâ, Tin Möøng thöôøng haèng môøi goïi chuùng ta haõy vui leân. Xin ñan cöû vaøi thí duï laø ñuû: "Möøng vui leân" laø lôøi söù thaàn chaøo Ñöùc Maria (x. Lc 1:28). Chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Ma-ri-a ñeán nhaø baø EÂ-li-sa-beùt khieán thaùnh Gioan nhaûy möøng trong daï meï (x. Lc 1:41). Trong Baøi Ca Ngôïi Khen, Ñöùc Ma-ri-a coâng boá: "Thaàn trí toâi hôùn hôû vui möøng vì Thieân Chuùa, Ñaáng Cöùu Ñoä toâi" (Lc 1: 47). Khi Chuùa Gieâsu baét ñaàu söù vuï cuûa Ngöôøi, thaùnh Gioan caát cao gioïng: "Ñoù laø nieàm vui cuûa toâi, nieàm vui aáy baây giôø ñaõ troïn veïn" (Ga 3: 29). Chính Chuùa Gieâ-su "hôùn hôû vui möøng trong Thaùnh Thaàn" (Lc 10: 21). Söù ñieäp cuûa Ngöôøi ñem ñeán cho chuùng ta nieàm vui: "Thaày noùi vôùi anh em nhöõng ñieàu naøy ngoû haàu nieàm vui cuûa Thaày ôû trong anh em, vaø nieàm vui cuûa anh em ñöôïc neân troïn" (Ga 15: 11). Nieàm vui Ki-toâ cuûa chuùng ta muùc taän nguoàn maïch taâm hoàn ngaäp traøn nieàm vui cuûa Ngöôøi. Ngöôøi höùa vôùi caùc moân ñeä: "Anh em seõ lo buoàn, nhöng noãi buoàn cuûa anh em seõ trôû thaønh nieàm vui" (Ga 16: 20). Ñoaïn, Ngöôøi noùi tieáp: "Thaày seõ gaëp laïi anh em, loøng anh em seõ vui möøng; vaø nieàm vui cuûa anh em, khoâng ai laáy maát ñöôïc" (Ga 16: 22). Sau ñoù, caùc moân ñeä "vui möøng" vì ñöôïc thaáy Chuùa Ki-toâ soáng laïi (Ga 20: 20). Trong saùch Coâng Vuï Toâng Ñoà, chuùng ta ñoïc thaáy nhöõng Ki-toâ höõu tieân khôûi "duøng böõa vôùi loøng ñôn sô vui veû" (Cv 2: 46). Caùc moân ñeä naøy ñi ñeán ñaâu "ngöôøi ta raát vui möøng" ñeán ñoù (8: 8); vaø ngay caû giöõa caûnh baùch haïi, hoï "ñöôïc traøn ñaày hoan laïc" (13: 52). Moät vieân quan thaùi giaùm, vöøa chòu pheùp röûa, tieáp tuïc cuoäc haønh trình, "loøng ñaày hoan hyû" (8: 39); vieân cai nguïc vaø caû nhaø "vui möøng vì ñaõ tin Thieân Chuùa" (16: 34). Taïi sao chuùng ta cuõng khoâng hoøa mình vaøo doøng thaùc tuoân traøn nieàm vui naøy nhæ?
6. Coù nhöõng Kitoâ höõu soáng nhö chæ coù Muøa Chay maø khoâng coù Muøa Phuïc Sinh. Dó nhieân, toâi nhaän ra raèng nieàm vui khoâng ñöôïc dieãn taû theo cuøng moät cung baäc ôû moïi luùc trong cuoäc ñôøi, ñaëc bieät vaøo nhöõng thôøi ñieåm khoán ñoán. Nieàm vui thích nghi vaø bieán ñoåi nhöng luoân toàn taïi, thaäm chí nhö moät tia saùng phaùt sinh töø moät söï chaéc chaén cuûa chính mình raèng, noùi cho thaät roát raùo, Thieân Chuùa yeâu thöông chuùng ta voâ bôø beán. Toâi hieåu noãi buoàn phieàn cuûa nhöõng ngöôøi phaûi chòu nhieàu ñau khoå, chuùng ta phaûi ñeå nieàm vui ñöùc tin hoài sinh tuy chaàm chaäm nhöng chaéc chaén, nhö moät nieàm tín thaùc thaàm laëng nhöng vöõng vaøng, ngay caû giöõa noãi buoàn phieàn lôùn lao nhaát: "Hoàn toâi heát ñöôïc bình an thö thaùi, toâi ñaõ queân muøi haïnh phuùc roài!...Ñaây laø ñieàu con suy ñi gaãm laïi, nhôø theá maø con vöõng daï caäy troâng: Löôïng töø bi Ñöùc Chuùa ñaâu ñaõ caïn, loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi maõi khoâng vôi. Saùng naøo Ngaøi cuõng ban aân hueä môùi. Loøng trung tín cuûa Ngaøi cao caû bieát bao!...Bieát thinh laëng ñôïi chôø, ñôïi chôø ôn cöùu ñoä cuûa Ñöùc Chuùa, ñoù laø moät ñieàu hay" (Ai Ca 3: 17, 21-23, 26).
7. Ñoâi khi chuùng ta bò caùm doå bieän baïch vaø than traùch, haønh xöû nhö thöû chuùng ta chæ coù theå haïnh phuùc neáu nhö haøng ngaøn ñieàu kieän ñöôïc giaûi quyeát. ÔÛ moät möùc ñoä naøo ñoù, ñaây laø vì "xaõ hoäi kyõ thuaät cuûa chuùng ta ñaõ gia taêng muoân vaøn cô hoäi laïc thuù, nhöng raát khoù phaùt sinh nieàm vui". [2] Toâi coù theå noùi raèng nhöõng caùch theá dieãn taû nieàm vui ñeïp nhaát vaø töï nhieân nhaát maø toâi thaáy trong ñôøi toâi laø ôû nôi nhöõng ngöôøi raát ngheøo, hoï coù raát ít ñeå baùm víu vaøo. Toâi cuõng nghó veà nieàm vui ñích thöïc ñöôïc bieåu loä ôû nôi nhöõng ngöôøi khaùc, nhöõng ngöôøi, duø ôû giöõa nhöõng boån phaän ngheà nghieäp caáp baùch, ñaõ coù theå gìn giöõ moät taâm hoàn ñaày tin töôûng, trong tinh thaàn sieâu thoaùt vaø loái soáng giaûn dò. Theo caùch theá rieâng cuûa mình, taát caû nhöõng maãu ngöôøi traøn ñaày nieàm vui naøy muùc laáy töø nguoàn tình yeâu voâ taän cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ toû mình ra cho chuùng ta nôi Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ. Toâi laëp ñi laëp laïi nhöõng lôøi naøy cuûa Ñöùc Beâ-neâ-ñic-toâ XVI maø khoâng bao giôø bieát chaùn, nhöõng lôøi daãn chuùng ta ñeán troïng taâm Tin Möøng: "Khôûi ñaàu cho cuoäc soáng Ki-toâ höõu khoâng phaûi laø moät quyeát ñònh ñaïo ñöùc hay moät tö töôûng vó ñaïi, nhöng laø cuoäc gaëp gôõ vôùi moät bieán coá, vôùi moät Con Ngöôøi, Ñaáng ñem laïi cho ñôøi soáng chuùng ta moät chaân trôøi môùi vaø töø ñoù moät ñònh höôùng döùt khoaùt". [3]
8. Chæ nhôø vaøo cuoäc gaëp gôõ naøy - hoaëc cuoäc taùi ngoä - vôùi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, tình yeâu naåy nôû thaønh moät tình baïn phong phuù, maø chuùng ta ñöôïc giaûi thoaùt khoûi ñaàu oùc heïp hoøi vaø taám loøng vò kyû. Chuùng ta trôû neân con ngöôøi sung maõn khi chuùng ta trôû neân con ngöôøi hôn, khi chuùng ta ñeå cho Chuùa daãn daét mình vöôït qua baûn thaân mình ñeå ñaït ñeán chaân lyù sung maõn nhaát veà con ngöôøi mình. ÔÛ ñoù chuùng ta gaëp thaáy nguoàn höùng khôûi cho nhöõng noå löïc cuûa chuùng ta vaøo coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Vì neáu chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc tình yeâu phuïc hoài yù nghóa cho cuoäc ñôøi cuûa chuùng ta, laøm theá naøo chuùng ta khoâng theå chia seû tình yeâu ñoù vôùi ngöôøi khaùc ñöôïc chöù?
II. Nieàm Vui Heát Söùc Thuù Vò Vaø Ñaày An UÛi Trong Coâng Cuoäc Phuùc AÂm Hoùa
9. Söï thieän luoân luoân coù khuynh höôùng lan toûa. Moãi kinh nghieäm ñích thöïc veà söï thaät vaø söï thieän töï baûn chaát coù söùc maïnh lôùn leân trong chuùng ta, vaø baát kyø ai ñaõ kinh qua moät cuoäc giaûi phoùng saâu xa thì trôû neân nhaïy beùn hôn vôùi nhöõng nhu caàu cuûa ngöôøi khaùc. Khi söï thieän tröông roäng, noù beùn reã vaø phaùt trieån. Neáu chuùng ta muoán soáng moät cuoäc ñôøi xöùng ñaùng vaø sung maõn, chuùng ta phaûi vöôn tôùi ngöôøi khaùc vaø tìm kieám söï thieän ôû nôi hoï. Veà maët naøy, vaøi caâu noùi cuûa thaùnh Phao-loâ seõ khoâng laøm cho chuùng ta ngaïc nhieân: "Tình yeâu Ñöùc Ki-toâ thoâi thuùc chuùng ta" (2 Cr 5: 14), "Khoán cho toâi neáu toâi khoâng rao giaûng Tin Möøng!" (1 Cor 9: 16).
10. Tin Möøng daâng hieán cho chuùng ta cô hoäi soáng cuoäc ñôøi ôû taàm möùc cao hôn, nhöng khoâng keùm ñoøi hoûi. "Söï soáng lôùn leân khi ñöôïc cho ñi vaø bò suy yeáu trong coâ laäp vaø tieän nghi. Thöïc ra, nhöõng ngöôøi höôûng ñöôïc nieàm vui cuoäc ñôøi nhaát laø nhöõng ngöôøi gaït söï an toaøn cuûa mình sang moät beân vaø caûm thaáy nieàm phaán khôûi trong söù vuï thoâng truyeàn söï soáng cho tha nhaân". [4] Khi môøi goïi ngöôøi Ki-toâ höõu ñaûm nhaän coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, Giaùo Hoäi khoâng coù yù gì khaùc ngoaøi vieäc nhaém ñeán nguoàn sung maõn ñích thaät cuûa moãi ngöôøi: "ÔÛ ñaây chuùng ta khaùm phaù moät quy luaät saâu saéc veà thöïc taïi: ñôøi soáng ñoù ñaït ñöôïc vaø tröôûng thaønh theo möùc ñoä maø noù ñöôïc hieán daâng troïn veïn ñeå ban söï soáng cho tha nhaân. Chaéc chaén, ñaây laø yù nghóa cuûa söù vuï". [5] Vì theá, moät nhaø loan baùo Tin Möøng ñöøng bao giôø mang boä maët ñöa ñaùm. Chuùng ta haõy hoài sinh vaø ñaøo saâu loøng nhieät thaønh, "nieàm vui thuù vò vaø an uûi cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, ngay caû khi chuùng ta phaûi gieo trong nöôùc maét...Vaø öôùc gì theá giôùi hoâm nay ñang tìm kieám trong lo aâu hoaëc hy voïng, coù theå ñoùn nhaän Tin Möøng, khoâng phaûi töø nhöõng nhaø rao giaûng buoàn baõ hay thaát voïng, boàn choàn hay lo aâu, nhöng töø nhöõng thöøa taùc vieân cuûa Tin Möøng coù ñôøi soáng ñaày nhieät thaønh vì ñaõ ñoùn nhaän nieàm vui cuûa Ñöùc Kitoâ vaø chaáp nhaän xem thöôøng maïng soáng ñeå cho Nöôùc Trôøi ñöôïc rao giaûng vaø Giaùo Hoäi ñöôïc aên saâu vaøo giöõa loøng theá giôùi. [6]
Söï môùi meû vónh cöûu
11. Coâng vieäc taùi rao giaûng coù theå daâng hieán cho caùc tín höõu, cuõng nhö nhöõng ngöôøi nguoäi laïnh hoaëc nhöõng ngöôøi höõu danh voâ thöïc, moät nieàm vui môùi trong ñöùc tin vaø moät thaønh quaû trong coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Troïng taâm söù ñieäp seõ maõi vaãn laø nhö theá: Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ maëc khaûi tình yeâu bao la cuûa Ngaøi nôi Ñöùc Ki-toâ chòu ñoùng ñinh vaø soáng laïi. Ngaøi thöôøng haèng ñoåi môùi caùc tín höõu cuûa Ngaøi, duø hoï ôû ñoä tuoåi naøo ñi nöõa: "Ñöôïc theâm söùc maïnh, nhö theå chim baèng, hoï tung caùnh, hoï chaïy hoaøi maø khoâng moûi meät, vaø ñi maõi maø chaúng chuøn chaân" (Is 40:31). Ñöùc Ki-toâ laø "Tin Möøng vónh cöûu" (Kh 14: 6), vaø Ngöôøi vaãn laø moät "hoâm qua cuõng nhö hoâm nay, vaø nhö vaäy maõi ñeán muoân ñôøi" (Dt 13: 8), nhöng söï phong phuù vaø veû ñeïp cuûa Ngöôøi thì voâ taän. Ngöôøi vaãn treû maõi vaø nguoàn töôi treû thöôøng haèng. Giaùo Hoäi khoâng ngöøng kinh ngaïc tröôùc "söï giaøu coù, khoân ngoan vaø thoâng suoát cuûa Thieân Chuùa saâu thaúm döôøng naøo!" (Rm 11: 33). Thaùnh Gioan Thaùnh Giaù noùi: "Beà daøy cuûa söï khoân ngoan vaø hieåu bieát cuûa Thieân Chuùa quaù saâu vaø quaù roäng, ñeán noãi linh hoàn, duø coù ñaït ñöôïc söï hieåu bieát veà noù ñeán möùc ñoä naøo ñi nöõa, vaãn luoân coù theå ñaém chìm saâu xa hôn nöõa trong ñoù".[7] Hoaëc, nhö thaùnh I-reâ-neâ khaúng ñònh: "Qua vieäc Ngöôøi ñeán, Ñöùc Ki-toâ ñem theo vôùi Ngöôøi taát caû söï môùi meû".[8] Vôùi tính môùi meû naøy, Ngöôøi luoân luoân coù khaû naêng ñoåi môùi cuoäc ñôøi chuùng ta vaø coäng ñoàng chuùng ta, vaø ngay caû khi söù ñieäp Ki-toâ giaùo, duø traûi qua nhöõng thôøi kyø ñaày boùng toái vaø nhöõng yeáu ñuoái cuûa Giaùo Hoäi, nhöng khoâng bao giôø trôû neân xöa cuõ. Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ coù theå phaù vôõ caùc phaïm truø nhaøm chaùn maø chuùng ta muoán giam haõm Ngöôøi vaøo ñoù vaø Ngöôøi thöôøng haèng khieán chuùng ta ngaïc nhieân vôùi khaû naêng saùng taïo thaàn linh cuûa Ngöôøi. Moãi khi chuùng ta noå löïc trôû veà nguoàn ñeå hoài sinh söï töôi maùt ban ñaàu cuûa Tin Möøng, thì nhöõng loái ngoõ môùi xuaát ñaàu loä dieän, nhöõng neûo ñöôøng ñaày saùng taïo môû ra, caùc hình thöùc dieãn taû ña daïng, nhöõng daáu chæ huøng hoàn hôn, nhöõng ngoân töø chaát naëng yù nghóa môùi meû cho theá giôùi ngaøy nay ñöôïc naåy sinh. Moãi hình thöùc Phuùc AÂm Hoùa ñích thöïc vaãn luoân luoân laø "môùi meû".
12. Duø söù vuï naøy thaät söï ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù moät taám loøng ñoä löôïng, nhöng thaät laø sai laàm khi coi noù nhö moät nhieäm vuï anh huøng caù nhaân, vì tieân vaøn chính laø coâng vieäc cuûa Chuùa, vöôït xa baát cöù ñieàu gì chuùng ta coù theå nhìn thaáy vaø hieåu ñöôïc. Chuùa Gieâ-su laø "Nhaø loan baùo Tin Möøng ñaàu tieân vaø vó ñaïi nhaát". [9] Trong moãi laõnh vöïc Phuùc AÂm Hoùa, quyeàn toái thöôïng luoân luoân thuoäc veà Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ môøi goïi chuùng ta coäng taùc vôùi Ngaøi vaø tieáp tuïc daãn daét chuùng ta baèng quyeàn naêng Thaùnh Thaàn cuûa Ngaøi. Söï môùi meû thöïc söï laø söï môùi meû maø Thieân Chuùa ñích thaân taïo ra, khôi nguoàn höùng khôûi, taùc ñoäng, höôùng daãn vaø ñoàng haønh caùch maàu nhieäm theo haøng ngaøn caùch theá. Ñôøi soáng Giaùo Hoäi phaûi luoân luoân baøy toû roõ raøng raèng Thieân Chuùa khôûi xöôùng, "Ngaøi ñaõ yeâu chuùng ta tröôùc" (1Ga 4: 19) vaø chæ moät mình Ngaøi "laøm cho lôùn leân" (1Cor 3: 7). Nieàm xaùc tín naøy giuùp chuùng ta duy trì tinh thaàn vui töôi giöõa nhieäm vuï quaù ñoøi hoûi vaø quaù thaùch ñoá ñeán möùc noù chieám troïn cuoäc ñôøi chuùng ta. Ngaøi ñoøi hoûi moïi söï nôi chuùng ta, nhöng ñoàng thôøi cuõng ban moïi söï cho chuùng ta.
13. Chuùng ta cuõng khoâng neân hieåu söï môùi meû cuûa söù vuï naøy nhö baét phaûi nhoå taän goác reã hay queân saïch lòch söû soáng ñoäng chung quanh chuùng ta vaø chuyeån chuùng ta sang moät trang môùi. Kyù öùc laø moät chieàu kích ñöùc tin cuûa chuùng ta maø chuùng ta coù theå goïi laø "Ñeä Nhò Luaät", töông töï nhö kyù öùc cuûa chính daân Ít-ra-en. Chuùa Gieâsu troái laïi cho chuùng ta baøn tieäc Thaùnh Theå nhö Giaùo Hoäi haèng ngaøy töôûng nieäm vaø döï phaàn caùch maät thieát hôn vaøo bieán coá Vöôït Qua cuûa Ngöôøi (x. Lc 22: 19). Nieàm vui loan baùo Tin Möøng maõi maõi toûa saùng töø cuoäc töôûng nieäm taï ôn: ñoù laø aân suûng maø chuùng ta caàn phaûi thöôøng haèng caàu xin. Caùc Toâng Ñoà khoâng bao giôø queân thôøi ñieåm maø Chuùa Gieâ-su chaïm vaøo taâm trí caùc oâng: "Luùc ñoù vaøo khoaûng giôø thöù möôøi" (Ga 1: 39). Cuøng vôùi Chuùa Gieâ-su, cuoäc töôûng nieäm naøy hieän taïi hoùa moät "ñaùm maây nhaân chöùng" (Dt 12: 1). Vaøi ngöôøi trong soá ñoù, chuùng ta vui söôùng nhaéc laïi: "Anh em haõy nhôù ñeán nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo ñaõ rao giaûng lôøi Chuùa cho anh em" (Dt 13: 7). Vaøi ngöôøi trong soá hoï ñaõ laø nhöõng ngöôøi tín höõu bình thöôøng, thaân caän vôùi chuùng ta, daãn ñöa chuùng ta vaøo ñôøi soáng ñöùc tin: "Toâi hoài töôûng loøng tin khoâng giaû hình cuûa anh, loøng tin ñaõ coù nôi cuï Loâ-ít, baø ngoaïi anh, nôi baø EÂu-ni-keâ, meï anh" (2 Tim 1: 5). Ngöôøi tín höõu coát yeáu laø "moät ngöôøi töôûng nieäm".
III. Taân Phuùc AÂm Hoùa Ñeå Truyeàn Ñaït Ñöùc Tin
14. Chuù yù ñeán ôn trôï löïc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng giuùp chuùng ta cuøng nhau ñoïc ra nhöõng daáu chæ thôøi ñaïi, Ñaïi Hoäi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Thöôøng Kyø laàn thöù XIII ñöôïc nhoùm hoïp töø ngaøy muøng 7 ñeán ngaøy 28 thaùng 10 naêm 2012 ñeå baøn veà chuû ñeà: "Taân Phuùc AÂm Hoùa ñeå truyeàn ñaït Ñöùc Tin Ki-toâ giaùo". Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc taùi khaúng ñònh raèng coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm Hoùa laø lôøi môøi goïi ñöôïc gôûi ñeán heát moïi ngöôøi vaø ñöôïc thöïc hieän trong ba moâi tröôøng chính. [10]
Tröôùc tieân, chuùng ta coù theå keå ra laõnh vöïc muïc vuï thoâng thöôøng, laõnh vöïc naøy "ñöôïc ngoïn löûa Chuùa Thaùnh Thaàn laøm sinh ñoäng, ñeå ñoát loøng caùc tín höõu, nhöõng ngöôøi thöôøng xuyeân tham döï vieäc thôø phöôïng coäng ñoàng vaø tuï hoïp vaøo Ngaøy cuûa Chuùa ñeå Lôøi Chuùa vaø Baùnh Haèng Soáng ñôøi ñôøi nuoâi döôõng mình". [11] Trong phaïm truø naøy, chuùng ta cuõng coù theå bao goàm caùc tín höõu gìn giöõ moät ñöùc tin saâu xa vaø chaân thaønh, ñöôïc dieãn taû theo nhöõng caùch theá ña daïng, nhöng ít khi tham döï vieäc thôø phöôïng. Coâng vieäc muïc vuï naøy nhaèm giuùp caùc tín höõu lôùn leân trong ñôøi soáng taâm linh ngoû haàu hoï coù theå ñaùp traû Tình Yeâu Thieân Chuùa caøng ngaøy caøng sung maõn hôn trong cuoäc soáng cuûa hoï.
Laõnh vöïc thöù hai laø laõnh vöïc cuûa "nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi nhöng khoâng soáng nhöõng ñoøi hoûi cuûa Bí Tích Röûa Toäi", [12] nhöõng ngöôøi thieáu moái daây lieân heä coù yù nghóa vôùi Giaùo Hoäi vaø khoâng coøn nghieäm thaáy nieàm an uûi phaùt sinh töø ñöùc tin. Trong moái quan taâm cuûa tình maãu töû, Giaùo Hoäi coá giuùp hoï traûi nghieäm moät cuoäc hoaùn caûi ñem laïi nieàm vui ñöùc tin cho taâm hoàn hoï vaø khôi nguoàn höùng khôûi cho vieäc daán thaân soáng Tin Möøng.
Cuoái cuøng, chuùng ta khoâng theå naøo queân raèng coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa tieân vaøn baøn veà coâng vieäc loan baùo Tin Möøng cho "nhöõng ngöôøi khoâng bieát Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ hoaëc luoân luoân töø choái Ngöôøi". Nhieàu ngöôøi trong hoï ñang tìm kieám Thieân Chuùa trong thaàm laëng, bò thuùc ñaåy bôûi nieàm ao öôùc ñöôïc thaáy thaùnh nhan Ngaøi, ngay caû ôû nhöõng quoác gia thuoäc truyeàn thoáng Kitoâ giaùo coå kính. Moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn ñoùn nhaän Tin Möøng. Caùc Ki-toâ höõu coù boån phaän coâng boá Tin Möøng maø khoâng loaïi tröø baát kyø ai. Thay vì coù veû aùp ñaët nhöõng boån phaän môùi, hoï phaûi nhö nhöõng ngöôøi ao öôùc chia seû nieàm vui cuûa mình, chæ roõ moät chaân trôøi ñeïp vaø môøi goïi nhöõng ngöôøi khaùc döï phaàn vaøo baøn tieäc tuyeät haûo. Giaùo Hoäi khoâng taêng tröôûng nhôø vieäc caûi ñaïo nhöng "bôûi söùc haáp daãn".[13]
15. Ñöùc Gioan Phaoloâ II keâu môøi chuùng ta nhaän thöùc raèng "khoâng ñöôïc giaûm bôùt loøng haêng say rao giaûng Tin Möøng" cho nhöõng ngöôøi ôû xa Ñöùc Kitoâ, "bôûi vì ñaây laø traùch nhieäm haøng ñaàu cuûa Giaùo Hoäi".[14] Hoaït ñoäng truyeàn giaùo "ngaøy nay vaãn laø thaùch ñoá lôùn nhaát ñoái vôùi Giaùo Hoäi" [15] vaø "nhieäm vuï truyeàn giaùo vaãn phaûi ñöùng haøng ñaàu".[16] Ñieàu gì seõ xaûy ra neáu nhö chuùng ta thöïc söï tieáp nhaän caùch nghieâm tuùc nhöõng lôøi naøy? Chuùng ta seõ ñôn giaûn nhaän ra raèng hoaït ñoäng truyeàn giaùo laø maãu thöùc cho taát caû moïi hoaït ñoäng cuûa Giaùo Hoäi. Theo doøng tö töôûng naøy, caùc Giaùm Muïc Chaâu Myõ La Tinh noùi raèng "Chuùng ta khoâng theå ngoài chôø caùch thuï ñoäng vaø bình thaûn trong caùc dinh thöï Giaùo Hoäi"; [17] nhöng caàn phaûi chuyeån mình töø "moät muïc vuï chæ ñôn thuaàn laø duy trì ñeán moät muïc vuï vöôn ra truyeàn giaùo". [18] Nhieäm vuï naøy tieáp tuïc laø nguoàn vui bao la cho Giaùo Hoäi: "Treân trôøi cuõng seõ vui möøng nhö theá vì moät ngöôøi toäi loãi aên naên trôû laïi, hôn laø vì chín möôi chín ngöôøi coâng chính khoâng caàn phaûi aên naên hoái caûi" (Lc 15:7).
Phaïm vi vaø giôùi haïn cuûa Toâng Huaán naøy
16. Toâi saün loøng chaáp nhaän lôøi thænh caàu cuûa caùc Nghò Phuï ñeå vieát Toâng Huaán naøy.[19] Khi laøm nhö vaäy, toâi ñang gaët haùi nhöõng thaønh quaû phong phuù töø coâng lao cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng. Theâm nöõa, toâi ñaõ tham khaûo yù kieán töø moät soá ngöôøi vaø toâi coù yù ñònh baøy toû nhöõng noãi baän loøng rieâng cuûa toâi veà chöông ñaëc thuø naøy, chöông baøn veà coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa cuûa Giaùo Hoäi. Coù voâ vaøn vaán ñeà lieân quan ñeán coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa ngaøy nay coù theå ñöôïc thaûo luaän ôû ñaây, nhöng toâi ñaõ choïn laø khoâng khaûo saùt tæ mæ nhieàu vaán naïn caàn nhieàu thôøi gian ñeå suy nghó vaø ñeå nghieân cöùu saâu xa hôn nöõa. Toâi cuõng khoâng tin raèng ngöôøi ta neân mong ñôïi töø Huaán Quyeàn Giaùo Hoaøng moät lôøi döùt khoaùt hoaëc ñaày ñuû veà nhöõng vaán naïn coù taàm aûnh höôûng ñeán Giaùo Hoäi vaø theá giôùi. Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng neân thay theá caùc Giaùm Muïc ñòa phöông trong vieäc phaân ñònh moãi vaán ñeà phaùt sinh ôû nôi laõnh thoå cuûa caùc ngaøi. Theo chieàu höôùng naøy, toâi caûm thaáy caàn phaûi xuùc tieán moät "söï phaân quyeàn" laønh maïnh.
17. ÔÛ ñaây, toâi ñaõ choïn ñöa ra vaøi chæ daãn coù theå khuyeán khích vaø höôùng daãn toaøn theå Giaùo Hoäi trong moät giai ñoaïn môùi veà coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa ñaày nhieät thaønh vaø naêng ñoäng. Trong boái caûnh naøy, vaø theo giaùo huaán Hieán Cheá Tín Lyù Lumen Gentium, toâi ñaõ quyeát ñònh, trong soá nhöõng chuû ñeà khaùc, baøn luaän thaáu ñaùo nhöõng vaán naïn döôùi ñaây:
a) Vieäc caûi toå Giaùo Hoäi trong vieäc "vöôn ra" truyeàn giaùo.
b) Caùc chöôùc caùm doã maø nhöõng ngöôøi laøm vieäc muïc vuï phaûi ñoái maët.
c) Giaùo Hoäi ñöôïc hieåu nhö toaøn theå Daân Chuùa loan baùo Tin Möøng.
d) Baøi giaûng vaø vieäc chuaån bò baøi giaûng.
e) Vieäc hoøa nhaäp ngöôøi ngheøo vaøo xaõ hoäi.
f) Hoøa bình vaø ñoái thoaïi trong loøng xaõ hoäi.
g) Caùc ñoäng löïc thaàn linh cho söù vuï.
18. Nhöõng chuû ñeà toâi khai trieån xem ra quaù möùc. Tuy nhieân toâi laøm theá, khoâng nhaèm yù ñònh cung caáp moät khaûo luaän roát raùo, nhöng ñôn giaûn nhö moät caùch theá baøy toû nhöõng haøm yù thöïc haønh quan troïng cho söù vuï ngaøy nay cuûa Giaùo Hoäi. Taát caû chuùng giuùp ñònh höôùng cho moät kieåu maãu Phuùc AÂm Hoùa döùt khoaùt maø toâi môøi anh chò em thöøa nhaän trong moãi hoaït ñoäng maø anh chò em ñaûm nhaän. Theo caùch theá naøy, chuùng ta coù theå tieáp nhaän, trong nhöõng noå löïc haøng ngaøy cuûa mình, lôøi khuyeán duï Kinh Thaùnh: "Anh em haõy vui luoân trong nieàm vui cuûa Chuùa. Toâi nhaéc laïi: vui leân anh em!" (Ph 4: 4).
Chöông 1
Söï Bieán Ñoåi Söù Vuï Cuûa Giaùo Hoäi
19. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa tuaân theo leänh truyeàn loan baùo Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu: "Vaäy anh em haõy ñi vaø laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä, laøm pheùp röû cho hoï nhaân danh Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, daïy baûo hoï tuaân giöõ moïi ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho anh em" (Mt 28: 19-20a). Leänh truyeàn naøy ñöôïc ñöa ra vaøo thôøi ñieåm Chuùa Phuïc Sinh sai nhöõng keû thuoäc veà Ngöôøi ra ñi loan baùo Tin Möøng ôû moïi thôøi ñaïi vaø ôû moïi nôi, ngoõ haàu ñöùc tin vaøo Ngöôøi ñöôïc lan traøn khaép coõi theá.
I. Moät Giaùo Hoäi "Ra Ñi"
20. Lôøi Chuùa thöôøng haèng chæ cho chuùng ta thaáy Thieân Chuùa thaùch ñoá nhöõng ai tin vaøo Ngaøi nhö theá naøo vaø ra ñi nhö theá naøo. OÂng AÙp-ra-ham ñaõ nhaän ñöôïc lôøi môøi goïi ra ñi ñeán moät vuøng ñaát môùi (x. St 12:1-3). OÂng Moâ-seâ ñaõ nghe tieáng Chuùa goïi: "Haõy ñi, Ta sai ngöôi!" (Xh 3:10) vaø ñaõ daãn daét daân Chuùa treân ñöôøng höôùng veà Ñaát Höùa (x. Xh 3:17). Vôùi ngoân söù Gieâ-reâ-mi-a, Thieân Chuùa phaùn: "Ta sai ngöôi ñi ñaâu, ngöôi cöù ñi" (Gr 1:7). Trong thôøi ñaïi chuùng ta, leänh truyeàn "ra ñi vaø thu naïp caùc moân ñeä" cuûa Chuùa Gieâ-su vang doäi trong nhöõng caûnh trí thay ñoåi vaø trong nhöõng thaùch ñoá môùi maõi ñoái vôùi söù vuï Phuùc AÂm Hoùa cuûa Giaùo Hoäi, vaø taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi döï phaàn vaøo söù vuï "ra ñi" môùi naøy. Moãi Ki-toâ höõu vaø moãi coäng ñoàng phaûi phaân ñònh ñöôøng ñi nöôùc böôùc maø Chuùa vaïch ra, nhöng taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc yeâu caàu vaâng theo tieáng goïi cuûa Ngöôøi laø ra ñi khoûi khu vöïc tieän nghi cuûa mình ñeå ñeán moïi vuøng ngoaïi vi ñang caàn aùnh saùng Tin Möøng.
21. Nieàm vui Tin Möøng laøm sinh ñoäng coäng ñoàng caùc moân ñeä laø moät nieàm vui truyeàn giaùo. Baûy möôi hai moân ñeä ñaõ caûm thaáy loøng traøn ngaäp nieàm vui khi hoï trôû veà töø söù vuï cuûa mình (x. Lc 10:17). Chuùa Gieâsu ñaõ caûm thaáy nhö vaäy khi Ngöôøi ñaõ hôùn hôû vui möøng trong Chuùa Thaùnh Thaàn vaø chuùc tuïng Chuùa Cha vì ñaõ maëc khaûi cho nhöõng ngöôøi ngheøo heøn vaø nhöõng ngöôøi beù moïn (x. Lc 10:21). Nhöõng ngöôøi trôû laïi ñaàu tieân ñaõ caûm thaáy ñieàu naøy, hoï ñaõ kinh ngaïc vì ai naáy ñeàu nghe caùc Toâng Ñoà rao giaûng "baèng tieáng baûn xöù cuûa mình" (Cv 2: 6) vaøo ngaøy leã Nguõ Tuaàn. Nieàm vui naøy laø moät daáu chæ cho thaáy raèng Tin Möøng ñaõ ñöôïc coâng boá vaø ñang sinh hoa keát traùi. Tuy nhieân loøng haêm hôû ra ñi vaø cho ñi, ra khoûi chính mình, vöøa tieán böôùc vöøa gieo haït gioáng vaãn maõi maõi laø hieän taïi. Chuùa phaùn, "Chuùng ta haõy ñi nôi khaùc, ñeán caùc laøng xaõ chung quanh, ñeå Thaày coøn rao giaûng ôû ñoù nöõa, vì Thaày ra ñi coát ñeå laøm vieäc ñoù" (Mc 1: 38). Moãi khi haït gioáng ñaõ ñöôïc gieo ôû moät nôi, Chuùa khoâng naùn laïi ñeå giaûi thích hoaëc thöïc hieän caùc daáu laï theâm nöõa; Thaàn Khí ñaõ daãn Ngöôøi ra ñi ñeán caùc laøng maïc khaùc.
22. Lôøi Chuùa töï noù coù quyeàn naêng maø chuùng ta khoâng theå döï ñoaùn ñöôïc. Tin Möøng noùi veà haït gioáng, moät khi ñöôïc gieo, thì noù töï moïc leân, ngay caû khi ngöôøi noâng daân nguû (x. Mc 4:26-29). Giaùo Hoäi chaáp nhaän söï töï do baát khaû kieåm soaùt naøy cuûa Lôøi Chuùa, noù thaønh töïu ñieàu noù muoán ngoaøi nhöõng tính toaùn vaø nhöõng caùch theá tö duy cuûa chuùng ta.
23. Moái thaân tình cuûa Giaùo Hoäi vôùi Chuùa Gieâsu coù chung moät cuoäc haønh trình; "hieäp thoâng vaø söù vuï coù moái daây lieân keát saâu xa". [20] Neáu muoán trung thaønh noi göông Thaày, Giaùo Hoäi ngaøy nay phaûi coi vieäc ra ñi loan baùo Tin Möøng cho taát caû moïi ngöôøi, ôû khaép moïi nôi, trong moïi cô hoäi, khoâng do döï, khoâng chaàn chôø vaø sôï haõi coù taàm möùc quan troïng soáng coøn cuûa mình. Nieàm Vui Tin Möøng daønh cho taát caû moïi ngöôøi, khoâng ai coù theå bò khai tröø. Ñoù laø söù ñieäp caùc thieân söù ñaõ baùo tin cho caùc muïc ñoàng ôû Beâlem: "Anh em ñöøng sôï. Naøy toâi baùo cho anh em moät tin möøng troïng ñaïi, cuõng laø tin möøng cho toaøn daân" (Lc 2: 10). Saùch Khaûi Huyeàn noùi veà "moät Tin Möøng vónh cöûu ñeå loan baùo cho caùc ngöôøi ôû treân maët ñaát, cho moïi daân, moïi chi toäc, moïi ngoân ngöõ vaø moïi nöôùc" (Kh 14: 6).
Khôûi xöôùng, daán thaân, ñoàng haønh, sinh hoa traùi vaø aên möøng
24. Giaùo Hoäi "ra ñi" laø coäng ñoàng caùc moân ñeä truyeàn giaùo, töùc laø nhöõng ngöôøi khôûi xöôùng, daán thaân, ñoàng haønh, sinh hoa traùi vaø aên möøng. Moät coäng ñoàng loan baùo Tin Möøng bieát raèng Chuùa ñaõ khôûi xöôùng, Ngöôøi ñaõ yeâu chuùng ta tröôùc (x. 1Ga 4: 10), vaø vì theá, chuùng ta coù theå tieán böôùc, daïn dó khôûi xöôùng, leân ñöôøng ñeán ngöôøi khaùc, tìm kieám nhöõng ngöôøi sa ngaõ, ñeán ngaõ ba ñöôøng vaø ñoùn chaøo nhöõng ngöôøi bò ruoàng boû. Coäng ñoàng nhö theá raát muoán baøy toû loøng xoùt thöông, thaønh quaû kinh nghieäm cuûa chính mình veà loøng thöông xoùt voâ haïn cuûa Chuùa Cha. Chuùng ta haõy ñi böôùc tröôùc vaø "daán thaân" hôn nöõa. Chuùa ñeå cho mình dính líu vaøo khi Ngöôøi cuùi xuoáng röûa chaân cho caùc moân ñeä. Ngöôøi baûo caùc moân ñeä: "Anh em ñaõ bieát nhöõng ñieàu ñoù, neáu anh em thöïc haønh, thì thaät phuùc cho anh em" (Ga 13:17). Coäng ñoàng loan baùo Tin Möøng phaûi lieân ñôùi vôùi ngöôøi khaùc trong cuoäc soáng haèng ngaøy qua lôøi noùi vaø vieäc laøm; coäng ñoàng laáp ñaày nhöõng khoaûng caùch, töï haï mình neáu caàn, vaø oâm troïn cuoäc soáng nhaân loaïi vaøo voøng tay roäng môû, chaïm ñeán thaân xaùc ñau khoå cuûa Ñöùc Ki-toâ ôû nôi ngöôøi khaùc. Vì theá, caùc nhaø loan baùo Tin Möøng mang laáy "muøi cuûa chieân" vaø chieân nghe tieáng hoï. Coäng ñoàng loan baùo Tin Möøng cuøng chung nhòp böôùc vôùi nhaân loaïi trong taát caû moïi tieán trình cuûa noù, baát keå khoù khaên vaø keùo daøi ñeán ñaâu ñi nöõa. Coäng ñoàng thaân quen vôùi vieãn caûnh kieân trì vaø chòu ñöïng trong coâng vieäc toâng ñoà. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa chuû yeáu caàn loøng kieân nhaãn vaø coi thöôøng nhöõng thuùc eùp thôøi gian. Moät coäng ñoàng loan baùo Tin Möøng luoân luoân quan taâm ñeán thaønh quaû, bôûi vì Thieân Chuùa muoán hoï phaûi "sinh hoa keát traùi". Coäng ñoàng chaêm lo caùc haït gioáng vaø khoâng trôû neân noân noùng tröôùc coû luøng. Ngöôøi gieo gioáng, khi thaáy coû luøng moïc leân giöõa nhöõng caây luùa, khoâng oaùn traùch hay cöôøng ñieäu. Ngöôøi aáy gaëp thaáy moät caùch theá ñeå Lôøi Chuùa ñöôïc nhaäp theå trong moät hoaøn caûnh cuï theå vaø sinh hoa keát quaû cuûa ñôøi soáng môùi, cho duø nhöõng thaønh quaû naøy döôøng nhö chöa hoaøn haûo vaø ñaày ñuû. Ngöôøi moân ñeä coù theå hieán troïn cuoäc ñôøi mình, thaäm chí chaáp nhaän töû vì ñaïo, nhö moät nhaân chöùng cuûa Chuùa Gieâ-su Ki-toâ, tuy nhieân khoâng nhaèm gaây thuø keát oaùn, maø ñuùng hôn laø thaáy Lôøi Chuùa ñöôïc ñoùn nhaän vaø ñöôïc hieån loä ôû nôi quyeàn naêng giaûi phoùng vaø canh taân. Cuoái cuøng, coäng ñoàng loan baùo Tin Möøng ñaày traøn nieàm vui, luoân luoân bieát "aên möøng". Coäng ñoàng aên möøng (cöû haønh) veà moãi moät chieán thaéng nhoû, moãi moät böôùc tieán trong coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa ñaày nieàm vui trôû thaønh veû ñeïp trong phuïng vuï, laø moät phaàn moái baän loøng cuûa chuùng ta, ñoù laø lan toûa ñieàu thieän. Giaùo Hoäi Phuùc AÂm hoùa ngöôøi khaùc, ñoàng thôøi ñeå cho Phuùc AÂm Hoùa chính mình qua veû ñeïp cuûa phuïng vuï, nôi cöû haønh coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa cuõng nhö nguoàn ñoåi môùi cuoäc ñôøi taän hieán cuûa mình.
II. Hoaït Ñoäng Muïc Vuï Vaø Chuyeån Höôùng
25. Toâi nhaän thöùc raèng ngaøy nay ngöôøi ta khoâng coøn quan taâm ñeán caùc taøi lieäu nhö trong quaù khöù, vaø chuùng sôùm bò queân laõng. Tuy nhieân, toâi muoán nhaán maïnh raèng nhöõng gì toâi coá gaéng dieãn taû ôû ñaây coù moät yù nghóa cöông lónh vaø nhöõng haäu quaû quan troïng. Toâi hy voïng raèng taát caû caùc coäng ñoàng seõ vaän duïng nhöõng phöông tieän caàn thieát ñeå tieán böôùc treân con ñöôøng chuyeån höôùng muïc vuï vaø truyeàn giaùo, maø khoâng theå ñeå moïi söï vieäc nhö hieän nay. "Chæ quaûn trò thoâi" laø chöa ñuû [21]. Treân khaép theá giôùi, chuùng ta phaûi "thöôøng xuyeân ôû trong tình traïng truyeàn giaùo". [22]
26. Ñöùc Phao-loâ VI môøi goïi chuùng ta haõy ñaøo saâu lôøi môøi goïi canh taân vaø haõy nhaän thöùc roõ raèng canh taân khoâng chæ lieân heä ñeán caùc caù nhaân maø coøn toaøn theå Giaùo Hoäi. Chuùng ta haõy trôû laïi baûn vaên ñaùng nhôù vaãn coøn thaùch ñoá chuùng ta: "Ñaõ ñeán luùc Giaùo Hoäi phaûi coù moät nhaän ñònh saâu xa veà chính mình, phaûi suy gaãm veà maàu nhieäm cuûa mình, ñeå tìm hieåu mình vaø giuùp ích cho mình#Töø nhaän ñònh saùng suoát vaø hoaït ñoäng ñoù, naåy ra öôùc voïng hoàn nhieân laø ñem boä maët thöïc cuûa Giaùo Hoäi ngaøy nay ñoái chieáu vôùi hình aûnh lsy töôûng cuûa Giaùo Hoäi nhö Chuùa Ki-toâ ñaõ thaáy, ñaõ muoán vaø ñaõ yeâu nhö yeâu hieàn theâ thaùnh thieän vaø tinh tuyeàn cuûa Ngöôøi (x. Ep 5:27). Nhôø thieân aân, boä maët cuûa Giaùo Hoäi vaãn trung thaønh vôùi nhöõng neùt maø Chuùa Ki-toâ ñaõ khaéc vaø Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ toâ ñieåm theâm linh hoaït traûi qua caùc thôøi ñaïi, cho phuø hôïp moät beân vôùi quan nieäm sô khôûi, moät beân vôùi baûn tính loaøi ngöôøi maø Giaùo Hoäi coù traùch nhieäm rao giaûng Tin Möøng cho; tuy nhieân, boä maët aáy khoâng bao giôø hoaøn toaøn ñuû, toát ñeïp ñuû, thaùnh thieän vaø saùng choùi ñuû ñeå phaûn chieáu ñuùng quan nieäm Thieân Chuùa veà kieåu maãu lyù töôûng. Bôûi ñoù sinh ra moät öôùcmuoán quaûng ñaïi, ra nhö khoâng theå chòu ñöôïc nöõa laø phaûi canh taân, nghóa laø phaûi söûa chöõa caùc laàm loãi, maø vieäc kieåm ñieåm ñôøi soáng döôùi aùnh saùng kieåu maãu Chuùa Ki-toâ ñaõ ñeå laïi, ñang toá caùo vaø leân aùn" [23].
Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaõ trình baøy söï chuyeån höôùng cuûa Giaùo Hoäi nhö moät söï môû ra cho moät cuoäc töï canh taân lieân tuïc phaùt sinh töø loøng trung thaønh vôùi Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ: "Moïi vieäc canh taân Giaùo Hoäi coát yeáu nhaèm soáng trung thaønh vôùi ôn goïi cuûa Giaùo Hoäi hôn#Treân ñöôøng löõ haønh, Giaùo Hoäi ñöôïc Chuùa Ki-toâ môøi goïi canh taân luoân maõi, moät söï canh taân maø Giaùo Hoäi vì laø moät ñònh cheá nhaân traàn, bao giôø cuõng caàn ñeán". [24]
Coù nhöõng cô caáu cuûa Giaùo Hoäi coù theå caûn trôû noå löïc Phuùc AÂm Hoùa, tuy nhieân ngay caû nhöõng cô caáu toát chæ höõu ích khi coù moät söùc soáng leøo lai, naâng ñôõ vaø höôùng daãn chuùng. Neáu khoâng coù moät söùc soáng môùi vaø moät tinh thaàn Tin Möøng ñích thöïc, khoâng coù "söï trung thaønh cuûa Giaùo Hoäi vôùi ôn goïi cuûa mình", thì baát kyø cô caáu môùi naøo cuõng seõ sôùm chöùng toû laø khoâng coù hieäu quaû.
Coâng cuoäc canh taân Giaùo Hoäi laø caáp thieát.
27. Toâi mô öôùc moät "löïa choïn truyeàn giaùo", nghóa laø, moät nieàm phaán khôûi truyeàn giaùo coù söùc bieán ñoåi moïi söï, ngoû haàu nhöõng taäp quaùn vaø nhöõng caùch theá laøm vieäc, thôøi gian vaø thôøi khoùa bieåu, ngoân töø vaø cô caáu cuûa Giaùo Hoäi coù theå trôû neân nhöõng caùch theá chuyeån thoâng thích hôïp cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa cuûa theá giôùi ngaøy nay, chöù khoâng töï baûo toaøn mình. Vieäc canh taân cô caáu, maø vieäc chuyeån höôùng ñoøi hoûi, chæ coù theå ñöôïc hieåu trong aùnh saùng naøy: nhö moät phaàn noã löïc laøm cho chuùng coù chieàu höôùng truyeàn giaùo hôn, laøm cho hoaït ñoäng truyeàn giaùo thoâng thöôøng treân moïi bình dieän coù tính bao quaùt hôn vaø roäng môû hôn, ñeå khôi nguoàn höùng khôûi cho nhöõng ngöôøi laøm vieäc muïc vuï bieát thöôøng haèng öôùc muoán ra ñi vaø nhö theá thoâi thuùc lôøi ñaùp öùng tích cöïc töø nhöõng ngöôøi maø Chuùa Gieâ-su keâu môøi keát nghóa baèng höõu vôùi Ngöôøi. Nhö Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi vôùi caùc Giaùm Muïc Chaâu Ñaïi Döông: "taát caû canh taân trong Giaùo Hoäi phaûi nhaém ñeán truyeàn giaùo, neáu khoâng seõ rôi vaøo nguy cô cuûa moät loaïi Giaùo Hoäi quy höôùng veà chính mình". [25]
28. Giaùo xöù khoâng laø moät ñònh cheá loãi thôøi; chính xaùc laø vì noù sôû höõu moät söï uyeån chuyeån lôùn lao, noù coù theå ñaûm nhaän nhöõng vuøng ngoaïi vi khaù ña daïng, tuøy thuoäc vaøo taám loøng roäng môû vaø ñaàu oùc saùng taïo truyeàn giaùo cuûa vò muïc töû vaø coäng ñoàng. Chaéc chaén ñaây khoâng laø moät ñònh cheá duy nhaát loan baùo Tin Möøng, nhöng neáu giaùo xöù chöùng toû laø coù khaû naêng töï canh taân vaø thöôøng haèng thích nghi, noù tieáp tuïc laø "Giaùo Hoäi soáng giöõa nhöõng maùi aám gia ñình cuûa con trai con gaùi mình". [26] Ñieàu naøy giaû thieát raèng giaùo xöù thöïc söï giao tieáp vôùi nhöõng gia ñình vaø nhöõng caûnh soáng cuûa daân chuùng chung quanh mình, vaø khoâng trôû thaønh moät cô caáu voâ duïng taùch bieät vôùi daân chuùng, hoaëc moät nhoùm ngöôøi öu tuyeån chæ bieát quan taâm ñeán mình. Giaùo xöù laø söï hieän dieän cuûa Giaùo Hoäi trong moät laõnh thoå ñöôïc noùi roõ, moät moâi tröôøng ñeå laéng nghe Lôøi Chuùa, ñeå lôùn leân trong ñôøi soáng Kitoâ höõu, ñeå ñoái thoaïi, coâng boá Tin Möøng, laøm vieäc baùc aùi, thôø phöôïng vaø cöû haønh phuïng töï. [27] Trong taát caû moïi laõnh vöïc hoaït ñoäng cuûa mình, giaùo xöù khuyeán khích vaø ñaøo taïo caùc thaønh vieân cuûa mình thaønh nhöõng nhaø truyeàn giaùo. [28] Giaùo xöù laø moät coäng ñoàng trong soá caùc coäng ñoàng, moät ñeàn thaùnh nôi maø nhöõng ngöôøi khaùt ñeán uoáng nöôùc ñeå tieáp tuïc cuoäc haønh trình, vaø laø moät trung taâm vöôn ra truyeàn giaùo. Nhöng chuùng ta phaûi thuù nhaän raèng lôøi keâu goïi xeùt laïi vaø canh taân caùc giaùo xöù chöa ñuû ñeå ñem chuùng ñeán gaàn hôn vôùi daân chuùng, laøm cho chuùng thaønh moâi tröôøng hieäp thoâng vaø tham gia soáng ñoäng, vaø toaøn taâm toaøn yù vaøo söù vuï.
29. Nhöõng ñònh cheá khaùc cuûa Giaùo Hoäi: caùc coäng ñoaøn cô baûn vaø caùc coäng ñoaøn nhoû, caùc phong traøo vaø caùc hình thöùc hieäp hoäi, laø nguoàn phong phuù cho Giaùo Hoäi, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn ñaøo taïo cho nhöõng vuøng vaø nhöõng khu vöïc truyeàn giaùo ña daïng. Chuùng thöôøng mang laïi loøng nhieät thaønh cho coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm Hoùa vaø moät naêng löïc môùi cho cuoäc ñoái thoaïi vôùi theá giôùi, nhôø ñoù Giaùo Hoäi ñöôïc canh taân. Nhöng nhöõng ñònh cheá naøy seõ chöùng toû laø höõu ích khi khoâng ñaùnh maát moái giao tieáp vôùi thöïc taïi phong phuù cuûa giaùo xöù ñòa phöông, vaø saün saøng tham gia vaøo toaøn boä hoaït ñoäng muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông. [29] Loaïi hôïp nhaát naøy seõ traùnh cho chuùng taäp trung vaøo chæ moät phaàn Tin Möøng hay Giaùo Hoäi, hoaëc trôû thaønh daân du muïc khoâng coù coäi nguoàn.
30. Moãi Giaùo Hoäi ñòa phöông, nhö moät phaàn cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo döôùi quyeàn laõnh ñaïo cuûa vò Giaùm Muïc mình, cuõng ñöôïc môøi goïi chuyeån höôùng truyeàn giaùo. Ñaây laø chuû theà haøng ñaàu cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, [30] vì noù bieåu hieän cuï theå Giaùo Hoäi Duy Nhaát ôû moät nôi ñaëc thuø, vaø nôi ñoù "Giaùo Hoäi duy nhaát, thaùnh thieän, Coâng Giaùo vaø Toâng Truyeàn cuûa Chuùa Kitoâ hieän dieän vaø haønh ñoäng thöïc söï". [31] Ñoù laø Giaùo Hoäi nhaäp theå ôû moät nôi nhaát ñònh, ñöôïc trang bò baèng taát caû caùc phöông tieän cöùu roãi do Ñöùc Ki-toâ ban cho, nhöng vôùi nhöõng ñaëc ñieåm ñòa phöông. Nieàm vui cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông trong vieäc thoâng truyeàn Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ ñöôïc dieãn taû ôû nôi moái baän taâm rao giaûng Ngöôøi cho nhöõng vuøng daân cö ngheøo khoå hôn, cuõng nhö trong vieäc thöôøng haèng ra ñi ñeán nhöõng ngoaïi vi laõnh ñòa mình, höôùng ñeán nhöõng moâi tröôøng vaên hoùa xaõ hoäi môùi. [32] Baát cöù nôi naøo caàn aùnh saùng vaø söï soáng cuûa Ñaáng Phuïc Sinh hôn, thì Giaùo Hoäi muoán ôû ñoù. [33] Ñeå thoâi thuùc coâng vieäc truyeàn giaùo doác toaøn löïc hôn, ñoä löôïng hôn vaø hieäu quaû hôn, toâi cuõng khuyeán khích moãi Giaùo Hoäi ñòa phöông ñaûm nhaän moät tieán trình phaân bieät, thanh luyeän vaø caûi tieán moät caùch kieân quyeát.
31. Giaùm Muïc phaûi luoân luoân coå vuõ söï hieäp thoâng truyeàn giaùo naøy trong giaùo phaän cuûa mình, theo lyù töôûng cuûa caùc coäng ñoàng Kitoâ höõu tieân khôûi, trong ñoù caùc tín höõu taâm ñaàu yù hôïp vôùi nhau (Cv 4: 32). Ñeå ñöôïc nhö vaäy, ñoâi khi ngaøi seõ ñi tröôùc daân cuûa mình, vaïch roõ caùch theá vaø nuoâi döôõng nieàm hy voïng phaán chaán cuûa hoï. Luùc naøy, ngaøi ñôn giaûn ôû giöõa hoï vôùi söï hieän dieän ñaày loøng xoùt thöông vaø khieâm toán cuûa ngaøi. Luùc khaùc, ngaøi seõ böôùc ñi sau hoï, ñeå giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi bò boû laïi ñaèng sau vaø - treân heát - cho pheùp ñoaøn chieân maïnh daïn böôùc ñi treân nhöõng neûo ñöôøng môùi. Trong söù vuï coå vuõ söï hieäp thoâng naêng ñoäng, roäng môû vaø truyeàn giaùo, ngaøi phaûi khuyeán khích vaø phaùt trieån nhöõng phöông tieän tham gia ñöôïc ñeà nghò trong Giaùo Luaät, [34] vaø caùc hình thöùc ñoái thoaïi muïc vuï khaùc, vôùi moät öôùc muoán laéng nghe moïi ngöôøi chöù khoâng chæ moät soá ít ngöôøi noùi vôùi ngaøi nhöõng gì ngaøi muoán nghe. Nhöng muïc ñích chính cuûa tieán trình tham gia naøy khoâng laø toå chöùc Giaùo Hoäi, maø laø moät khaùt voïng truyeàn giaùo ñaït ñeán heát moïi ngöôøi.
32. Bôûi vì toâi ñöôïc môøi goïi ñem ra thöïc haønh nhöõng gì toâi yeâu caàu nhöõng ngöôøi khaùc, toâi cuõng phaûi nghó veà moät söï chuyeån höôùng cuûa chöùc naêng Giaùo Hoaøng. Ñoù laø nhieäm vuï cuûa toâi, vôùi tö caùch laø Giaùm Muïc Roma, phaûi môû loøng mình ra ñeå ñoùn nhaän nhöõng ñeà nghò coù theå giuùp toâi thi haønh thöøa taùc vuï cuûa toâi caùch trung thaønh hôn theo chieàu höôùng maø Ñöùc Chuùa Gieâ-su Ki-toâ muoán ban cho thöøa taùc vuï naøy vaø theo nhu caàu hieän taïi cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ caàu xin söï giuùp ñôõ ñeå tìm ra "moät phöông thöùc thi haønh quyeàn toái thöôïng môû roäng cho hoaøn caûnh môùi, nhöng khoâng töø boû ñieàu thieát yeáu naøo trong söù maïng cuûa quyeàn aáy". [35] Chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc moät tieán boä nhoû veà maët naøy. Chöùc naêng Giaùo Hoaøng vaø nhöõng cô caáu trung taâm cuûa Giaùo Hoäi phoå quaùt cuõng caàn phaûi laéng nghe lôøi keâu goïi chuyeån höôùng muïc vuï. Töông töï nhö caùc Giaùo Hoäi Thöôïng Phuï coå ñaïi, Coâng ñoàng Vaticanoâ II phaùt bieåu raèng caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc coù theå "goùp phaàn phong phuù baèng nhieàu theå caùch ñeå cuï theá hoùa tinh thaàn coäng ñoaøn". [36] Tuy nhieân, öôùc muoán naøy chöa ñöôïc thöïc hieän troïn veïn vì tình traïng phaùp lyù cuûa caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc vôùi tö caùch laø chuû theå coù nhöõng naêng quyeàn ñaëc thuø, keå caû moät soá quyeàn bính veà giaùo lyù chaân chính thì vaãn chöa ñöôïc soaïn thaûo ñaày ñuû. [37] Moät söï taäp trung quyeàn haønh quaù möùc, thay vì chöùng toû laø höõu ích thì laïi phuùc taïp hoùa ñôøi soáng Giaùo Hoäi vaø söï vöôn ra truyeàn giaùo.
33. Söù vuï vuï muïc vuï theo chuû ñích truyeàn giaùo tìm caùch boû rôi thaùi ñoä töï maõn nhö: "Chuùng toâi ñaõ luoân luoân laøm nhö theá naøy". Toâi môøi goïi taát caû moïi ngöôøi phaûi daùm laøm vaø coù nhieàu saùng kieán trong nhieäm vuï naøy laø suy nghó laïi caùc muïc tieâu, cô caáu, kieåu maãu vaø phöông phaùp Phuùc AÂm Hoùa ôû nôi nhöõng coäng ñoàng töông öùng cuûa mình. Neáu ñeà xuaát nhöõng muïc tieâu maø khoâng ñieàu nghieân nhöõng phöông theá ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu naøy trong coäng ñoàng, roát cuoäc chæ laø khoâng töôûng. Toâi khuyeán khích moïi ngöôøi aùp duïng caùch roäng raõi vaø caùch baïo daïn nhöõng chæ daãn trong taøi lieäu naøy maø khoâng chuùt e deø hoaëc sôï haõi. Ñieàu quan troïng chính laø ñöøng böôùc ñi moät mình, nhöng nöông töïa vaøo nhau nhö anh chò em, vaø ñaëc bieät döôùi quyeàn laõnh ñaïo cuûa caùc Giaùm Muïc, trong söï phaân ñònh muïc vuï khoân ngoan vaø thöïc teá.
III. Khôûi Ñi Töø Troïng Taâm Tin Möøng
34. Neáu chuùng ta toan tính ñaët moïi söï vaøo chuû ñích truyeàn giaùo, thì ñieàu naøy cuõng taùc ñoäng ñeán caùch theá chuùng ta thoâng truyeàn söù ñieäp. Trong theá giôùi ngaøy nay vôùi nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng nhanh choùng vaø thoâng tin ñaïi chuùng thieân leäch, söù ñieäp chuùng ta rao giaûng coù nguy cô hôn bao giôø heát bò xuyeân taïc vaø giaûm thieåu vaøo vaøi khía caïnh thöù yeáu. Theo caùch naøy, moät soá vaán ñeà, moät phaàn giaùo huaán luaân lyù cuûa Giaùo Hoäi, bò ñöa ra khoûi vaên maïch khieán chuùng khoâng coøn coù yù nghóa ñích thaät nöõa. Vaán ñeà nghieâm troïng nhaát chính laø khi söù ñieäp maø chuùng ta rao giaûng döôøng nhö sau ñoù bò ñoàng hoùa vôùi nhöõng khía caïnh thöù yeáu, duø chuùng coù quan troïng maáy ñi nöõa, töï chuùng khoâng truyeàn ñaït troïng taâm söù ñieäp cuûa Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ. Do ñoù, chuùng ta caàn phaûi thöïc teá vaø khoâng neân cho raèng thính giaû cuûa mình bieát vaên maïch ñaày ñuû ñoái vôùi nhöõng gì chuùng ta noùi hoaëc hoï coù theå lieân keát nhöõng ñieàu chuùng ta noùi vôùi troïng taâm thieát yeáu cuûa Tin Möøng, chæ troïng taâm aáy môùi ban cho nhöõng lôøi cuûa chuùng ta yù nghóa, veû xinh ñeïp vaø söùc haáp daãn.
35. Söù vuï muïc vuï theo kieåu maãu truyeàn giaùo khoâng quaù baän taâm vôùi vieäc cöù coá chaáp aùp ñaët caùch theá chuyeån giao nhieàu tín lyù rôøi raïc. Khi chuùng ta chaáp nhaän muïc tieâu muïc vuï theo kieåu maãu truyeàn giaùo nhaèm thöïc söï ñaït ñeán heát moïi ngöôøi khoâng coù baát kyø ngoaïi leä hay loaïi tröø naøo, thì söù ñieäp phaûi taäp trung vaøo nhöõng ñieåm chính, vaøo nhöõng gì ñeïp nhaát, cao caû nhaát, haáp daãn nhaát vaø ñoàng thôøi caàn thieát nhaát. Söù ñieäp ñöôïc ñôn giaûn hoùa, nhöng khoâng ñaùnh maát chieàu saâu cuûa noù vaø söï thaät cuûa noù, vaø nhö theá caøng trôû neân maïnh meû vaø coù söùc thuyeát phuïc hôn.
36. Taát caû moïi chaân lyù maïc khaûi ñeàu phaùt xuaát töø cuøng nguoàn thaàn linh vaø phaûi ñöôïc tin vôùi cuøng moät ñöùc tin, tuy nhieân, moät vaøi trong soá chaân lyù aáy coù taàm quan troïng hôn ñeå dieãn taû tröïc tieáp troïng taâm Tin Möøng. Trong coát loõi cô baûn naøy, ñieàu toûa saùng chính laø veû ñeïp tình yeâu cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa ñöôïc toû loä nôi Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, Ñaáng chòu cheát vaø soáng laïi. Theo chieàu höôùng naøy, Coâng Ñoàng Vaticanoâ II giaûi thích: "Coù moät 'phaåm traät' trong caùc chaân lyù cuûa giaùo lyù coâng giaùo vì lieân heä giöõa caùc chaân lyù aáy vôùi neàn taûng ñöùc tin khoâng ñoàng ñeàu". [38] Ñieàu naøy aùp duïng cho caùc tín ñieàu cuõng nhö cho toaøn boä Giaùo Huaán Giaùo Hoäi, keå caû Giaùo Huaán luaân lyù.
37. Thaùnh Toâ-ma A-qui-noâ ñaõ daïy raèng Giaùo Huaán luaân lyù cuûa Giaùo Hoäi cuõng coù moät phaåm traät rieâng cuûa noù, nôi caùc nhaân ñöùc vaø caùc haønh vi xuaát phaùt töø chuùng. [39] Ñieàu quan troïng hôn heát laø "ñöùc tin haønh ñoäng nhôø ñöùc aùi" (Gl 5: 6). Nhöõng coâng vieäc ñöùc aùi höôùng ñeán ngöôøi khaùc chính laø caùch theá bieåu loä ra beân ngoaøi tuyeät haûo nhaát aân suûng beân trong cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn: "Neàn taûng cuûa Luaät Môùi ôû nôi aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng toû mình ra ôû nôi ñöùc tin haønh ñoäng nhôø ñöùc aùi". [40] Quaû thaät, thaùnh Toâ-ma giaûi thích raèng veà phaàn caùc coâng vieäc beân ngoaøi, loøng thöông xoùt cao troïng nhaát trong taát caû caùc nhaân ñöùc: "Loøng thöông xoùt töï noù cao troïng nhaát trong caùc nhaân ñöùc, vì taát caû caùc nhaân ñöùc ñeàu xoay quanh noù, vaø coøn hôn theá nöõa, noù buø ñaép nhöõng thieáu xoùt cuûa caùc nhaân ñöùc. Ñaây laø neùt ñaëc thuø cuûa nhaân ñöùc cao troïng naøy, vaø theo ñuùng nghóa nhaân ñöùc naøy daønh rieâng cho Thieân Chuùa, Ñaáng ñaày loøng xoùt thöông, qua ñoù Thieân Chuùa baøy toû söï toaøn naêng cuûa Ngaøi ôû möùc ñoä lôùn lao nhaát". [41]
38. Ñieàu quan troïng laø ruùt ra nhöõng keát quaû muïc vuï töø Giaùo Huaán Coâng Ñoàng, giaùo huaán phaûn aûnh nieàm xaùc tín coå kính cuûa Giaùo Hoäi. Tröôùc heát, phaûi noùi raèng, trong coâng vieäc loan baùo Tin Möøng, phaûi duy trì moät nhaän thöùc töông xöùng thích hôïp. Chuùng ta nhaän thaáy raèng moät soá chuû ñeà thöôøng xuyeân ñöôïc ñeà caäp ñeán vaø ñöôïc nhaán maïnh khi giaûng daïy. Chaúng haïn, neáu trong naêm phuïng vuï moät cha sôû noùi veà ñöùc tieát ñoä ñeán möôøi laàn, nhöng chæ keå ra ñöùc aùi hoaëc ñöùc coâng bình chæ hai ba laàn, thì daãn ñeán moät söï baát caân xöùng. Hai nhaân ñöùc naøy ñuùng ra phaûi hieän dieän nhieàu nhaát trong vieäc giaûng daïy vaø baøi giaùo lyù, thì ngaøi laïi löôùt qua. Cuõng töông töï nhö theá khi chuùng ta noùi veà leà luaät nhieàu hôn veà aân suûng, veà Giaùo Hoäi nhieàu hôn veà Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, veà Ñöùc Giaùo Hoaøng nhieàu hôn veà Lôøi Chuùa.
39. Coù moät söï duy nhaát höõu cô giöõa caùc nhaân ñöùc, vì theá, khoâng baát cöù nhaân ñöùc naøo trong chuùng bò loaïi tröø khoûi lyù töôûng Ki-toâ giaùo; cuõng nhö vaäy, khoâng chaân lyù naøo bò choái töø. Ngöôøi ta khoâng ñöôïc laøm bieán daïng tính toaøn veïn cuûa söù ñieäp Tin Möøng. Ngoaøi ra, moãi chaân lyù ñöôïc hieåu roõ hôn khi ñöôïc ñaët vaøo trong moái lieân heä vôùi toång theå hoøa hôïp cuûa söù ñieäp Ki-toâ giaùo; trong boái caûnh naøy, taát caû moïi chaân lyù ñeàu quan troïng vaø soi saùng laãn nhau. Khi lôøi rao giaûng trung thaønh vôùi Tin Möøng, troïng taâm cuûa moät soá chaân lyù thì hieån nhieân vaø cho thaáy roõ raèng luaân lyù Ki-toâ giaùo khoâng phaûi laø moät hình thöùc khaéc kyû, hay khoå haïnh, hay ñôn thuaàn trieát hoïc thöïc haønh, hay moät baûng lieät keâ nhöõng toäi loãi vaø laàm loãi. Tieân vaøn, Tin Möøng môøi goïi chuùng ta ñaùp traû tình Chuùa yeâu thöông chuùng ta vaø cöùu ñoä chuùng ta, thaáy Thieân Chuùa ôû nôi ngöôøi khaùc, vaø vöôït qua baûn thaân mình ñeå tìm kieám ñieàu thieän cho ngöôøi khaùc. Trong baát cöù hoaøn caûnh naøo, khoâng ñöôïc che khuaát lôøi môøi goïi naøy! Taát caû caùc nhaân ñöùc laø ñeå phuïc vuï söï ñaùp traû chan chöùa yeâu thöông naøy. Neáu lôøi môøi goïi naøy khoâng toûa saùng caùch maïnh meû vaø haáp daãn, toøa nhaø giaùo huaán luaân lyù cuûa Giaùo Hoäi coù nguy cô trôû thaønh moät ngoâi nhaø laøm baèng giaáy, vaø ñaây laø moái nguy hieåm nghieâm troïng nhaát maø chuùng ta coù nguy cô gaëp phaûi. Ñieàu ñoù muoán noùi raèng ngöôøi ta khoâng thöïc söï rao giaûng Tin Möøng cho baèng moät soá ñieåm tín lyù hay luaân lyù döïa treân nhöõng choïn löïa lyù töôûng rieâng bieät. Söù ñieäp seõ gaëp phaûi nguy cô maát ñi veû töôi maùt cuûa noù vaø seõ khoâng coøn lan toûa "höông thôm Tin Möøng".
IV. Söù Vuï Theå Hieän Giöõa Loøng Nhöõng Giôùi Haïn Cuûa Con Ngöôøi
40. Giaùo Hoäi chính laø ngöôøi moân ñeä truyeàn giaùo; Giaùo Hoäi caàn phaûi lôùn leân trong vieäc giaûi thích Lôøi Maïc Khaûi vaø trong söï hieåu bieát chaân lyù cuûa mình. Coâng vieäc cuûa caùc nhaø chuù giaûi vaø caùc nhaø thaàn hoïc chính laø giuùp cho "phaùn quyeát cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc chín chaén". [42] Caùc boä moân khoa hoïc khaùc cuõng giuùp hoaøn thaønh coâng vieäc naøy, moãi boä moân theo caùch theá rieâng cuûa mình. Chaúng haïn nhö khi quy chieáu ñeán caùc boä moân khoa hoïc xaõ hoäi, Ñöùc Gioan Phaoloâ II noùi raèng Giaùo Hoäi traân troïng nhöõng nghieân cöùu cuûa hoï vì chuùng giuùp cho Giaùo Hoäi "ruùt ra nhöõng chæ daãn cuï theå vaø höõu ích cho söù vuï huaán giaùo cuûa mình". [43] Ngoaøi ra, trong Giaùo Hoäi coøn coù voâ vaøn nhöõng vaán ñeà ñöôïc töï do nghieân cöùu vaø suy nghó thaáu ñaùo. Nhöõng doøng tö töôûng ña daïng cuûa trieát hoïc, thaàn hoïc vaø thöïc haønh muïc vuï, neáu ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn hoøa giaûi trong tinh thaàn toân troïng vaø yeâu thöông, coù theå giuùp Giaùo Hoäi lôùn leân, vì chuùng giuùp dieãn taû roõ hôn kho taøng quaù ñoåi phong phuù cuûa Lôøi Chuùa. Ñoái vôùi nhöõng ai mong öôùc söï thoáng nhaát cuûa toaøn boä tín lyù ñöôïc taát caû moïi ngöôøi baûo veä maø khoâng coù baát kyø saéc thaùi naøo, ñieàu naøy xem ra cuoái cuøng chaúng ai öa thích. Nhöng thöïc teá söï ña daïng nhö theá giuùp laøm saùng toû vaø phaùt trieån caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa kho taøng Tin Möøng voâ taän.[44]
41. Ñoàng thôøi, ngaøy nay, vaên hoùa thay ñoåi caùch roäng lôùn vaø nhanh choùng, ñieàu naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi thöôøng xuyeân tìm caùch dieãn taû nhöõng chaân lyù baát di baát dòch baèng moät ngoân ngöõ giuùp laøm saùng toû tính môùi meû vónh cöûu cuûa chuùng. "Kho taøng ñöùc tin laø moät chuyeän#caùch thöùc dieãn taû laïi laø moät chuyeän khaùc". [45] Coù nhieàu laàn, ngöôøi tín höõu nghe moät ngoân töø hoaøn toaøn chính thoáng, nhöng laïi nhaän ñöôïc moät ñieàu gì ñoù xa laï vôùi Tin Möøng ñích thöïc cuûa Ñöùc Gieâ-su, vì ngoân töø aáy xa laï vôùi caùch thöùc hoï noùi vaø hieåu nhau. Vôùi yù höôùng thaùnh thieän laø thoâng truyeàn chaân lyù veà Thieân Chuùa vaø veà con ngöôøi, ñoâi khi chuùng ta ñöa ra cho hoï moät ngaãu töôïng hoaëc moät lyù töôûng nhaân baûn chöù khoâng thöïc söï Ki-toâ giaùo. Theo caùch naøy, chuùng ta baùm chaët vaøo moät bieåu thöùc trong khi khoâng chuyeån taûi baûn chaát cuûa noù. Ñaây laø moái nguy hieåm nghieâm troïng nhaát. Chuùng ta ñöøng bao giôø queân raèng "Dieãn taû chaân lyù coù theå coù nhieàu hình thöùc. Vaø söï ñoåi môùi caùc hình thöùc dieãn taû trôû neân caàn thieát ñeå chuyeån giao cho con ngöôøi ngaøy nay söù ñieäp TinMöøng trong yù nghóa baát di baát dòch cuûa noù". [46]
42. Taát caû ñieàu naøy coù lieân quan ñeán coâng vieäc rao giaûng Tin Möøng, neáu chuùng ta thöïc söï quan taâm ñeán vieäc giuùp moïi ngöôøi nhaän bieát vaø tieáp nhaän veû ñeïp Tin Möøng ngaøy caøng roõ raøng hôn. Dó nhieân, chuùng ta seõ chaúng bao giôø coù theå giuùp moïi ngöôøi deå daøng hieåu vaø thaåm ñònh giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi. Ñöùc tin luoân luoân ñeå laïi moät ñieàu gì ñoù cuûa thaäp giaù, noù giöõ laïi moät maûng toái naøo ñoù maø khoâng laøm giaûm thieåu söï kieân coá cuûa vieäc taùn thaønh. Coù vaøi ñieàu ngöôøi ta hieåu vaø thaåm ñònh töø quan ñieåm cuûa söï taùn thaønh naøy chöù khoâng nhöõng lyù leõ vaø laäp luaän roõ raøng. Chuùng ta neân nhôù raèng moïi giaùo huaán toân giaùo xeùt cho cuøng phaûi ñöôïc phaûn chieáu ôû nôi caùch soáng cuûa thaày daïy, caùch soáng ñoù thöùc tænh söï öng thuaän cuûa taám loøng qua cuoäc soáng gaàn guõi, yeâu thöông vaø laøm chöùng.
43. Khi tieáp tuïc phaân ñònh, Giaùo Hoäi cuõng coù theå nhaän ra moät soá taäp quaùn khoâng lieân quan tröïc tieáp ñeán troïng taâm Tin Möøng, ngay caû moät vaøi trong soá ñoù, duø ñaõ thaâm caên coá ñeá trong lòch söû, ngaøy nay khoâng coøn ñöôïc hieåu vaø thaåm ñònh caùch thích ñaùng nöõa. Vaøi trong soá taäp quaùn naøy coù theå laø ñeïp, nhöng chuùng khoâng coøn laø phöông theá giuùp ích cho vieäc thoâng truyeàn Tin Möøng nöõa. Chuùng ta ñöøng sôï xeùt laïi chuùng. Ñoàng thôøi, Giaùo Hoäi coù nhöõng luaät leä hay nhöõng nguyeân taéc coù theå ñaõ laø raát khaù höõu hieäu vaøo thôøi ñaïi cuûa chuùng, nhöng khoâng coøn höõu duïng nöõa trong vieäc höôùng daãn vaø ñònh höôùng cuoäc soáng daân chuùng. Thaùnh Thoâma Aquinoâ ñaõ vaïch roõ raèng nhöõng nguyeân taéc ñöôïc Ñöùc Kitoâ vaø caùc Toâng Ñoà ban cho Daân Thieân Chuùa thì "raát ít".[47] Trích daãn thaùnh AÂu-guùt-ti-noâ, thaùnh Toâ-ma löu yù raèng nhöõng nguyeân taéc sau naøy ñöôïc Giaùo Hoäi theâm vaøo neân caàn phaûi nhaán maïnh vöøa phaûi ñeå "khoâng laø gaùnh naëng cho ñôøi soáng cuûa caùc tín höõu" vaø bieán toân giaùo chuùng ta thaønh moät hình thöùc noâ leä, trong khi "loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa muoán chuùng ta ñöôïc töï do". [48] Lôøi caûnh baùo naøy, ñaõ ñöôïc ñöa ra töø nhieàu theá kyû, baây giôø vaãn coøn mang tính thôøi söï. Lôøi caûnh baùo naøy phaûi laø moät trong nhöõng tieâu chuaån ñöôïc xeùt ñeán khi nghó ñeán moät cuoäc caûi toå Giaùo Hoäi ngoû haàu lôøi rao giaûng cuûa Giaùo Hoäi coù khaû naêng giuùp Giaùo Hoäi ñaït ñeán taát caû moïi ngöôøi.
44. Ngoaøi ra, caùc muïc töû vaø giaùo daân, nhöõng ngöôøi ñoàng haønh vôùi anh chò em cuûa mình trong ñöùc tin hoaëc trong cuoäc haønh trình môû loøng ra vôùi Thieân Chuùa, phaûi luoân ghi nhôù nhöõng lôøi daïy khaù roõ raøng cuûa Saùch Giaùo Lyù Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo: "Vieäc quy loãi vaø traùch nhieäm veà moät haønh ñoäng coù theå ñöôïc giaûm bôùt hay xoùa boû do thieáu hieåu bieát, sô suaát, do aùp löïc, sôï haõi, do thoùi quen, do taâm lyù baát oån, do caùc nhaân toá taâm lyù hay xaõ hoäi". [49] Vì theá, ñeå khoâng laøm giaûm bôùt lyù töôûng Tin Möøng, hoï caàn phaûi ñoàng haønh theo töøng giai ñoaïn tieán boä cuûa caù nhaân vôùi taám loøng thöông xoùt vaø kieân nhaãn. [50] Toâi xin ñöôïc nhaéc caùc linh muïc nhôù raèng toøa giaûi toäi khoâng phaûi laø phoøng tra taán, nhöng ñuùng hôn laø moät cuoäc gaëp gôõ vôùi loøng thöông xoùt cuûa Chuùa thoâi thuùc chuùng ta laøm ñieàu toát laønh nhaát. Moät böôùc nhoû, giöõa nhöõng giôùi haïn cuûa con ngöôøi, ñeïp loøng Thieân Chuùa hôn laø ñôøi soáng maø beà ngoaøi coù veû möïc thöôùc nhöng suoát ngaøy khoâng phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên naøo ñaùng keå. Moãi ngöôøi caàn ñeå cho nieàm an uûi vaø söùc haáp daãn cuûa tình yeâu cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa ñuïng chaïm ñeán mình, tình yeâu naøy ñang haønh ñoäng caùch maàu nhieäm ôû nôi moãi ngöôøi, vöôït treân vaø vöôït ngoaøi nhöõng loãi laàm vaø sa ngaõ cuûa hoï.
45. Luùc ñoù, chuùng ta thaáy raèng ngöôøi laõnh nhaän nhieäm vuï Phuùc AÂm Hoùa hoaït ñoäng ôû giöõa loøng nhöõng giôùi haïn cuûa ngoân ngöõ vaø hoaøn caûnh. Ngöôøi aáy thöôøng haèng tìm caùch thoâng truyeàn chaân lyù Tin Möøng caùch hieäu quaû hôn trong boái caûnh ñaëc thuø, maø khoâng töø boû chaân lyù, söï thieän vaø aùnh saùng maø mình coù theå mang laïi, heã khi naøo söï hoaøn haûo thì khoâng theå. Ngöôøi coù taám loøng truyeàn giaùo nhaän thöùc nhöõng giôùi haïn naøy vaø töï trôû neân "yeáu vôùi nhöõng ngöôøi yeáu# taát caû cho moïi ngöôøi" (1Cor 9: 22). Ngöôøi aáy khoâng bao giôø ñöôïc ñoùng kín loøng mình, khoâng bao giôø ruùt lui vaøo choã an toaøn rieâng cuûa mình, khoâng bao giôø choïn giaûi phaùp nghieâm khaéc vaø töï veä. Ngöôøi aáy nhaän ra raèng mình phaûi lôùn leân trong söï hieåu bieát Tin Möøng vaø trong söï phaân ñònh nhöõng ñöôøng ñi nöôùc böôùc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø nhö theá, ngöôøi aáy luoân luoân laøm nhöõng ñieàu toát laønh mình coù theå, thaäm chí neáu trong tieán trình naøy, chaân phaûi laám buøn.
V. Moät Ngöôøi Meï Vôùi Moät Taám Loøng Bao Dung
46. Moät Giaùo Hoäi "ra ñi" laø moät Giaùo Hoäi môû roäng moïi caùnh cöûa. Ra ñi ñeán vôùi ngöôøi khaùc ñeå gaëp gôõ nhöõng ngöôøi ôû beân leà xaõ hoäi khoâng coù nghóa lao mình vaøo theá giôùi maø khoâng coù muïc ñích naøo. Thaø chaäm laïi, thaø ñeå söï haêm hôû sang moät beân ñeå thaáy vaø laéng nghe ngöôøi khaùc, thaø döøng moïi coâng vieäc ñeå ôû laïi vôùi ngöôøi ngaäp ngöøng böôùc ñi treân ñöôøng. Ñoâi khi chuùng ta phaûi nhö ngöôøi cha cuûa ñöùa con hoang ñaøng, oâng luoân ñeå caùnh cöûa roäng môû ñeå khi ñöùa con trôû veà, noù coù theå böôùc chaân vaøo nhaø maø khoâng moät chuùt ngaàn ngaïi.
47. Giaùo Hoäi ñöôïc goïi laø nhaø Cha, luoân luoân môû roäng cöûa. Moät trong nhöõng daáu chæ cuûa vieäc môû roäng naøy chính laø ngoâi giaùo ñöôøng cuûa chuùng ta neân luoân luoân môû roäng cöûa, ñeå maø neáu ai ñoù, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn taùc ñoäng, ñeán ñoù tìm kieám Thieân Chuùa, ngöôøi aáy seõ khoâng gaëp thaáy cöûa ñoùng then caøi. Coù nhöõng caùnh cöûa khaùc cuõng khoâng neân ñoùng kín. Moãi ngöôøi coù theå tham döï theo caùch naøo ñoù vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi; moãi ngöôøi coù theå laø phaàn töû cuûa coäng ñoàng, caùc cöûa cuûa caùc Bí Tích cuõng khoâng ñöôïc ñoùng kín vì baát cöù lyù do naøo. Bí Tích Röûa Toäi töï noù thaät söï ñaëc bieät laø "caùnh cöûa". Bí Tích Thaùnh Theå, duø laø söï vieân maõn cuûa ñôøi soáng bí tích, khoâng phaûi laø moät giaûi thöôûng cho nhöõng ngöôøi hoaøn thieän, maø laø thaàn döôïc vaø thaàn löông cho nhöõng ngöôøi yeáu nhöôïc. [51] Nhöõng xaùc tín naøy coù nhöõng haäu quaû muïc vuï maø chuùng ta ñöôïc môøi goïi caân nhaéc caùch thaän troïng vaø maïnh daïn. Thoâng thöôøng, chuùng ta haønh xöû nhö nhöõng ngöôøi coù quyeàn ban phaùt aân suûng chöù khoâng nhö nhöõng ngöôøi giuùp ngöôøi khaùc deã daøng laõnh nhaän aân suûng. Nhöng Hoäi Thaùnh khoâng phaûi laø nhaø thu leä phí maø laø nhaø Cha, ôû ñoù coù choã cho taát caû moïi ngöôøi, vôùi taát caû nhöõng vaán ñeà cuûa hoï.
48. Neáu toaøn theå Giaùo Hoäi ñaûm nhaän nieàm höng phaán truyeàn giaùo naøy, Giaùo Hoäi phaûi ra ñi ñeán vôùi moïi ngöôøi khoâng ngoaïi leä. Nhöng Giaùo Hoäi phaûi ñeán vôùi ai tröôùc tieân? Khi ñoïc Tin Möøng, chuùng ta thaáy moät chæ daãn roõ raøng: khoâng phaûi baïn beø vaø laùng gieàng giaøu coù, nhöng treân heát nhöõng ngöôøi ngheøo khoå vaø beänh hoaïn taät nguyeàn, nhöõng ngöôøi thöôøng bò khinh mieät vaø laõng queân, "hoï khoâng coù gì ñaùp leã" (Lc 14:14). Khoâng coøn gì ñeå nghi ngôø hoaëc giaûi thích, vì seõ laøm yeáu ñi söù ñieäp quaù roõ raøng naøy. Hoâm nay vaø maõi maõi, "ngöôøi ngheøo laø ngöôøi coù quyeàn öu tieân ñoùn nhaän Tin Möøng", [52] vaø söï kieän loan baùo Tin Möøng moät caùch nhöng khoâng cho hoï laø daáu chæ cho thaáy Vöông Quoác maø Chuùa Gieâ-su ñaõ ñeán thieát laäp. Phaûi khaúng ñònh caùch döùt khoaùt raèng coù moät moái daây lieân keát baát khaû phaân ly giöõa ñöùc tin vaø ngöôøi ngheøo. Nguyeän xin Chuùa cho chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc boû rôi hoï.
49. Vì theá, chuùng ta haõy tieán böôùc, haõy ra ñi ñeå trao ban cho moïi ngöôøi söï soáng cuûa Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ. ÔÛ ñaây toâi laäp laïi cho toaøn theå Giaùo Hoäi ñieàu maø toâi ñaõ thöôøng noùi vôùi caùc linh muïc vaø giaùo daân ôû Buenos Aires: Toâi thích moät Giaùo Hoäi bò baàm daäp, bò thöông tích vaø dô baån vì ñaõ ôû ngoaøi ñöôøng, hôn laø moät Giaùo Hoäi yeáu nhöôïc vì töï giam mình vaø baùm víu vaøo söï an toaøn rieâng cuûa mình. Toâi khoâng muoán moät Giaùo Hoäi quan taâm ñeán vieäc ñöôïc ôû vò theá trung taâm vaø roài roát cuoäc bò vöôùng maéc vaøo moät maïng löôùi cuûa nhöõng noãi aùm aûnh vaø thuû tuïc. Neáu ñieàu gaây xaùo ñoäng chuùng ta vaø khieán löông taâm chuùng ta xao xuyeán, chính laø nhieàu ngöôøi trong soá anh chò em cuûa chuùng ta ñang soáng maø thieáu söùc maïnh, aùnh saùng vaø nieàm an uûi phaùt sinh töø tình baèng höõu vôùi Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, khoâng coù moät coäng ñoàng ñöùc tin naâng ñôõ hoï, khoâng gaëp thaáy yù nghóa vaø muïc ñích trong cuoäc soáng. Toâi hy voïng raèng chuùng ta bò thuùc ñaåy khoâng vì sôï laàm ñöôøng laïc loái cho baèng vì sôï giam mình trong caùc cô caáu ñem laïi cho chuùng ta moät caûm giaùc an toaøn giaû taïo, trong caùc luaät leä bieán chuùng ta thaønh nhöõng quan toøa khaéc khe, trong nhöõng taäp quaùn khieán chuùng ta caûm thaáy an toaøn, trong khi ôû beân ngoaøi cöûa nhaø chuùng ta, coù voâ soá ngöôøi ñang cheát ñoùi, vaø Chuùa Gieâ-su nhaéc ñi nhaéc laïi vôùi chuùng ta maø khoâng bieát chaùn: "Chính anh em haõy cho hoï aên ñi" (Mc 6: 37).
Chöông 2
Giöõa Cuoäc Khuûng Hoaûng
Veà Vieäc Tham Gia Coäng Ñoàng
50. Tröôùc khi ñeà caäp ñeán vaøi vaán ñeà cô baûn lieân quan ñeán coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, coù theå laø höõu ích khi keå ra ngaén goïn boái caûnh trong ñoù taát caû chuùng ta phaûi soáng vaø laøm vieäc. Ngaøy nay, chuùng ta thöôøng nghe noùi veà "moät söï chaån ñoaùn quaù möùc" maø khoâng luoân luoân ñöôïc ñi keøm vôùi nhöõng phöông phaùp ñieàu trò ñöôïc caûi thieän vaø treân thöïc teá coù theå aùp duïng. Chuùng ta cuõng seõ khoâng ñöôïc phuïc vuï toát bôûi vieäc phaân tích thuaàn tuùy xaõ hoäi maø muïc ñích cuûa noù laø bao goàm taát caû thöïc taïi baèng caùch söû duïng phöông phaùp chöõa trò ñöôïc cho laø trung laäp. Ñieàu toâi xin ñeà nghò ôû ñaây laø phaân ñònh Tin Möøng. Ñaây laø caùch tieáp caän cuûa ngöôøi moân ñeä truyeàn giaùo, caùch tieáp caän "ñöôïc soi saùng vaø cuûng coá nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn". [53]
51. Nhieäm vuï cuûa vò Giaùo Hoaøng khoâng phaûi ñöa ra moät phaân tích ñaày ñuû chi tieát veà thöïc taïi ñöông thôøi, nhöng toâi khuyeán khích taát caû caùc coäng ñoàng "xem xeùt caån troïng caùc daáu chæ thôøi ñaïi". [54] Ñoù quaû laø moät nhieäm vuï quan troïng, bôûi vì moät soá thöïc taïi hieän nay, neáu khoâng ñöôïc baøn ñeán caùch coù hieäu quaû, coù theå gaây ra tieán trình phi nhaân baûn khoâng theå cöùu vaõn ñöôïc. Chuùng ta caàn phaûi phaân bieät roõ raøng ñieàu gì coù theå laø thaønh quaû cuûa Nöôùc Thieân Chuùa vôùi ñieàu gì ñi ngöôïc laïi keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa. Ñieàu naøy ñoøi hoûi khoâng chæ nhaän ra vaø phaân ñònh thaàn laønh vaø thaàn döõ, nhöng cuõng - vaø ñaây laø ñieàu coù tính quyeát ñònh - choïn nhöõng ñoäng thaùi cuûa thaàn laønh vaø loaïi boû nhöõng taùc haïi cuûa thaàn döõ. Ñöông nhieân laø toâi khoâng theå boû qua caùc phaân tích khaùc nhau ñaõ ñöôïc caùc taøi lieäu khaùc cuûa Huaán Quyeàn phoå quaùt ñöa ra, cuõng nhö caùc taøi lieäu ñaõ ñöôïc caùc Giaùm Muïc quoác gia vaø vuøng ñeà nghò. Trong Toâng Huaán naøy, toâi chæ khaûo saùt caùch ngaén goïn, vaø töø vieãn caûnh muïc vuï, vaøi taùc nhaân coù theå laøm caûn trôû hoaëc laøm suy yeáu nieàm höng phaán canh taân truyeàn giaùo trong Giaùo Hoäi, hoaëc vì chuùng ñe doïa ñeán söï soáng vaø nhaân phaåm cuûa daân Thieân Chuùa, hay vì chuùng coù aûnh höôûng ñeán nhöõng ngöôøi coù lieân quan tröïc tieáp ñeán caùc cô caáu cuûa Giaùo Hoäi vaø coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa cuûa Giaùo Hoäi.
I. Vaøi Thaùch Ñoá Cuûa Theá Giôùi Ngaøy Nay
52. Trong thôøi ñaïi chuùng ta, nhaân loaïi ñang traûi qua moät khuùc quanh lòch söû, nhö chuùng ta coù theå thaáy töø nhöõng tieán boä ñang ñöôïc thöïc hieän trong nhieàu laõnh vöïc. Chuùng ta chæ bieát ca ngôïi nhöõng thaønh töïu giuùp caûi thieän phuùc lôïi cuûa con ngöôøi trong nhieàu laõnh vöïc nhö laø chaêm soùc söùc khoûe, giaùo duïc vaø truyeàn thoâng. Ñoàng thôøi, chuùng ta phaûi nhôù raèng ña soá nhöõng ngöôøi thôøi ñaïi chuùng ta ñang soáng baát oån töøng ngaøy, vôùi nhöõng haäu quaû tai haïi. Moät soá beänh ñang gia taêng. Nhieàu ngöôøi sôï haõi vaø tuyeät voïng, ngay caû trong nhöõng nöôùc ñöôïc goïi laø giaøu coù. Nieàm vui soáng thöôøng xuyeân bò phai nhaït, loøng toân troïng ngöôøi khaùc khoâng coøn vaø baïo löïc ñang gia taêng, söï baát bình ñaúng ngaøy caøng trôû neân roõ neùt. Chuùng ta phaûi ñaáu tranh ñeå soáng, vaø thöôøng soáng vôùi moät nhaân phaåm ít oûi. Söï thay ñoåi cuûa thôøi ñaïi naøy ñöôïc thuùc ñaåy bôûi chaát löôïng, soá löôïng vöôït baäc, nhöõng tieán boä nhanh choùng vaø tích luõy xaûy ra trong nhöõng khoa hoïc vaø kyõ thuaät, cuõng nhö bôûi vieäc aùp duïng chuùng caùch nhanh choùng vaøo caùc lónh vöïc khaùc nhau cuûa thieân nhieân vaø ñôøi soáng. Chuùng ta ñang ôû trong moät thôøi ñaïi kieán thöùc vaø thoâng tin, daãn ñeán nhöõng loaïi quyeàn löïc môùi vaø thöôøng thì voâ danh.
Traû lôøi khoâng vôùi moät neàn kinh teá khai tröø
53. Nhö huaán leänh "chôù gieát ngöôøi" ñaët ra moät giôùi haïn roõ raøng ñeå baøo veä giaù trò ñôøi soáng con ngöôøi, ngaøy nay, chuùng ta phaûi cuõng phaûi noùi "khoâng vôùi moät neàn kinh teá khai tröø vaø baát bình ñaúng". Moät neàn kinh teá nhö theá laø saùt nhaân. Thöû hoûi khi moät ngöôûi giaø voâ gia cö naèm cheát ngoaøi ñöôøng thì khoâng ñöôïc xem laø moät maãu tin, trong khi thò tröôøng hoái ñoaùi truït xuoáng hai ñieåm laïi laø tin töùc? Ñoù laø tröôøng hôïp khai tröø. Laøm sao chuùng ta coù theå khoanh tay ñöùng nhìn khi maø thöùc aên dö thöøa bò ñoå ñi trong khi coù nhieàu ngöôøi ñang cheát ñoùi? Ñoù laø tröôøng hôïp baát bình ñaúng. Ngaøy nay, moïi thöù ñeàu chòu söï chi phoái bôûi nhöõng luaät caïnh tranh vaø nhöõng keû bieát thích öùng nhaát môùi coù theå toàn taïi, theo ñoù nhöõng ngöôøi maïnh nuoát chöûng nhöõng ngöôøi yeáu. Haäu quaû laø moät khoái lôùn daân chuùng ñang bò khai tröø vaø bò gaït ra ngoaøi leà: khoâng coù coâng aên vieäc laøm, khoâng coù trieån voïng, khoâng coù coù loái thoaùt. Con ngöôøi bò xem laø thöù haøng hoùa tieâu thuï, nay söû duøng mai boû ñi. Chuùng ta ñaõ taïo ra neàn vaên hoùa "vaát boû", hieän nay ñang phoå bieán. Neàn vaên hoùa naøy khoâng coøn ñôn thuaàn laø boác loät vaø aùp böùc, nhöng coù moät ñieàu gì môùi: xeùt cho cuøng, söï loaïi boû phaûi coù quan heä ñeán moät phaàn cuûa xaõ hoäi ôû ñoù chuùng ta soáng; nhöõng ngöôøi bò khai tröø ôû taàng lôùp thaáp, ôû ngoaøi leà xaõ hoäi, hay bò töôùc ñoaït heát quyeàn löïc. Nhöõng ngöôøi bò khai tröø khoâng laø "nhöõng ngöôøi bò boùc loät", nhöng nhöõng ngöôøi khoâng choán nöông thaân, "ñoà caën baû".
54. Trong boái caûnh naøy, vaøi ngöôûi vaãn baûo veä nhöõng lyù thuyeát "nhoû gioït (trickle-down)" khi chuû tröông raèng söï phaùt trieån kinh teá, ñöôïc khuyeán khích bôûi thò tröôøng töï do, roài seõ thaønh coâng trong vieäc thöïc hieän coâng bình vaø bao haøm lôùn hôn treân theá giôùi. Quan ñieåm naøy, duø chöa bao giôø ñöôïc caùc söï kieän khaúng ñònh, dieãn taû nieàm tín thaùc thoâ thieån vaø ngaây thô vaøo loøng toát cuûa nhöõng ngöôøi naém quyeàn löïc kinh teá vaø vaøo caùch vaän haønh theá tuïc cuûa heä thoáng kinh teá ñang thònh haønh. Trong khi ñoù, nhöõng ngöôøi bò khai tröø vaãn chôø ñôïi. Ñeå choáng ñôõ moät kieåu soáng khai tröø ngöôøi khaùc hay loøng nhieät thaønh ñoái vôùi lyù töôûng vò kyû naøy, thaùi ñoä laõnh ñaïm caøng luùc caøng toaøn caàu hoùa. Haàu nhö khoâng nhaän thöùc ñieàu ñoù, cuoái cuøng chuùng ta khoâng coøn bieát ñoäng loøng traéc aån tröôùc nhöõng tieáng khoùc than cuûa ngöôøi ngheøo, khoâng coøn bieát muõi loøng tröôùc noåi ñau cuûa ngöôøi khaùc, hay khoâng caûm thaáy nhu caàu giuùp ñôõ hoï, nhö thöû ñaây laø traùch nhieäm cuûa ai ñoù chöù khoâng laø cuûa chính chuùng ta. Neàn vaên hoùa cuûa söï phoàn vinh khieán chuùng ta voâ caûm; chuùng ta caûm thaáy vui söôùng neáu thò tröôøng ñöa ra moät maët haøng môùi ñeå mua; trong luùc ñoù taát caû nhöõng maûnh soáng caèn coãi ñoù vì thieáu cô hoäi xem ra ñôn thuaàn moät caûnh töôïng, chaúng khieán chuùng ta rung caûm.
Traû lôøi khoâng vôùi ngaãu töôïng môùi cuûa tieàn baïc
55. Nguyeân nhaân duy nhaát cuûa thaûm traïng naøy ñöôïc gaëp thaáy ôû nôi moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi tieàn baïc, vì chuùng ta ngaàm thaûn nhieân nhaän quyeàn thoáng trò cuûa noù treân baûn thaân chuùng ta vaø treân caùc xaõ hoäi cuûa chuùng ta. Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính coù theå khieán chuùng ta boû qua söï kieän laø noù coù coäi nguoàn ôû nôi cuoäc khuûng hoaûng nhaân baûn saâu xa: vieäc töø choái tính öu vieät cuûa con ngöôøi! Chuùng ta ñaõ taïo ra ngaãu töôïng môùi. Vieäc thôø boø vaøng xöa kia (x. Xh 32:1-35) ñaõ trôû laïi döôùi chieâu baøi môùi vaø nhaãn taâm ôû nôi vieäc toân thôø tieàn baïc vaø cheá ñoä ñoäc taøi cuûa neàn kinh teá phi nhaân vò vì thieáu moät muïc ñích thaät söï nhaân baûn. Cuoäc khuûng hoaûng toaøn caàu, taùc ñoäng ñeán neàn taøi chaùnh vaø kinh teá, boác traàn söï maát thaêng baèng cuûa chuùng, vaø treân heát, chuùng ta khoâng coøn quan taâm ñeán con ngöôøi; con ngöôøi bò giaûm thieåu ñeán möùc chæ coøn laø moät trong nhöõng nhu caàu cuûa noù: söï tieâu thuï.
56. Trong khi lôïi nhuaän cuûa moät thieåu soá ñang gia taêng theo caáp soá nhaân, thì khoaûng caùch giöõa ña soá ngöôøi ngheøo vaø tieåu soá ngöôøi giaøu caøng ngaøy caøng lôùn. Söï maát caân baèng naøy baét nguoàn töø yù thöùc heä baûo veä quyeàn töï chuû tuyeät ñoái cuûa thò tröôøng vaø ñaàu cô taøi chính. Keát quaû laø ngöôøi ta töø choái quyeàn kieåm soaùt cuûa caùc quoác gia laø cô quan coù nhieäm vuï duy trì lôïi ích chung. Moät cheá ñoä chuyeân cheá môùi thaät söï ñöôïc sinh ra, duø voâ hình vaø ñoâi khi tieàm aån, cheá ñoä naøy khoâng ngöøng aùp ñaët luaät leä vaø nhöõng quy taéc cuûa noù moät caùch ñôn phöông. Nôï naàn vaø tieàn laõi choàng chaát khieán nhieàu quoác gia khoù thöïc hieän tieàm naêng kinh teá rieâng cuûa mình, cuõng nhö khoù ngaên caûn caùc coâng daân vui höôûng quyeàn mua saém thaät söï. Theâm vaøo ñoù, naïn tham nhuõng coù heä thoáng vaø naïn troán thueá ích kyû ñaït ñeán taàm möùc toaøn caàu. Loøng tham quyeàn vaø tham cuûa khoâng ñaùy. Trong heä thoáng naøy, heä thoáng coù khuynh höôùng nuoát chöûng baát cöù thöù gì caûn ñöôøng cho vieäc gia taêng lôïi nhuaän, baát cöù thöù gì, duø deå vôõ, nhö moâi tröôøng, khoâng theå töï baûo veä mình tröôùc lôïi ích cuûa moät thò tröôøng ñöôïc toân thôø nhö thöôïng ñeá, trôû thaønh luaät duy nhaát.
Traû lôøi khoâng vôùi vieäc tieàn baïc laø cai trò chöù khoâng laø phuïc vuï
57. Ñaèng sau thaùi ñoä naøy aån naáp vieäc baùc boû ñaïo ñöùc vaø vieäc baùc boû Thieân Chuùa. Ñaïo ñöùc thöôøng ñöôïc xem nhö moät troø heà. Noù bò coi laø phaûn taùc duïng vaø quaù nhaân baûn, bôûi vì noù töông ñoái hoùa tieàn baïc vaø quyeàn löïc. Noù bò coi nhö moät moái ñe doïa, vì noù leân aùn vieäc ñieàu khieån vaø haï thaáp con ngöôøi. Thaät ra, ñaïo ñöùc daãn ñeán Thieân Chuùa, Ñaáng keâu goïi moät caâu traû lôøi daán thaân ngoaøi baûng lieät keâ caùc thöông tröôøng. Sau naøy khi caùc thöông tröôøng naøy ñöôïc tuyeät ñoái hoùa, Thieân Chuùa coù theå chæ ñöôïc coi laø khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc, khoâng theå quaûn lyù ñöôïc, vaø thaäm chí nguy hieåm, bôûi vì Ngaøi keâu goïi con ngöôøi haõy theå hieän chính mình caùch sung maõn vaø giaûi thoaùt mình khoûi moïi hình thöùc noâ leä. Ñaïo ñöùc - moät neàn ñaïo ñöùc khoâng yù thöùc heä - khaû dó thieát laäp theá caân baèng vaø moät traät töï xaõ hoäi nhaân baûn hôn. Theo nghóa naøy, toâi keâu môøi caùc chuyeân gia taøi chính vaø caùc nhaø laõnh ñaïo chính trò suy gaãm nhöõng lôøi cuûa moät hieàn nhaân thôøi xöa: "Khoâng chia seû cuûa caûi cuûa mình vôùi ngöôøi ngheøo laø aên caép cuûa hoï vaø töôùc ñoaït sinh keá cuûa hoï. Ñaây khoâng phaûi laø taøi saûn cuûa chuùng ta maø chuùng ta giöõ laáy, nhöng laø cuûa hoï". [55]
58. Moät cuoäc caûi caùch taøi chính môû ra nhöõng caân nhaéc ñaïo ñöùc nhö theá seõ ñoøi hoûi moät söï thay ñoåi quyeát lieät veà caùch tieáp caän veà phía caùc nhaø laõnh ñaïo chính trò. Toâi khaån khoaûn keâu goïi hoï ñoái maët vôùi thaùch ñoá naøy baèng quyeát taâm vaø moät taàm nhìn höôùng ñeán töông lai, dó nhieân khoâng phaûi laø khoâng bieát nhöõng ñaëc thuø cuûa töøng tröôøng hôïp. Tieàn baïc phaûi phuïc vuï chöù khoâng laø cai trò! Ñöùc Thaùnh Cha yeâu thöông heát moïi ngöôøi, giaøu cuõng nhö ngheøo, nhöng ngaøi coù boån phaän, nhaân danh Ñöùc Ki-toâ, nhaéc moïi ngöôøi nhôù raèng ngöôøi giaøu phaûi giuùp ñôõ, toân troïng vaø thaêng tieán ngöôøi ngheøo. Toâi khuyeân anh chò em haõy lieân ñôùi caùch vò tha vaø ñöa neàn kinh teá taøi chính trôû laïi moät caùch tieáp caän ñaïo ñöùc coù lôïi cho con ngöôøi.
Traû lôøi khoâng vôùi söï baát bình ñaúng, maàm moáng cuûa baïo löïc
59. Ngaøy nay, khaép nôi, ngöôøi ta nghe lôøi keâu goïi bieän phaùp an ninh roäng lôùn hôn. Nhöng chöøng naøo söï khai tröø vaø söï baát bình ñaúng trong xaõ hoäi giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi vaãn coøn ñoù, thì seõ khoâng theå loaïi tröø baïo löïc. Nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi ngheøo hôn bò buoäc toäi laø baïo löïc, nhöng neáu khoâng coù nhöõng cô hoäi bình ñaúng, thì nhöõng hình thöùc gaây haán vaø xung ñoät khaùc seõ gaëp thaáy maûnh ñaát maøu môõ ñeå lôùn leân vaø roát cuoäc buøng phaùt. Khi moät xaõ hoäi - duø ñòa phöông, quoác gia hay toaøn caàu - boû maëc thaønh phaàn beân leà xaõ hoäi, thì khoâng moät chöông trình chính trò hay nguoàn phí toån nhaèm vaøo vieäc taêng cöôøng luaät phaùp hay nhöõng heä thoáng canh phoøng laïi coù theå baûo ñaûm tình traïng yeân oån luoân maõi. Ñaây laø tröôøng hôïp khoâng phaûi chæ vì tình traïng baát bình ñaúng gaây neân phaûn öùng baïo ñoäng töø nhöõng keû bò khai tröø khoûi heä thoáng, nhöng vì heä thoáng kinh teá xaõ hoäi baát coâng ñeán taän goác reã cuûa noù. Loøng toát coù khuynh höôùng lan toûa nhö theá naøo, thì vieäc dung thöù söï döõ, töï noù laø baát coâng, coù khuynh höôùng khuyeách tröông taùc haïi cuûa noù vaø aâm thaàm phaù hoaïi nhöõng neàn moùng cuûa heä thoáng chính trò vaø xaõ hoäi cuõng nhö vaäy, baát chaáp veû beà ngoaøi vöõng chaéc cuûa chuùng. Neáu moïi haønh ñoäng ñeàu coù nhöõng haäu quaû, thì söï döõ, aån mình trong nhöõng cô caáu cuûa moät xaõ hoäi, coù tieàm naêng daãn ñeán söï phaân huûy vaø söï cheát. Chính vì söï döõ keát tinh trong caùc cô caáu xaõ hoäi baát coâng, neân caùc cô caáu naøy khoâng theå laø neàn taûng ñem laïi nieàm hy voïng öôm maàm moät töông lai toát ñeïp hôn. Chuùng ta ñang ôû xa caùi goïi laø "keát thuùc cuûa lòch söû", vì nhöõng ñieàu kieän cho söï phaùt trieån hoøa bình vaø beàn vöõng chöa ñöôïc aên khôùp vaø thöïc hieän caùch thích ñaùng.
60. Nhöõng cô cheá kinh teá hieän nay coå voõ söï tieâu thuï quaù ñaùng, nhöng roõ raøng laø chuû nghóa tieâu thuï buoâng thaû ñöôïc phoái hôïp vôùi tình traïng baát bình ñaúng gaây thieät haïi gaáp ñoâi cho cô caáu xaõ hoäi. Tình traïng baát bình ñaúng, roát cuoäc sinh ra baïo löïc, maø cuoäc chaïy ñua vuõ trang khoâng theå vaø seõ khoâng bao giôø giaûi quyeát ñöôïc. Noù chæ ñöôïc duøng ñeå ñöa ra nhöõng hy voïng giaû taïo cho nhöõng ngöôøi keâu gaøo moät neàn an ninh ñöôïc vuõ trang hôn, duø ngaøy nay chuùng ta bieát raèng vuõ khí vaø baïo löïc, chöù khoâng cung caáp nhöõng giaûi phaùp, taïo ra nhöõng xung ñoät môùi vaø coøn nghieâm troïng hôn. Moät soá ngöôøi ñôn giaûn taïm baèng loøng vôùi vieäc quy toäi cho nhöõng ngöôøi ngheøo vaø caùc nöôùc ngheøo vì nhöõng roái loaïn cuûa hoï; thoûa thích trong nhöõng khaùi quaùt khoâng ñaâu vaøo ñaâu, hoï quaû quyeát raèng giaûi phaùp laø "vieäc giaùo duïc" giuùp cho nhöõng ngöôøi ñoù hieàn laønh hôn, deå baûo hôn vaø voâ haïi hôn. Taát caû ñieàu naøy thaäm chí caøng laøm cho nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi trôû neân böïc töùc hôn trong aùnh saùng cuûa söï thoái naùt taän goác reã vaø phoå bieán ñöôïc gaëp thaáy ôû nôi nhieàu nöôùc - trong caùc chính quyeàn, caùc doanh nghieäp vaø caùc ñònh cheá cuûa hoï - duø yù thöùc heä chính trò cuûa caùc vò laõnh tuï cuûa hoï laø gì ñi nöõa.
Vaøi thaùch ñoá vaên hoùa
61. Chuùng ta cuõng loan baùo Tin Möøng khi chuùng ta coá gaéng ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaùch ñoá muoân hình vaïn traïng coù theå xuaát ñaàu loä dieän. [56] Thænh thoaûng nhöõng thaùch ñoá naøy coù theå mang hình thöùc cuûa nhöõng taán coâng thöïc söï vaøo söï töï do toân giaùo hoaëc nhöõng baùch haïi môùi tröïc chæ choáng caùc Kitoâ höõu; trong vaøi quoác gia nhöõng thaùch ñoá naøy ñaõ ñaït ñeán möùc baùo ñoäng veà haän thuø vaø baïo löïc. ÔÛ nhieàu nôi, vaán ñeà coøn hôn caû thaùi ñoä laõnh ñaïm phoå bieán vaø chuû nghóa töông ñoái roäng khaép, lieân keát vôùi söï vôõ moäng vaø cuoäc khuûng hoaûng yù thöùc heä, xaûy ra nhö moät phaûn öùng choáng laïi baát kyø ñieàu gì coù veû chuyeân cheá. Ñieàu naøy khoâng chæ laøm haïi Giaùo Hoäi nhöng toaøn boä cô caáu xaõ hoäi. Chuùng ta neân nhaän ra raèng trong moät neàn vaên hoùa, trong ñoù moãi ngöôøi ñeàu muoán laø ngöôøi mang chaân lyù chuû quan cuûa rieâng mình, thaät laø khoù bieát bao ñoái vôùi nhöõng coâng daân nghó ra moät döï aùn chung vöôït treân tö lôïi vaø nhöõng tham voïng caù nhaân.
62. Trong neàn vaên hoùa thònh haønh, quyeàn öu tieân ñöôïc ban cho caùi beà ngoaøi, caùi töùc khaéc, caùi höõu hình, caùi nhanh choùng, caùi maët noåi vaø caùi taïm thôøi. Caùi gì coù thaät nhöôøng choã cho nhöõng caùi beà ngoaøi. Trong nhieàu quoác gia, vieäc toaøn caàu hoùa ñaõ ñoàng nghóa vôùi söï suy thoaùi nhanh choùng nhöõng coäi nguoàn vaên hoùa rieâng cuûa hoï vaø cuoäc xaâm laêng cuûa nhöõng caùch tö duy vaø haønh xöû ñaëc thuø cuûa nhöõng neàn vaên hoùa khaùc tieán boä veà phöông dieän kinh teá nhöng yeáu keùm veà phöông dieän ñaïo ñöùc. Söï kieän naøy ñaõ ñöôïc nhieàu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khaùc nhau töø caùc chaâu luïc khaùc nhau ñöa ra. Chaúng haïn nhö caùc Giaùm Muïc Phi Chaâu, nhaéc laïi Thoâng Ñieäp Solicitudo Rei Socialis, ñaõ vaïch roõ töø nhieàu naêm raèng ngöôøi ta ñaõ nhieàu laàn toan tính bieán nhöõng quoác gia Phi Chaâu thaønh "nhöõng boä phaän cuûa moät coå maùy, nhöõng chieác raêng cöa treân moät baùnh xe khoång loà. Ñieàu naøy thöôøng cuõng ñuùng trong laõnh vöïc truyeàn thoâng xaõ hoäi, ñöôïc ñieàu haønh bôûi nhöõng trung taâm chuû yeáu ôû baéc baùn caàu, khoâng luoân luoân ñeå yù ñeán nhöõng öu tieân vaø nhöõng vaán ñeà cuûa caùc quoác gia naøy, cuõng nhö khoâng toân troïng nhöõng baûn saéc vaên hoùa cuûa hoï".[57] Töông töï nhö theá, caùc Giaùm Muïc AÙ Chaâu nhaán maïnh ñeán "nhöõng aûnh höôûng beân ngoaøi ñeø naëng treân caùc neàn vaên hoùa AÙ Chaâu. Nhöõng daïng thöùc cö xöû môùi ñang noåi leân nhö laø heä luïy cuûa phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng [...] Keát cuoäc laø nhöõng khía caïnh tieâu cöïc cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø kyõ ngheä giaûi trí ñang ñe doïa caùc giaù trò truyeàn thoáng, ñaëc bieät söï thaùnh thieâng cuûa hoân nhaân vaø söï beàn vöõng cuûa gia ñình". [58]
63. Ñöùc tin Coâng Giaùo cuûa nhieàu ngöôøi hieän nay ñang bò thaùch ñoá bôûi söï sinh soâi naåy nôû cuûa nhöõng phong traøo toân giaùo môùi, moät vaøi trong soá ñoù coù chieàu höôùng theo chuû nghóa cô yeáu, trong khi moät soá khaùc xem ra ñeà xuaát moät neàn linh ñaïo voâ thaàn. Ñieàu naøy, moät maët, laø phaûn öùng con ngöôøi choáng laïi moät xaõ hoäi caù nhaân, tieâu thuï vaø duy vaät, nhöng cuõng laø phöông tieän khai thaùc söï yeáu ñuoái cuûa nhöõng ngöôøi ñang soáng trong caûnh ngheøo khoå vaø beân leà xaõ hoäi, nhöõng ngöôøi soáng cho qua ngaøy ñoaïn thaùng giöõa nhöõng ñau khoå lôùn lao cuûa kieáp ngöôøi vaø ñang tìm kieám nhöõng giaûi phaùp töùc thôøi cho caùc nhu caàu cuûa hoï. Caùc phong traøo toân giaùo naøy, khoâng phaûi laø khoâng coù keá hoaïch naøo ñoù, ñeán ñeå laáp ñaày moät khoaûng troáng maø chuû nghóa duy lyù theá tuïc ñeå laïi trong loøng moät neàn vaên hoùa ñeà cao caù nhaân. Chuùng ta phaûi nhaän ra raèng neáu moät phaàn trong soá nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi thieáu nhaän thöùc laø mình thuoäc veà Giaùo Hoäi, ñieàu naøy cuõng do nhöõng cô caáu naøo ñoù vaø baàu khí ñoâi khi laïnh nhaït ôû moät soá giaùo xöù vaø coäng ñoàng cuûa chuùng ta, hoaëc moät thaùi ñoä quan lieâu khi xöû lyù nhöõng vaán ñeà, duø ñôn giaûn hay phöùc taïp, trong ñôøi soáng cuûa giaùo daân. ÔÛ nhieàu nôi, caùch tieáp caän haønh chính chieám öu theá treân caùch tieáp caän muïc vuï, cuõng nhö caùch taäp trung vaøo vieäc cöû haønh caùc Bí Tích maø khoâng coù nhöõng hình thöùc Phuùc AÂm Hoùa khaùc.
64. Tieán trình theá tuïc hoùa coù chieàu höôùng ruùt goïn ñöùc tin vaø Giaùo Hoäi vaøo phaïm vi rieâng tö vaø caù nhaân. Hôn nöõa, khi hoaøn toaøn baùc boû söï sieâu vieät, ngöôøi ta ñaõ saûn sinh moät söï suy thoaùi ñaïo ñöùc caøng luùc caøng lôùn maïnh, moät nhaän thöùc yeáu keùm veà toäi loãi caù nhaân vaø xaõ hoäi cuõng nhö moät söï taêng tröôûng vöõng chaéc cuûa chuû nghóa töông ñoái. Nhöõng söï vieäc naøy ñaõ daãn ñeán moät nhaän thöùc khaùi quaùt laø maát phöông höôùng, ñaëc bieät trong caùc giai ñoaïn vò thaønh nieân vaø thanh nieân, laø nhöõng giai ñoaïn raát deã bò toån thöông khi thay ñoåi. Nhö caùc Giaùm Muïc Hoa Kyø ñaõ vaïch roõ thaät ñuùng, trong khi Giaùo Hoäi nhaán maïnh söï hieän höõu cuûa nhöõng quy taéc luaân lyù khaùch quan coù giaù trò cho taát caû moïi ngöôøi, thì laïi "coù nhöõng ngöôøi trong neàn vaên hoùa cuûa chuùng ta mieâu taû nhöõng giaùo huaán naøy laø khoâng ñuùng, nghóa laø, traùi vôùi nhöõng quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi. Nhöõng tuyeân boá nhö theá thöôøng ñi theo töø moät hình thöùc cuûa chuû nghóa töông ñoái luaân lyù ñöôïc chaép noái, khoâng phaûi khoâng maâu thuaãn, ñeán moät nieàm tin vaøo caùc quyeàn tuyeät ñoái cuûa caù nhaân. Theo quan ñieåm naøy, Giaùo Hoäi ñöôïc quan nieäm nhö coå voõ moät thaønh kieán caù nhaân vaø nhö can thieäp vaøo söï töï do caù nhaân". [59] Chuùng ta ñang soáng trong moät xaõ hoäi bò leøo laùi bôûi thoâng tin, moät xaõ hoäi doäi bom böøa baõi vaøo chuùng ta baèng nhöõng döõ lieäu - taát caû ñöôïc coi laø quan troïng nhö nhau - daãn ñeán moät söï phieán dieän trong laõnh vöïc phaân ñònh luaân lyù. Ñeå traû lôøi, chuùng ta caàn moät neàn giaùo duïc daïy caùch tö duy bieát phaûn bieän vaø khuyeán khích phaùt trieån nhöõng giaù trò luaân lyù tröôûng thaønh.
65. Baát chaáp laøn soùng chuû nghóa theá tuïc ñaõ queùt saïch xaõ hoäi chuùng ta, ôû nhieàu quoác gia - keå caû nhöõng nöôùc Kitoâ Giaùo laø thieåu soá - theo dö luaän quaàn chuùng, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñöôïc coi laø moät ñònh cheá khaû tín, ñaùng tin caäy vì Giaùo Hoäi lieân ñôùi vaø quan taâm ñeán nhöõng ngöôøi ngheøo khoå nhaát. Heát laàn naøy ñeán laàn khaùc, Giaùo Hoäi ñaõ haønh xöû nhö trung gian trong vieäc giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà aûnh höôûng ñeán hoøa bình, hoøa hôïp xaõ hoäi, ñaát ñai, baûo veä söï soáng, nhaân quyeàn vaø quyeàn coâng daân, vaân vaân. Caùc tröôøng hoïc vaø caùc ñaïi hoïc Coâng Giaùo treân toaøn theá giôùi ñaõ ñoùng goùp bieát bao ñieàu toát ñeïp! Nhöng thaät laø khoù khaên ñeå giuùp moïi ngöôøi thaáy raèng khi chuùng ta neâu leân nhöõng vaán ñeà khaùc ít ñöôïc quaàn chuùng chaáp nhaän, sôû dó chuùng ta ñang laøm nhö vaäy vì chuùng ta kieân vöõng trung thaønh vôùi nhaân phaåm vaø coâng ích.
66. Gia ñình ñang traûi qua moät cuoäc khuûng hoaûng vaên hoùa saâu xa, nhö taát caû caùc coäng ñoàng vaø caùc moái daây lieân keát xaõ hoäi. Trong tröôøng hôïp gia ñình, tình traïng mong manh cuûa nhöõng moái daây lieân keát naøy thì ñaëc bieät nghieâm troïng bôûi vì gia ñình laø teá baøo cô baûn cuûa xaõ hoäi, ôû ñoù chuùng ta hoïc soáng chung vôùi nhau baát chaáp nhöõng khaùc bieät cuûa ngöôøi naøy vôùi ngöôøi khaùc vaø nöông töïa vaøo nhau; gia ñình cuõng laø nôi cha meï chuyeån giao ñöùc tin cho con caùi. Hieän nay, hoân nhaân coù chieàu höôùng ñöôïc coi nhö moät hình thöùc thoûa maõn tình caûm chöù khoâng gì khaùc, coù theå ñöôïc xaây döïng theo baát kyø caùch thöùc naøo hoaëc thay ñoåi tuøy yù. Nhöng söï ñoùng goùp caàn thieát cuûa hoân nhaân cho xaõ hoäi vöôït treân nhöõng tình caûm vaø nhu caàu tieàn baïc cuûa vôï choàng. Nhö caùc Giaùm Muïc Phaùp ñaõ daïy raèng hoân nhaân khoâng sinh ra "töø caûm xuùc yeâu thöông, theo ñònh nghóa phuø du, nhöng töø chieàu saâu cuûa boån phaän ñöôïc ñaûm nhaän bôûi vôï choàng ñoàng thuaän hoäi nhaäp vaøo moät söï hieäp thoâng toaøn dieän cuûa cuoäc ñôøi". [60]
67. Chuû nghóa caù nhaân cuûa thôøi haäu hieän ñaïi vaø kyû nguyeân toaøn caàu hoùa cuûa chuùng ta uûng hoä moät caùch soáng laøm suy yeáu söï phaùt trieån vaø oån ñònh cuûa nhöõng moái quan heä nhaân vò vaø laøm bieán daïng caùc moái daây lieân keát gia ñình. Hoaït ñoäng muïc vuï caàn phaûi theå hieän roõ raøng hôn söï kieän theo ñoù moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi Cha cuûa chuùng ta ñoøi hoûi vaø khuyeán khích moät söï hieäp thoâng chöõa laønh, thuùc ñaåy vaø taêng cöôøng moái daây lieân keát hoã töông giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Trong theá giôùi chuùng ta, ñaëc bieät trong vaøi quoác gia, nhöõng hình thöùc chieán tranh vaø xung ñoät khaùc nhau ñang taùi xuaát hieän, tuy nhieân chuùng ta, laø ngöôøi Kitoâ höõu, vaãn moät möïc kieân vöõng trong yù ñònh cuûa chuùng ta laø kính troïng tha nhaân, chöõa laønh nhöõng veát thöông, baéc nhöõng nhòp caàu noái keát, taêng cöôøng nhöõng moái quan heä vaø "mang gaùnh naëng cho nhau" (Gl 6: 2). Ngaøy nay cuõng vaäy, nhöõng hieäp hoäi ña daïng ñeå baûo veä quyeàn lôïi vaø theo ñuoåi nhöõng muïc ñích cao caû ñang ñöôïc thieát laäp. Ñaây laø daáu chæ cho thaáy nhieàu ngöôøi muoán goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån vaên hoùa vaø xaõ hoäi.
Nhöõng thaùch ñoá ñoái vôùi vieäc hoäi nhaäp ñöùc tin vaøo vaên hoùa
68. Neàn taûng Ki-toâ giaùo laâu ñôøi cuûa moät soá daân toäc - haàu heát caùc daân toäc Taây Phöông - laø moät thöïc taïi soáng ñoäng. ÔÛ ñaây, chuùng ta gaëp thaáy, ñaëc bieät giöõa nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát, moät taøi nguyeân luaân lyù baûo toàn nhöõng giaù trò cuûa moät neàn nhaân baûn Ki-toâ giaùo ñích thaät. Khi thaáy thöïc taïi baèng con maét ñöùc tin, chuùng ta khoâng theå khoâng nhaän ra nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñang gieo. Chuùng ta toû ra thieáu tin töôûng vaøo hoaït ñoäng töï do vaø haøo phoùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn khi nghó raèng nhöõng giaù trò Ki-toâ giaùo vaéng boùng ôû nôi maø moät soá löôïng lôùn daân chuùng ñaõ ñöôïc röûa toäi vaø dieãn taû nieàm tin vaø söï lieân ñôùi cuûa hoï vôùi ngöôøi khaùc theo nhieàu caùch theá ña daïng. Ñieàu muoán noùi nhieàu hôn laø "haït gioáng Lôøi Chuùa", bôûi vì Lôøi Chuùa coù lieân heä ñeán ñöùc tin Ki-toâ giaùo chaân chính, ñöùc tin naøy coù nhöõng caùch dieãn taû rieâng cuûa noù vaø nhöõng phöông tieän rieâng cuûa noù ñeå baøy toû moái quan heä cuûa noù vôùi Giaùo Hoäi. Chuùng ta khoâng theå naøo boû qua taàm quan troïng bao la cuûa neàn vaên hoùa ñöôïc ghi daáu aán ñöùc tin; tröôùc nhöng cuoäc taán coâng döõ doäi cuûa chuû nghóa theá tuïc ñöông thôøi, neàn vaên hoùa ñöôïc Phuùc AÂm hoùa, ñoái vôùi taát caû nhöõng giôùi haïn cuûa noù, coù nhieàu taøi nguyeân chöù khoâng ñôn thuaàn laø moät toång soá caùc tín höõu. Moät neàn vaên hoùa bình daân ñöôïc Phuùc AÂm hoùa chöùa ñöïng nhöõng giaù trò ñöùc tin vaø tình lieân ñôùi coù khaû naêng thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa moät xaõ hoäi coâng baèng hôn vaø khaû tín hôn cuõng nhö sôû höõu söï khoân ngoan ñaëc thuø maø chuùng ta phaûi thöøa nhaän vôùi loøng bieát ôn.
69. Phaûi Phuùc AÂm hoùa caùc neàn vaên hoùa ñeå hoäi nhaäp Tin Möøng vaøo vaên hoùa. Trong nhöõng ñaát nöôùc thuoäc truyeàn thoáng Coâng Giaùo, leänh truyeàn naøy coù nghóa khuyeán khích, coå vuõ vaø cuûng coá söï phong phuù voán coù roài. Trong nhöõng ñaát nöôùc thuoäc caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc, hay nhöõng ñaát nöôùc bò theá tuïc hoùa saâu xa, leänh truyeàn naøy coù nghóa gaây ra nhöõng tieán trình môùi ñeå Phuùc AÂm hoùa neàn vaên hoùa, thaâm chí duø nhöõng tieán trình naøy ñoøi hoûi keá hoaïch daøi laâu. Duø theá naøo, chuùng ta phaûi luoân luoân ghi nhôù trong taâm trí raèng chuùng ta thöôøng haèng ñöôïc keâu goïi lôùn leân. Trong tröôøng hôïp cuûa nhöõng neàn vaên hoùa bình daân thuoäc caùc daân toäc Coâng Giaùo, chuùng ta coù theå thaáy nhöõng nhöôïc ñieåm caàn phaûi ñöôïc Tin Möøng chöõa laønh: thöôïng toân nam giôùi, naïn nghieän ngaäp, baïo löïc trong gia ñình, tham döï Thaùnh Leã thaáp, tin vaøo thuyeát ñònh meänh hoaëc meâ tín dò ñoan daãn ñeán vieäc buøa pheùp, vaân vaân. Loøng ñaïo ñöùc bình daân töï noù coù theå laø khôûi ñieåm ñeå chöõa laønh vaø laø söï giaûi thoaùt khoûi nhöõng nhöôïc ñieåm naøy.
70. Cuõng thaät söï raèng ñoâi khi ngöôøi ta nhaán raát maïnh ñeán nhöõng caùch dieãn taû beân ngoaøi vaø caùc truyeàn thoáng cuûa vaøi nhoùm, hay nhöõng maëc khaûi töï nhaän laø maëc khaûi tö thay theá taát caû moïi maëc khaûi khaùc, chöù khoâng nieàm höng phaán cuûa loøng ñaïo ñöùc Ki-toâ giaùo. Coù moät loaïi Ki-toâ giaùo ñöôïc hình thaønh bôûi loøng moä ñaïo phaûn aûnh moät cuoäc soáng quaù tình caûm caù nhaân quaû thaät khoâng xöùng hôïp vôùi "loøng ñaïo ñöùc bình daân" chaân chính. Vaøi ngöôøi coå vuõ nhöõng caùch dieãn taû naøy maø khoâng quan taâm ñeán söï tieán boä xaõ hoäi hay vieäc ñaøo taïo caùc tín höõu, vaø trong moät soá tröôøng hôïp hoï laøm nhö theá chaúng qua chæ vì möu caàu lôïi ích kinh teá hay ñaït ñöôïc quyeàn haønh naøo ñoù treân nhöõng ngöôøi khaùc. Chuùng ta cuõng khoâng theå boû qua söï kieän laø trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây, caùch theá nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo chuyeån giao ñöùc tin Ki-toâ giaùo cho giôùi treû ñaõ trôû neân suy yeáu. Khoâng theå choái caõi raèng nhieàu ngöôøi caûm thaáy thaát voïng vaø khoâng coøn gaén boù vôùi truyeàn thoáng Coâng Giaùo nöõa. Nhöõng baäc phuï huynh, soá löôïng naøy caøng ngaøy caøng ñoâng, khoâng ñem con caùi mình ñeán röûa toäi hay daïy cho chuùng bieát caàu nguyeän. Coù moät cuoäc xuaát haønh naøo ñoù höôùng ñeán nhöõng coäng ñoàng ñöùc tin khaùc. Nhöõng nguyeân do cuûa söï thaát baïi naøy bao goàm: thieáu cô hoäi ñoái thoaïi trong gia ñình, chòu aûnh höôûng caùc phöông tieän truyeàn thoâng, chuû nghóa töông ñoái chuû quan, chuû nghóa tieâu thuï buoâng thaû theo loøng ham muoán mua saém, thieáu chaêm soùc muïc vuï giöõa nhöõng ngöôøi ngheøo, khoâng coù nhöõng ñònh cheá ñoùn tieáp, vaø khoù khaên trong vieäc phuïc hoài söï gaén boù maàu nhieäm vôùi ñöùc tin trong moät khung caûnh ña toân giaùo.
Nhöõng thaùch ñoá töø nhöõng neàn vaên hoùa ñoâ thò
71. Thaønh thaùnh Gieârusalem môùi (x. Kh 21: 2-4) laø ñích ñieåm maø toaøn theå nhaân loaïi ñang höôùng ñeán. Thaät kyø laï laø Maïc Khaûi noùi cho chuùng ta bieát raèng söï vieân maõn cuûa con ngöôøi vaø cuûa lòch söû ñöôïc thöïc hieän trong moät thaønh. Chuùng ta caàn phaûi nhìn vaøo nhöõng thaønh phoá chuùng ta vôùi moät caùi nhìn chieâm nieäm, moät caùi nhìn ñöùc tin ñeå thaáy Thieân Chuùa ñang cö nguï trong nhöõng maùi aám gia ñình cuûa chuùng, treân nhöõng con ñöôøng vaø nhöõng quaûng tröôøng cuûa chuùng. Söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa ñoàng haønh vôùi nhöõng caù nhaân vaø nhöõng nhoùm khi hoï noå löïc thaät söï ñeå tìm thaáy nieàm khích leä vaø yù nghóa ôû nôi cuoäc ñôøi cuûa mình. Ngaøi cö nguï ôû giöõa hoï ñeå thuùc ñaáy söï lieân ñôùi, tình baèng höõu vaø loøng öôùc muoán ñieàu thieän, chaân lyù vaø coâng baèng. Söï hieän dieän naøy khoâng phaûi ñöôïc baøy ñaët ra, nhöng ñöôïc tìm thaáy vaø ñöôïc phaùt hieän. Thieân Chuùa khoâng aån mình ñoái vôùi nhöõng ai chaân thaønh tìm kieám Ngaøi, thaäm chí duø hoï laøm nhö vaäy vôùi moät thaùi ñoä doø daãm, mô hoà vaø khoâng roõ raøng.
72. Trong nhöõng thaønh phoá, traùi vôùi thoân queâ, chieàu kích toân giaùo ñöôïc dieãn taû bôûi nhöõng loái soáng khaùc nhau, nhöõng nhòp ñieäu haèng ngaøy ñöôïc keát noái vôùi nhöõng nôi choán vaø nhöõng con ngöôøi. Trong cuoäc soáng haèng ngaøy, daân thaønh thò thöôøng phaûi ñaáu tranh ñeå sinh toàn vaø cuoäc ñaáu tranh naøy töï noù haøm chöùa moät söï hieåu bieát saâu xa veà cuoäc soáng keå caû moät caûm thöùc toân giaùo saâu saéc. Chuùng ta caàn phaûi khaûo saùt ñieàu naøy caùch kyû löôõng hôn ñeå môû ra moät cuoäc ñoái thoaïi nhö cuoäc ñoái thoaïi cuûa Chuùa chuùng ta vôùi ngöôøi phuï nöõ Samaria beân bôø gieáng, nôi chò tìm ñeán ñeå laøm dòu côn khaùt cuûa mình (x. Ga 4: 7-26).
73. Nhöõng neàn vaên hoùa môùi thöôøng haèng phaùt sinh trong nhöõng vuøng daân cö môùi vaø ñoâng ñuùc naøy, nôi maø caùc Kitoâ höõu khoâng coøn laø nhöõng ngöôøi giaûi thích yù nghóa hay nhöõng ngöôøi taïo ra yù nghóa nhö tröôùc ñaây nöõa. Thay vì ñoù, hoï nhaän ñöôïc töø nhöõng neàn vaên hoùa naøy nhöõng ngoân töø môùi, nhöõng bieåu töôïng môùi, nhöõng söù ñieäp môùi vaø nhöõng maãu thöùc môùi ñeà xuaát nhöõng caùch tieáp caän môùi veà cuoäc soáng, nhöõng caùch tieáp caän naøy thöôøng töông phaûn vôùi Tin Möøng cuûa Ñöùc Gieâ-su. Moät neàn vaên hoùa hoaøn toaøn môùi ñaõ chaøo ñôøi vaø tieáp tuïc lôùn leân trong caùc thaønh phoá. Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaõ ghi nhaän raèng ngaøy nay, nhöõng thay ñoåi xaûy ra trong nhöõng khoâng gian roäng lôùn naøy vaø neàn vaên hoùa maø chuùng taïo ra laø ñòa ñieåm öu tieân cho coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm Hoùa. [61] Ñieàu naøy thaùch thöùc chuùng ta phaûi töôûng töôïng ra nhöõng khoâng gian vaø nhöõng khaû theå môùi cho lôøi caàu nguyeän vaø söï hieäp thoâng haáp daãn vaø coù yù nghóa hôn ñoái vôùi daân cö thaønh thò. Chòu aûnh höôûng cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng, nhöõng vuøng noâng thoân ñang bò nhöõng thay ñoåi vaên hoùa nhö vaäy taùc ñoäng, nhöõng thay ñoåi naøy cuõng ñang bieán ñoåi loái soáng cuûa hoï.
74. Ñieàu maø ngöôøi ta ñoøi hoûi laø coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa coù khaû naêng giaûi chieáu aùnh saùng treân nhöõng caùch thöùc môùi naøy lieân heä ñeán Thieân Chuùa, tha nhaân vaø theá giôùi chung quanh chuùng ta, cuõng nhö khôi nguoàn höùng khôûi cho nhöõng giaù trò chính yeáu. Coâng vieäc naøy phaûi ñaït ñeán nhöõng nôi choán, nôi maø chuùng ta hình thaønh nhöõng chuyeän keå vaø maãu thöùc môùi ñeå ñem Lôøi cuûa Ñöùc Gieâ-su ñeán taän taâm hoàn saâu thaúm nhaát cuûa caùc daân thaønh thò chuùng ta. Caùc thaønh phoá voán ña vaên hoùa; trong nhöõng thaønh phoá lôùn, ngöôøi ta gaëp thaáy moät maøng löôùi keát noái trong ñoù nhöõng nhoùm ngöôøi chia seû moät trí töôûng töôïng vaø nhöõng giaác mô chung veà cuoäc soáng, nhöõng ngöôøi naøy taïo neân nhöõng taùc ñoäng hoã töông giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, nhöõng neàn vaên hoùa môùi, nhöõng thaønh phoá voâ hình. Caùc hình thöùc vaên hoùa phuï ña daïng cuøng toàn taïi beân caïnh nhau, nhöng thöôøng thöïc haønh söï phaân bieät vaø baïo löïc. Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi phuïc vuï moät cuoäc ñoái thoaïi khoù khaên. Maët khaùc, coù nhöõng daân thò thaønh coù phöông tieän caàn thieát ñeå phaùt trieån cuoäc soáng caù nhaân vaø gia ñình cuûa mình, nhöng cuõng coù nhieàu ngöôøi "khoâng phaûi daân thò thaønh", "daân baùn thò thaønh" vaø "daân thò thaønh coøn laïi". Caùc thaønh phoá taïo neân moät moâi sinh thöôøng haèng phöùc taïp, bôûi vì trong khi chuùng coáng hieán cho cö daân nhöõng khaû naêng voâ taän, thì chuùng cuõng ñöa ra cho nhieàu ngöôøi nhöõng chöôùng ngaïi ngaên trôû vieäc phaùt trieån ñaày ñuû cuoäc soáng cuûa hoï. Söï töông phaûn naøy gaây ra noãi ñau thaám thía. ÔÛ nhieàu nôi treân theá giôùi, caùc thaønh phoá laø caûnh trí dieãn ra nhöõng cuoäc bieåu tình taäp theå, ôû ñoù haøng ngaøn ngöôøi keâu goïi söï töï do, ñoøi hoûi coù tieáng noùi trong ñôøi soáng coâng coäng, coâng lyù vaø muoân vaøn nhöõng ñoøi hoûi khaùc nöõa maø neáu khoâng ñöôïc hieåu ñuùng, thì khoâng theå duøng baïo löïc traán aùp ñeå buoäc hoï phaûi caâm laëng.
75. Chuùng ta khoâng theå giaû vôø nhö khoâng bieát söï kieän laø trong caùc thaønh phoá xaûy ra naïn buoân baùn ngöôøi, naïn buoân baùn ma tuùy, naïn laïm duïng vaø boùc loät treû vò thaønh nieân, naïn boû rôi ngöôøi giaø vaø beänh taät, caùc hình thöùc tham nhuõng ña daïng vaø hoaït ñoäng toäi phaïm. Ñoàng thôøi, caùc thaønh phoá ñaùng leõ ra laø nhöõng nôi gaëp gôõ vaø lieân ñôùi thì thöôøng laïi trôû thaønh nhöõng nôi coâ laäp vaø ngôø vöïc laãn nhau. Nhöõng caên nhaø vaø caùc vuøng laân caän ñöôïc xaây leân ñeå coâ laäp vaø baûo veä chöù khoâng ñeå keát noái vaø hoøa nhaäp. Vieäc coâng boá Tin Möøng seõ laø neàn taûng cho vieäc khoâi phuïc phaåm giaù cuûa ñôøi soáng con ngöôøi trong nhöõng boái caûnh naøy, vì Ñöùc Gieâ-su öôùc mong ñoå traøn söï soáng doài daøo treân caùc thaønh phoá cuûa chuùng ta (x. Ga 10:10). Moät nhaän thöùc ñaày ñuû vaø thoáng nhaát veà ñôøi soáng con ngöôøi maø Tin Möøng ñeà nghò laø phöông thuoác toát nhaát cho nhöõng caên beänh cuûa thaønh phoá chuùng ta, thaäm chí cho duø chuùng ta phaûi nhaän ra raèng moät chöông trình Phuùc AÂm Hoùa ñoàng daïng vaø cöùng nhaéc khoâng thích hôïp vôùi thöïc taïi phöùc taïp naøy. Nhöng vieäc soáng cuoäc soáng nhaân baûn cho thaät sung maõn vaø vieäc chaïm traùn moãi thaùch ñoá nhö chaát men cuûa nhaân chöùng Tin Möøng trong moãi neàn vaên hoùa vaø trong moãi thaønh phoá seõ laøm cho chuùng ta trôû thaønh nhöõng Ki-toâ höõu toát hôn vaø sinh hoa traùi trong thaønh phoá chuùng ta.
II. Nhöõng Caùm Doã Maø Nhöõng Ngöôøi Laøm Vieäc Muïc Vuï Phaûi Ñoái Maët
76. Toâi heát loøng bieát ôn nhöõng ai daán thaân trong Giaùo Hoäi vaø cho Giaùo Hoäi. ÔÛ ñaây toâi khoâng muoán baøn luaän theâm nöõa nhöõng hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi laøm vieäc muïc vuï khaùc nhau, töø caùc Giaùm Muïc xuoáng cho ñeán nhöõng ngöôøi phuïc vuï caùch khieâm toán vaø aâm thaàm nhaát. Ñuùng hôn, toâi muoán suy nghó veà nhöõng thaùch ñoá maø taát caû hoï phaûi ñoái maët trong boái caûnh cuûa neàn vaên hoùa toaøn caàu hoùa hieän nay cuûa chuùng ta. Tuy nhieân, tröôùc heát toâi phaûi coâng baèng maø noùi raèng söï ñoùng goùp cuûa Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay thaät laø bao la. Duø caûm thaáy ñau loøng vaø xaáu hoå vì toäi loãi cuûa moät soá thaønh vieân Giaùo Hoäi vaø vì toäi loãi cuûa chính mình, chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc pheùp queân ñi taát caû nhöõng Kitoâ höõu ñaõ hieán daâng cuoäc ñôøi mình trong tình yeâu: hoï giuùp ñôõ quaù nhieàu ngöôøi ñeå nhöõng ngöôøi aáy ñöôïc chöõa laønh hoaëc ñöôïc cheát trong bình an ôû caùc traïm xaù. Hoï hieän dieän beân caïnh nhöõng ngöôøi bò noâ leä bôûi nhöõng naïn nghieän ngaäp khaùc nhau ôû nhöõng nôi ngheøo nhaát treân traùi ñaát. Hoï hieán thaân cho vieäc giaùo duïc treû em vaø thanh nieân. Hoï chaêm soùc nhöõng ngöôøi giaø caû khoâng ai ñoaùi hoaøi tôùi. Hoï tìm caùch thoâng truyeàn nhöõng giaù trò trong nhöõng moâi tröôøng thuø nghòch. Hoï taän taâm taän löïc theo nhieàu caùch khaùc nhau ñeå baøy toû tình yeâu bao la daønh cho nhaân loaïi maø Thieân Chuùa nhaäp theå ñaõ khôi nguoàn höùng khôûi. Toâi toû loøng bieát ôn nhöõng taám göông cao ñeïp cuûa nhieàu Kitoâ höõu, nhöõng ngöôøi haân hoan daâng hieán cuoäc ñôøi vaø thôøi gian cuûa hoï. Chöùng töø naøy an uûi vaø naâng ñôõ toâi khi toâi noå löïc vöôït qua tính vò kyû maø hieán mình nhieàu hôn nöõa.
77. Maëc duø theá, nhö nhöõng treû em cuûa thôøi ñaïi naøy, taát caû chuùng ta bò taùc ñoäng moät caùch naøo ñoù bôûi neàn vaên hoùa toaøn caàu hoùa ngaøy nay, neàn vaên hoùa naøy, trong khi daâng hieán cho chuùng ta nhöõng giaù trò vaø nhöõng khaû naêng môùi, cuõng coù theå haïn cheá, ñieàu kieän hoùa vaø cuoái cuøng laøm haïi chuùng ta. Toâi bieát raèng chuùng ta caàn phaûi taïo ra nhöõng khoâng gian ôû ñoù nhöõng ngöôøi laøm muïc vuï coù theå ñöôïc giuùp ñôõ vaø chöõa laønh, "nhöõng nôi maø ñöùc tin vaøo Chuùa Gieâsu chòu ñoùng ñinh vaø soáng laïi ñöôïc ñoåi môùi, nhöõng nôi maø nhöõng vaán ñeà saâu xa nhaát vaø nhöõng noãi öu tö haøng ngaøy ñöôïc chia seû, nhöõng nôi maø söï phaân ñònh saâu xa hôn veà nhöõng kinh nghieäm vaø ñôøi soáng cuûa chuùng ta ñöôïc ñaûm nhaän trong aùnh saùng Tin Möøng, nhaèm muïc ñích höôùng nhöõng quyeát ñònh caù nhaân vaø xaõ hoäi ñeán nhöõng ñieàu toát ñeïp". [62] Ñoàng thôøi, toâi xin môøi goïi chuù yù ñeán moät vaøi chöôùc caùm doã ñaëc thuø coù aûnh höôûng ñeán nhöõng ngöôøi laøm muïc vuï.
Traû lôøi coù vôùi nhöõng thaùch ñoá cuûa neàn linh ñaïo truyeàn giaùo
78. Ngaøy nay, chuùng ta gaëp thaáy nhieàu ngöôøi laøm muïc vuï, keå caû nhöõng ngöôøi nam cuõng nhö ngöôøi nöõ ñöôïc thaùnh hieán, hoï baän loøng quaù ñaùng veà töï do caù nhaân vaø söï thö giaûn cuûa mình ñeán ñoä xem taùc vuï cuûa mình chæ laø phaàn phuï cuûa ñôøi soáng mình, nhö thöû khoâng phaûi laø moät phaàn thuoäc caên tính thaät söï cuûa mình. Ñoàng thôøi, ñôøi soáng taâm linh ñöôïc ñoàng hoùa vôùi moät vaøi thöïc haønh toân giaùo coù theå mang ñeán cho mình moät nieàm an uûi naøo ñoù, nhöng khoâng khuyeán khích gaëp gôõ ngöôøi khaùc, daán thaân vaøo theá giôùi hay say meâ coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Do ñoù, ngöôøi ta coù theå nhaän thaáy ôû nôi nhieàu taùc nhaân cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, duø hoï coù caàu nguyeän, moät chuû nghóa caù nhaân raát maïnh, moät cuoäc khuûng hoaûng caên tính vaø baàu nhieät huyeát nguoäi laïnh. Ñaây laø ba teä naïn töï cung caáp nhieân lieäu cho nhau.
79. Ñoâi khi neàn vaên hoùa truyeàn thoâng cuûa chuùng ta vaø vaøi giôùi trí thöùc truyeàn taûi söù ñieäp Giaùo Hoäi vôùi moät caùi nhìn hoaøi nghi vaø yeám theá. Keát quaû laø, nhieàu ngöôøi laøm muïc vuï, duø hoï coù caàu nguyeän, phaùt trieån moät loaïi maëc caûm khieán hoï töông ñoái hoùa hoaëc che giaáu caên tính vaø nhöõng nieàm xaùc tín Ki-toâ giaùo cuûa mình. Ñieàu naøy saûn sinh moät voøng luaån quaån. Roát cuoäc hoï khoâng caûm thaáy haïnh phuùc vôùi nhöõng baïn ñoàng moân vaø vôùi söù vuï cuûa mình; hoï khoâng toaøn taâm toaøn löïc thi haønh söù vuï Phuùc AÂm Hoùa cuûa mình vaø ñieàu naøy laøm yeáu ñi söï daán thaân cuûa mình. Cuoái cuøng, hoï boùp ngheït nieàm vui truyeàn giaùo baèng caùch quaù baän taâm laø neân gioáng moïi ngöôøi vaø coù ñöôïc nhöõng gì moïi ngöôøi ñeàu coù. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa naøy quaû thaät bò boù buoäc, vaø hoï daâng hieán ít naêng löïc vaø thôøi gian raát haïn cheá cho coâng cuoäc naøy.
80. Nhöõng ngöôøi laøm muïc vuï quaû thaät coù theå rôi vaøo chuû nghóa töông ñoái, duø kieåu maãu linh ñaïo ñaëc thuø cuûa hoï nhö theá naøo ñi nöõa hay neáp gaáp tö duy cuûa hoï nhö theá naøo ñi nöõa, chuû nghóa naøy cho thaáy thaäm chí coøn nguy hieåm hôn chuû nghóa töông ñoái ñaïo lyù. Noù phaûi coù lieân heä ñeán nhöõng quyeát ñònh saâu xa nhaát vaø noäi taïi nhaát ñònh höôùng neáp soáng cuûa hoï. Chuû nghóa töông ñoái thöïc tieån naøy heä taïi ôû nôi vieäc haønh xöû nhö theå khoâng coù Thieân Chuùa, ñöa ra nhöõng quyeát ñònh nhö theå khoâng coù ngöôøi ngheøo, hoaïch ñònh nhöõng muïc ñích nhö theå khoâng coù tha nhaân, laøm vieäc nhö theå chöa coù ai ñoùn nhaän Tin Möøng. Caàn nhaán maïnh raèng thaäm chí vaøi ngöôøi roõ raøng coù nhöõng xaùc tín ñaïo lyù vaø taâm linh vöõng chaéc thöôøng hay rôi vaøo loái soáng daãn ñeán vieäc gaén boù vôùi söï an toaøn kinh teá, hoaëc öôùc muoán quyeàn löïc hay vinh quang traàn theá baèng baát cöù giaù naøo, hôn laø daâng hieán ñôøi mình cho tha nhaân trong söù vuï. Chuùng ta ñöøng ñeå mình bò cöôùp maát loøng nhieät thaønh truyeàn giaùo!
Traû lôøi khoâng vôùi tính vò kyû vaø söï löôøi bieáng taâm linh
81. Ñoâi khi chuùng ta raát caàn tính naêng ñoäng truyeàn giaùo ñeå ñem muoái vaøo ñôøi vaø aùnh saùng vaøo traàn gian, thì nhieàu giaùo daân sôï raèng hoï bò ñoøi hoûi phaûi ñaûm nhaän coâng vieäc toâng ñoà naøo ñoù, neân tìm caùch troán traùnh baát kyø traùch nhieäm naøo ñeå khoûi maát thôøi gian raûnh roãi cuûa mình. Chaúng haïn, ngaøy nay thaät laø khoù ñeå gaëp thaáy giaûng vieân giaùo lyù ñöôïc ñaøo taïo haún hoøi laïi saün loøng tieáp tuïc daïy giaùo lyù trong nhieàu naêm. Cuõng xaûy ra nhö vaäy ñoái vôùi caùc linh muïc, caùc ngaøi tìm heát moïi caùch ñeå baûo veä thôøi gian thö giaûn cuûa mình. Ñieàu naøy thöôøng laø do söï kieän laø ngöôøi ta caûm thaáy moät nhu caàu ñoäc ñoaùn ñeå baûo veä cho baèng ñöôïc söï töï do caù nhaân cuûa mình, nhö theå nhieäm vuï Phuùc aâm Hoùa laø moät chaát ñoäc nguy hieåm thay vì laø moät lôøi ñaùp traû haân hoan tröôùc tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng trieäu taäp chuùng ta vaøo söù vuï vaø laøm cho coâng vieäc chuùng ta ñöôïc sinh hoa keát quaû. Moät soá ngöôøi khoâng chòu daán thaân troïn veïn cho coâng vieäc truyeàn giaùo, roát cuoäc hoï soáng trong tình traïng teâ lieät vaø löôøi bieáng.
82. Vaán ñeà khoâng luoân luoân laø ngöôøi ta hoaït ñoäng quaù möùc, nhöng ñuùng hôn ngöôøi ta ñaûm nhaän hoaït ñoäng caùch toài teä, khoâng coù ñoäng löïc thích ñaùng, khoâng coù neàn linh ñaïo thaâm nhaäp vaøo hoaït ñoäng vaø taïo nieàm thích thuù cho hoaït ñoäng. Do ñoù, coâng vieäc trôû neân nhaøm chaùn chöù khoâng caàn thieát, thaäm chí ñoâi khi sinh beänh. Thay vì moät söï meät moõi thoûa maõn vaø vui söôùng, laïi laø moät söï meät nhoïc caêng thaúng, phieàn toaùi, khoù chòu vaø cuoái cuøng khoâng theå kham noåi. Chöùng beänh löôøi bieáng muïc vuï naøy coù theå do nhieàu nguyeân nhaân. Moät soá ngöôøi rôi vaøo chöùng beänh aáy vì hoï lao mình vaøo nhöõng döï aùn phi thöïc teá vaø khoâng haøi loøng vôùi nhöõng vieäc vöøa söùc mình. Coøn moät soá ngöôøi khaùc, vì hoï thieáu kieân nhaãn trong tieán trình hoaøn thieän tieäm tieán; hoï muoán taát caû moïi söï töø trôøi rôi xuoáng. Coøn moät soá ngöôøi khaùc nöõa, vì hoï gaén boù vôùi vaøi döï aùn vaø vaøi öôùc mô haûo huyeàn veà söï thaønh coâng. Cuõng khoâng thieáu moät soá ngöôøi khaùc, vì hoï ñaõ ñaùnh maát hôïp ñoàng thaät söï vôùi daân chuùng vaø khoâng coøn tha thieát thieát gì ñeán coâng vieäc cuûa mình ñeán ñoä hoï chæ chaêm chuù daùn maét vaøo baûn ñoà chæ ñöôøng chöù khoâng chính cuoäc haønh trình. Nhöõng ngöôøi khaùc nöõa rôi vaøo chöùng beänh naøy vì hoï khoâng coù khaû naêng chôø ñôïi, hoï muoán chi phoái nhòp ñieäu cuûa cuoäc soáng. Ngaøy nay, söï noân noùng muoán coù keát quaû ngay khieán cho nhöõng ngöôøi laøm muïc vuï khoù loøng dung thöù baát cöù ñieàu gì boác muøi baát ñoàng, thaát baïi, pheâ phaùn, thaäp giaù.
83. Do ñoù, moái ñe doïa lôùn nhaát daàn daàn loä dieän: "chuû nghóa thöïc duïng aûm ñaïm cuûa ñôøi soáng thöôøng ngaøy trong Giaùo Hoäi, trong ñoù moïi vieäc xem ra dieãn tieán bình thöôøng, nhöng thöïc teá, ñöùc tin ñang suy sup vaø thoaùi hoùa thaønh taâm trí heïp hoøi". [63] Moät khoa taâm lyù naám moà thaät söï phaùt trieån vaø daàn daàn bieán caùc Kitoâ höõu thaønh nhöõng xaùc öôùp trong vieän baûo taøng. Vôõ moäng vôùi thöïc taïi, vôùi Giaùo Hoäi vaø vôùi chính mình, hoï traûi qua moät côn caùm doã thöôøng haèng laø baùm víu vaøo noãi buoàn mô hoà, khoâng coù hy voïng, côn caùm doã naøy naém chaët taâm hoàn töïa nhö "thöù buøa chuù quyù giaù nhaát cuûa quyû".[64] Duø ñöôïc môøi goïi toûa chieáu aùnh saùng vaø thoâng truyeàn söï soáng, cuoái cuøng hoï bò vöôùng maéc vaøo nhöõng ñieàu chæ taïo ra boùng toái vaø söï chaùn chöôøng noäi taâm, vaø tieâu huûy daàn daàn baàu nhieät huyeát ñoái vôùi coâng vieäc toâng ñoà. Veà taát caû ñieàu naøy, toâi laäp laïi: chuùng ta ñöøng ñeå cho mình bò cöôùp maát nieàm vui loan baùo Tin Möøng!
Traû lôøi khoâng vôùi chuû nghóa bi quan voâ boå
84. Nieàm vui Tin Möøng laø nieàm vui maø khoâng ai vaø khoâng gì coù theå laáy maát ñi ñöôïc khoûi chuùng ta (x. Ga 16, 22). Nhöõng teä naïn cuûa theá giôùi chuùng ta - vaø nhöõng teä naïn cuûa Giaùo Hoäi - khoâng phaûi laø nhöõng lôøi baøo chöõa ñeå bieän mình cho vieäc suy giaûm söï daán thaân vaø nguoäi laïnh loøng nhieät tình cuûa chuùng ta. Chuùng ta haõy nhìn thaúng vaøo chuùng nhö nhöõng thaùch ñoá coù theå giuùp chuùng ta lôùn leân. Vôùi ñoâi maét ñöùc tin, chuùng ta coù theå thaáy aùnh saùng maø Chuùa Thaùnh Thaàn luoân luoân toûa chieáu giöõa ñeâm toái, ñöøng bao giôø queân raèng "ÔÛ ñaâu toäi loãi ñaõ lan traøn, ôû ñoù aân suûng caøng chöùa chan gaáp boäi" (Rm 5: 20). Ñöùc tin cuûa chuùng ta bò thaùch ñoá ñeå phaân ñònh röôïu coù theå ñöôïc bieán ñoåi töø nöôùc nhö theá naøo vaø luùa coù theå moïc leân giöõa coû daïi nhö theá naøo. Naêm möôi naêm sau Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, chuùng ta khoán khoå vì nhöõng phieàn toaùi cuûa thôøi ñaïi mình vaø maát ñi tinh thaàn laïc quan ngaây thô; tuy nhieân, chuùng ta caøng thöïc tieån hôn, ñieàu ñoù khoâng muoán noùi raèng chuùng ta ít tin töôûng vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn hôn hoaëc ít quaûng ñaïi hôn. Theo chieàu höôùng naøy, chuùng ta coù theå nghe moät laàn nöõa nhöõng lôøi cuûa Chaân Phöôùc Gioan XXIII, vaøo ngaøy ñaùng nhôù, ngaøy 11 thaùng 10 naêm 1962: "Ñoâi khi chuùng ta phaûi nghe, vôùi nhieàu aân haän, tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi, duø ñöôïc loøng nhieät thaønh ñoát chaùy, thieáu nhaän thöùc thaän troïng vaø ñieàu ñoä. Trong thôøi hieän ñaïi naøy, hoï khoâng thaáy baát cöù ñieàu gì ngoaøi nhöõng doái traù vaø phaù hoaïi#Chuùng ta caûm thaáy raèng chuùng ta buoäc phaûi khoâng taùn thaønh vôùi caùc ngoân söù loan baùo ñieàu baát haïnh naøy, hoï luoân tieân baùo tai hoïa, nhö theå ngaøy taän theá saép ñeán gaàn roài. Vaøo thôøi ñaïi chuùng ta, ôn Quan Phoøng ñang daãn chuùng ta ñeán moät traät töï môùi veà nhöõng moái quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, nhöõng moái quan heä naøy, baèng nhöõng noå löïc con ngöôøi vaø thaäm chí vöôït treân taát caû nhöõng trieån voïng, tröïc chæ ñeán söï hoaøn thaønh keá hoaïch cao vôøi vaø voâ phöông doø thaáu cuûa Thieân Chuùa, trong ñoù moïi söï, thaäm chí nhöõng trôû löïc cuûa con ngöôøi, daãn ñeán ñieàu toát laønh lôùn lao hôn cho Giaùo Hoäi". [65]
85. Moät trong nhöõng caùm doã nghieâm troïng hôn daäp taét duõng khí vaø baàu nhieät huyeát ñoù laø tinh thaàn chuû baïi, tinh thaàn naøy bieán chuùng ta thaønh nhöõng keû bi quan, baát maõn vaø vôõ moäng, "nhöõng keû chæ bieát nhìn ñôøi baèng caëp kính maøu ñen". Khoâng ai coù theå ra traän neáu khoâng naém chaéc phaàn thaéng. Neáu chuùng ta baét tay vaøo vieäc maø thieáu loøng tin, chuùng ta ñaõ thua moät nöõa cuoäc chieán roài vaø choân vuøi taøi naêng cuûa mình. Trong khi yù thöùc caùch ñau ñôùn nhöõng khieám khuyeát cuûa mình, chuùng ta phaûi tieán böôùc chöù khoâng chòu ñaàu haøng, ghi nhôù trong taâm trí mình nhöõng lôøi Chuùa ñaõ noùi vôùi thaùnh Phao-loâ, "Ôn suûng cuûa Thaày ñaõ ñuû cho con roài vì söùc maïnh cuûa Thaày ñöôïc bieåu loä troïn veïn trong söï yeáu ñuoái" (2Cor 12: 9). Cuoäc khaûi hoaøn Ki-toâ giaùo luoân luoân laø Thaùnh Giaù, ñoàng thôøi cuõng laø moät côø hieäu chieán thaéng, vì theá ngöôøi ta mang Thaùnh Giaù naøy vôùi taám loøng noàng naøn trìu meán ñeå choáng laïi nhöõng cuoäc taán coâng cuûa ma quyû. Thaàn döõ chuû baïi laø anh em cuûa teân caùm doã muoán taùch luùa ra khoûi coû daïi tröôùc thôøi cuûa noù; ñoù laø thaønh quaû cuûa vieäc thieáu tin töôûng do töø taâm traïng xao xuyeán vaø thaùi ñoä ích kyû.
86. Trong vaøi nôi, vieäc sa maïc hoùa taâm linh ñaõ roõ raøng loä dieän, vì moät soá xaõ hoäi coá gaéng xaây döïng maø khoâng coù Thieân Chuùa hoaëc nhoå taän goác reã Kitoâ giaùo cuûa mình. ÔÛ nhöõng nôi ñoù "theá giôùi Kitoâ giaùo ñang trôû neân caèn coãi vaø kieät queä nhö moät vuøng ñaát ñaõ bò khai thaùc quaù möùc ñeán noãi bieán thaønh sa maïc".[66] Trong caùc ñaát nöôùc khaùc, vieäc choáng ñoái Ki-toâ giaùo baèng baïo löïc baét eùp ngöôøi Kitoâ höõu phaûi che daáu ñöùc tin cuûa mình ngay taïi queâ höông yeâu daáu cuûa mình. Ñaây laø moät loaïi ñau khoå khaùc cuûa sa maïc. Nhöng gia ñình vaø sôû laøm vieäc cuõng coù theå laø nôi khoâ caèn, tuy nhieân ôû ñoù ñöùc tin phaûi ñöôïc gìn giöõ vaø phaûi ñöôïc thoâng truyeàn. Nhöng "chính khôûi ñi töø kinh nghieäm veà sa maïc naøy, töø söï troáng roãng naøy, maø chuùng ta coù theå khaùm phaù nieàm vui cuûa ñöùc tin, taàm quan troïng soáng coøn cuûa noù ñoái vôùi chuùng ta, nam cuõng nhö nöõ. Trong sa maïc, chuùng ta taùi khaùm phaù giaù trò cuûa ñieàu gì laø thieát yeáu ñeå soáng. Quaû thaät, trong theá giôùi ngaøy nay coù voâ vaøn daáu chæ, thöôøng ñöôïc dieãn taû caùch maëc nhieân hay tieâu cöïc, veà côn khaùt Thieân Chuùa, ñoái vôùi yù nghóa toái haäu cuûa cuoäc ñôøi. Vaø trong sa maïc, ngöôøi ta caàn nhöõng ngöôøi coù ñöùc tin, nhöõng ngöôøi, baèng maãu göông cuûa chính ñôøi soáng hoï, vaïch roõ con ñöôøng veà Ñaát Höùa vaø giöõ nieàm hy voïng sinh ñoäng". [67] Trong nhöõng hoaøn caûnh naøy, chuùng ta ñöôïc môøi goïi laø nhöõng nguoàn nöôùc tröôøng sinh töø ñoù nhöõng ngöôøi khaùc coù theå uoáng. Ñoâi khi ñieàu naøy trôû thaønh Thaùnh Giaù naëng neà, nhöng chính töø Thaùnh Giaù, töø caïnh söôøn bò ñaâm thaâu cuûa Ngöôøi, maø Chuùa chuùng ta ñaõ hieán maïng soáng mình cho chuùng ta nhö nguoàn nöôùc tröôøng sinh. Chuùng ta ñöøng ñeå cho mình bò cöôùp maát nieàm hy voïng!
Traû lôøi coù vôùi nhöõng moái quan heä môùi ñöôïc Chuùa Kitoâ ñem ñeán
87. Ngaøy nay, khi caùc maïng löôùi vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng cuûa con ngöôøi ñaõ thöïc hieän nhöõng tieán boä chöa töøng coù, chuùng ta caûm nhaän söï thaùch ñoá laø gaëp thaáy vaø chia seû söï huyeàn nhieäm cuûa cuoäc soáng chung, laø keát thaân vaø gaëp gôõ, laø môû roäng voøng tay thaân aùi ñoùn nhaän nhau vaø nöông töïa vaøo nhau, laø böôùc vaøo con nöôùc ngaäp traøn, tuy hoãn loaïn, ñeå coù theå thöïc söï traûi nghieäm tình baèng höõu, ñoàng hoäi ñoàng thuyeàn, cuoäc haønh höông thaùnh. Nhöõng trieån voïng lôùn lao hôn cho vieäc truyeàn thoâng thaät söï bieán thaønh nhöõng trieån voïng lôùn lao hôn cho vieäc gaëp gôõ vaø lieân ñôùi vôùi heát moïi ngöôøi. Neáu chuùng ta coù theå böôùc theo con ñöôøng naøy, seõ laø toát ñeïp, an uûi, giaûi thoaùt vaø chan chöùa hy voïng bieát bao! Ra khoûi chính mình vaø chung böôùc vôùi ngöôøi khaùc thaät laø laønh maïnh cho chuùng ta. Töï ñoùng kheùp mình laø neám chaát ñoäc cay ñaéng trong chính mình, nhaân loaïi seõ trôû neân toài teä hôn vì moãi löïa choïn ích kyû cuûa chuùng ta.
88. Lyù töôûng Kitoâ giaùo luoân luoân laø lôøi môøi goïi chuùng ta khaéc phuïc tính ña nghi ngôø vöïc, noãi sôï haõi ñaùnh maát ñôøi soáng rieâng tö cuûa mình, ñoù laø taát caû nhöõng thaùi ñoä töï veä maø theá giôùi ngaøy nay aùp ñaët treân chuùng ta. Nhieàu ngöôøi tìm caùch thoaùt khoûi ngöôøi khaùc vaø aån nuùp vaøo cuoäc soáng tieän nghi rieâng cuûa mình, hoaëc trong nhoùm nhoû baïn thaân, töø boû khía caïnh hieän thöïc xaõ hoäi cuûa Tin Möøng. Cuõng nhö moät soá ngöôøi muoán moät Ñöùc Kitoâ thuaàn tuùy thieâng lieâng, khoâng baèng xöông baèng thòt vaø khoâng Thaùnh Giaù, hoï cuõng muoán nhöõng moái lieân heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi ñöôïc trang bò bôûi nhöõng thieát bò tinh vi, bôûi nhöõng maøn aûnh vaø nhöõng heä thoáng coù theå môû hay taét baèng meänh leänh. Trong khi ñoù, Tin Möøng thöôøng haèng baûo vôùi vôùi chuùng ta raèng chuùng ta phaûi lieàu mình gaëp gôõ tröïc dieän vôùi ngöôøi khaùc maø söï hieän dieän theå lyù cuûa hoï chaát vaán chuùng ta, vôùi noãi ñau khoå vaø nhöõng caàu xin cuûa hoï, vôùi nieàm vui cuûa hoï lan sang chuùng ta trong moät söï töông taùc thaân tình vaø lieân læ giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Ñöùc tin chaân thaät vaøo Con Thieân Chuùa nhaäp theå khoâng theå naøo taùch rôøi khoûi vieäc töï hieán, khoûi tö caùch hoäi vieân trong coäng ñoàng, khoûi söï phuïc vuï, khoûi söï hoøa giaûi vôùi ngöôøi khaùc. Con Thieân Chuùa qua vieäc nhaäp theå ñaõ trieäu taäp chuùng ta vaøo cuoäc caùch maïng ñaày loøng nhaân aùi.
89. Söï coâ laäp, moät phieân baûn cuûa thuyeát noäi taïi, coù theå ñöôïc dieãn taû ôû nôi söï ñoäc laäp giaû taïo khoâng coù choã cho Thieân Chuùa. Tuy nhieân, ôû nôi tính hieän thöïc cuûa toân giaùo, söï coâ laäp cuõng coù theå maëc laáy hình thöùc cuûa chuû nghóa tieâu thuï tinh thaàn xöùng hôïp vôùi chuû nghóa caù nhaân khoâng laønh maïnh cuûa chính mình. Vieäc trôû veà söï thaùnh thieâng vaø vieäc truy tìm neàn linh ñaïo daáu aán thôøi ñaïi rieâng cuûa chuùng ta laø nhöõng hieän töôïng maäp môø. Ngaøy nay, söï thaùch ñoá cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø chuû nghóa voâ thaàn maø laø nhu caàu phaûi traû lôøi caùch thích ñaùng cho côn khaùt Thieân Chuùa cuûa nhieàu ngöôøi, keûo hoï tìm caùch thoûa maõn noãi khao khaùt naøy baèng nhöõng giaûi phaùp xa laùnh hoaëc baèng moät Ñöùc Gieâ-su khoâng baèng xöông baèng thòt, Ngöôøi khoâng ñoøi hoûi chuùng ta baát cöù ñieàu gì lieân quan ñeán tha nhaân. Neáu nhöõng ngöôøi naøy khoâng gaëp thaáy ôû nôi Giaùo Hoäi moät neàn linh ñaïo coù theå chöõa laønh hoï, giaûi thoaùt hoï vaø tuoân ñoå söï soáng vaø bình an treân hoï, ñoàng thôøi trieäu taäp hoï vaøo söï hieäp thoâng huynh ñeä vaø thaønh quaû truyeàn giaùo, thì hoï seõ coøn tieáp nhaän nhöõng giaûi phaùp chaúng laøm cho cuoäc soáng cuûa hoï thaät söï nhaân baûn vaø cuõng chaúng laøm saùng danh Thieân Chuùa.
90. Nhöõng hình thöùc ñích thaät cuûa taâm tình toân giaùo bình daân thì nhaäp theå, bôûi vì chuùng sinh ra töø cuoäc nhaäp theå cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo trong neàn vaên hoùa bình daân. Vì lyù do naøy, chuùng ñoøi hoûi moái lieân heä caù nhaân, khoâng vôùi nhöõng naêng löïc hay quyeàn naêng taâm linh mô hoà, nhöng vôùi Thieân Chuùa, vôùi Ñöùc Kitoâ, vôùi Ñöùc Maria, vôùi caùc thaùnh. Nhöõng taâm tình moä ñaïo naøy laø baèng xöông baèng thòt, chuùng coù dieän maïo. Chuùng coù khaû naêng coå vuõ nhöõng moái lieân heä chöù khoâng cho pheùp cuoäc ñaøo taåu. Trong nhöõng thaønh phaàn khaùc nhau cuûa xaõ hoäi chuùng ta, chuùng ta thaáy con ngöôøi caøng ngaøy caøng bò cuoán huùt vaøo nhöõng hình thöùc ña daïng cuûa moät "neàn linh ñaïo veà söï phuùc lôïi" phaân ly khoûi baát kyø ñôøi soáng coäng ñoàng naøo, hay cuûa moät "khoa thaàn hoïc veà söï thònh vöôïng" taùch bieät khoûi traùch nhieäm ñoái vôùi anh chò em cuûa mình, hay cuûa nhöõng kinh nghieäm phi nhaân vò khoâng gì khaùc hôn laø moät hình thöùc quy höôùng veà mình.
91. Moät thaùch ñoá quan troïng chính laø chuùng ta seõ khoâng bao giôø gaëp thaáy baát kyø giaûi phaùp naøo neáu chuùng ta chaïy troán khoûi moái lieân heä cuûa chính mình vôùi Thieân Chuùa cuõng nhö töø choái daán thaân phuïc vuï ngöôøi khaùc. Ngaøy nay ñieàu naøy thöôøng haèng xaûy ra khi caùc tín höõu tìm caùch troán traùnh hay giöõ khoaûng caùch vôùi tha nhaân, hoaëc aâm thaàm troán chaïy töø nôi naøy ñeán nôi khaùc hay töø coâng vieäc naøy ñeán coâng vieäc khaùc, chöù khoâng taïo ra nhöõng moái daây lieân heä saâu xa vaø vöõng chaéc vôùi nguwoøi khaùc. "Imaginatio locorum et mutatio multos fefellit" (nghóa laø söï töôûng töôïng vaø ñoåi choã ñaõ löøa doái nhieàu ngöôøi) [68] Ñaây laø moät phöông thuoác giaû hieäu phaù hoaïi taâm hoàn vaø ñoâi khi caû theå xaùc nöõa. Chuùng ta caàn phaûi giuùp ngöôøi khaùc nhaän ra raèng caùch theá duy nhaát laø hoïc caùch gaëp gôõ ngöôøi khaùc vôùi thaùi ñoä ñuùng ñaén, nghóa laø chaáp nhaän hoï vaø coi hoï laø nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh maø khoâng coù baát kyø cöôõng khaùng trong loøng. Toát hôn nöõa laø hoïc tìm gaëp Chuùa Gieâsu ôû khuoân maët cuûa ngöôøi khaùc, ôû nôi tieáng noùi cuûa hoï, ôû nôi nhöõng lôøi caàu xin cuûa hoï. Vaø hoïc chòu ñau khoå trong voøng tay cuûa Ñöùc Gieâsu chòu ñoùng ñinh heã khi naøo chuùng ta bò ñaû kích moät caùch baát coâng hay gaëp phaûi söï voâ ôn boäi nghóa, maø khoâng bao giôø chaùn naõn vì chuùng ta quyeát ñònh soáng tình huynh ñeä. [69]
92. Quaû thaät, ôû ñoù chuùng ta thaáy mình ñöôïc chöõa laønh thaät söï, bôûi vì caùch thöùc chuùng ta lieân ñôùi vôùi ngöôøi khaùc thaät söï chöõa laønh chuùng ta chöù khoâng laøm suy nhöôïc chuùng ta, ñaây laø moät tình huynh ñeä huyeàn nhieäm, moät tình huynh ñeä chieâm nieäm. Chính tình yeâu huynh ñeä giuùp chuùng ta thaáy söï cao caû linh thaùnh cuûa ngöôøi thaân caän, gaëp thaáy Thieân Chuùa ôû nôi moãi con ngöôøi, dung thöù nhöõng phieàn toaùi cuûa cuoäc soáng chung baèng caùch baùm chaët vaøo tình yeâu Thieân Chuùa, môû roäng taám loøng vaø tìm kieám haïnh phuùc cho tha nhaân nhö Cha treân trôøi laøm. ÔÛ ñaây vaø luùc naøy, nhaát laø ôû nôi maø chuùng ta laø "ñaøn chieân beù nhoû" (Lc 12: 32), caùc moân ñeä cuûa Chuùa ñöôïc môøi goïi soáng nhö moät coäng ñoàng ñeå laø muoái cho ñôøi vaø aùnh saùng cho traàn gian (x. Mt 5: 13-16). Hoï ñöôïc môøi goïi laøm chöùng veà moät caùch soáng chung thöôøng haèng môùi, trung thaønh vôùi Tin Möøng. [70] Chuùng ta ñöøng ñeå cho mình bò cöôùp maát coäng ñoàng!
Traû lôøi khoâng vôùi theá tuïc taâm linh
93. Theá tuïc taâm linh naáp sau daùng veû moä ñaïo vaø thaäm chí yeâu meán Giaùo Hoäi, noù heä taïi ôû nôi vieäc tìm kieám vinh quang cho con ngöôøi vaø phuùc lôïi cho mình chöù khoâng laø vinh quang cho Thieân Chuùa. Ñoù laø ñieàu Chuùa khieån traùch ngöôøi Phariseâu: "Caùc oâng toân vinh laãn nhau vaø khoâng tìm kieám vinh quang phaùt xuaát töø Thieân Chuùa duy nhaát, thì laøm sao caùc oâng coù theå tin ñöôïc?" (Ga 5: 44). Ñaây laø moät caùch theá tinh vi ñeå tìm "lôïi ích cho mình, chöù khoâng tìm lôïi ích cho Ñöùc Gieâsu Kitoâ" (Ph 2: 21). Theá tuïc taâm linh naøy maëc laáy nhieàu hình thöùc, tuøy thuoäc vaøo nhöõng loaïi ngöôøi vaø nhöõng nhoùm ngöôøi maø noù xaâm nhaäp daàn daàn. Vì noù döïa vaøo cung caùch beà ngoaøi coù hoïc thöùc, noù khoâng luoân luoân ñöôïc lieân keát vôùi toäi loãi beân ngoaøi; moïi vieäc xem ra phaûi laø nhö vaäy. Nhöng neáu nhö noù xaâm nhaâp vaøo Giaùo Hoäi, "noù coøn voâ cuøng gaây tai hoïa hôn baát kyø theá tuïc naøo khaùc chæ ñôn thuaàn luaân lyù". [71]
94. Tính theá tuïc naøy coù theå ñöôïc ñoå ñaày nhieân lieäu baèng hai caùch coù moái lieân heä hoã töông saâu xa. Caùch thöù nhaát laø söùc haáp daãn cuûa thuyeát ngoä ñaïo, moät ñöùc tin thuaàn tuùy chuû quan maø moái quan taâm duy nhaát cuûa noù laø moät kinh nghieäm naøo ñoù hay moät loaït caùc yù töôûng vaø vaøi maãu thoâng tin ñöôïc coi laø an uûi vaø soi saùng, nhöng cuoái cuøng giam kín ñoái töôïng trong nhöõng tö töôûng vaø caûm xuùc rieâng cuûa mình. Caùch thöù hai laø chuû thuyeát taân Pelagus cuûa nhöõng ngöôøi chæ tin vaøo nhöõng quyeàn naêng cuûa mình vaø caûm thaáy mình troåi vöôït treân nhöõng ngöôøi khaùc bôûi vì mình tuaân giöõ moät soá qui luaät hay vì mình vaãn moät möïc trung thaønh vôùi moät kieåu maãu Coâng Giaùo rieâng bieät töø xa xöa. Moät ñaïo lyù ñöôïc cho laø laønh maïnh hay moät kyû luaät daãn ñeán moät chuû nghóa öu tuù ñoäc taøi chæ bieát nghó ñeán caùi ñuùng cuûa mình, nhôø ñoù thay vì rao giaûng Tin Möøng, ngöôøi ta phaân tích vaø xeáp loaïi ngöôøi khaùc, vaø thay vì môû roäng cöûa cho aân suûng, ngöôøi ta laøm caïn kieän nhöõng naêng löïc cuûa mình vaøo vieäc kieåm tra vaø kieåm chöùng. Trong caû hai tröôøng hôïp, ngöôøi ta khoâng thöïc söï quan taâm ñeán Chuùa Gieâsu Kitoâ hoaëc ngöôøi khaùc. Ñaây laø nhöõng bieåu hieän cuûa moät hoïc thuyeát noäi taïi ñaët con ngöôøi laøm trung taâm (immanentisme anthropocentrique). Thaät khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc raèng löïc ñaåy loan baùo Tin Möøng ñích thaät coù theå troài leân töø nhöõng hình thöùc keùm chaát löôïng cuûa Kitoâ giaùo.
95. Tính theá tuïc gaây haïi naøy loä roõ ôû nôi moät soá thaùi ñoä xem ra ñoái nghòch nhau, tuy nhieân taát caû ñeàu coù chung moät kyø voïng laø "thao tuùng khoâng gian cuûa Giaùo Hoäi". ÔÛ nôi moät soá ngöôøi, chuùng ta thaáy moái baän taâm phoâ tröông ñoái vôùi phuïng vuï, ñaïo lyù vaø uy tín cuûa Hoäi Thaùnh, nhöng khoâng coù baát kyø moái quan taâm gì ñeán vieäc Tin Möøng coù taùc ñoäng thöïc söï treân daân Thieân Chuùa vaø nhöõng nhu caàu cuï theå cuûa thôøi hieän taïi. Theo caùch naøy, ñôøi soáng Giaùo Hoäi bieán thaønh moät taùc phaåm cuûa vieän baûo taøng hoaëc ñieàu gì ñoù nhö laø vaät sôû höõu cuûa vaøi ngöôøi öu tuyeån. ÔÛ nôi nhöõng ngöôøi khaùc, theá tuïc taâm linh naøy aån nuùp sau söï quyeán ruõ ñaày nhöõng thaønh tích xaõ hoäi vaø chính trò, hoaëc sau tính töï haøo veà khaû naêng ñieàu haønh caùc coâng vieäc thöïc tieån, hoaëc sau noãi aùm aûnh veà nhöõng chöông trình töï löïc caùnh sinh. Noù cuõng coù theå ñöôïc theå hieän ra ôû nôi moái quan taâm laø ñöôïc ngöôøi khaùc nhìn thaáy, ôû nôi cuoäc soáng xaõ hoäi ñaày veû haøo nhoaùng beân ngoaøi nhö nhöõng cuoäc hoïp maët, tieäc tuøng, tieáp taân. Noù cuõng coù theå daãn ñeán tình traïng taâm lyù ngheà nghieäp, baän roän vôùi vieäc ñieàu haønh, thoáng keâ, lòch trình vaø löôïng giaù, maø nhöõng ngöôøi ñöôïc thuï höôûng chính khoâng phaûi laø daân Thieân Chuùa, maø laø Giaùo Hoäi nhö moät ñònh cheá. AÁn tín cuûa Ñöùc Kitoâ nhaäp theå, chòu ñoùng ñinh vaø soáng laïi, khoâng hieän dieän; nhöõng nhoùm ngöôøi thaân tín vaø öu tuyeån ñöôïc hình thaønh, ngöôøi ta khoâng coá coâng ra ñi tìm kieám nhöõng ngöôøi ôû xa hay ñaùm ñoâng bao la ñang khao khaùt Ñöùc Kitoâ. Baàu nhieät huyeát loan baùo Tin Möøng ñöôïc thay theá bôûi ñôøi soáng höôûng thuï troáng roãng, töï maõn vaø buoâng thaû.
96. Loái tö duy naøy cuõng nuoâi döôõng thoùi hö danh cuûa nhöõng ngöôøi baèng loøng coù moät soá ít quyeàn haønh vaø thaø laø vò töôùng cuûa ñaïo quaân baïi traän hôn laø moät ngöôøi lính trôn trong moät ñôn vò vaãn kieân cöôøng chieán ñaáu. Bao laàn chuùng ta öôùc mô nhöõng ñeà aùn toâng ñoà vó ñaïi, ñöôïc hoaïch ñònh kyû löôõng, chaúng khaùc gì nhöõng töôùng baïi traän! Nhö vaäy, chuùng ta töø choái lòch söû cuûa chuùng ta vôùi tö caùch laø Giaùo Hoäi, moät lòch söû veû vang vì ñuùng laø lòch söû cuûa hy sinh, cuûa nhöõng hy voïng vaø nhöõng ñaáu tranh haøng ngaøy, cuûa moät cuoäc ñôøi taän tuïy trong vieäc phuïc vuï vaø trung thaønh vôùi coâng vieäc, bôûi vì taát caû moïi coâng vieäc ñeàu ñoøi hoûi "ñoå moà hoâi soâi nöôùc maét". Traùi laïi, chuùng ta hoang phí thôøi giôø vaøo chuyeän chæ ngoài ñoù maø baøn luaän "chuùng ta caàn phaûi laøm gì" - theo tieáng Taây Ban Nha, toâi goïi ñieàu naøy toäi "neân laøm" - töông töï nhö chuyeän caùc baäc thaày taâm linh vaø caùc chuyeân gia muïc vuï ñöùng treân cao maø truyeàn nhöõng chæ thò xuoáng, coøn chính mình thì khoâng buoàn ñoäng ngoùn tay. Chuùng ta nuoâng chieàu trí töôûng töôïng voâ taän cuûa mình maø khoâng tieáp xuùc vôùi cuoäc soáng vaø nhöõng khoù khaên thöïc söï cuûa daân mình.
97. Nhöõng ai ñaõ rôi vaøo tinh thaàn theá tuïc naøy thì töï cho mình treân keû khaùc vaø khinh thöôøng keû khaùc, hoï baùc boû lôøi ngoân söù cuûa anh chò em mình, hoï laøm maát uy tín nhöõng ai neâu leân nhöõng thaéc maéc, hoï quen thoùi vaïch laù tìm saâu ôû nôi anh chò em mình vaø chaêm chuùt boä daïng beân ngoaøi cuûa mình. Hoï chæ môû loøng ra cho moät chaân trôøi haïn heïp cuûa tính thöôøng tình vaø tö lôïi cuûa mình, do ñoù hoï cuõng khoâng bieát ruùt ra baøi hoïc töø nhöõng toäi loãi cuûa mình cuõng khoâng chaân thaønh môû roäng taám loøng tha thöù. Ñaây laø moät söï hö hoûng khuûng khieáp nguïy trang döôùi caùi veû beân ngoaøi toát laønh. Chuùng ta caàn phaûi traùnh ñieàu naøy baèng caùch laøm cho Giaùo Hoäi thöôøng haèng ra khoûi chính mình, quy höôùng söù vuï cuûa Giaùo Hoäi vaøo Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ vaø daán thaân cho ngöôøi ngheøo. Xin Thieân Chuùa cöùu thoaùt chuùng ta khoûi moät Giaùo Hoäi theá tuïc vôùi nhöõng caïm baãy taâm linh vaø muïc vuï beà ngoaøi! Theá tuïc taâm linh ngoät ngaït naøy chæ coù theå ñöôïc chöõa laønh nhôø hít thôû baàu khí trong laønh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng giaûi thoaùt chuùng ta khoûi thoùi quy höôùng veà mình, khoaéc treân mình moät taâm tình toân giaùo beân ngoaøi khoâng coù Thieân Chuùa. Chuùng ta ñöøng ñeå cho mình bò cöôùp maát Tin Möøng!
Traû lôøi khoâng vôùi chieán tranh giöõa chuùng ta
98. Bieát bao nhieâu cuoäc chieán tranh xaûy ra trong Daân Thieân Chuùa vaø trong caùc coäng ñoàng khaùc nhau cuûa chuùng ta! Trong nhöõng vuøng laân caän cuûa chuùng ta vaø ôû sôû laøm vieäc, bieát bao nhieâu cuoäc chieán tranh maø ngöôøi ta gaây ra do thoùi tham lam vaø tính ñoá kî, ngay caû giöõa ngöôøi Ki-toâ höõu! Theá tuïc taâm linh daãn ñöa moät soá Kitoâ höõu ñeán chieán tranh vôùi nhöõng Kitoâ höõu khaùc neáu caûn ñöôøng tìm kieám quyeàn löïc, uy theá, thuù vui vaø söï baûo ñaûm kinh teá cuûa mình. Moät soá ngöôøi thaäm chí khoâng baèng loøng soáng nhö moät thaønh vieân cuûa coäng ñoàng Giaùo Hoäi, nhöng trang bò moät tinh thaàn loaïi tröø, taïo neân "phe nhoùm trong loøng coäng ñoàng". Thay vì thuoäc veà toaøn theå Giaùo Hoäi trong taát caû muoân hình vaïn traïng phong phuù cuûa noù, hoï thuoäc veà nhoùm naøy hay nhoùm noï töï cho laø mình khaùc bieät hay ñaëc bieät.
99. Theá giôùi ñang bò raùch naùt taû tôi vì chieán tranh vaø baïo löïc, vaø bò thöông tích bôûi chuû nghóa caù nhaân phoå bieán chia reû ngöôøi naøy vôùi ngöôøi khaùc, ñaët con ngöôøi vaøo vò theá choáng ñoái nhau trong khi theo ñuoåi phuùc lôïi cuûa rieâng mình. Trong nhöõng quoác gia khaùc nhau, nhöõng xung ñoät vaø nhöõng chia reõ töø quaù khöù ñang troài leân. Toâi ñaëc bieät caàu xin caùc Ki-toâ höõu trong caùc coäng ñoàng treân khaép theá giôùi daâng hieán moät chöùng töø raïng ngôøi vaø haáp daãn veà söï hieäp thoâng huynh ñeä. Haõy cho moïi ngöôøi thaùn phuïc caùch theá anh chò em aân caàn chaêm soùc nhau, caùch theá anh chò em khuyeán khích nhau vaø ñoàng haønh vôùi nhau: "Moïi ngöôøi seõ nhaän bieát anh em laø moân ñeä cuûa Thaày ôû ñieåm naøy: laø anh em coù loøng yeâu thöông nhau" (Ga 13: 35). Ñaây laø lôøi caàu nguyeän tha thieát cuûa Chuùa Gieâ-su leân cuøng Chuùa Cha: "Ñeå taát caû neân moät, nhö Cha ôû trong con vaø con ôû trong Cha ñeå hoï cuõng ôû trong chuùng ta. Nhö vaäy, theá gian seõ tin raèng Cha ñaõ sai con" (Ga 17:21). Haõy coi chöøng chöôùc caùm doã cuûa thoùi ghen tuoâng ñoá kî! Taát caû chuùng ta ñoàng hoäi ñoøng thuyeàn vaø höôùng ñeán cuøng moät beán bôø! Chuùng ta haõy caàu xin Chuùa ban ôn cho chuùng ta ñeå chuùng ta haõnh dieän veà nhöõng aân ban cuûa moãi ngöôøi, nhöõng aân ban ñoù cuõng thuoäc veà moïi ngöôøi.
100. Nhöõng ngöôøi bò toån thöông vì nhöõng chia reõ trong lòch söû thaät khoù chaáp nhaän lôøi môøi goïi tha thöù vaø hoøa giaûi maø chuùng ta ñöa ra, bôûi vì hoï nghó raèng chuùng ta ñang coá tình laøm ngô noãi ñau cuûa hoï hay yeâu caàu hoï queân ñi kyù öùc vaø nhöõng lyù töôûng cuûa hoï. Nhöng neáu hoï nhìn thaáy nhöõng chöùng töø cuûa caùc coäng ñoàng huynh ñeä vaø hoøa giaûi chaân thöïc, hoï seõ gaëp thaáy chöùng töø ñoù laáp laùnh vaø haáp daãn. Toâi luoân caûm thaáy raát ñau loøng khi khaùm phaù ra raèng laøm theá naøo moät soá coäng ñoàng Ki-toâ höõu vaø thaäm chí nhöõng ngöôøi ñöôïc thaùnh hieán, coù theå dung thöù nhöõng hình thöùc ña daïng cuûa haän thuø, chia reõ, vu oan giaù hoïa, traû thuø, ñoá kî vaø öôùc muoán aùp ñaët moät soá yù töôûng cuûa mình vôùi baát cöù giaù naøo, thaäm chí keå caû baùch haïi töïa nhö saên baét phuø thuûy. Chuùng ta seõ Phuùc AÂm hoùa ai neáu chuùng ta haønh xöû nhö theá?
101. Chuùng ta haõy xin Chuùa giuùp chuùng ta hieåu luaät tình yeâu. Thaät toát laønh bieát bao khi coù luaät naøy! Thaät toát laønh bieát maáy khi chuùng ta yeâu thöông nhau, treân heát moïi söï! Vaâng, treân heát moïi söï! Lôøi khuyeân nhuû cuûa thaùnh Phao-loâ tröïc tieáp gôûi ñeán moãi ngöôøi chuùng ta: "Ðöøng ñeå cho söï aùc thaéng ñöôïc mình, nhöng haõy laáy thieän maø thaéng aùc" (Rm 12: 21). Vaø theâm: "Khi laøm ñieàu thieän, chuùng ta ñöøng naûn chí" (Gl 6: 9). Taát caû chuùng ta ñeàu coù nhöõng ñieàu mình thích vaø nhöõng ñieàu mình khoâng thích, vaø coù leõ chính vaøo thôøi ñieåm naøy chuùng ta ñang töùc giaän vôùi moät ai ñoù. Ít ra chuùng ta haõy thaân thöa vôùi Chuùa: "Laïy Chuùa, con töùc giaän vôùi ngöôøi naøy keû noï. Con caàu nguyeän cho anh aáy vaø chò aáy". Caàu nguyeän cho ngöôøi maø chuùng ta töùc giaän laø moät böôùc tieán thaät ñeïp trong tình yeâu, vaø laø moät haønh vi Phuùc AÂm Hoùa. Chuùng ta haõy laøm nhö vaäy hoâm nay! Chuùng ta ñöøng ñeå cho mình bò cöôùp maát lyù töôûng huyng ñeä!
Nhöõng thaùch ñoá khaùc cuûa Giaùo Hoäi
102. Noùi caùch ñôn giaûn, giaùo daân laø ña soá daân Thieân Chuùa ñoâng ñaûo. Tieåu soá nhöõng thöøa taùc vieân chöùc thaùnh ñang phuïc vuï hoï. Giaùo daân moãi ngaøy moãi yù thöùc hôn veà caên tính vaø söù vuï cuûa mình trong Giaùo Hoäi. Chuùng ta coù theå caäy nhôø nhieàu ngöôøi giaùo daân, maëc duø vaãn chöa ñuû, nhöõng ngöôøi coù moät nhaän thöùc thaâm caên coá ñeá veà coäng ñoàng vaø moät loøng trung thaønh lôùn lao vôùi caùc taùc vuï baùc aùi, daïy giaùo lyù vaø cöû haønh ñöùc tin. Ñoàng thôøi, söï kieän ngöôøi giaùo daân yù thöùc roõ raøng veà traùch nhieäm cuûa mình treân neàn taûng bí tích Röûa Toäi vaø bí tích Theâm Söùc cuûa mình khoâng xem ra gioáng nhö nhau ôû moïi nôi. Trong vaøi tröôøng hôïp, chính vì nhöõng ngöôøi giaùo daân chöa ñöôïc ñaøo taïo caàn thieát ñeå ñaûm nhaän nhöõng troïng traùch. Trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc, chính vì trong caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông, ngöôøi giaùo daân ñaõ khoâng tìm thaáy choã ñöùng cuûa mình ñeå coù tieáng noùi vaø hoaït ñoäng, do bôûi cheá ñoä giaùo só trò quaù möùc khoâng cho hoï ñöa ra quyeát ñònh. Thaäm chí neáu nhieàu giaùo daân hieän nay tham gia vaøo nhöõng thöøa taùc vuï giaùo daân, söï tham gia naøy khoâng ñöôïc phaûn chieáu ôû nôi vieäc thaám nhaäp caùc giaù trò Kitoâ giaùo vaøo caùc khu vöïc xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá. Söï tham gia naøy thöôøng vaãn bò troùi buoäc vaøo nhöõng taùc vuï trong Giaùo Hoäi maø khoâng coù moät söï daán thaân thöïc söï trong vieäc aùp duïng Tin Möøng vaøo vieäc bieán ñoåi xaõ hoäi. Vieäc ñaøo taïo giaùo daân vaø coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa thuoäc ñôøi soáng chuyeän nghieäp vaø trí thöùc bieåu thò moät thaùch ñoá muïc vuï quan troïng.
103. Giaùo Hoäi nhaän bieát söï ñoùng goùp khoâng theå thieáu cuûa nöõ giôùi cho xaõ hoäi nhôø ñoä nhaïy beùn, tröïc giaùc vaø moät soá kyû naêng ñaëc bieät cuûa hoï, maø nam giôùi khoâng theå baèng. Theo toâi, chaúng haïn nhö moái quan taâm ñaëc bieät cuûa ngöôøi phuï nöõ ñoái vôùi tha nhaân ñöôïc dieãn taû caùch ñaëc thuø, chung nhaát, ôû nôi tình maãu töû. Toâi saün loøng nhìn nhaän raèng nhieàu ngöôøi phuï nöõ chia seû traùch nhieäm muïc vuï vôùi caùc linh muïc, giuùp höôùng daãn daân chuùng, gia ñình vaø caùc nhoùm, ñoàng thôøi daâng hieán nhöõng ñoùng goùp môùi vaøo vieäc suy tö thaàn hoïc. Nhöng chuùng ta vaãn caàn taïo ra nhöõng cô hoäi roäng lôùn hôn ñeå söï hieän dieän cuûa nöõ giôùi caøng ngaøy caøng roõ neùt hôn trong Giaùo Hoäi. Bôûi vì "ngöôøi ta caàn thieân taøi nöõ giôùi baèng taát caû caùch dieãn taû trong ñôøi soáng cuûa xaõ hoäi, söï hieän dieän cuûa nöõ giôùi cuõng phaûi ñöôïc baûo veä nôi laøm vieäc" [72] vaø trong nhöõng boái caûnh ña daïng, nôi nhöõng quyeát ñònh quan troïng ñöôïc thöïc hieän, caû trong Giaùo Hoäi laãn trong caùc cô caáu xaõ hoäi.
104. Nhöõng ñoøi hoûi phaûi toân troïng quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa phuï nöõ döïa vaøo nieàm xaùc tín vöõng chaéc raèng nam cuõng nhö nöõ ñeàu bình ñaúng trong phaåm giaù ñaët ra cho Hoäi Thaùnh nhöõng vaán ñeà thaùch ñoá saâu xa khoâng theå laõng traùnh ñöôïc. Chöùc linh muïc daønh cho nam giôùi, nhö moät daáu chæ cuûa Ñöùc Ki-toâ Phu Quaân, Ñaáng hieán maïng mình trong Bí Tích Thaùnh Theå, moät vaán ñeà khoâng ñöôïc ñem ra thaûo luaän, nhöng coù theå gaây neân baát ñoàng ñaëc bieät neáu quyeàn ban bí tích ñöôïc ñoàng nhaát vôùi quyeàn haønh caùch khaùi quaùt. Phaûi nhôù raèng khi chuùng ta noùi veà quyeàn ban bí tích "chuùng ta ôû trong phaïm vi chöùc naêng, chöù khoâng phaïm vi phaåm giaù vaø söï thaùnh thieän". [73] Chöùc linh muïc thöøa taùc laø moät phöông tieän ñöôïc Chuùa Gieâsu söû duïng ñeå phuïc vuï daân Ngöôøi, nhöng phaåm giaù cao quyù cuûa chuùng ta xuaát phaùt töø bí tích Röûa Toäi, bí tích maø taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù theå ñaït ñöôïc. Vieäc linh muïc ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Ki-toâ laø Ñaàu - töùc laø nguoàn chính yeáu cuûa aân suûng - khoâng haøm yù ñeà cao vò linh muïc leân treân taát caû nhöõng ngöôøi khaùc. Trong Giaùo Hoäi, caùc chöùc naêng "khoâng giuùp cho moät ngöôøi cao troïng hôn nhöõng ngöôøi khaùc". [74] Thöïc ra, moät phuï nöõ, Ñöùc Meï Maria, coøn quan troïng hôn caùc Giaùm Muïc. Ngay caû khi chöùc naêng cuûa chöùc linh muïc thöøa taùc ñöôïc keå laø "phaåm traät", chuùng ta phaûi nhôù raèng "chöùc naêng naøy ñöôïc hoaøn toaøn xeáp ñaët thöù töï theo söï thaùnh thieän cuûa caùc chi theå Ñöùc Kitoâ".[75] Chìa khoùa vaø troïng ñieåm cuûa chöùc naêng khoâng phaûi laø quyeàn haønh ñöôïc hieåu nhö quyeàn thoáng trò, nhöng quyeàn naêng quaûn trò bí tích Thaùnh Theå; ñaây laø nguoàn goác naêng quyeàn cuûa chöùc linh muïc, luoân luoân laø ñeå phuïc vuï daân chuùng. Ñieàu naøy ñöa ra moät thaùch ñoá lôùn cho caùc muïc töû vaø caùc thaàn hoïc gia, laø nhöõng ngöôøi coù nhieäm vuï giuùp nhaän bieát ñaày ñuû hôn nhöõng gì ñieàu naøy ñoøi hoûi coù lieân quan ñeán vai troø khaû thi cuûa phuï nöõ khi ñöa ra nhöõng quyeát ñònh quan troïng trong caùc laõnh vöïc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng Giaùo Hoäi.
105. Muïc vuï giôùi treû, nhö ñöôïc toå chöùc theo truyeàn thoáng, cuõng ñaõ chòu taùc ñoäng cuûa nhöõng thay ñoåi xaõ hoäi. Giôùi treû thöôøng khoâng tìm thaáy nhöõng caâu traû lôøi cho nhöõng noãi baän loøng cuûa hoï, nhöõng nhu caàu cuûa hoï, nhöõng vaán ñeà cuûa hoï vaø nhöõng veát thöông cuûa hoï trong nhöõng cô caáu thoâng thöôøng. Vôùi tö caùch nhöõng ngöôøi tröôûng thaønh, chuùng ta thaáy khoù maø kieân nhaãn laéng nghe nhöõng ngöôøi treû, ñaùnh giaù cao nhöõng noãi baän loøng vaø nhöõng ñoøi hoûi cuûa hoï, vaø noùi vôùi hoï baèng ngoân ngöõ maø hoï coù theå hieåu ñöôïc. Cuøng vì lyù do ñoù, nhöõng noã löïc cuûa chuùng ta trong laõnh vöïc giaùo duïc khoâng ñem laïi nhöõng keát quaû mong muoán. Chuùng ta coù theå xem caùc ñoaøn theå vaø caùc phong trao ñöôïc giôùi treû hình thaønh nhö coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng khai môû nhöõng loái ñi môùi ñeå ñaùp öùng nhöõng kyø voïng cuûa hoï vaø noã löïc tìm kieám cuûa hoï ñeå khaùm phaù neàn linh ñaïo saâu xa, cuõng nhö moät caûm thöùc chaân thaät hôn trong vieäc mình thuoäc veà Giaùo Hoäi. Tuy nhieân, vaãn coøn moät nhu caàu ñeå ñaûm baûo raèng caùc ñoaøn theå naøy tham gia caùch tích cöïc vaøo toaøn boä noã löïc muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi.[76]
106. Thaäm chí neáu nhö thaät söï khoâng luoân luoân deå daøng ñeå tieáp caän giôùi treû, thì tieán boä ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong hai laõnh vöïc: moät nhaän thöùc raèng toaøn theå coäng ñoàng ñöôïc môøi goïi ñeå rao giaûng Tin Möøng cho giôùi treû vaø giaùo duïc giôùi treû vaø moät nhu caàu caáp baùch laø phaûi ñeå cho giôùi treû thöïc haønh quyeàn laõnh ñaïo lôùn hôn. Chuùng ta neân nhaän ra raèng baát chaáp cuoäc khuûng hoaûng hieän nay veà söï daán thaân vaø nhöõng moái quan heä coäng ñoàng, nhieàu ngöôøi treû ñang ñoaøn keát laïi tröôùc nhöõng vaán ñeà cuûa theá giôùi chuùng ta vaø ñang ñaûm nhaän nhöõng hình thöùc ña daïng cuûa phong traøo hoaït ñoäng tích cöïc vaø coâng vieäc thieän nguyeän. Moät soá ngöôøi treû döï phaàn vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi vôùi tö caùch laø nhöõng thaønh vieân cuûa nhöõng nhoùm phuïc vuï vaø ñeà xuaát nhöõng saùng kieán truyeàn giaùo ña daïng ôû taïi caùc giaùo phaän cuûa hoï vaø ôû nhöõng nôi khaùc. Thaät ñeïp bieát bao khi thaáy raèng giôùi treû laø nhöõng "nhaø rao giaûng ñöôøng phoá", haân hoan ñem Ñöùc Gieâ-su ñeán moïi ñöôøng phoá, moïi coâng tröôøng vaø moïi ngoùc ngaùch treân traùi ñaát!
107. Nhieàu nôi ñang traûi nghieäm caùi cheát cuûa ôn goïi linh muïc vaø ñôøi soáng thaùnh hieán. Ñieàu naøy thöôøng do thieáu baàu nhieät huyeát toâng ñoà coù söùc laây nhieãm trong caùc coäng ñoàng thieáu vaéng nieàm haêng say vaø söùc haáp daãn. Nôi naøo coù söùc soáng, loøng nhieät thaønh, nieàm khao khaùt ñem Ñöùc Kitoâ ñeán cho ngöôøi khaùc, thì nôi ñoù ôn goïi ñích thöïc seõ phaùt sinh. Ngay caû trong caùc giaùo xöù nôi maø caùc linh muïc khoâng daán thaân caùch ñaëc bieät hay vui töôi, thì ñôøi soáng vaø loøng nhieät thaønh huynh ñeä cuûa coäng ñoàng coù theå ñaùnh thöùc ôû nôi giôùi treû nieàm khao khaùt ñöôïc taän hieán cho Thieân Chuùa vaø cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Ñieàu naøy thaät söï ñaëc bieät neáu moät coäng ñoàng soáng ñoäng nhö theá tha thieát caàu nguyeän cho ôn goïi vaø cam ñaûm ñeà nghò cho giôùi treû con ñöôøng thaùnh hieán ñaëc bieät. Maët khaùc, baát chaáp tình traïng khan hieám ôn goïi, chuùng ta caøng yù thöùc hôn raèng caàn phaûi coù moät moät tieán trình löïa choïn caùc öùng vieân cho thieân chöùc linh muïc toát hôn. Caùc chuûng vieän khoâng theå tieáp nhaän caùc öùng vieân caên cöù vaøo baát cöù moät ñoäng löïc naøo, ñaëc bieät laø khi nhöõng ñoäng löïc aáy lieân quan ñeán tình traïng baáp beânh veà tình caûm, theo ñuoåi quyeàn löïc, vinh quang con ngöôøi vaø phuùc lôïi kinh teá.
108. Nhö toâi ñaõ keå ra ôû treân, toâi ñaõ khoâng tìm caùch ñöa ra moät chuaån ñoaùn ñaày ñuû, nhöng toâi môøi goïi caùc coäng ñoàng boå sung vaø phong phuù hoùa nhöõng vieãn caûnh naøy döïa treân nhöõng nhaän thöùc cuûa hoï veà caùc thaùch ñoá tröïc dieän vôùi coäng ñoàng cuûa hoï vaø caùc coäng ñoàng laân caän vôùi hoï. Toâi hy voïng raèng, khi laøm nhö vaäy, hoï seõ nhaän ra raèng khi naøo coá gaéng ñoïc ra caùc daáu chæ thôøi ñaïi, thaät laø höõu ích khi ñeå taâm laéng nghe giôùi treû vaø nhöõng baäc laõo thaønh. Caû hai bieåu thò nguoàn hy voïng cho moïi ngöôøi. Nhöõng baäc laõo thaønh mang theo vôùi mình kyù öùc vaø söï khoân ngoan töøng traûi, nhö moät lôøi caûnh baùo cho chuùng ta ñöøng daïi doät daãm laïi nhöõng veát xe sai laàm thôøi quaù khöù cuûa chuùng toâi. Nhöõng ngöôøi treû keâu goïi chuùng ta ñoåi môùi vaø loan truyeàn nieàm hy voïng, vì hoï bieåu thò nhöõng höôùng ñi môùi cho nhaân loaïi vaø höôùng chuùng ta ñeán töông lai, chuùng ta ñöøng baùm víu vaøo noãi nhôù thöông nhöõng cô caáu vaø taäp quaùn khoâng coøn ban söï soáng trong theá giôùi ngaøy nay.
109. Nhöõng thaùch ñoá hieän nay laø ñeå vöôït qua. Chuùng ta phaûi thöïc teá, nhöng ñöøng ñaùnh maát nieàm vui, duõng khí vaø söï daán thaân chan chöùa hy voïng! Chuùng ta ñöøng ñeå cho mình bò cöôùp maát sinh löïc truyeàn giaùo!
Chöông 3
Vieäc Coâng Boá Tin Möøng
110. Sau khi ñaõ xem xeùt moät soá thaùch ñoá thôøi nay, giôø ñaây toâi xin noùi veà nhieäm vuï maø chuùng ta ñaûm ñöông trong moïi thôøi vaø ôû moïi nôi, vì "khoâng theå coù coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa thaät neáu khoâng coù vieäc loan baùo moät caùch roõ raøng Ñöùc Gieâ-su laø Chuùa", vaø neáu nhö khoâng "öu tieân giôùi thieäu Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ trong heát moïi hoaït ñoäng Phuùc AÂm Hoùa". [77] Khi nhìn nhaän nhöõng moái quan taâm cuûa caùc Giaùm Muïc AÙ chaâu, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi vôùi caùc ngaøi raèng neáu Giaùo Hoäi "phaûi hoaøn thaønh thieân meänh maø Chuùa ñaõ quan phoøng cho mình, thì öu tieân soá moät cuûa caùc hieàn huynh seõ phaûi laø Phuùc AÂm Hoùa - töùc rao giaûng cuoäc Töû Naïn vaø Phuïc Sinh cöùu ñoä cuûa Ñöc Gieâ-su Ki-toâ moät caùch vui töôi, kieân nhaãn vaø tieäm tieán". [78] Ñieàu naøy cuõng aùp duïng cho taát caû moïi ngöôøi.
I. Toaøn Theå Daân Chuùa Coâng Boá Tin Möøng
111. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa laø nhieäm vuï cuûa Giaùo Hoäi. Giaùo Hoäi, nhö taùc nhaân cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, khoâng chæ laø moät ñònh cheá coù cô caáu vaø phaåm traät; Giaùo Hoäi tieân vaøn laø daân tieán böôùc treân con ñöôøng löõ haønh höôùng ñeán Thieân Chuùa. Giaùo Hoäi chaéc chaén laø moät maàu nhieäm coù coäi nguoàn ôû nôi Thieân Chuùa Ba Ngoâi, tuy nhieân laïi hieän höõu caùch cuï theå trong lòch söû nhö moät daân vöøa löõ haønh vöøa loan baùo Tin Möøng maø khoâng coù baát kyø ñònh cheá naøo coù theå dieãn taû ñöôïc, duø thieát yeáu ñeán maáy ñi nöõa. Toâi xin ñöôïc löu laïi moät luùc theo caùch hieåu Giaùo Hoäi nhö vaäy, maø neàn taûng toái haäu cuûa noù ôû nôi saùng kieán töï do vaø nhaân töø cuûa Thieân Chuùa.
Moät daân cho taát caû moïi ngöôøi
112. Ôn cöùu ñoä maø Thieân Chuùa ban taëng cho chuùng ta laø coâng trình ñaày loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi. Khoâng noã löïc naøo cuûa con ngöôøi, duø toát laønh ñeán maáy ñi nöõa, coù theå giuùp chuùng ta xöùng ñaùng vôùi moät aân ban lôùn lao ñeán nhö theá. Nhôø aân suûng thuaàn khieát cuûa Ngaøi, Thieân Chuùa loâi keùo chuùng ta ñeán vôùi Ngaøi vaø cho chuùng ta ñöôïc hieäp nhaát vôùi Ngaøi. [79] Ngaøi sai phaùi Thaùnh Thaàn cuûa Ngaøi vaøo trong taâm hoàn chuùng ta ñeå laøm cho chuùng ta trôû thaønh con caùi cuûa Ngaøi baèng caùch bieán ñoåi chuùng ta vaø cho chuùng ta coù khaû naêng ñaùp traû tình yeâu cuûa Ngaøi baèng cuoäc soáng cuûa chuùng ta. Giaùo Hoäi ñöôïc Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ sai ñi nhö bí tích cöùu ñoä ñöôïc Thieân Chuùa ban taëng. [80] Qua hoaït ñoäng loan baùo Tin Möøng cuûa mình, Giaùo Hoäi hôïp taùc nhö moät khí cuï cuûa thieân aân, thieân aân naøy hoaït ñoäng khoâng ngöøng vaø voâ phöông doø thaáu. Ñöùc Beâneâñictoâ XVI ñaõ phaùt bieåu nhö vaäy ñuùng vaøo luùc baét ñaàu nhöõng suy tö cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc: "Ñieàu quan troïng laø luoân luoân bieát raèng Lôøi Ñaàu Tieân, saùng kieán thaät, hoaït ñoäng thaät ñeán töø Thieân Chuùa, vaø chæ baèng caùch thaùp nhaäp chuùng ta vaøo saùng kieán thaàn linh naøy, chæ baèng caùch caàu xin saùng kieán thaàn linh naøy, chuùng ta cuõng seõ trôû neân - vôùi Ngaøi vaø trong Ngaøi - nhöõng nhaø loan baùo Tin Möøng". [81] Nguyeân taéc toái thöôïng cuûa aân suûng phaûi laø moät ngoïn haûi ñaêng thöôøng haèng soi saùng nhöõng suy tö cuûa chuùng ta veà coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa.
113. Ôn cöùu ñoä naøy, maø Thieân Chuùa ñaõ thöïc hieän vaø Giaùo Hoäi haân hoan coâng boá, daønh cho taát caû moïi ngöôøi, [82] vaø Thieân Chuùa ñaõ gaëp thaáy moät caùch theá ñeå hieäp nhaát Ngaøi vôùi moãi ngöôøi trong moïi thôøi ñaïi. Ngaøi ñaõ choïn trieäu taäp hoï laïi nhö moät daân chöù khoâng nhö nhöõng caù theå coâ laäp. [83] Khoâng ai coù theå töï mình cöùu mình hay baèng söùc rieâng cuûa mình. Thieân Chuùa haáp daãn chuùng ta baèng caùch chieáu coá ñeán söï ñan keát phöùc taïp cuûa nhöõng moái lieân heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi ñöôïc keá thöøa ôû nôi ñôøi soáng cuûa moät coäng ñoàng nhaân loaïi. Daân maø Thieân Chuùa ñaõ choïn vaø keâu goïi laø chính Giaùo Hoäi. Chuùa Gieâ-su ñaõ khoâng baûo caùc Toâng Ñoà hình thaønh moät nhoùm ñoäc nhaát vaø öu tuyeån. Chuùa Gieâsu ñaõ noùi: "Anh em haõy ñi vaø laøm cho muoân daân thaønh moân ñeä" (Mt 28: 19). Thaùnh Phaoloâ noùi vôùi chuùng ta ôû nôi daân Thieân Chuùa, ôû nôi Giaùo Hoäi "khoâng coøn chuyeän phaân bieät Do-thaùi hay Hy-laïp#nhöng taát caû anh em chæ laø moät trong Ñöùc Ki-toâ" (Gl 3: 28). Vôùi nhöõng ai caûm thaáy xa caùch Thieân Chuùa vaø Giaùo Hoäi, nhöõng ngöôøi sôï haõi vaø laõnh ñaïm, toâi xin ñöôïc noùi ñieàu naøy: Thieân Chuùa, vôùi söï toân troïng vaø yeâu thöông, cuõng ñang keâu goïi anh chò em laø thaønh phaàn cuûa daân Ngaøi!
114. Laø Giaùo Hoäi ñoàng nghóa laø daân Thieân Chuùa, phuø hôïp vôùi keá hoaïch lôùn lao töø tình phuï töû cuûa Ngaøi. Ñieàu naøy muoán noùi raèng chuùng ta phaûi laø men cuûa Thieân Chuùa giöõa nhaân loaïi. Ñieàu aáy coù nghóa coâng boá ôn cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa vaø ñem ôn cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa vaøo trong theá giôùi cuûa chuùng ta, theá giôùi thöôøng laàm ñöôøng laïc loái vaø caàn ñöôïc khích leä, ban nieàm hy voïng vaø taêng cöôøng söùc maïnh treân ñöôøng. Giaùo Hoäi phaûi laø nôi cuûa loøng thöông xoùt ñöôïc ban taëng caùch nhöng khoâng, laø nôi moïi ngöôøi coù theå caûm thaáy ñöôïc tay baét maët möøng, ñöôïc yeâu thöông, tha thöù vaø khuyeán khích ñeå soáng moät ñôøi soáng toát ñeïp cuûa Tin Möøng.
Moät daân coù nhieàu dieän maïo
115. Daân Thieân Chuùa nhaäp theå ôû nôi caùc daân toäc traàn theá, moãi daân toäc ñeàu coù moät neàn vaên hoùa rieâng cuûa mình. Khaùi nieäm vaên hoùa raát coù ích giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc nhöõng caùch dieãn taû ña daïng veà ñôøi soáng Ki-toâ höõu hieän dieän trong Daân Thieân Chuùa. Daân naøy coù lieân quan ñeán loái soáng cuûa moät xaõ hoäi nhaát ñònh, ñeán caùch thöùc ñaëc bieät theo ñoù caùc thaønh vieân lieân heä vôùi nhau, vôùi caùc loaøi thuï taïo khaùc vaø vôùi Thieân Chuùa. Ñöôïc hieåu theo caùch naøy, vaên hoùa bao goàm toaøn theå cuoäc soáng cuûa moät daân toäc. [84] Moãi daân toäc, trong doøng lòch söû cuûa mình, phaùt trieån neàn vaên hoùa cuûa mình vôùi quyeàn töï chuû hôïp phaùp. [85] Ñieàu naøy laø do söï kieän con ngöôøi "töï baûn tính caàn ñeán ñôøi xaõ hoäi" [86] vaø luoân luoân toàn taïi khi quy chieáu ñeán xaõ hoäi, ôû ñoù hoï gaëp thaáy moät caùch theá cuï theå trong moái giao tieáp cuûa mình vôùi thöïc taïi. Con ngöôøi luoân luoân ñöôïc ñònh vò trong moät neàn vaên hoùa: "baûn tính vaø vaên hoùa lieân keát vôùi nhau heát söùc chaëc cheõ". [87] AÂn suûng giaû ñònh vaên hoùa, vaø thieân aân nhaäp theå trong vaên hoùa cuûa nhöõng ngöôøi laõnh nhaän noù.
116. Kitoâ giaùo ñaõ traûi qua hai ngaøn naêm, coù voâ soá ngöôøi ñaõ laõnh nhaän ôn ñöùc tin, ñaõ laøm cho ôn ñöùc tin ñöôïc ñôm boâng keát traùi trong ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa mình vaø chuyeån giao noù baèng ngoân ngöõ thuoäc neàn vaên hoùa rieâng cuûa mình. Heã khi naøo moät coäng ñoàng laõnh nhaän söù ñieäp cöùu ñoä, Chuùa Thaùnh Thaàn phong phuù hoùa neàn vaên hoùa cuûa hoï baèng quyeàn naêng bieán ñoåi cuûa Tin Möøng. Lòch söû Giaùo Hoäi cho thaáy raèng Ki-toâ giaùo khoâng ñôn giaûn chæ coù moät caùch thöùc dieãn taû vaên hoùa duy nhaát, nhöng ñuùng hôn, "vaãn hoaøn toaøn chaân thaät vôùi chính mình, baèng moät loøng trung thaønh kieân vöõng vôùi coâng vieäc coâng boá Tin Möøng vaø truyeàn thoáng Giaùo Hoäi, Ki-toâ giaùo cuõng seõ phaûn aûnh nhöõng dieän maïo khaùc nhau cuûa caùc neàn vaên hoùa vaø cuûa caùc daân toäc trong ñoù noù ñöôïc ñoùn nhaän vaø beùn reã". [88] ÔÛ nôi tính ña daïng cuûa caùc daân toäc, nhöõng daân toäc ñaõ kinh qua thieân aân, moãi thieân aân phuø hôïp vôùi neàn vaên hoùa cuûa daân toäc mình, Giaùo Hoäi dieãn taû Coâng Giaùo tính ñích thöïc cuûa mình vaø tröng ra "veû ñeïp dieän maïo muoân hình muoân veû cuûa mình". [89] Trong nhöõng taäp quaùn Ki-toâ giaùo cuûa moät daân toäc ñöôïc Phuùc AÂm hoùa, Chuùa Thaùnh Thaàn trang ñieåm Giaùo Hoäi, baøy toû nhöõng khía caïnh Maëc Khaûi môùi cuûa Giaùo Hoäi vaø ban cho Giaùo Hoäi moät göông maët môùi. Qua vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa, Giaùo Hoäi "daãn ñöa caùc daân toäc cuõng nhö caùc neàn vaên hoùa rieâng cuûa hoï vaøo trong chính coäng ñoàng cuûa Giaùo Hoäi", [90] vì "moãi neàn vaên hoùa daâng hieán nhöõng giaù trò vaø nhöõng hình thöùc tích cöïc coù theå phong phuù hoùa caùch thöùc maø Tin Möøng ñöôïc rao giaûng, ñöôïc hieåu vaø ñöôïc soáng". [91] Theo caùch naøy, "Giaùo Hoäi ñaûm nhaän nhöõng giaù trò cuûa caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau, vaø trôû thaønh 'sponsa ornata monilibus suis', 'coâ daâu loäng laãy ñieåm trang baèng nhöõng ñoà trang söùc quyù giaù cuûa mình'" (Is 61: 10). [92]
117. Khi ñöôïc hieåu caùch ñuùng ñaén, tính ña daïng vaên hoùa khoâng laø moái ñe doïa cho söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñöôïc Chuùa Cha vaø Chuùa Con sai ñeán, bieán ñoåi taâm hoàn chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta coù khaû naêng gia nhaäp vaøo söï hieäp thoâng hoaøn haûo cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi, nôi maø taát caû ñeàu tìm thaáy söï hieäp nhaát cuûa mình. Chính Ñaáng aáy vun ñaép söï hieäp thoâng vaø söï hoøa hôïp cuûa Daân Thieân Chuùa. Cuõng chính Chuùa Thaùnh Thaàn laø söï hoøa hôïp ñoù, chính xaùc nhö Ngaøi laø moái daây lieân keát tình yeâu giöõa Chuùa Cha vaø Chuùa Con. [93] Chính Ngaøi laø Ñaáng phaùt sinh tính ña daïng phong phuù cuûa nhöõng aân ban, ñoàng thôøi taïo neân söï hieäp nhaát khoâng bao giôø ñoàng daïng nhöng moät söï hoøa hôïp muoân hình vaïn traïng vaø quyeán ruõ. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa haân hoan nhìn nhaän kho taøng ña daïng naøy maø Chuùa Thaùnh Thaàn tuoân ñoå treân Giaùo Hoäi. Chuùng ta seõ khoâng thöøa nhaän söï hôïp lyù cuûa Maàu Nhieäm Nhaäp Theå, neáu nhö chuùng ta nghó veà Kitoâ giaùo nhö laø ñôn vaên hoùa vaø ñôn ñieäu. Thaät ra moät soá neàn vaên hoùa keát hôïp chaët cheõ vôùi coâng vieäc rao giaûng Tin Möøng vaø vôùi söï phaùt trieån tö töôûng Kitoâ giaùo, vì theá söù ñieäp maëc khaûi khoâng ñoàng hoùa vôùi baát kyø neàn vaên hoùa naøo trong soá caùc neàn vaên hoùa aáy; noäi dung cuûa söù ñieäp thì sieâu vaên hoùa. Vì vaäy, trong coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa caùc neàn vaên hoùa môùi hoaëc caùc neàn vaên hoùa chöa chaáp nhaän söù ñieäp Kitoâ giaùo, khoâng nhaát thieát phaûi aùp ñaët moät hình thöùc vaên hoùa ñaëc thuø naøo, cho duø vaên hoùa aáy coù ñeïp ñeõ vaø coå kính theá naøo ñi nöõa, vaøo Tin Möøng. Söù ñieäp maø chuùng ta coâng boá luoân luoân coù moät lôùp aùo vaên hoùa naøo ñoù, nhöng ñoâi khi trong Hoäi Thaùnh, chuùng ta rôi vaøo tình traïng thaàn thaùnh hoùa neàn vaên hoùa rieâng cuûa mình moät caùch voâ ích, vaø quaû thaät baøy toû söï cuoàng tín chöù khoâng laø loøng nhieät thaønh loan baùo Tin Möøng ñích thaät.
118. Caùc Giaùm Muïc Chaâu Ñaïi Döông ñaõ yeâu caàu Giaùo Hoäi "khai trieån moät söï hieåu bieát vaø trình baøy chaân lyù cuûa Ñöùc Kitoâ ñang hoaït ñoäng töø caùc truyeàn thoáng vaø caùc vaên hoùa cuûa mieàn", cuõng nhö ñaõ keâu goïi "taát caû caùc nhaø truyeàn giaùo laøm vieäc trong söï hoøa hôïp vôùi caùc Kitoâ höõu baûn xöù ngoõ haàu baûo ñaûm raèng ñöùc tin vaø ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng hình thöùc chính ñaùng xöùng hôïp vôùi töøng neàn vaên hoùa". [94] Chuùng ta khoâng theå ñoøi hoûi caùc daân toäc cuûa moãi luïc ñòa phaûi dieãn taû ñöùc tin Ki-toâ giaùo cuûa hoï, raäp khuoân theo caùc bieåu thöùc maø caùc quoác gia Chaâu AÂu ñaõ phaùt trieån vaøo thôøi ñieåm ñaëc thuø cuûa lòch söû mình, bôûi vì ñöùc tin khoâng theå bò giôùi haïn vaøo söï hieåu bieát vaø caùch thöùc dieãn taû cuûa baát kyø moät neàn vaên hoùa duy nhaát naøo. [95] Moät söï kieän khoâng theå naøo choái caõi laø khoâng moät neàn vaên hoùa ñoäc nhaát naøo coù theå theå taùt caïn maàu nhieäm cöùu chuoäc cuûa chuùng ta nôi Ñöùc Ki-toâ.
Taát caû chuùng ta laø nhöõng moân ñeä truyeàn giaùo
119. ÔÛ nôi taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, töø ngöôøi ñaàu tieân ñeán ngöôøi cuoái cuøng, quyeàn naêng thaùnh hoùa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñang hoaït ñoäng, thuùc ñaåy chuùng ta döï phaàn vaøo coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Daân Thieân Chuùa laø thaùnh nhôø vieäc xöùc daàu naøy laøm cho hoï baát khaû ngoä trong ñöùc tin ("in credendo"). Ñieàu naøy muoán noùi raèng Daân Thieân Chuùa khoâng laàm laïc trong ñöùc tin, thaäm chí cho duø hoï khoâng theå gaëp thaáy nhöõng ngoân töø ñeå giaûi thích ñöùc tin ñoù. Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn hoï trong söï thaät vaø daãn ñöa hoï ñeán ôn cöùu ñoä. [96] Nhö moät phaàn maàu nhieäm yeâu thöông cuûa Ngaøi daønh cho nhaân loaïi, Thieân Chuùa phuù cho toaøn theå caùc tín höõu moät baûn naêng ñöùc tin - sensus fidei - giuùp hoï phaân ñònh ñieàu gì thöïc söï ñeán töø Thieân Chuùa. Söï hieän dieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho caùc Kitoâ höõu moät söï ñoàng baûn tính (connaturaliteù) vôùi nhöõng thöïc taïi thaàn linh vaø ôn khoân ngoan giuùp hoï coù khaû naêng hieåu bieát nhöõng thöïc taïi qua tröïc giaùc, ngay caû khi hoï thieáu ngoân töø caàn thieát ñeå dieãn taû chuùng caùch chính xaùc.
120. Nhôø bí tích Röûa Toäi cuûa mình, taát caû thaønh vieân cuûa Daân Thieân Chuùa trôû thaønh nhöõng moân ñeä truyeàn giaùo (x. Mt 28:19). Moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, baát keå vò theá cuûa hoï trong Giaùo Hoäi hay trình ñoä giaùo duïc ñöùc tin cuûa hoï, ñeàu laø nhöõng taùc nhaân cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, vaø thaät laø thieáu soùt khi hình dung moät keá hoaïch Phuùc AÂm Hoùa ñöôïc caùc chuyeân vieân thöïc hieän trong khi caùc tín huõu coøn laïi chæ laø nhöõng ngöôøi tieáp nhaän thuï ñoäng. Coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm Hoùa keâu goïi moãi ngöôøi ñaõ laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi phaûi döï phaàn vaøo. Moãi ngöôøi Ki-toâ höõu coù boån phaän, ôû ñaây vaø baây giôø, phaûi daán thaân caùch tích cöïc vaøo coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa; quaû thaät, baát kyø ai ñaõ thaät söï kinh qua tình yeâu cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa thì khoâng caàn ñöôïc huaán luyeän nhieàu thôøi gian vaø daøi laâu ñeå ra ñi vaø coâng boá tình yeâu ñoù. Moãi ngöôøi Ki-toâ höõu laø moät nhaø truyeàn giaùo theo möùc ñoä maø ngöôøi aáy ñaõ gaëp gôõ tình yeâu cuûa Thieân Chuùa nôi Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ; chuùng ta khoâng coøn noùi raèng chuùng ta laø "nhöõng moân ñeä" vaø "nhöõng nhaø truyeàn giaùo", nhöng ñuùng hôn, chuùng ta maõi maõi laø "nhöõng moân ñeä truyeàn giaùo". Neáu chuùng ta khoâng xaùc tín, haõy nhìn vaøo nhöõng moân ñeä tieân khôûi ñoù, nhöõng ngöôøi naøy, ngay sau khi gaëp gôõ aùnh maét cuûa Ñöùc Gieâ-su, haân hoan ra ñi coâng boá: "Chuùng toâi ñaõ gaëp Ñaáng Meâ-si-a" (Ga 1: 41). Ngöôøi phuï nöõ Samaria ñaõ trôû thaønh nhaø truyeàn giaùo ngay sau khi noùi chuyeän vôùi Ñöùc Gieâ-su vaø nhieàu ngöôøi Samaria ñaõ tin vaøo Chuùa Gieâsu "vì lôøi ngöôøi phuï nöõ laøm chöùng" (Ga 4: 39). Thaùnh Phao-loâ cuõng vaäy, sau cuoäc gaëp gôõ cuûa thaùnh nhaân vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, "laäp töùc rao giaûng Chuùa Gieâsu laø Con Thieân Chuùa" (Cv 9:20). Vì theá, chuùng ta coøn chôø ñôïi gì?
121. Dó nhieân, taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi tröôûng thaønh trong coâng vieäc cuûa chuùng ta nhö nhöõng nhaø truyeàn giaùo. Ñoàng thôøi chuùng ta cuõng muoán ñöôïc huaán luyeän toát hôn ñeå tình yeâu cuûa mình ñöôïc ñaøo saâu hôn vaø lôøi chöùng cuûa mình cho Tin Möøng ñöôïc roõ raøng hôn. Theo nghóa naøy, chuùng ta phaûi ñeå cho ngöôøi khaùc thöôøng haèng Phuùc AÂm hoùa mình. Nhöng ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø chuùng ta phaûi hoaõn laïi söù maïng loan baùo Tin Möøng; ñuùng hôn, moãi ngöôøi chuùng ta phaûi tìm thaáy nhöõng caùch theá thoâng truyeàn Ñöùc Gieâ-su duø chuùng ta ñang ôû ñaâu ñi nöõa. Taát caû chuùng ta ñöôïc keâu goïi daâng hieán cho tha nhaân moät chöùng töø minh nhieân cho tình yeâu cöùu ñoä cuûa Chuùa, Ñaáng baát chaáp söï baát toaøn cuûa chuùng ta daâng hieán cho chuùng ta moái thaân tình cuûa Ngöôøi, Lôøi cuûa Ngöôøi, söùc maïnh cuûa Ngöôøi vaø yù nghóa cho cuoäc ñôøi chuùng ta. Trong loøng mình, anh chò em bieát raèng ñôøi soáng seõ laø raát khaùc neáu khoâng coù Ngaøi; ñieàu gì anh chò em ñaõ ngoä ra, ñieàu gì ñaõ giuùp cho anh chò em soáng vaø ban cho anh chò em nieàm hy voïng, chính laø ñieàu anh chò em cuõng caàn phaûi thoâng truyeàn cho nhöõng ngöôøi khaùc. Tình traïng baát toaøn cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø moät lyù do ñöa ra ñeå thoaùi thaùc; traùi laïi, söù vuï laø moät nieàm höng phaán thöôøng haèng khoâng phaûi ñeå mình vaãn cöù uø lyø trong tình traïng taàm thöôøng nhöng ñeå tieáp tuïc lôùn leân. Chöùng töø ñöùc tin maø moãi Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi daâng hieán, khieán chuùng ta phaûi thoát leân cuøng vôùi thaùnh Phao-loâ: "Khoâng phaûi laø toâi ñaõ ñoaït giaûi, hay ñaõ neân hoaøn thieän ñaâu; nhöng toâi ñang coá gaéng chaïy tôùi, mong chieám ñoaït; bôûi leõ chính toâi ñaõ ñöôïc Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ chieám ñoaït" (Pl 3: 12-13).
Söùc maïnh loan baùo Tin Möøng cuûa vieäc ñaïo ñöùc bình daân
122. Nhö vaäy, chuùng ta coù theå thaáy raèng caùc daân toäc khaùc nhau, trong soá ñoù Tin Möøng ñaõ ñöôïc hoäi nhaäp vaên hoùa, laø nhöõng chuû theå taäp theå chuû ñoäng hay nhöõng taùc nhaân cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Bôûi leõ moãi daân toäc laø ngöôøi saùng taïo neàn vaên hoùa rieâng cuûa mình vaø laø nhaân vaät chính cuûa lòch söû rieâng mình. Vaên hoùa laø moät thöïc taïi naêng ñoäng maø moät daân toäc thöôøng haèng taùi taïo; moãi theá heä chuyeån giao cho theá heä sau moät loaït nhöõng caùch theá tieáp caän nhöõng hoaøn caûnh soáng khaùc nhau, theá heä naøy ñeán phieân mình phaûi coâng thöùc hoùa laïi vaên hoùa naøy khi hoï ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaùch ñoá rieâng cuûa mình. Laø con ngöôøi coù nghóa "ñoàng luùc vöøa laø con vöøa laø cha cuûa neàn vaên hoùa maø ngöôøi ta thuoäc veà". [97] Moät khi Tin Möøng ñöôïc hoäi nhaäp vaøo vaên hoùa cuûa moät daân toäc, vaøo tieán trình chuyeån giao vaên hoùa cuûa daân toäc ñoù, thì daân toäc ñoù cuõng chuyeån giao ñöùc tin baèng nhöõng hình thöùc môùi maõi; vì lyù do naøy taàm quan troïng cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa ñöôïc hieåu nhö cuoäc hoäi nhaäp vaên hoùa. Baèng vieäc theå hieän thieân aân thaønh ñôøi soáng rieâng cuûa mình vaø phuø hôïp vôùi thieân khieáu rieâng cuûa mình, moãi thaønh phaàn cuûa Daân Chuùa laøm chöùng cho ñöùc tin maø hoï ñaõ laõnh nhaän vaø phong phuù hoùa ñöùc tin baèng nhöõng caùch dieãn taû môùi vaø huøng hoàn. Ngöôøi ta coù theå noùi raèng "moät daân toäc lieân tuïc Phuùc AÂm hoùa chính mình". [98] ÔÛ ñoù toàn taïi taàm quan troïng ñaëc bieät cuûa vieäc ñaïo ñöùc bình daân, moät caùch dieõn taû chaân thöïc veà hoaït ñoäng truyeàn giaùo boäc phaùt cuûa Daân Thieân Chuùa. Ñaây laø moät tieán trình tieáp dieãn vaø phaùt trieån maø Chuùa Thaùnh Thaàn laø taùc nhaân chính cuûa tieán trình naøy. [99]
123. Taâm tình ñaïo ñöùc bình daân giuùp chuùng ta coù khaû naêng thaáy ñöôïc caùch theá ñöùc tin, moät laàn ñöôïc laõnh nhaän, hieän thaân trong moät neàn vaên hoùa vaø thöôøng haèng ñöôïc chuyeån giao. Tröôùc kia, loøng ñaïo ñöùc bình daân ñaõ bò khinh thöôøng, nay ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù cao trong nhöõng thaäp nieân sau Coâng Ñoàng. Trong Toâng Huaán Evangelii Nuntiandi, Ñöùc Phao-loâ VI ñaõ ñem laïi moät ñoäng löïc coù tính quyeát ñònh trong laõnh vöïc naøy. Trong Toâng Huaán ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ phaùt bieåu raèng loøng ñaïo ñöùc bình daân "bieåu loä nieàm khao khaùt Thieân Chuùa maø chæ nhöõng ngöôøi ngheøo heøn vaø nhöõng ngöôøi ñôn sô môùi coù theå nhaän bieát ñöôïc" [100] vaø raèng "Khi caàn baøy toû loøng tin noù coù theå khieán ngöôøi ta soáng quaûng ñaïi vaø hy sinh ñeán möùc anh huøng". [101] Gaàn chuùng ta hôn, Ñöùc Beâ-neâ-ñic-toâ XVI, khi noùi veà Chaâu Myõ Latinh, ñaõ vaïch ra raèng loøng ñaïo ñöùc bình daân laø moät "kho taøng quyù baùu cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo" trong ñoù "chuùng ta thaáy linh hoàn cuûa caùc daân toäc Myõ Chaâu La-tin". [102]
124. Vaên Kieän Aparecida moâ taû söï phong phuù maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñoå traøn ôû nôi taâm tình ñaïo ñöùc bình daân baèng nhöõng saùng kieán nhöng khoâng cuûa Ngaøi. ÔÛ luïc ñòa thaân yeâu naøy, nôi maø nhieàu Ki-toâ höõu dieãn taû ñöùc tin cuûa mình qua loøng ñaïo ñöùc bình daân, caùc Giaùm Muïc cuõng quy chieáu ñeán loøng moä ñaïo naøy nhö "neàn linh ñaïo bình daân" hay "khoa thaàn bí daân gian". [103] Noù thaät söï laø "moät neàn linh ñaïo nhaäp theå trong vaên hoùa cuûa nhöõng ngöôøi heøn moïn". [104] Noù cuõng khoâng troáng roãng noäi dung; ñuùng hôn, noù khaùm phaù vaø dieãn taû noäi dung ñoù baèng nhöõng bieåu töôïng chöù khoâng baèng lyù luaän, vaø trong haønh vi ñöùc tin daáu nhaán ñöôïc ñaët treân "tin vaøo Thieân Chuùa" ("credere in Deum") hôn treân "tin Thieân Chuùa" ("credere Deum"). [105] Chính laø "moät caùch theá chính ñaùng ñeå soáng ñöùc tin, moät caùch theá ñeå caûm thaáy laø phaàn töû cuûa Hoäi Thaùnh vaø laø caùch theá ñeå laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo". [106] Loøng ñaïo ñöùc bình daân mang theo vôùi mình aân suûng ñeå laø moät nhaø truyeàn giaùo, ñeå ra ñi khoûi chính mình vaø leân ñöôøng haønh höông: "Cuøng nhau haønh trình ñeán caùc thaùnh ñòa vaø tham döï vaøo caùc bieåu hieän khaùc cuûa vieäc ñaïo ñöùc bình daân, cuõng daét theo con caùi cuûa mình hay môøi goïi nhöõng ngöôøi khaùc, töï noù laø moät cöû chæ loan baùo Tin Möøng". [107] Chuùng ta ñöøng tìm caùch kieàm cheá hay lieàu ñieàu chænh quyeàn naêng truyeàn giaùo naøy!
125. Ñeå hieåu thöïc taïi naøy, chuùng caàn phaûi tieáp caän noù vôùi caùi nhìn chaêm chuù cuûa vò Muïc Töû Nhaân Laønh, Ñaáng khoâng tìm caùch ñeå phaùn xeùt, nhöng ñeå yeâu thöông. Chæ töø moái ñoàng caûm chaân thöïc phaùt sinh töø tình yeâu chuùng ta môùi coù theå ñaùnh giaù cao cuoäc soáng thaàn hoïc hieän dieän ôû nôi taâm tình ñaïo ñöùc cuûa caùc daân toäc Ki-toâ giaùo, ñaëc bieät ôû giöõa nhöõng ngöôøi ngheøo heøn cuûa caùc daân toäc naøy. Toâi nghó veà ñöùc tin kieân vöõng cuûa nhöõng baø meï, vöøa chaêm soùc nhöõng ñöùa con ñau oám cuûa mình, maëc duø chæ thuoäc qua loa kinh Tin Kính, tay vöøa laàn traøng haït Maân Coâi; hay ñaët taát caû hy voïng cuûa mình vaøo moät ngoïn neán lung linh trong caên nhaø toài taøn, mieäng laâm raâm ñoïc kinh Kính Maàng ñeå xin Meï phuø hoä; hoaëc aùnh maét trìu meán ngöôùc nhìn leân Chuùa Gieâ-su chòu ñoùng ñinh. Baát cöù ai yeâu meán daân thaùnh cuûa Thieân Chuùa seõ khoâng nhìn thaáy nhöõng haønh ñoäng naøy laø caùch dieãn taû cuûa vieäc tìm kieám Thieân Chuùa thuaàn tuùy nhaân baûn. Chuùng laø bieåu hieän moät cuoäc soáng thaàn hoïc ñöôïc nuoâi döôõng bôûi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhôø Ñaáng aáy Thieân Chuùa ñoå tình yeâu cuûa mình vaøo loøng chuùng ta (x. Rm 5: 5).
126. Neàn taûng cuûa vieäc ñaïo ñöùc bình daân, nhö thaønh quaû cuûa vieäc hoäi nhaäp Tin Möøng vaøo vaên hoùa, laø moät quyeàn naêng tích cöïc cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng maø chuùng ta khoâng ñöôïc ñaùnh giaù thaáp: laøm nhö theá laø khoâng nhaän ra coâng vieäc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Traùi laïi, chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñaåy maïnh vaø taêng cöôøng coâng vieäc thaàn linh ñoù, ngoõ haàu ñaøo saâu tieán trình hoäi nhaäp vaên hoaù khoâng bao giôø chaám döùt. Nhöõng caùch dieãn taû cuûa loøng ñaïo ñöùc bình daân coù nhieàu ñieàu ñeå daïy chuùng ta; ñoái vôùi nhöõng ai coù khaû naêng ñoïc chuùng, chuùng laø ñòa ñieåm thaàn hoïc ñoøi hoûi chuùng ta phaûi chuù yù, ñaëc bieät vaøo luùc chuùng ta ñang mong ñôïi coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm Hoùa.
Ngöôøi vôùi ngöôøi
127. Ngaøy nay, trong khi Giaùo Hoäi tìm caùch traûi nghieäm cuoäc canh taân truyeàn giaùo saâu xa, coù moät loaïi rao giaûng trôû thaønh nhieäm vuï cuûa moãi ngöôøi chuùng ta nhö laø traùch nhieäm haøng ngaøy. Ñoù laø mang Tin Möøng ñeán cho nhöõng ngöôøi maø chuùng ta gaëp, duø hoï laø nhöõng ngöôøi thaân caän cuûa chuùng ta hay nhöõng ngöôøi hoaøn toaøn laï. Ñaây laø vieäc rao giaûng thaân maät xaûy ra trong cuoäc chuyeän troø, ñoù cuõng laø chuyeán vieáng thaêm cuûa nhaø truyeàn giaùo ñeán moät gia ñình. Laø moät moân ñeä coù nghóa laø luoân luoân trong tö theá saün saøng mang tình yeâu cuûa Chuùa Gieâ-su ñeán cho ngöôøi khaùc vaø ñieàu naøy coù theå xaûy ra baát ngôø, ôû baát cöù nôi naøo, treân ñöôøng phoá, nôi quaûng tröôøng, trong luùc laøm vieäc, trong moät cuoäc haønh trình.
128. Trong vieäc rao giaûng naøy, luoân luoân vôùi thaùi ñoä toân troïng vaø töû teá, böôùc ñaàu tieân laø moät cuoäc ñoái thoaïi caù nhaân, khi ngöôøi kia noùi vaø chia seû nieàm vui cuûa mình, nieàm hy voïng cuûa mình vaø noãi baän loøng cuûa mình daønh cho nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa mình, hay bieát bao nhu caàu taâm söï khaùc. Chæ sau ñoù, chuùng ta môùi coù theå neâu ra Lôøi Chuùa, coù theå baèng caùch ñoïc moät caâu Kinh Thaùnh hay keå moät caâu chuyeän, nhöng luoân luoân ghi nhôù trong taâm trí mình söù ñieäp cô baûn: tình yeâu ñích thaân cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ trôû thaønh ngöôøi, Ñaáng ñaõ hieán mình cho chuùng ta, Ñaáng ñang soáng vaø ban taëng cho chuùng ta ôn cöùu ñoä cuûa Ngöôøi vaø tình baèng höõu cuûa Ngöôøi. Söù ñieäp naøy phaûi ñöôïc chia seû vôùi thaùi ñoä khieâm toán nhö moät chöùng töø cuûa ngöôøi luoân luoân saün saøng hoïc hoûi, vôùi nhaän thöùc raèng söï ñieäp thì quaù phong phuù vaø quaù thaâm saâu ñeán möùc luoân luoân vöôït quaù söï hieåu bieát cuûa mình. Ñoâi luùc söù ñieäp coù theå ñöôïc trình baøy tröïc tieáp, ñoâi luùc baèng chöùng töø hay cöû chæ caù nhaân, hay theo caùch thöùc maø Chuùa Thaùnh Thaàn coù theå ñeà nghò trong moät hoaøn caûnh ñaëc thuø ñoù. Neáu tình hình thích hôïp, cuoäc gaëp gôõ truyeàn giaùo vaø huynh ñeä naøy coù theå ñöôïc keát thuùc baèng moät lôøi caàu nguyeän ngaén lieân heä ñeán nhöõng moái quan taâm maø ngöôøi aáy vöøa môùi taâm söï. Theo caùch naøy, ngöôøi aáy seõ traûi nghieäm veà vieäc mình ñöôïc laéng nghe vaø ñöôïc hieåu; ngöôøi aáy seõ bieát raèng hoaøn caûnh ñaëc thuø cuûa mình ñaõ ñöôïc ñaët tröôùc thaùnh nhaân Thieân Chuùa vaø Lôøi Chuùa thaät söï ngoû lôøi vôùi cuoäc ñôøi cuûa mình.
129. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng neân nghó raèng söù ñieäp Tin Möøng phaûi luoân luoân ñöôïc thoâng truyeàn bôûi nhöõng caùch dieãn taû coá ñònh phaûi hoïc thuoäc loøng hay bôûi nhöõng ngoân töø ñaëc thuø dieãn taû moät noäi duøng tuyeät ñoái baát khaû ñoåi thay. Söï thoâng truyeàn naøy xaûy ra theo nhieàu caùch thöùc ñeán möùc khoâng theå moâ taû hay lieät keâ taát caû chuùng, vaø daân Thieân Chuùa, vôùi nhieàu cöû chæ vaø daáu chæ cuûa mình, laø moät chuû theå taäp theå cuûa Tin Möøng. Neáu Tin Möøng ñöôïc gaén chaëc vaøo trong moät neàn vaên hoùa, söù ñieäp khoâng coøn ñöôïc chuyeån giao chæ töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc. Trong caùc quoác gia maø Ki-toâ höõu laø thieåu soá, caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông khoâng chæ khuyeán khích moãi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi coâng boá Tin Möøng, maø coøn phaûi tích cöïc xuùc tieán ít ra caùc hình thöùc hoäi nhaäp vaên hoùa môû ñaàu. Muïc ñích toái haäu phaûi laø Tin Möøng. Moät khi ñöôïc rao giaûng baèng nhöõng phaïm truø thích hôïp vôùi moãi neàn vaên hoùa, Tin Möøng seõ taïo neân moät toång hôïp môùi vôùi neàn vaên hoùa ñaëc thuø ñoù. Ñaây luoân luoân laø moät tieán trình tieäm tieán vaø ñoâi khi chuùng ta coù theå sôï haõi quaù möùc. Nhöng neáu chuùng ta ñeå cho nhöõng nghi nan ngôø vöïc vaø nhöõng noãi sôï haõi kieàm cheá duõng khí cuûa mình, thay vì saùng taïo, chuùng ta seõ vaãn thoaûi maùi maø khoâng thöïc hieän baát kyø moät tieán boä naøo. Trong tröôøng hôïp naøy, chuùng ta seõ khoâng tích cöïc döï phaàn vaøo nhöõng tieán trình lòch söû, nhöng chæ laø nhöõng khaùch baøng quang trong khi Giaùo Hoäi caøng luùc caøng sa laày vaøo tình traïng ao tuø nöôùc ñoïng cuûa ñình ñoán trì treä.
Caùc ñaëc suûng ñeå phuïc vuï söï hieäp thoâng loan baùo Tin Möøng
130. Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng phong phuù hoùa toaøn theå Giaùo Hoäi loan baùo Tin Möøng baèng nhöõng ñaëc suûng khaùc nhau. Nhöõng ñaëc suûng naøy nhaèm ñoåi môùi vaø vun ñaép Giaùo Hoäi. [108] Caùc ñaëc suûng khoâng phaûi laø moät di saûn ñöôïc canh phoøng caån maät vaø ñöôïc uûy thaùc cho moät nhoùm nhoû ñeå baûo veä; ñuùng hôn, chuùng laø nhöõng aân ban cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc hoøa nhaäp vaøo thaân theå Giaùo Hoäi, ñöôïc thu huùt vaøo trung taâm laø Ñöùc Kitoâ, vaø roài ñöôïc höôùng vaøo nieàm höng phaán loan baùo Tin Möøng. Moät daáu chæ chaéc chaén veà tính chính thoáng cuûa moät ñaëc suûng laø ñaëc tính Giaùo Hoäi cuûa noù, noù coù khaû naêng hoøa nhaäp vaøo ñôøi soáng daân Thieân Chuùa vì phuùc lôïi cuûa moïi ngöôøi. Moät ñieàu gì thaät söï môùi ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn gaây neân khoâng caàn che khuaát caùc aân ban khaùc vaø caùc neàn linh ñaïo khaùc ñeå chöùng toû mình. Moät ñaëc suûng caøng höôùng veà troïng taâm Tin Möøng thì vieäc thöïc thi noù seõ caøng coù tính Giaùo Hoäi hôn. Chính ôû nôi söï hieäp thoâng, duø thaät laø ñau ñôùn, maø moät ñaëc suûng ñöôïc coi laø chaân chính vaø sinh hoa keát traùi caùch nhieäm maàu. Döïa treân lôøi ñaùp traû cuûa mình tröôùc söï thaùch ñoá naøy, Giaùo Hoäi coù theå laø moät khuoân maãu cuûa hoøa bình treân theá giôùi.
131. Nhöõng khaùc bieät giöõa nhöõng caù nhaân vaø coäng ñoàng ñoâi khi coù theå cho thaáy laø baát tieän, nhöng Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng laø nguoàn maïch cuûa söï ña daïng naøy, coù theå ruùt ra töø moïi söï moät ñieàu toát laønh vaø bieán noù thaønh moät phöông tieän haáp daãn cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Söï ña daïng luoân luoân phaûi ñöôïc ôn phuø trôï cuûa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn hoøa giaûi; chæ coù Ngaøi môùi coù theå taïo neân söï ña daïng, söï ña phöùc vaø söï hoùa nhieàu, ñoàng thôøi taïo neân söï hieäp nhaát. Khi chuùng ta töï mình khao khaùt söï ña daïng, chuùng ta töï nhoát kín mình, trôû neân ñoäc quyeàn vaø gaây chia reõ. Cuõng vaäy, khi naøo chuùng ta coá gaéng taïo neân söï hieäp nhaát treân neàn taûng cuûa nhöõng tính toaùn phaøm traàn cuûa chuùng ta, roát cuoäc chuùng ta aùp ñaët söï ñoàng ñaïng theo kieåu ñoàng phuïc. Ñieàu naøy chaúng höõu ích gì cho söù maïng cuûa Giaùo Hoäi.
Vaên hoùa, tö töôûng vaø giaùo duïc
132. Coâng boá söù ñieäp Tin Möøng cho nhöõng neàn vaên hoùa khaùc nhau cuõng caàn phaûi coâng boá söù ñieäp Tin Möøng cho nhöõng nhoùm ngöôøi chuyeân nghieäp, khoa hoïc vaø hoïc thuaät. Ñieàu naøy coù nghóa laø moät cuoäc gaëp gôõ giöõa ñöùc tin, lyù trí vaø khoa hoïc nhaèm muïc ñích phaùt trieån nhöõng caùch tieáp caän môùi vaø nhöõng luaän chöùng môùi veà nhöõng vaán ñeà cuûa söï khaû tín, moät khoa hoä giaùo ñaày saùng taïo [109], khoa naøy muoán khuyeán khích moïi ngöôøi môû roäng loøng mình hôn nöõa cho Tin Möøng. Khi moät soá phaïm truø cuûa lyù trí vaø khoa hoïc ñöôïc tieáp nhaän vaøo vieäc coâng boá söù ñieäp, caùc phaïm truø naøy sau ñoù trôû thaønh coâng cuï cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa; nöôùc hoùa thaønh röôïu. Baát cöù ñieàu gì ñöôïc tieáp nhaän thì khoâng chæ ñöôïc cöùu chuoäc maø coøn trôû thaønh moät coâng cuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå soi saùng vaø ñoåi môùi theá giôùi.
133. Moái baän taâm cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo laø ñeán vôùi moïi ngöôøi hay Tin Möøng ñöôïc coâng boá cho taát caû moïi neàn vaên hoùa, thì moái baän taâm naøy vaãn chöa ñuû. Thaàn hoïc - khoâng ñôn giaûn laø thaàn hoïc muïc vuï - trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc khoa hoïc khaùc vaø caùc kinh nghieäm con ngöôøi thì raát quan troïng ñeå chuùng ta phaân ñònh caùch thöùc toát nhaát haàu coù theå ñem söù ñieäp Tin Möøng ñeán nhöõng boái caûnh vaø nhöõng nhoùm ngöôøi thuoäc vaên hoùa khaùc nhau. [110] Daán thaân vaøo coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, Giaùo Hoäi ñaùnh giaù cao vaø khuyeán khích ñaëc suûng cuûa caùc nhaø thaàn hoïc vaø caùc noã löïc trí tueä cuûa hoï trong vieäc thuùc ñaåy cuoäc ñoái thoaïi vôùi theá giôùi cuûa caùc neàn vaên hoùa vaø cuûa caùc khoa hoïc. Toâi keâu goïi caùc nhaø thaàn hoïc thöïc thi nhieäm vuï naøy nhö moät phaàn söù meänh cöùu ñoä cuûa Giaùo Hoäi. Tuy nhieân, khi laøm nhö vaäy, hoï phaûi luoân luoân nhôù raèng Giaùo Hoäi vaø thaàn hoïc hieän höõu ñeå loan baùo Tin Möøng, chöù khoâng chæ haøi loøng vôùi moät thöù thaàn hoïc baøn giaáy.
134. Caùc tröôøng ñaïi hoïc laø nhöõng moâi tröôøng noåi baät ñeå phoái hôïp vaø phaùt trieån söï daán thaân loan baùo Tin Möøng naøy theo caùch thöùc lieân ngaønh vaø hôïp nhaát. Caùc tröôøng Coâng Giaùo luoân luoân coá gaéng keát hôïp coâng taùc giaùo duïc vôùi coâng vieäc coâng boá Tin Möøng caùch roõ raøng, ñoù laø moät ñoùng goùp raát coù giaù trò cho coâng cuoäc Phuùc AÂm hoùa neàn vaên hoùa, ngay caû trong caùc quoác gia vaø caùc thaønh phoá nôi maø nhöõng hoaøn caûnh thuø nghòch thaùch ñoá chuùng ta söû duïng khaû naêng saùng taïo lôùn lao hôn trong vieäc tìm kieám nhöõng phöông phaùp thích hôïp. [111]
II. Baøi Giaûng
135. Baây giôø chuùng ta haõy chuù yù ñeán vieäc rao giaûng trong phuïng vuï, coâng vieäc ñoøi hoûi caùc vò muïc töû phaûi xem xeùt caùch nghieâm tuùc. Toâi xin ñöôïc chuù yù caùch ñaëc bieät, thaäm chí coù phaàn tæ mæ, ñeán baøi giaûng vaø vieäc chuaån bò baøi giaûng, bôûi vì coù raát nhieàu ngöôøi baøy toû moái baän taâm cuûa mình veà thöøa taùc vuï quan troïng naøy vaø chuùng ta khoâng theå ñôn giaûn giaû vôø nhö khoâng hay bieát. Baøi giaûng laø tieâu chuaån ñeå thaåm ñònh söï gaàn guõi vaø khaû naêng thoâng truyeàn cuûa vò muïc töû vôùi daân mình. Chuùng ta bieát raèng caùc tín höõu raát coi troïng baøi giaûng; vaø caû hoï laãn nhöõng thöøa taùc vieân chöùc thaùnh chòu khoå sôû vì nhöõng baøi giaûng: giaùo daân chòu khoå sôû vì phaûi laéng nghe caùc baøi giaûng (thieáu chaát löôïng) vaø giaùo só chòu khoå sôû vì phaûi giaûng nhöõng baøi giaûng nhö theá. Söï theå ñeán noâng noãi nhö vaäy thaät ñaùng buoàn. Treân thöïc teá, baøi giaûng coù theå laø moät kinh nghieäm maõnh lieät vaø haïnh phuùc veà Chuùa Thaùnh Thaàn, moät cuoäc gaëp gôõ ñem laïi nieàm an uûi vôùi Lôøi Chuùa, moät nguoàn maïch thöôøng haèng cuûa vieäc canh taân vaø taêng tröôûng.
136. Chuùng ta haõy ñoåi môùi söï tín nhieäm cuûa mình khi rao giaûng, döïa treân nieàm xaùc tín raèng chính Thieân Chuùa tìm caùch ñeán vôùi con ngöôøi qua nhaø giaûng thuyeát vaø Ngaøi seõ phoâ baøy quyeàn naêng cuûa Ngaøi qua nhöõng lôøi cuûa con ngöôøi. Thaùnh Phaoloâ quaû quyeát nhu caàu phaûi rao giaûng, vì Chuùa khao khaùt ñeán vôùi ngöôøi khaùc nhôø lôøi cuûa chuùng ta (x. Rm 10: 14-17). Nhôø Lôøi Ngöôøi, Chuùa chuùng ta ñaõ chinh phuïc taám loøng cuûa daân chuùng. Daân chuùng töø khaép nôi keùo ñeán vôùi Ngöôøi (x. Mc 1: 45). Nhieàu ngöôøi raát ñoåi ngaïc nhieân khi nghe giaùo huaán cuûa Ngöôøi (x. Mc 6: 2) vaø hoï nhaän thöùc raèng Ngöôøi noùi vôùi hoï nhö moät Ñaáng coù uy quyeàn (x. Mc 1: 27). Nhôø lôøi cuûa mình, caùc Toâng Ñoà, nhöõng ngöôøi Ñöùc Kitoâ ñaõ thieát laäp "ñeå ôû vôùi Ngöôøi vaø ñeå Ngöôøi sai ñi rao giaûng" (Mc 3: 14), ñaõ thu naïp moïi daân nöôùc vaøo Giaùo Hoäi (x. Mc 16: 15, 20).
Boái caûnh phuïng vuï
137. Thaät laø thích ñaùng ñeå nhôù raèng "vieäc coâng boá Lôøi Chuùa trong phuïng vuï, ñaëc bieät trong coäng ñoàng Thaùnh Theå, khoâng phaûi laø thôøi gian daønh ñeå suy nieäm vaø daïy giaùo lyù maø laø cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngaøi, moät cuoäc ñoái thoaïi trong ñoù nhöõng kyø coâng cöùu ñoä ñöôïc coâng boá vaø nhöõng ñoøi hoûi cuûa Giao Öôùc ñöôïc lieân tuïc phaùt bieåu laïi". [112] Baøi giaûng coù moät taàm quan troïng ñaëc bieät do boái caûnh Thaùnh Theå cuûa noù; noù vöôït qua taát caû moïi hình thöùc cuûa moät baøi giaùo lyù nhö laø ñænh ñieåm trong cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngaøi daãn ñeán söï hieäp thoâng bí tích. Baøi giaûng moät laàn nöõa ñaûm nhaän cuoäc ñoái thoaïi maø Thieân Chuùa ñaõ thieát laäp roài vôùi daân Ngaøi. Nhaø thuyeát giaûng phaûi bieát taâm hoàn cuûa coäng ñoàng mình ñeå nhaän ra ôû ñaâu loøng khao khaùt Thieân Chuùa cuûa coäng ñoäng thì soáng ñoäng vaø chaùy boûng, cuõng nhö ôû ñaâu cuoäc ñoái thoaïi ñoù, tröôùc ñaây chan chöùa yeâu thöông, ñaõ bò caûn trôû vaø baây giôø khoâng theå sinh hoa keát quaû.
138. Baøi giaûng khoâng theå laø moät hình thöùc giaûi trí nhö nhöõng hình thöùc giaûi trí ñöôïc caùc phöông tieän truyeàn thoâng trình baøy, nhöng noù phaûi thöïc söï ban söï soáng vaø yù nghóa cho Thaùnh Leã. Baøi giaûng laø moät theå loaïi ñaëc bieät, vì noù laø vieäc rao giaûng ñöôïc ñònh vò trong khuoân khoå cuûa moät cuoäc cöû haønh phuïng vuï; do ñoù noù phaûi ngaén goïn vaø traùnh hình thöùc cuûa moät baøi dieãn vaên hoaëc moät baøi thuyeát trình. Moät nhaø thuyeát giaûng chaéc haún coù khaû naêng giöõ ñöôïc söï chuù yù cuûa thính giaû trong moät giôø, nhöng trong tröôøng hôïp naøy nhöõng lôøi cuûa oâng trôû neân quan troïng hôn vieäc cöû haønh ñöùc tin. Neáu baøi giaûng keùo daøi quaù laâu, noù seõ aûnh höôûng ñeán hai yeáu toá ñaëc tröng cuûa vieäc cöû haønh phuïng vuï: söï caân ñoái cuûa vieäc cöû haønh phuïng vuï vaø nhòp ñieäu cuûa vieäc cöû haønh phuïng vuï. Khi vieäc rao giaûng xaûy ra trong boái caûnh phuïng vuï, noù laø moät phaàn leã vaät ñöôïc daâng leân Chuùa Cha vaø laø trung gian cuûa aân suûng maø Ñöùc Ki-toâ ñoå ra trong suoát Thaùnh Leã. Boái caûnh naøy ñoøi hoûi baøi giaûng phaûi höôùng daãn coäng ñoàng vaø nhaø thuyeát giaûng ñeán söï hieäp thoâng laøm thay ñoåi ñôøi soáng vôùi Ñöùc Ki-toâ trong Bí Tích Thaùnh Theå. Ñieàu naøy muoán noùi raèng nhöõng lôøi cuûa nhaø giaûng thuyeát phaûi ñöôïc xem xeùt caån thaän, ngoû haàu Chuùa, chöù khoâng phaûi thöøa taùc vieân cuûa Ngöôøi, seõ laø trung taâm cuûa söï chuù yù.
Moät cuoäc noùi chuyeän cuûa moät ngöôøi meï
139. Chuùng ta ñaõ noùi raèng Daân Thieân Chuùa, nhôø taùc ñoäng thöôøng haèng noäi taïi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Phuùc AÂm hoùa chính mình luoân maõi. Nguyeân taéc naøy gôïi leân cho caùc nhaø thuyeát giaûng nhöõng haøm yù gì? Nguyeân taéc naøy nhaéc nhôû chuùng ta raèng Giaùo Hoäi laø moät baø meï, vì theá Giaùo Hoäi giaûng daïy theo cung caùch nhö moät baø meï noùi chuyeän vôùi con mình, bieát raèng ñöùa con tin raèng taát caû nhöõng gì meï giaûng daïy nhaèm möu caàu lôïi ích cho mình vì chuùng bieát raèng chuùng ñöôïc meï yeâu thöông. Hôn nöõa, moät ngöôøi meï toát laønh coù theå nhaän ra taát caû nhöõng gì Thieân Chuùa ñang thöïc hieän ôû nôi con caùi mình, laéng nghe nhöõng quan taâm cuûa chuùng vaø hoïc hoûi töø chuùng. Tinh thaàn yeâu thöông ngöï trò trong moät gia ñình vaø höôùng daãn caû meï laãn con trong cuoäc ñoái thoaïi cuûa hoï, ôû ñoù ngöôøi ta daïy vaø hoïc, söûa chöõa vaø ñeà cao nhöõng ñieàu toát. Cuõng töông töï nhö theá trong moät baøi giaûng. Cuõng moät Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng linh höùng caùc saùch Tin Möøng vaø hoaït ñoäng trong Giaùo Hoäi, cuõng linh höùng nhaø thuyeát giaûng ñeå laéng nghe ñöùc tin cuûa Daân Thieân Chuùa vaø tìm gaëp caùch theá rao giaûng thích hôïp ôû moãi Thaùnh Theå. Quaû thaät, baøi giaûng Ki-toâ giaùo gaëp thaáy ôû nôi taâm hoàn cuûa daân vaø neàn vaên hoùa cuûa hoï moät nguoàn nöôùc haèng soáng giuùp nhaø thuyeát giaûng bieát mình phaûi noùi gì vaø phaûi noùi ñieàu ñoù nhö theá naøo. Cuõng nhö taát caû chuùng ta ñeàu thích ngöôøi khaùc noùi vôùi mình baèng tieáng meï ñeû cuûa mình, cuõng vaäy trong ñöùc tin, chuùng ta cuõng muoán ngöôøi ta noùi baèng "vaên hoùa cuûa meï", baèng gioïng noùi queâ quaùn cuûa mình (x. 2Mac 7: 21, 27), vaø chuùng ta saün loøng laéng nghe hôn. Ngoân ngöõ naøy laø moät loaïi aâm nhaïc khôi nguoàn höùng khôûi cho loøng duõng caûm, söùc maïnh vaø nieàm phaán chaán.
140. Boái caûnh naøy, vöøa coù tính caùch maãu töû vöøa coù tính caùch Giaùo Hoäi, trong ñoù cuoäc ñoái thoaïi giöõa Chuùa vôùi daân Ngöôøi xaûy ra, phaûi ñöôïc söï thaân tình cuûa nhaø thuyeát giaûng khích leä, gioïng noùi aám aùp cuûa ngaøi, cung gioïng khieâm toán cuûa ngaøi, nhöõng cöû chæ toaùt leân nieàm vui cuûa ngaøi. Ngay caû baøi giaûng ñoâi khi hôi thieáu söùc haáp daãn, neáu chan chöùa tinh thaàn maãu töû vaø Giaùo Hoäi naøy, thì baøi giaûng aáy seõ luoân luoân saûn sinh nhieàu hoa traùi, töïa nhö nhöõng lôøi khuyeân baûo buoàn chaùn cuûa moät baø meï mang laïi keát quaû, ñuùng thôøi ñuùng buoåi, trong loøng con caùi cuûa baø.
141. Chuùng ta chæ coøn bieát thaùn phuïc nhöõng phöông tieän maø Chuùa ñaõ söû duïng ñeå ñoái thoaïi vôùi daân Ngöôøi, ñeå maëc khaûi maàu nhieäm cuûa Ngöôøi cho moïi ngöôøi, ñeå thu huùt giôùi bình daân baèng nhöõng giaùo huaán vaø nhöõng yeâu saùch cao vôøi cuûa Ngöôøi. Toâi tin raèng bí maät naèm ôû nôi aùnh maét chan chöùa yeâu thöông cuûa Ngöôøi nhìn vaøo daân chuùng, vöôït treân nhöõng yeáu ñuoái vaø sa ngaõ cuûa hoï: "Hôõi ñaøn chieân nhoû beù, ñöøng sôï, vì Cha anh em ñaõ vui loøng ban Nöôùc Trôøi cho anh em" (Lc 12: 32); Chuùa Gieâ-su rao giaûng vôùi tinh thaàn naøy. Hôùn hôû vui möøng trong Chuùa Thaùnh Thaàn, Chuùa Gieâ-su chuùc tuïng Chuùa Cha laø Ñaáng ñaõ loâi keùo nhöõng ngöôøi beù moïn ñeán vôùi Ngöôøi: "Laïy Cha laø Chuùa Teå trôøi ñaát, Con xin ngôïi khen Cha, vì Cha ñaõ giaáu kín khoâng cho baäc khoân ngoan thoâng thaùi bieát nhöõng ñieàu naøy, nhöng laïi maëc khaûi cho nhöõng ngöôøi beù moïn" (Lc 10: 21). Chuùa thöïc söï vui thích noùi chuyeän vôùi daân Ngöôøi, theá neân nhaø thuyeát giaûng phaûi noã löïc thoâng truyeàn nieàm vui nhö vaäy cho thính giaû cuûa mình.
Nhöõng lôøi ñoát chaùy loøng ngöôøi
142. Ñoái thoaïi khoâng chæ thoâng truyeàn chaân lyù, nhöng coøn xuaát phaùt töø nieàm vui thích ñöôïc noùi vaø coøn phong phuù hoùa nhöõng ai dieãn taû tình yeâu cho nhau qua trung gian cuûa nhöõng lôøi noùi. Ñaây laø moät söï phong phuù khoâng heä taïi ôû nôi caùc söï vaät nhöng ôû nôi nhöõng ngöôøi chia seû baûn thaân mình cho nhau trong cuoäc ñoái thoaïi. Moät baøi giaûng thuaàn tuùy veà luaân lyù hoaëc veà tín lyù hay veà chuù giaûi Thaùnh Kinh laøm giaûm bôùt söùc thoâng truyeàn töø taám loøng naøy sang taám loøng khaùc, söùc thoâng truyeàn naøy xaûy ra trong baøi giaûng vaø sôû höõu moät tính caùch haàu nhö bí tích: "Coù ñöùc tin laø nhôø nghe giaûng, maø nghe giaûng laø nghe coâng boá lôøi Ñöùc Ki-toâ" (Rm 10: 17). Trong baøi giaûng, chaân lyù cuøng chung nhòp böôùc tay trong tay vôùi söï thieän vaø söï myõ. Trong baøi giaûng, nhaø thuyeát giaûng khoâng baøn ñeán nhöõng chaân lyù tröøu töôïng hay nhöõng lyù leõ laïnh luøng, nhöng thoâng truyeàn nhöõng hình aûnh ñeïp ñöôïc Chuùa söû duïng ñeå thoâi thuùc ngöôøi tín höõu thöïc thi ñieàu thieän. Kyù öùc cuûa ngöôøi tín höõu, gioáng nhö cuûa Ñöùc Maria, phaûi tuoân traøn nhöõng ñieàu kyø dieäu cuûa Thieân Chuùa. Taâm hoàn cuûa hoï, vui möøng vaø hy voïng khi thöïc thi tình yeâu maø mình ñaõ ñoùn nhaän, seõ nhaän thöùc raèng moãi lôøi Kinh Thaùnh laø moät aân ban tröôùc khi laø moät yeâu saùch.
143. Söï thaùch ñoá cuûa moät baøi giaûng ñöôïc hoäi nhaäp vaên hoùa heä taïi ôû nôi vieäc coâng boá moät toång hôïp chöù khoâng nhöõng yù töôûng hoaëc nhöõng giaù trò rôøi raïc. Toång hôïp cuûa baïn ôû ñaâu thì loøng cuûa baïn ôû ñoù. Söï khaùc bieät giöõa vieäc laøm cho daân chuùng ñöôïc saùng toû baèng moät toång hôïp vaø vieäc laøm cho daân chuùng ñöôïc saùng toû baèng nhöõng yù töôûng rôøi raïc. Ñieàu naøy cuõng töông töï nhö söï khaùc bieät giöõa tình traïng buoàn chaùn vaø söï nhieät tình rung ñoäng loøng ngöôøi. Nhaø thuyeát giaûng coù moät nhieäm vuï tuyeät vôøi nhöng khoù khaên laø keát hôïp nhöõng taám loøng chan chöùa tình yeâu, ñoù laø taám loøng cuûa Chuùa vaø taám loøng cuûa daân Ngöôøi. Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngaøi taêng cöôøng theâm nöõa Giao Öôùc giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngaøi vaø thaét chaëc theâm nöõa moái daây lieân heä yeâu thöông. Trong suoát baøi giaûng, ngöôøi tín höõu giöõ loøng mình im laëng ñeå laéng nghe Thieân Chuùa noùi. Chuùa vaø daân Ngaøi noùi tröïc tieáp vôùi nhau baèng haèng ngaøn caùch maø khoâng caàn baát kyø trung gian naøo. Nhöng trong baøi giaûng caû Thieân Chuùa laãn daân Ngaøi ñeàu muoán moät ai ñoù phuïc vuï nhö moät khí cuï vaø dieãn taû taâm tình cuûa mình ñeå roài sau ñoù moãi beân choïn caùch thöùc ñeå cuoäc chuyeän troø ñöôïc tieáp tuïc. Lôøi Chuùa töï baûn chaát laø moät trung gian vaø ñoøi hoûi khoâng chæ hai ngöôøi ñoái thoaïi, nhöng cuõng moät ngöôøi trung gian, ngöôøi naøy trình baøy ñuùng nhö nhöõng gì maø Lôøi muoán noùi, vì xaùc tín raèng "chuùng toâi khoâng rao giaûng chính mình, nhöng Ðöùc Gieâsu Kitoâ laø Chuùa; coøn chuùng toâi chæ laø ñaày tôù cuûa anh chò em vì Chuùa Gieâsu" (2Cor 4: 5).
144. Noùi töø taám loøng coù nghóa laø loøng chuùng ta khoâng chæ böøng chaùy, nhöng cuõng coøn ñöôïc khai saùng bôûi söï toaøn veïn cuûa Maëc Khaûi vaø bôûi con ñöôøng maø Lôøi Chuùa ñaõ haønh trình trong loøng cuûa Giaùo Hoäi vaø cuûa caùc tín höõu xuyeân suoát lòch söû. Nhö voøng tay yeâu thöông maø Chuùa Cha ñaõ oâm chuùng ta khi chuùng ta ñöôïc röûa toäi vaøo luùc coøn beù, caên tính Ki-toâ giaùo naøy khieán loøng chuùng ta ao öôùc, nhö nhöõng ñöùa con hoang ñaøng - vaø nhöõng ñöùa con yeâu daáu trong loøng cuûa Ñöùc Ma-ri-a - moät voøng tay khaùc, voøng tay cuûa Chuùa Cha ñaày loøng xoùt thöông, Ñaáng ñang chôø ñôïi oâm chuùng ta trong vinh quang. Giuùp caùc tín höõu cuûa chuùng ta caûm thaáy raèng hoï soáng giöõa hai voøng tay naøy laø moät nhieäm vuï khoù khaên nhöng ñeïp ñeõ cuûa ngöôøi rao giaûng Tin Möøng.
III. Chuaån Bò Baøi Giaûng
145. Vieäc chuaån bò baøi giaûng laø moät nhieäm vuï quaù quan troïng ñeán möùc chuùng ta phaûi daønh nhieàu thôøi gian ñeå nghieân cöùu, caàu nguyeän, suy nieäm vaø saùng taïo muïc vuï. Vôùi troïn moät taám loøng yeâu meán, toâi muoán döøng laïi vaøi giaây phuùt ñeå ñöa ra moät phöông phaùp chuaån bò baøi giaûng. Moät soá ngöôøi haún laø gaëp thaáy vaøi ñeà nghò naøy laø hieån nhieân, nhöng toâi cho raèng thaät höõu ích ñeå ñöa ra nhöõng ñeà nghò naøy nhö moät caùch nhaán maïnh raèng caàn phaûi daønh thôøi gian coù chaát löôïng cho thöøa taùc vuï cao quyù naøy. Moät soá vò muïc töû laäp luaän raèng coâng vieäc chuaån bò nhö theá laø baát khaû thi vì moät soá löôïng coâng vieäc bao la maø mình phaûi thöïc hieän; tuy nhieân, toâi maïo muoäi yeâu caàu raèng moãi tuaàn vò muïc töû daâng hieán moät phaàn thôøi giôø caù nhaân vaø coäng ñoàng ñuû cho nhieäm vuï naøy, thaäm chí neáu phaûi bôùt thôøi gian daønh cho nhöõng hoaït ñoäng quan troïng khaùc. Loøng tín thaùc vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng hoaït ñoäng suoát baøi giaûng, khoâng chæ ñôn thuaàn thuï ñoäng, maø naêng ñoäng vaø saùng taïo. Noù ñoøi hoûi raèng chuùng ta hieán daâng thaân mình cuøng vôùi taát caû moïi khaû naêng cuûa mình nhö nhöõng coâng cuï (x. Rm 12: 1) maø Thieân Chuùa coù theå söû duïng. Moät nhaø thuyeát giaûng maø khoâng chuaån bò thì khoâng "thuoäc thaàn khí"; ngöôøi aáy baát löông vaø voâ traùch nhieäm ñoái vôùi nhöõng aân ban maø mình ñaõ nhaän ñöôïc.
Loøng toân kính ñoái vôùi chaân lyù
146. Böôùc ñaàu tieân ñoù laø, sau khi caàu khaån Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng ta phaûi taäp trung moïi chuù yù vaøo baûn vaên Thaùnh Kinh, baûn vaên naøy phaûi laø neàn taûng cho baøi giaûng cuûa chuùng ta. Heã khi naøo chuùng ta döøng laïi vaø coá tìm hieåu söù ñieäp cuûa moät baûn vaên ñaëc thuø, chuùng ta ñang theå hieän "loøng toân kính ñoái vôùi chaân lyù". [113] Ñaây laø moät taám loøng khieâm toán nhaän bieát raèng Lôøi Chuùa luoân luoân vöôït treân chuùng ta vaø chuùng ta khoâng phaûi laø "nhöõng vò thaày, cuõng khoâng phaûi laø nhöõng chuû nhaân cuûa Lôøi, nhöng laø nhöõng ngöôøi quaûn thuû, nhöõng ngöôøi loan tin vaø nhöõng ngöôøi phuïc vuï Lôøi". [114] Thaùi ñoä cung kính ñaày khieâm haï vaø loøng kính troïng Lôøi Chuùa nhö vaäy ñöôïc dieãn taû qua vieäc daønh thôøi giôø ñeå nghieân cöùu Lôøi Chuùa vôùi moät söï caån troïng lôùn lao nhaát vaø vôùi moät noãi sôï haõi thaùnh thieän ngoû haàu chuùng ta khoâng boùp meùo Lôøi Chuùa. Ñeå giaûi thích moät baûn vaên Thaùnh Kinh, chuùng ta caàn phaûi kieân nhaãn, gaït heát moïi öu tö khaùc sang moät beân vaø daønh heát cho Lôøi Chuùa thôøi giôø, nieàm thích thuù vaø söï chuù yù troïn veïn cuûa chuùng ta. Chuùng ta caàn phaûi deïp sang moät beân baát kyø noãi baän taâm caáp baùch naøo khaùc vaø taïo ra cho mình moät moâi tröôøng toaøn taâm toaøn yù vaøo Lôøi Chuùa. Thaät laø voâ ích khi coá gaéng ñoïc moät baûn vaên Thaùnh Kinh neáu nhö taát caû nhöõng gì chuùng ta ñang mong chôø chæ laø nhöõng keát quaû nhanh choùng, deå daøng vaø ngay töùc khaéc. Vieäc chuaån bò cho moät baøi giaûng ñoøi hoûi tình yeâu. Chuùng ta chæ daønh thôøi giôø cho nhöõng söï vieäc hay nhöõng ngöôøi chuùng ta yeâu meán; coøn ôû ñaây, chuùng ta ñang noùi veà moät vò Thieân Chuùa maø chuùng ta yeâu meán, moät vò Thieân Chuùa mong muoán ñöôïc noùi chuyeän vôùi chuùng ta. Vì tình yeâu naøy, chuùng ta coù theå daønh thôøi giôø nhieàu bao nhieàu tuøy nhu caàu cuûa mình, töïa nhö moãi ngöôøi moân ñeä ñích thaät, "Laïy Chuùa, xin haõy phaùn, vì toâi tôù Chuùa ñang laéng nghe" (1Sam 3: 9).
147. Tröôùc tieân, chuùng ta caàn phaûi chaéc chaén raèng mình hieåu ñuùng yù nghóa cuûa nhöõng lôøi maø mình ñoïc. Toâi muoán nhaán maïnh ôû ñaây moät ñieàu coù veû hieån nhieân, nhöng khoâng luoân luoân ñöôïc chieáu coá ñeán: baûn vaên Thaùnh Kinh maø chuùng ta nghieân cöùu ñaõ coù töø hai ngaøn hay ba ngaøn naêm, ngoân töø cuûa noù raát khaùc vôùi ngoân töø chuùng ta noùi ngaøy nay. Thaäm chí neáu chuùng ta nghó laø chuùng ta hieåu nhöõng ngoân töø ñöôïc dòch sang ngoân ngöõ cuûa mình, ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø chuùng ta hieåu ñuùng nhöõng gì taùc giaû thaùnh muoán noùi. Nhöõng phöông tieän khaùc nhau ñöôïc khoa phaân tích vaên chöông cung caáp thì ai cuõng bieát: chuù yù ñeán caùc töø ngöõ ñöôïc laëp ñi laëp laïi hay ñöôïc nhaán maïnh, nhaän ra caáu truùc vaø tuyeán phaùt trieån ñaëc bieät cuûa moät vaên baûn, khaûo saùt vai troø maø caùc nhaân vaät ñoùng, vv.... Nhöng muïc tieâu cuûa chuùng ta khoâng phaûi hieåu taát caû moïi tieåu tieát cuûa moät baûn vaên, muïc ñích quan troïng nhaát cuûa chuùng ta laø phaùt hieän söù ñieäp chính yeáu cuûa baûn vaên, söù ñieäp ñem laïi caáu truùc vaø söï thoáng nhaát cho baûn vaên. Neáu nhaø thuyeát giaûng khoâng noå löïc nhö vaäy, thì baøi giaûng chaéc haún seõ khoâng coù söï thoáng nhaát vaø thöù töï lôùp lang; nhöõng gì ngöôøi aáy phaûi noùi seõ chæ laø chaát ñoáng moät môù yù töôûng rôøi raïc chaúng khôi nguoàn höùng khôûi cho ai. Söù ñieäp troïng taâm laø ñieàu thaùnh kyù ñaõ muoán thoâng truyeàn tröôùc heát; ñieàu naøy keâu goïi nhaän ra khoâng chæ nhöõng yù töôûng cuûa thaùnh kyù nhöng coøn hieäu quaû maø thaùnh kyù ñaõ muoán saûn sinh ra. Neáu moät baûn vaên ñöôïc vieát ra ñeå an uûi, thì khoâng neân söû duïng noù ñeå söûa loãi; neáu baûn vaên ñöôïc vieát ra ñeå khuyeân nhuû, thì khoâng neân söû duïng noù ñeå daïy tín lyù; neáu baûn vaên ñöôïc vieát ñeå daïy moät ñieàu gì veà Thieân Chuùa, thì khoâng neân söû duïng noù ñeå giaûi thích daøi doøng nhöõng tö töôûng thaàn hoïc khaùc nhau; neáu baûn vaên ñöôïc vieát ñeå môøi goïi caàu nguyeän hay truyeàn giaùo, thì ñöøng söû duïng noù ñeå noùi veà nhöõng tin töùc thôøi söï.
148. Taát nhieân laø ñeå hieåu ñuùng yù nghóa cuûa söù ñieäp troïng taâm cuûa moät baûn vaên, chuùng ta caàn phaûi ñaët noù vaøo trong moái lieân heä vôùi giaùo huaán cuûa toaøn boä Kinh Thaùnh nhö ñöôïc Giaùo Hoäi chuyeån giao. Ñaây laø moät nguyeân taéc quan troïng trong vieäc giaûi thích Kinh Thaùnh, töùc laø nhaän ra raèng Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ linh höùng khoâng chæ moät phaàn, maø coøn toaøn boä Kinh Thaùnh, vaø raèng trong moät soá laõnh vöïc, daân chuùng caøng ngaøy caøng hieåu bieát yù muoán cuûa Thieân Chuùa döïa treân kinh nghieäm caù nhaân cuûa mình. Nguyeân taéc naøy cuõng traùnh nhöõng giaûi thích sai laïc hoaëc khoâng ñaày ñuû, maâu thuaån vôùi nhöõng giaùo huaán khaùc cuûa toaøn boä Kinh Thaùnh. Nhöng nguyeân taéc naøy khoâng muoán noùi raèng chuùng ta coù theå laøm suy yeáu ñieåm nhaán roõ raøng vaø ñaëc bieät cuûa baûn vaên maø chuùng ta ñöôïc keâu goïi rao giaûng. Moät trong nhöõng khuyeát ñieåm cuûa moät baøi giaûng teû nhaït vaø thieáu hieäu quaû chính xaùc laø noù khoâng coù khaû naêng truyeàn ñaït quyeàn naêng noäi taïi cuûa baûn vaên ñaõ ñöôïc coâng boá.
Caù nhaân hoùa Lôøi Chuùa
149. Nhaø thuyeát giaûng "tröôùc heát phaûi phaùt trieån moái thaân quen cuûa mình vôùi Lôøi Chuùa. Kieán thöùc veà nhöõng khía caïnh ngöõ hoïc hay chuù giaûi duø chaéc chaén caàn thieát nhöng chöa ñuû. Ngöôøi aáy caàn phaûi tieáp caän Lôøi Chuùa baèng moät taám loøng vaâng phuïc vaø caàu nguyeän, ngoû haàu Lôøi Chuùa thaám ñaãm nhöõng yù nghó vaø taâm tình cuûa mình vaø saûn sinh moät quan ñieåm môùi trong loøng mình". [115] Thaät laø toát cho chuùng ta ñeå ñoåi môùi loøng nhieät thaønh cuûa chuùng ta moãi ngaøy vaø moãi tuaàn trong khi chuùng ta chuaån bò baøi giaûng, xeùt mình ñeå thaáy phaûi chaêng chuùng ta caøng ngaøy caøng yeâu meán Lôøi Chuùa maø chuùng ta rao giaûng. Chuùng ta cuõng ñöøng queân raèng "möùc ñoä thaùnh thieän cuûa thöøa taùc vieân taêng hay giaûm coù aûnh höôûng thöïc söï ñeán vieäc coâng boá Lôøi Chuùa". [116] Nhö thaùnh Phaoloâ quaû quyeát: "chuùng toâi cöù vaäy maø rao giaûng, khoâng phaûi ñeå laøm vöøa loøng ngöôøi phaøm, maø ñeå laøm ñeïp loøng Thieân Chuùa, Ðaáng thöû luyeän taâm hoàn chuùng toâi" (1Tx 2: 4). Neáu chuùng ta coù moät öôùc muoán soáng ñoäng laø ngöôøi ñaàu tieân nghe Lôøi Chuùa maø chuùng ta coù boån phaän rao giaûng, nieàm öôùc muoán naøy chaéc chaén seõ ñöôïc thoâng truyeàn ñeán daân Thieân Chuùa: "Vì loøng coù ñaày, mieäng môùi noùi ra" (Mt 12: 34). Caùc baøi ñoïc Chuùa Nhaät seõ vang voïng vôùi taát caû veû huy hoaøng cuûa chuùng trong loøng daân chuùng, neáu chuùng ñaõ aâm vang nhö vaäy tröôùc tieân trong loøng vò muïc töû cuûa hoï.
150. Chuùa Gieâsu ñaõ noãi giaän vôùi nhöõng ngöôøi töï nhaän mình laø thaày, hoï ñoøi hoûi ngöôøi khaùc nhieàu, daïy Lôøi Chuùa nhöng khoâng ñeå cho Lôøi Chuùa khai saùng mình: "Hoï boù nhöõng gaùnh naëng maø chaát leân vai ngöôøi ta, nhöng chính hoï thì laïi khoâng buoàn ñoäng ngoùn tay vaøo" (Mt 23: 4). Thaùnh Gia-coâ-beâ Toâng Ñoà khuyeân: "Thöa anh em, ñöøng coù nhieàu ngöôøi trong anh em ham laøm thaày thieân haï, vì anh em bieát raèng chuùng ta seõ bò xeùt xöû nghieâm khaéc hôn" (Gcb 3: 1). Baát cöù ai muoán rao giaûng phaûi laø ngöôøi ñaàu tieân ñeå cho Lôøi Chuùa khuaáy ñoäng saâu xa taän ñaùy loøng mình vaø ñeå cho Lôøi Chuùa nhaäp theå trong ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa mình. Theo caùch naøy, vieäc rao giaûng seõ heä taïi ôû nôi hoaït ñoäng aáy, raát maõnh lieät vaø raát hieäu quaû ñoù, ñoù laø "thoâng truyeàn cho nhöõng ngöôøi khaùc ñieàu maø mình ñaõ chieâm nieäm roài". [117] Vì taát caû nhöõng lyù do naøy, tröôùc khi chuaån bò nhöõng gì chuùng ta seõ thöïc söï noùi khi rao giaûng, chuùng ta caàn ñeå cho Lôøi Chuùa thaâm nhaäp mình tröôùc khi thaâm nhaäp ngöôøi khaùc nhö vaäy, vì Lôøi Chuùa laø Lôøi haèng soáng vaø linh nghieäm, nhö löôõi göôm "xuyeân thaáu choã phaân caùch taâm vôùi linh, coát vôùi tuûy; lôøi ñoù pheâ phaùn taâm tình cuõng nhö tö töôûng cuûa loøng ngöôøi" (Dt 4: 12). Ñieàu naøy coù moät taàm quan troïng muïc vuï lôùn lao. Ngaøy nay cuõng vaäy, ngöôøi ta thích laéng nghe caùc nhaân chöùng hôn: hoï "khao khaùt tính xaùc thöïc"... vaø "keâu môøi caùc nhaø loan baùo Tin Möøng haõy noùi veà Thieân Chuùa maø chính caùc ngaøi bieát vaø thaân quen, nhö thöû caùc ngaøi ñang thaáy Ngaøi". [118]
151. Khoâng ai ñoøi ñoûi chuùng ta phaûi laø voâ tyø veát, nhöng moãi ngaøy moãi lôùn leân, moãi ngaøy moãi tieán boä treân con ñöôøng Tin Möøng; chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc buoâng xuoâi. Ñieàu coát yeáu chính laø nhaø thuyeát giaûng phaûi xaùc tín raèng Thieân Chuùa yeâu thöông mình, Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ ñaõ cöùu mình, vaø tình yeâu cuûa Ngöôøi luoân luoân laø tieáng noùi toái haäu. Gaëp gôõ moät veû ñeïp nhö theá, ngöôøi aáy seõ thöôøng caûm thaáy raèng cuoäc soáng cuûa mình khoâng laøm vinh danh Thieân Chuùa nhö phaûi ñaïo, vì theá ngöôøi aáy seõ chaân thaønh öôùc muoán ñaùp traû caùch troøn ñaày hôn moät tình yeâu cao caû nhö vaäy. Tuy nhieân, neáu ngöôøi aáy khoâng daâng hieán thôøi giôø ñeå nghe Lôøi Chuùa vôùi moät taám loøng roäng môû, neáu ngöôøi aáy khoâng cho pheùp Lôøi Chuùa chaïm ñeán ñôøi soáng mình, thaùch ñoá mình, thuùc baùch mình, vaø neáu ngöôøi aáy khoâng daâng hieán thôøi giôø ñeå caàu nguyeän vôùi Lôøi Chuùa, luùc ñoù, ngöôøi aáy quaû thaät seõ laø moät ngoân söù giaû hieäu, moät keû löøa ñaûo, moät keû maïo danh. Nhöng khi nhaän bieát söï ngheøo naøn cuûa mình vaø öôùc muoán lôùn leân trong söï daán thaân cuûa mình, ngöôøi aáy seõ luoân luoân coù khaû naêng töø boû chính mình cho Ñöùc Ki-toâ vaø noùi nhö thaùnh Pheâ-roâ ñaõ noùi: "Vaøng baïc thì toâi khoâng coù; nhöng caùi toâi coù, toâi cho anh ñaây" (Cv 3: 6). Chuùa muoán söû duïng chuùng ta nhö nhöõng con ngöôøi soáng ñoäng, coù töï do vaø coù oùc saùng taïo, nhöõng ngöôøi ñeå cho Lôøi Chuùa böôùc vaøo chính taâm hoàn cuûa mình, roài sau ñoù môùi chuyeån giao cho nhöõng ngöôøi khaùc. Söù ñieäp cuûa Chuùa Ki-toâ phaûi thöïc söï thaâm nhaäp vaø chieám höõu nhaø thuyeát giaûng, khoâng chæ trí tueä maø caû toaøn boä baûn thaân cuûa ngöôøi aáy. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng linh höùng Lôøi Chuùa, "Ngaøy nay cuõng nhö thuôû ban ñaàu cuûa Giaùo Hoäi, Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng trong moãi nhaø loan baùo Tin Möøng, neáu hoï ñeå Ngaøi chieám höõu vaø höôùng daãn, Ngaøi ñaët treân moâi mieäng hoï nhöõng lôøi maø moät mình hoï khoâng theå tìm ra". [119]
Ñoïc trong Thaùnh Thaàn
152. Coù moät caùch theá ñaëc bieät ñeå laéng nghe ñieàu Chuùa muoán noùi vôùi chuùng ta ôû nôi Lôøi cuûa Ngöôøi vaø ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn bieán ñoåi chuùng ta. Ñoù laø caùch theá maø chuùng ta goïi laø "lectio divina". Noù heä taïi ôû nôi vieäc ñoïc Lôøi Chuùa trong thôøi ñieåm caàu nguyeän ñeå Lôøi Chuùa khai saùng vaø ñoåi môùi chuùng ta. Vieäc ñoïc Kinh Thaùnh trong caàu nguyeän naøy khoâng phaûi laø ñieàu gì ñoù taùch rôøi khoûi vieäc nghieân cöùu maø nhaø thuyeát giaûng ñaûm nhaän ñeå xaùc minh söù ñieäp troïng taâm cuûa baûn vaên; traùi laïi, noù phaûi baét ñaàu vôùi vieäc nghieân cöùu ñoù, vaø roài tieáp tuïc phaân ñònh söù ñieäp ñoù noùi vôùi ñôøi soáng cuûa mình nhö theá naøo. Vieäc ñoïc moät vaên baûn trong Thaùnh Thaàn phaûi baét ñaàu vôùi nghóa ñen cuûa baûn vaên. Neáu khoâng, chuùng ta seõ deã daøng laøm cho vaên baûn noùi nhöõng gì chuùng ta nghó laø thuaän tieän, höõu ích cho chuùng ta nhö thöû khaúng ñònh nhöõng quyeát ñònh tröôùc ñaây cuûa mình, hôïp vôùi nhöõng maãu thöùc tö duy cuûa mình. Cuoái cuøng, ñieàu naøy töông töï nhö söû duïng moät söï vaät thaùnh nhaèm möu caàu tö lôïi cuûa mình vaø roài truyeàn ñaït söï nhaàm laãn naøy sang daân Thieân Chuùa. Chuùng ta ñöøng bao giôø queân raèng ñoâi khi "chính Xa-tan cuõng ñoäi loát thieân thaàn saùnh laùng" (2Cor 11: 14).
153. Trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa, vöøa ñoïc baûn vaên vöøa suy nieäm, thaät laø toát ñeå hoûi, chaúng haïn nhö: "Laïy Chuùa, baûn vaên naøy noùi vôùi con ñieàu gì? Chuùa muoán con thay ñoåi ñieàu gì trong ñôøi con qua baûn vaên naøy? Ñieàu gì laøm cho con boái roái trong baûn vaên naøy? Taïi sao con khoâng quan taâm ñeán ñieàu naøy?" Hay coù theå, "Toâi gaëp thaáy ñieàu gì laøm toâi vui thích trong baûn vaên naøy? Lôøi naøy laø theá naøo maø noù ñaùnh ñoäng toâi? Ñieàu gì haáp daãn toâi? Taïi sao ñieàu ñoù haáp daãn toâi?" Khi chuùng ta noã löïc laéng nghe Chuùa, nhöõng caùm doã thöôøng hay noåi leân. Moät trong nhöõng caùm doã naøy chæ ñôn thuaàn laø caûm thaáy boái roái hay naëng neà vaø quay löng laïi; moät caùm doã khaùc raát phoå bieán laø nghó veà nhöõng gì vaên baûn muoán noùi ñeán ngöôøi khaùc vaø vì theá traùnh aùp duïng baûn vaên naøy vaøo chính cuoäc soáng cuûa chính mình. Cuõng coù theå xaûy ra laø chuùng ta baét ñaàu tìm kieám nhöõng lôøi baøo chöõa ñeå laøm loaûng ñi yù nghóa roõ raøng cuûa baûn vaên. Hay chuùng ta coù theå töï hoûi phaûi chaêng Thieân Chuùa ñang ñoøi hoûi mình qua möùc, Ngaøi ñoøi hoûi moät quyeát ñònh maø chuùng ta chöa saün saøng thöïc hieän. Ñieàu naøy khieán nhieàu ngöôøi maát höùng thuù khi gaëp gôõ Lôøi Chuùa; nhöng chöôùc caùm doã naøy haún laø môøi goïi chuùng ta caàn phaûi queân raèng khoâng ai kieân nhaãn hôn Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta vaø khoâng ai hieåu vaø saün loøng chôø ñôïi hôn Ngaøi. Ngaøi luoân luoân môøi goïi chuùng ta tieán theâm moät böôùc, nhöng khoâng ñoøi hoûi moät lôøi ñaùp traû troïn veïn neáu chuùng ta chöa saün loøng. Ngaøi ñôn giaûn ñoøi hoûi chuùng ta phaûi nghieâm chænh nhìn vaøo ñôøi soáng mình vaø chaân thaønh trình dieän mình tröôùc thaùnh nhan Ngaøi, phaûi saün saøng tieáp tuïc lôùn leân vaø caàu xin Ngaøi nhöõng gì chuùng ta töï mình chöa theå hoaøn thaønh.
Laéng nghe daân chuùng
154. Nhaø thuyeát giaûng cuõng caàn laéng nghe daân chuùng vaø khaùm phaù nhöõng gì maø ngöôøi tín höõu caàn phaûi nghe. Nhaø thuyeát giaûng phaûi chieâm nieäm Lôøi Chuùa, nhöng cuõng phaûi chieâm nieäm daân mình. Theo caùch naøy, ngöôøi aáy hoïc bieát "nhöõng khaùt voïng, nhöõng phong phuù vaø giôùi haïn cuûa daân chuùng, nhöõng caùch caàu nguyeän, yeâu thöông, nhöõng loái nhìn cuoäc ñôøi vaø theá giôùi, laø ñieàu phaân bieät cuoäc tuï hoïp naøy hoaëc cuoäc tuï hoïp khaùc cuûa con ngöôøi", trong khi chuù yù ñeán "nhöõng con ngöôøi hieän thöïc, söû duïng ngoân ngöõ cuûa hoï, nhöõng daáu chæ vaø nhöõng bieåu töôïng cuûa hoï, traû lôøi nhöõng caâu hoûi maø hoï neâu leân". [120] Nhaø thuyeát giaûng caàn phaûi coù khaû naêng keát noái söù ñieäp cuûa baûn vaên Kinh Thaùnh vôùi moät hoaøn caûnh cuûa con ngöôøi, vôùi moät kinh nghieäm keâu gaøo aùnh saùng Lôøi Chuùa. Moái quan taâm naøy khoâng coù gì lieân quan ñeán söï khoân ngoan hay söï tính toaùn, nhöng thuoäc veà toân giaùo vaø muïc vuï moät caùch saâu xa. Töï caên baûn, moái quan taâm naøy laø "moät söï nhaïy beùn taâm linh thöïc söï, chuùng ta seõ ñoïc ra söù ñieäp cuûa Thieân Chuùa trong caùc bieán coá" [121] vaø ñieàu naøy coøn nhieàu hôn laø ñôn giaûn tìm gaëp moät ñieàu gì thuù vò ñeå noùi. Ñieàu maø chuùng ta ñang tìm kieám laø "ñieàu Chuùa phaûi noùi trong tình huoáng naøy hay tình huoáng ñaëc bieät khaùc". [122] Coâng vieäc chuaån bò baøi giaûng thaät söï trôû thaønh moät baøi thöïc taäp trong vieäc phaân ñònh theo Tin Möøng, trong ñoù chuùng ta coá gaéng nhaän ra - trong aùnh saùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn - "moät lôøi môøi goïi maø Thieân Chuùa ñaõ laøm vang voïng trong chính tình huoáng lòch söû. Trong tình huoáng naøy, vaø cuõng qua ñoù, Thieân Chuùa keâu goïi ngöôøi tín höõu". [123]
155. Trong noã löïc naøy, chuùng ta haún laø chæ caàn nghó veà kinh nghieäm bình thöôøng naøo ñoù cuûa con ngöôøi chaúng haïn nhö cuoäc ñoaøn tuï vui veû, moät thôøi ñieåm thaát voïng, noãi sôï haõi coâ ñôn, loøng traéc aån tröôùc nhöõng ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc, söï baát oån veà töông lai, moái quan taâm daønh cho moät ngöôøi thaân yeâu, vaân vaân. Tuy nhieân, chuùng ta caàn phaûi coù moät ñoä nhaïy beùn moãi ngaøy moãi roäng môû hôn vaø saâu saéc hôn tröôùc nhöõng gì thaät söï aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng cuûa ngöôøi khaùc. Chuùng ta cuõng haõy ghi nhôù trong taâm trí raèng ñöøng bao giôø traû lôøi cho nhöõng caâu hoûi maø khoâng ai neâu leân. Cuõng khoâng thích hôïp ñeå noùi veà nhöõng tin töùc thôøi söï ñeå kheâu gôïi söï quan taâm cuûa ngöôøi nghe; chuùng ta coù chöông trình truyeàn hình cho nhöõng tin töùc naøy roài. Tuy nhieân, coù theå baét ñaàu vôùi moät söï kieän hay moät caâu chuyeän naøo ñoù ngoû haàu Lôøi Chuùa coù theå vang doäi caùch maõnh lieät ôû nôi lôøi keâu goïi hoaùn caûi, thôø phöôïng, daán thaân trong tình huynh ñeä vaø tinh thaàn phuïc vuï, vaân vaân. Tuy nhieân, seõ luoân luoân coù moät soá ngöôøi saün loøng laéng nghe nhöõng bình luaän cuûa nhaø thuyeát giaûng veà nhöõng chuyeän thôøi söï, trong khi khoâng ñeå cho mình bò thaùch ñoá.
Nguoàn lieäu cho moät baøi giaûng
156. Moät soá ngöôøi nghó raèng hoï coù theå laø nhöõng nhaø thuyeát giaûng toát vì hoï bieát nhöõng gì hoï phaûi noùi, nhöng hoï khoâng chuù yù ñeán vieäc mình phaûi noùi nhö theù naøo, nghóa laø, caùch thöùc cuï theå ñeå xaây döïng moät baøi giaûng. Hoï phaøn naøn khi ngöôøi ta khoâng laéng nghe hoï hay khoâng ñaùnh giaù cao hoï, nhöng coù leõ hoï chöa bao giôø chòu khoù boû nhieàu coâng söùc ñeå gaëp thaáy caùch thöùc trình baøy söù ñieäp cho thaät thích hôïp. Chuùng ta neân nhôù raèng "taàm quan troïng hieån nhieân cuûa noäi dung Phuùc AÂm Hoùa khoâng ñöôïc che khuaát taàm quan troïng cuûa nhöõng caùch thöùc vaø phöông tieän". [124] Noãi baän loøng ñeán caùch thöùc chuùng ta rao giaûng cuõng laø noãi baän loøng heát söùc taâm linh. Noãi baän loøng naøy ñoøi hoûi moät lôøi ñaùp traû tröôùc tình yeâu cuûa Thieân Chuùa baèng caùch doác heát nhöõng taøi naêng vaø khaû naêng saùng taïo cuûa mình ñeå phuïc vuï söù maïng maø Ngaøi ñaõ uûy thaùc cho mình; ñoàng thôøi, noãi baän loøng naøy baøy toû loøng yeâu thöông tinh teá vaø naêng ñoäng daønh cho ngöôøi thaân caän baèng caùch töø choái ban taëng cho hoï moät saûn phaåm keùm chaát löôïng. Trong Kinh Thaùnh, chaúng haïn, chuùng ta coù theå gaëp thaáy lôøi khuyeân laøm theá naøo chuaån bò baøi giaûng ngoû haàu ñaït ñeán daân chuùng toát nhaát: "Haõy noùi cho goïn, ít lôøi, nhieàu yù, laøm nhö keû vöøa quaùn trieät vaán ñeà, vöø bieát nín thinh" (Hc 32: 8).
157. Chuùng ta neân nhôù laïi moät soá nguoàn lieäu thöïc tieån coù theå laøm cho baøi giaûng trôû neân phong phuù hôn vaø haáp daãn hôn. Moät trong nhöõng ñieàu quan troïng nhaát laø hoïc caùch thöùc söû duïng nhöõng hình aûnh khi giaûng, caùch thöùc söû duïng ngoân ngöõ hình töôïng ñeå loâi cuoán ngöôøi nghe. Ñoâi khi chuùng ta söû duïng nhöõng ví duï ñeå laøm saùng toû moät ñieåm naøo ñoù, nhöng nhöõng ví duï naøy thöôøng haáp daãn trí oùc; traùi laïi, nhöõng hình aûnh giuùp cho ngöôøi nghe toát hôn trong vieäc ñaùnh giaù cao vaø chaáp nhaän söù ñieäp chuùng ta muoán thoâng truyeàn. Moät hình aûnh haáp daãn laøm cho söù ñieäp coù veû thaân quen, gaàn guõi, thöïc teá vaø lieân heä ñeán ñôøi soáng thöôøng ngaøy. Moät hình aûnh thaønh coâng coù theå giuùp ngöôøi ta thöôûng thöùc söù ñieäp, ñaùnh thöùc moät öôùc muoán vaø ñaùnh ñoäng yù chí höôùng ñeán Tin Möøng. Moät vò thaày cuõ moät laàn kia ñaõ noùi vôùi toâi, moät baøi giaûng hay phaûi coù "moät tö töôûng, moät taâm tình vaø moät hình aûnh".
158. Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi raèng ngöôøi tín höõu "kyø voïng nhieàu ôû baøi giaûng vaø seõ ñöôïc raát nhieàu lôïi ích töø baøi giaûng, mieãn laø noù thì ñôn giaûn, saùng suûa, tröïc tieáp, thích nghi toát". [125] Söï ñôn giaûn phaûi coù lieân heä ñeán ngoân ngöõ chuùng ta söû duïng. Noù phaûi laø ngoân ngöõ maø ngöôøi nghe hieåu ñöôïc neáu khoâng chuùng ta coù nguy cô noùi maø chaúng coù ai nghe. Nhöõng nhaø thuyeát giaûng thöôøng söû duïng nhöõng ngoân töø maø hoï ñaõ hoïc ñöôïc trong tieán trình nghieân cöùu vaø trong moâi tröôøng chuyeân moân cuûa hoï, nhöng khoâng phaûi laø moät phaàn ngoân töø maø thính giaû cuûa hoï thöôøng duøng. Coù nhöõng töø ngöõ thích hôïp trong khoa thaàn hoïc vaø khoa daïy giaùo lyù, nhöng yù nghóa cuûa nhöõng töø ngöõ aáy ña soá ngöôøi Ki-toâ höõu khoâng hieåu. Nguy cô lôùn nhaát maø nhaø giaûng thuyeát gaëp phaûi chính laø hoï quaù quen thuoäc vôùi ngoân töø rieâng cuûa mình ñeán möùc hoï nghó raèng moïi ngöôøi ñeàu hieåu vaø söû duïng chuùng caùch töï nhieân. Neáu chuùng ta muoán thích nghi vôùi ngoân ngöõ cuûa ngöôøi khaùc ñeå Lôøi Chuùa coù theå ñaït ñeán hoï, chuùng ta caàn phaûi döï phaàn vaøo cuoäc soáng cuûa hoï vaø baän taâm ñeán hoï. Söï ñôn giaûn vaø söï trong saùng laø hai vieäc khaùc nhau. Ngoân töø cuûa chuùng ta coù theå raát ñôn giaûn nhöng baøi giaûng cuûa chuùng ta khoâng trong saùng. Roát cuoäc, baøi giaûng coù theå khoù hieåu vì thieáu traät töï, thieáu luaän lyù, hay ñeà caäp ñeán quaù nhieàu ñieàu cuøng moät luùc. Do ñoù, chuùng ta caàn phaûi baûo ñaûm raèng baøi giaûng coù moät söï thoáng nhaát veà chuû ñeà, trình töï vaø keát noái roõ raøng giöõa caùc caâu, ngoû haàu ngöôøi nghe coù theå deã daøng theo doõi vaø naém baét ñöôïc tuyeán phaùt trieån laäp luaän cuûa nhaø thuyeát giaûng.
159. Moät ñaëc tính khaùc cuûa moät baøi giaûng toát chính laø tính tích cöïc cuûa noù. Trong baøi giaûng, ñöøng quaù baän taâm ñeán vieäc vaïch ra nhöõng gì ngöôøi ta khoâng neân laøm, nhöng ñuùng hôn ñeà nghò nhöõng gì chuùng ta coù theå laøm toát hôn. Trong baát kyø tröôøng hôïp naøo, neáu phaûi keùo söï chuù yù ñeán moät ñieàu tieâu cöïc naøo ñoù, thì haõy coá nhaém ñeán moät giaù trò tích cöïc vaø haáp daãn, neáu khoâng chuùng ta bò sa laày vaøo nhöõng lôøi than phieàn, than thôû, chæ trích hay quôû traùch. Moät baøi giaûng tích cöïc ñöa ra nieàm hy voïng, nhaém ñeán töông lai, khoâng ñeå chuùng ta bò vöôùng maéc vaøo trong nhöõng ñieàu tieâu cöïc. Thaät laø toát ñeïp bieát bao khi caùc linh muïc, phoù teá vaø giaùo daân hoïp nhau laïi theo ñònh kyø ñeå cuøng nhau khaùm phaù nhöõng nguoàn lieäu coù theå giuùp cho baøi giaûng haáp daãn hôn!
IV. Phuùc AÂm Hoùa Vaø Hieåu Saâu Xa Hôn Lôøi Rao Giaûng Ban Ñaàu (kerygma)
160. Meänh leänh truyeàn giaùo cuûa Chuùa bao goàm lôøi môøi goïi lôùn leân trong ñöùc tin: "Daïy baûo hoï tuaân giöõ moïi ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho anh em" (Mt 28: 20). Vì vaäy, roõ raøng laø lôøi coâng boá ban ñaàu cuõng ñoøi hoûi cuoäc ñaøo taïo lieân tuïc vaø söï tröôûng thaønh luoân maõi. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa nhaém ñeán moät tieán trình cuûa söï taêng tröôûng, tieán trình naøy ñoøi hoûi phaûi coi troïng moãi ngöôøi vaø keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa cho cuoäc soáng cuûa moãi ngöôøi. Taát caû chuùng ta ñeàu caàn phaûi lôùn leân trong Ñöùc Kitoâ. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa phaûi thuùc ñaåy nieàm ao öôùc cuûa söï taêng tröôûng naøy, ngoû haàu moãi ngöôøi chuùng ta coù theå noùi vôùi troïn taám loøng mình: "Toâi soáng, nhöng khoâng coøn phaûi laø toâi, maø laø Ñöùc Ki-toâ soáng trong toâi" (Gl 2: 20).
161. Thaät laø sai laàm khi thaáy lôøi môøi goïi taêng tröôûng naøy ñoäc nhaát hay chuû yeáu veà maët ñaøo taøo tín lyù. Noù phaûi coù lieân quan ñeán vieäc "tuaân giöõ" moïi ñieàu Chuùa ñaõ baøy toû cho chuùng ta nhö caùch thöùc ñaùp traû tình yeâu cuûa Ngöôøi. Cuøng vôùi caùc nhaân ñöùc, lôøi môøi goïi naøy muoán noùi tröôùc tieân ñeán ñieàu raên môùi, ñieàu raên ñöùng ñaàu vaø cao troïng nhaát trong caùc ñieàu raên, ñieàu raên naøy xaùc ñònh toát nhaát caên tính cuûa chuùng ta laø moân ñeä cuûa Ñöùc Ki-toâ: "Ñaây laø ñieàu raên cuûa Thaày: Anh em haõy thöông yeâu nhau nhö Thaày ñaõ yeâu thöông anh em" (Ga 15: 12). Roõ raøng laø heã khi naøo caùc thaùnh kyù Taân Öôùc muoán trình baøy troïng taâm cuûa söù ñieäp luaân lyù Ki-toâ giaùo, hoï giôùi thieäu söï ñoøi hoûi coát yeáu cuûa loøng yeâu thöông daønh cho ngöôøi thaân caän cuûa mình: "Ai yeâu ngöôøi, thì ñaõ chu toaøn Leà Luaät...yeâu thöông laø chu toaøn Leà Luaät vaäy" (Rm 13: 8, 10). Ñaây laø nhöõng lôøi cuûa thaùnh Phao-loâ, ñoái vôùi thaùnh nhaân ñieàu raên yeâu ngöôøi khoâng chæ toùm goïn Leà Luaät maø coøn caáu thaønh troïng taâm vaø muïc ñích cuûa Leà Luaät: "Vì taát caû Leà Luaät ñöôïc neân troïn trong ñieàu raên duy nhaát naøy laø: Ngöôi phaûi yeâu ngöôøi thaân caän nhö chính mình" (Gl 5: 14). Ngoû lôøi vôùi caùc coäng ñoaøn cuûa mình, thaùnh Phao-loâ trình baøy cuoäc soáng cuûa ngöôøi Ki-toâ höõu nhö moät cuoäc haønh trình lôùn leân trong tình yeâu: "Xin Chuùa cho tình thöông cuûa anh em ñoái vôùi nhau vaø ñoái vôùi moïi ngöôøi ngaøy caøng theâm ñaäm ñaø thaém thieát" (1Tx 3: 12). Thaùnh Gia-coâ-beâ cuõng khuyeân nhuû ngöôøi Ki-toâ höõu haõy chu toaøn "luaät Kinh Thaùnh ñöa leân haøng ñaàu: Ngöôi phaûi yeâu ngöôøi thaân caän nhö chính mình" (Gcb 2: 8), ñeå khoâng thieáu soùt baát kyø ñieàu raên naøo.
162. Maët khaùc, tieán trình ñaùp traû vaø lôùn leân naøy luoân luoân ñeán sau aân suûng cuûa Thieân Chuùa, vì leänh truyeàn ñaàu tieân cuûa Chuùa Gieâ-su laø: "Laøm pheùp röûa cho hoï nhaân danh#." (Mt 28: 19). AÂn ban nhöng khoâng cuûa Chuùa Cha, nhôø ñoù chuùng ta trôû thaønh con caùi cuûa Ngaøi, vaø quyeàn öu tieân cuûa thieân aân naøy (x. Ep 2: 8-9, 1Cor 4: 7) giuùp chuùng ta coù khaû naêng ñoùn nhaän ôn thaùnh hoùa thöôøng haèng, ñieàu naøy laøm vui loøng Thieân Chuùa vaø laøm cho Ngaøi ñöôïc vinh danh. Theo caùch naøy, chuùng ta ñöôïc pheùp thay hình ñoåi daïng nôi Ñöùc Kitoâ qua cuoäc soáng tuaân "theo Thaàn Khí" (Rm 8: 5).
Vieäc daïy giaùo lyù thuôû ban ñaàu vaø hieäp nhieäm
163. Giaùo duïc vaø daïy giaùo lyù nhaèm phuïc vuï vieäc taêng tröôûng naøy. Chuùng ta sôû höõu roài moät soá löôïng vaên kieän Huaán Quyeàn vaø nhöõng taøi lieäu hoå trôï veà vieäc daïy giaùo lyù ñöôïc Toøa Thaùnh vaø caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khaùc nhau phaùt haønh. Toâi ñaëc bieät nghó veà Toâng Huaán Catechesi tradendae (1979), saùch Höôùng Daãn Chung veà vieäc Daïy Giaùo Lyù (1997) vaø caùc vaên kieän khaùc maø noäi dung cuûa chuùng khoâng caàn phaûi nhaéc laïi ôû ñaây. Toâi xin ñöôïc ñöa ra vaøi nhaän ñònh ngaén maø toâi tin laø coù yù nghóa ñaëc bieät.
164. Cuõng trong vieäc daïy giaùo lyù, chuùng ta ñaõ taùi khaùm phaù vai troø cô baûn cuûa lôøi loan baùo ñaàu tieân hay coøn ñöôïc goïi laø "kerygma", lôøi loan baùo naøy phaûi laø troïng taâm cuûa taát caû moïi hoaït ñoäng loan baùo Tin Möøng vaø taát caû moïi noã löïc canh taân Giaùo Hoäi. Kerygma laø lôøi coâng boá ñaàu tieân veà Ba Ngoâi. Ngoïn löûa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc ban döôùi daïng thöùc caùc ngoân ngöõ vaø daãn chuùng ta ñeán nieàm tin tin vaøo Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, Ñaáng, qua cuoäc Töû Naïn vaø Phuïc Sinh cuûa Ngöôøi, maëc khaûi vaø thoâng truyeàn cho cho chuùng ta loøng thöông xoùt voâ haïn cuûa Chuùa Cha. Treân moâi mieäng cuûa giaùo lyù vieân phaûi luoân luoân vang ñi voïng laïi lôøi loan baùo ban ñaàu tieân: "Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ yeâu thöông caùc em, Ngöôøi ñaõ hieán maïng soáng cuûa Ngöôøi ñeå cöùu caùc em, vaø giôø ñaây Ngöôøi ñang soáng beân caïnh caùc em moãi ngaøy ñeå soi saùng, taêng cöôøng vaø giaûi thoaùt caùc em". Lôøi coâng boá naøy ñöôïc goïi laø "ñaàu tieân" khoâng phaûi vì noù coù maët vaøo luùc baét ñaàu vaø sau ñoù coù theå bò queân hay bò thay theá bôûi nhöõng ñieàu khaùc quan troïng hôn. Lôøi coâng boá naøy laø ñaàu tieân theo yù nghóa chaát löôïng vì noù laø laø lôøi coâng boá chính yeáu, lôøi coâng boá maø chuùng ta coù theå nghe ñi nghe laïi theo nhieàu caùch khaùc nhau, lôøi coâng boá maø chuùng ta phaûi loan baùo caùch naøy hay caùch khaùc xuyeân suoát tieán trình daïy giaùo lyù, ôû moãi trình ñoä vaø moãi thôøi ñieåm. [126] Cuõng vì lyù do naøy, "linh muïc - nhö moãi thaønh vieân khaùc cuûa Giaùo Hoäi, caøng ngaøy caøng phaûi nhaän thöùc raèng chính mình caàn ñöôïc Phuùc AÂm hoùa lieân tuïc". [127]
165. Chuùng ta ñöøng nghó raèng trong vieäc daïy giaùo lyù, kerygma phaûi nhöôøng choã cho vieäc ñaøo taïo ñöôïc cho laø "vöõng chaéc" hôn. Khoâng coù gì vöõng chaéc hôn, saâu xa hôn, an toaøn hôn, ít lôøi nhieàu yù hôn vaø ñaày khoân ngoan hôn lôøi coâng boá ban ñaàu ñoù. Toaøn boä ñaøo taïo caùc Ki-toâ höõu heä taïi ôû vieäc caøng ngaøy caøng hoäi nhaäp saâu xa hôn vaøo kerygma, lôøi coâng boá naøy ñöôïc suy nghó saâu xa vaø thöôøng haèng soi saùng coâng vieäc daïy giaùo lyù, nhôø ñoù giuùp chuùng ta coù khaû naêng thaáu hieåu hôn yù nghóa cuûa moãi chuû ñeà maø coâng vieäc daïy giaùo lyù baøn ñeán. Söù ñieäp naøy coù khaû naêng ñaùp öùng nieàm khaùt voïng veà söï voâ haïn trong coõi loøng cuûa moãi ngöôøi. Tính troïng taâm cuûa kerygma ñoøi hoûi nhaán maïnh nhöõng yeáu toá ñoù vaãn coøn raát thieát yeáu cho ngaøy nay: noù phaûi dieãn taû tình yeâu cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa tröôùc baát kyø boån phaän luaân lyù vaø toân giaùo cuûa chuùng ta; noù khoâng phaûi aùp ñaët chaân lyù nhöng keâu môøi söï töï do; noù ñöôïc ghi daáu bôûi nieàm vui, söï khích leä, söï soáng ñoäng vaø söï quaân bình haøi hoøa maø khoâng thu heïp vieäc giaûng daïy vaøo moät soá tín lyù ñoâi luùc ñöôïc bieän luaän treân trieát hoïc hôn treân Tin Möøng. Ñieàu naøy ñoøi hoûi ngöôøi loan baùo Tin Möøng vaøi thaùi ñoä ñeå coå vuõ taám loøng roäng môû tröôùc söù ñieäp: khaû naêng tieáp caän, tö theá saün saøng ñoái thoaïi, söï kieân nhaãn, söï chaøo ñoùn thaân tình chöù khoâng leân aùn.
166. Moät khía caïnh khaùc cuûa vieäc daïy giaùo lyù ñöôïc phaùt trieån trong vaøi thaäp nieân vöøa qua laø khai taâm hieäp nhieäm (l'initiation mystagogique). [128] Ñieàu naøy veà cô baûn phaûi coù lieân heä ñeán hai söï vieäc: kinh nghieäm ñaøo taïo tieäm tieán bao haøm toaøn boä coäng ñoàng vaø taùi ñeà cao nhöõng daáu chæ phuïng vuï veà vieäc khai taâm Ki-toâ giaùo. Nhieàu thuû baûn vaø nhieàu chöông trình chöa chuù yù ñaày ñuû ñeán nhu caàu canh taân hieäp nhieäm naøy, ñoù laø ñaûm nhaän nhöõng hình thöùc raát khaùc nhau döïa treân söï phaân ñònh cuûa moãi coäng ñoàng veà vaán ñeà giaùo duïc. Daïy giaùo lyù laø coâng boá Lôøi Chuùa vaø luoân taäp trung vaøo Lôøi Chuùa, tuy nhieân noù cuõng ñoøi hoûi moâi tröôøng thích hôïp vaø caùch trình baøy haáp daãn, söû duïng caùc bieåu töôïng, ñöa vaøo moät tieán trình taêng tröôûng roäng lôùn hôn vaø hoøa nhaäp moãi chieàu kích cuûa con ngöôøi vaøo trong cuoäc haønh trình nghe vaø ñaùp trong coäng ñoàng.
167. Moïi hình thöùc daïy giaùo lyù neân quan taâm tôùi "con ñöôøng thaåm myõ" (via pulchritudinis). [129] Loan baùo Ñöùc Kitoâ coù nghóa cho thaáy raèng tin vaøo Ngöôøi vaø ñi theo Ngöôøi khoâng chæ laø moät ñieàu gì ñoù ñuùng vaø thaät, nhöng cuõng laø ñieàu gì ñoù ñeïp, khaû dó laáp ñaày cuoäc soáng baèng moät veû huy hoaøng môùi vaø moät nieàm vui saâu thaúm, ngay caû ôû giöõa nhöõng caûnh ñôøi khoù khaên. Do ñoù, moãi bieåu thöùc veà thaãm myõ ñích thaät chaéc haún ñöôïc nhìn nhaän nhö moät con ñöôøng daãn ñeán moät cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Gieâsu. Ñieàu naøy chaúng coù gì lieân quan ñeán vieäc coå vuõ thuyeát töông ñoái veà caùi myõ,[130] nghóa laø thay vì che khuaát moái daây baát khaû phaân ly giöõa chaân, thieän, myõ, ñuùng hôn khoâi phuïc loøng ngöôõng moä veû ñeïp nhö phöông tieän chaïm ñeán taâm hoàn con ngöôøi vaø giuùp cho söï thaät vaø söï thieän cuûa Ñöùc Ki-toâ coù theå toûa saùng trong taâm hoàn con ngöôøi. Nhö thaùnh AÂu-guùt-ti-noâ noùi, neáu chuùng ta chæ coù theå yeâu nhöõng gì ñeïp, [131] thì Chuùa Con nhaäp theå, vôùi tö caùch maëc khaûi caùi myõ voâ haïn, laø Ñaáng toät baäc ñaùng yeâu vaø loâi keùo chuùng ta ñeán vôùi Ngöôøi baèng nhöõng moái daây yeâu thöông. Do ñoù, vieäc ñaøo taïo theo via pulchritudinis phaûi laø moät phaàn noã löïc cuûa chuùng ta ñeå chuyeån giao ñöùc tin. Moãi Giaùo Hoäi ñòa phöông neân khuyeán khích vieäc söû duïng ngheä thuaät trong coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, xaây döïng treân nhöõng di saûn tieàn nhaân, nhöng cuõng nhôø ñeán nhöõng bieåu thöùc ña daïng hieän nay ñeå chuyeån giao ñöùc tin baèng "ngoân ngöõ duï ngoân" môùi. [132] Chuùng ta phaûi coù ñuû duõng khí ñeå phaùt hieän nhöõng daáu chæ môùi, nhöõng bieåu töôïng môùi, moät thaân theå môùi ñeå nhaäp theå vaø thoâng truyeàn Lôøi Chuùa, vaø nhöõng hình thöùc ña daïng cuûa caùi myõ ñöôïc ñaùnh giaù trong nhöõng boái caûnh vaên hoùa khaùc nhau, keå caû nhöõng theå thöùc thaåm myõ khoâng theo quy öôùc, coù leõ chaúng coù yù nghóa bao nhieâu ñoái vôùi nhöõng nhaø truyeàn giaùo, tuy nhieân coù söùc haáp daãn ñaëc bieät ñoái vôùi ngöôøi khaùc.
168. Veà boä phaän luaân lyù cuûa vieäc daïy giaùo lyù, boä phaän thuùc ñaåy söï taêng tröôûng trong söï trung thaønh vôùi caùch soáng theo Tin Möøng, thaät höõu ích ñeå nhaán maïnh ñi nhaán maïnh laïi söùc haáp daãn vaø lyù töôûng cuûa moät cuoäc ñôøi khoân ngoan, tröôûng thaønh vaø phong phuù. Trong aùnh saùng cuûa söù ñieäp tích cöïc ñoù, ngöôøi ta coù theå hieåu toát hôn vieäc chuùng ta loaïi boû nhöõng teä naïn gaây nguy hieåm cho ñôøi soáng ñoù. Thay vì nhöõng chuyeân vieân ñöa ra nhöõng lôøi tieân ñoaùn veà nhöõng chuyeän khuûng khieáp hay nhöõng quan toøa quyeát taâm nhoû taän goác reã moïi ñe doïa hay laàm laïc, chuùng ta phaûi troâng nhö nhöõng söù giaû vui töôi ñeà nghò nhöõng thaùch ñoá, nhö nhöõng ngöôøi canh giöõ ñieàu thieän vaø ñieàu myõ, laø nhöõng ñieàu toû saùng trong ñôøi soáng trung thaønh vôùi Tin Möøng.
Vieäc ñoàng haønh caù nhaân trong tieán trình taêng tröôûng
169. Trong moät neàn vaên minh chòu ñau khoå caùch nghòch lyù vì tình traïng voâ danh, vaø ñoàng thôøi quaù baän taâm vôùi nhöõng chi tieát veà ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, vaø coù thoùi quen toø moø beänh hoaïn maø khoâng bieát xaáu hoå, Giaùo Hoäi phaûi nhìn vaøo nhöõng ngöôøi khaùc baèng aùnh maét thaân thieän hôn vaø caûm thoâng hôn moãi khi caàn thieát. Trong theá giôùi chuùng ta, nhöõng thöøa taùc vieân chöùc thaùnh vaø nhöõng ngöôøi laøm vieäc muïc vuï khaùc coù theå laøm cho caùi nhìn thaân thieän vaø dòu daøng cuûa Ñöùc Gieâ-su hieän dieän. Giaùo Hoäi seõ phaûi truyeàn cho caùc thaønh vieân cuûa mình - caùc linh muïc, tu só vaø giaùo daân - "ngheä thuaät ñoàng haønh" naøy, ñeå daïy cho chuùng ta bieát côûi giaøy ra tröôùc thaùnh ñòa cuûa ngöôøi khaùc (x. Xh 3: 5). Cuoäc ñoàng haønh naøy phaûi laø kieân ñònh vaø laøm yeân loøng, phaûn chieáu aùnh maét thaân thieän vaø ñoäng loøng traùc aån, cuõng laø aùnh maét chöõa laønh, giaûi thoaùt vaø khích leä söï taêng tröôûng trong ñôøi soáng Ki-toâ höõu.
170. Maëc duø nghe coù veû hieån nhieân, vieäc ñoàng haønh taâm linh phaûi daãn ñöa ngöôøi khaùc moãi ngaøy moãi thaân caän vôùi Thieân Chuùa hôn maõi, nôi Ngaøi chuùng ta ñaït ñöôïc söï töï do ñích thaät. Moät soá ngöôøi nghó hoï ñöôïc töï do neáu nhö hoï coù theå traùnh ñöôïc Thieân Chuùa; hoï khoâng thaáy raèng mình soáng nhö moät keû moà coâi, khoâng nôi nöông töïa, khoâng maùi aám gia ñình. Hoï khoâng coøn laø nhöõng ngöôøi haønh höông maø trôû thaønh nhöõng keû phieâu baït, luoân luoân xoay xôû maø khoâng ñi ñeán ñaâu. Ñoàng haønh vôùi hoï seõ phaûn taùc duïng neáu noù trôû thaønh moät loaïi ñieàu trò naâng ñôõ tính vò kyû cuûa hoï chöù khoâng coøn laø moät cuoäc haønh höông vôùi Ñöùc Ki-toâ ñeán Chuùa Cha.
171. Ngaøy nay hôn bao giôø heát, chuùng ta caàn nhöõng ngöôøi nam cuõng nhö nöõ, nhöõng ngöôøi coù kinh nghieäm veà vieäc ñoàng haønh vôùi ngöôøi khaùc, hoï quen thuoäc vôùi tieán trình ñoøi hoûi söï thaän troïng, söï hieåu bieát, söï nhaãn naïi vaø söï vaâng phuïc Chuùa Thaùnh Thaàn, ngoû haàu hoï coù theå baûo veä ñaøn chieân khoûi baày soùi döõ, chuùng laøm cho ñaøn chieân tan taùc. Chuùng ta caàn phaûi thöïc haønh ngheä thuaät laéng nghe chöù khoâng ñôn giaûn nghe. Trong vieäc thoâng truyeàn, laéng nghe laø môû roäng loøng mình ñeå coù theå taïo neân baàu khí thaân tình, neáu khoâng, seõ khoâng coù moät cuoäc gaëp gôõ taâm linh chaân thöïc. Laéng nghe giuùp chuùng ta gaëp thaáy nhöõng cöû chæ vaø lôøi noùi thích hôïp ñeå chuùng ta khoâng coøn chæ laø nhöõng keû ngoaøi cuoäc. Chæ qua vieäc laéng nghe vôùi thaùi ñoä toân troïng vaø taám loøng traùc aån nhö vaäy, chuùng ta môùi coù theå hoäi nhaäp vaøo nhöõng loái ngoõ cuûa söï taêng tröôûng, ñaùnh thöùc khaùt voïng lyù töôûng Kitoâ giaùo: khao khaùt muoán ñaùp traû caùch troøn ñaày tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø nguyeän öôùc laøm troå sinh hoa traùi nhöõng gì Thieân Chuùa ñaõ gieo trong cuoäc ñôøi cuûa chuùng ta. Nhöng ñieàu naøy luoân luoân ñoøi hoûi loøng kieân nhaãn cuûa nhöõng ngöôøi bieát raát roõ ñieàu maø thaùnh Toâma noùi vôùi chuùng ta: ai cuõng coù theå coù aân suûng vaø ñöùc aùi, nhöng ngaàn ngaïi trong vieäc thöïc haønh caùc nhaân ñöùc vì coá chaáp trong "nhöõng xu höôùng ngöôïc laïi". [133] Noùi caùch khaùc, tính thoáng nhaát höõu cô cuûa caùc nhaân ñöùc luoân luoân vaø nhaát thieát phaûi laø ôû trong thoùi quen ("in habitu"), cho duø caùc ñieàu kieän coù theå caûn trôû nhöõng hoaït ñoäng cuûa nhöõng thoùi quen ñaïo ñöùc ñoù. Vì vaäy caàn phaûi coù "moät khoa sö phaïm giuùp ngöôøi ta töøng böôùc moät chieám höõu troïn veïn maàu nhieäm". [134] Ñeå ñaït ñöôïc moät möùc tröôûng thaønh, trong ñoù nhöõng caù nhaân coù theå thöïc hieän nhöõng quyeát ñònh thaät söï töï do vaø coù traùch nhieäm, chuùng ta caàn nhieàu thôøi gian vaø loøng kieân nhaãn. Nhö Chaân Phöôùc Pheâroâ Fabro thöôøng noùi: "Thôøi gian laø söù giaû cuûa Thieân Chuùa".
172. Ngöôøi naøo ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi khaùc ñeàu phaûi nhaän thöùc raèng hoaøn caûnh cuûa moãi ngöôøi tröôùc thaùnh nhan Thieân Chuùa vaø cuoäc soáng trong aân suûng cuûa hoï laø nhöõng maàu nhieäm maø khoâng ai coù theå bieát troïn veïn töø beân ngoaøi. Tin Möøng baûo chuùng ta söûa loãi ngöôøi khaùc vaø giuùp hoï lôùn leân döïa treân nhöõng haønh ñoäng cuûa hoï ñöôïc moïi ngöôøi coâng nhaän laø xaáu (x. Mt 18: 15), nhöng khoâng ñöôïc ñöa ra nhöõng lôøi pheâ phaùn veà traùch nhieäm vaø toäi traïng cuûa hoï (x. Mt 7: 1; Lc 6: 37). Moät ngöôøi coù khaû naêng ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi khaùc nhö theá khoâng bao giôø chòu thua cuoäc tröôùc nhöõng tröôøng hôïp thaát voïng hay sôï haõi. Ngöôøi aáy môøi goïi ngöôøi khaùc haõy töï chöõa laønh, töï ñöùng daäy, oâm thaäp giaù vaøo loøng, boû taát caû laïi ñaèng sau maø tieán böôùc veà phía tröôùc ñeå coâng boá Tin Möøng. Taát caû chuùng ta ñeàu coù kinh nghieäm ñöôïc ngöôøi khaùc ñoàng haønh vaø giuùp ñôõ, kinh nghieäm naøy seõ daïy cho chuùng ta bieát kieân nhaãn vaø ñoäng loøng traéc aån vôùi ngöôøi khaùc, vaø gaëp thaáy caùch thöùc ñuùng ñeå chieám ñöôïc nieàm tin töôûng cuûa hoï, söï côûi môû taám loøng cuûa hoï vaø tö theá saün saøng lôùn leân cuûa hoï.
173. Vieäc ñoàng haønh taâm linh ñích thaät luoân luoân baét ñaàu vaø thaêng hoa trong boái caûnh phuïc vuï söù vuï Phuùc AÂm Hoùa. Moái lieân heä cuûa thaùnh Phaoloâ vôùi Timoâtheâ vaø Titoâ cung caáp moät thí duï veà vieäc ñoàng haønh vaø vieäc ñaøo taïo naøy xaûy ra giöõa hoaït ñoäng toâng ñoà. Khi uûy thaùc cho hai oâng söù vuï laø ôû laïi moãi thaønh phoá ñeå "hoaøn thaønh nhöõng coâng vieäc toå chöùc" (x. Tit 1: 5;. x. 1Tim 1: 3-5), thaùnh Phao-loâ cuõng ñöa ra cho hai ngöôøi nhöõng quy luaät cho cuoäc soáng caù nhaân cuûa hoï vaø hoaït ñoäng muïc vuï cuûa hoï. Ñieàu naøy thì bieät phaân raát roõ neùt vôùi moïi loaïi ñoàng haønh xaâm nhaäp naøo hay vôùi caùch soáng töï maõn vaø coâ laäp naøo. Caùc moân ñeä truyeàn giaùo ñoàng haønh vôùi caùc moân ñeä truyeàn giaùo.
Taäp trung vaøo Lôøi Chuùa
174. Khoâng chæ baøi giaûng phaûi ñöôïc Lôøi Chuùa nuoâi döôõng nhöng toaøn boä coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa coøn ñöôïc ñaët neàn taûng treân Lôøi Chuùa. Lôøi Chuùa phaûi ñöôïc laéng nghe, ñöôïc suy nieäm, ñöôïc soáng, ñöôïc cöû haønh vaø ñöôïc laøm chöùng. Kinh Thaùnh thöïc söï laø nguoàn maïch cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Do ñoù, chuùng ta caàn phaûi ñöôïc huaán luyeän tröôøng kyø trong vieäc nghe Lôøi Chuùa. Giaùo Hoäi khoâng loan baùo Tin Möøng neáu nhö Giaùo Hoäi khoâng thöôøng haèng ñeå cho mình ñöôïc Phuùc AÂm hoùa. Lôøi Chuùa caàn phaûi "ngaøy caøng trôû neân trung taâm ñieåm cuûa moïi hoaït ñoäng trong Giaùo Hoäi". [135] Lôøi Chuùa ñöôïc nghe vaø ñöôïc cöû haønh, tröôùc tieân trong Bí Tích Thaùnh Theå, nuoâi döôõng vaø taêng cöôøng noäi taâm caùc Kitoâ höõu vaø giuùp hoï coù khaû naêng ban taëng lôøi chöùng chaân thöïc cho Tin Möøng trong cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa hoï. Chuùng ta ñaõ vöôït qua töø laâu vò theá ñoái choïi xöa kia giöõa Lôøi Chuùa vaø Bí Tích. Vieäc rao giaûng Lôøi linh nghieäm vaø hieäu quaû, chuaån bò cho vieäc tieáp nhaän Bí Tích, vaø trong Bí Tích Lôøi naøy ñaït ñöôïc tính hieäu quaû toái ña cuûa noù.
175. Vieäc nghieân cöùu Kinh Thaùnh phaûi laø moät caùnh cöûa môû ra cho moïi tín höõu. [136] Lôøi Maëc Khaûi nhaát thieát phaûi phong phuù hoùa taän caên vieäc daïy giaùo lyù cuûa chuùng ta vaø taát caû nhöõng noã löïc cuûa chuùng ta ñeå chuyeån giao ñöùc tin. [137] Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa ñoøi hoûi moái thaân quen vôùi Lôøi Chuùa, ñieàu naøy keâu goïi caùc giaùo phaän, caùc giaùo xöù vaø caùc hoäi ñoaøn Coâng Giaùo cung caáp moät chöông trình hoïc hoûi Kinh Thaùnh nghieâm tuùc vaø lieân tuïc, trong khi khuyeán khích moãi caù nhaân vaø moãi coäng ñoàng ñoïc Kinh Thaùnh trong taâm tình caàu nguyeän. [138] Chuùng ta khoâng tìm kieám Thieân Chuùa nhö moät keû muø loøa, hay chôø ñôïi Thieân Chuùa noùi vôùi mình tröôùc, bôûi vì "Thieân Chuùa ñaõ noùi roài, vaø khoâng coøn coù baát cöù ñieàu gì chuùng ta caàn phaûi bieát maø Thieân Chuùa ñaõ khoâng maëc khaûi cho chuùng ta". [139] Chuùng ta haõy ñoùn nhaän kho baùu cao vôøi khoân ví cuûa Lôøi Maëc Khaûi.
Chöông 4
Chieàu Kích Xaõ Hoäi
Cuûa Coâng Cuoäc Phuùc AÂm Hoùa
176. Loan baùo Tin Möøng chính laø laøm cho Vöông Quyeàn Thieân Chuùa hieän dieän trong theá giôùi cuûa chuùng ta. Tuy nhieân, "khoâng coù moät ñònh nghóa phieán dieän naøo coù theå loät heát ñöôïc thöïc taïi phong phuù phöùc taïp vaø soáng ñoäng nhö coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Ñònh nghóa nhö theá coù nguy cô laøm phöông haïi vaø laøm thöïc taïi ñoù trôû neân ngheøo naøn". [140] Giôø ñaây toâi xin ñöôïc chia seû moái quan taâm cuûa toâi veà chieàu kích xaõ hoäi cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, chính xaùc laø vì neáu chieàu kích naøy khoâng ñöôïc thöïc hieän ñuùng caùch, coù moät moái nguy cô thöôøng haèng boùp meùo yù nghóa chaân thöïc vaø toaøn veïn cuûa söù vuï Phuùc AÂm Hoùa.
I. Nhöõng AÛnh Höôûng Coäng Ñoàng Vaø Xaõ Hoäi Cuûa Kerygma
177. Kerygma coù moät noäi dung xaõ hoäi roõ neùt: ôû taän trung taâm Tin Möøng, coù ñôøi soáng coäng ñoàng vaø söï tham gia vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Noäi dung cuûa lôøi coâng boá ban ñaàu coù nhöõng aùm chæ luaân lyù töùc khaéc ñöôïc taäp trung vaøo ñöùc aùi.
Tuyeân xöng ñöùc tin vaø daán thaân vaøo xaõ hoäi
178. Tin vaøo Chuùa Cha, Ñaáng yeâu thöông taát caû moïi ngöôøi baèng moät tình yeâu voâ haïn, nghóa laø nhaän ra raèng "Ngaøi ban cho hoï moät phaåm giaù voâ haïn". [141] Tin raèng Con Thieân Chuùa ñaûm nhaän xaùc phaøm cuûa chuùng ta nghóa laø moãi con ngöôøi ñaõ ñöôïc ñöa vaøo trong cung loøng cuûa Thieân Chuùa. Tin raèng Chuùa Gieâsu ñaõ ñoå maùu mình vì chuùng ta xoùa ñi baát kyø söï nghi ngôø naøo veà tình yeâu voâ haïn, nhôø ñoù moãi ngöôøi trôû neân cao quyù. Ôn cöùu chuoäc cuûa chuùng ta coù moät chieàu kích xaõ hoäi bôûi vì "Thieân Chuùa, nôi Ñöùc Ki-toâ, cöùu chuoäc khoâng chæ töøng ngöôøi, maø coøn caû nhöõng lieân heä xaõ hoäi voán coù giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi". [142] Tin raèng Chuùa Thaùnh Thaàn ñang hoaït ñoäng trong moãi ngöôøi nghóa laø nhìn nhaän raèng Ngaøi tìm caùch thaâm nhaäp vaøo moãi hoaøn caûnh cuûa con ngöôøi vaø vaøo taát caû moïi moái daây lieân heä xaõ hoäi: "Ngöôøi ta coù theå noùi raèng Chuùa Thaùnh Thaàn sôû höõu moät khaû naêng saùng taïo voâ haïn, rieâng bieät cuûa trí tueä thaàn linh, Ñaáng bieát caùch thaùo gôõ nhöõng vaán ñeà nan giaûi cuûa con ngöôøi, thaäm chí phöùc taïp nhaát vaø voâ phöông doø thaáu" [143]. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa cuõng tìm caùch hôïp taùc coâng trình giaûi phoùng naøy cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Chính maàu nhieäm Thieân Chuùa Ba Ngoâi nhaéc chuùng ta nhôù raèng chuùng ta ñöôïc döïng neân theo hình aûnh cuûa söï hieäp thoâng thaàn linh aáy, vì theá chuùng ta khoâng theå ñaït ñöôïc söï vieân maõn hay ôn cöùu ñoä chæ baèng chính söùc rieâng cuûa mình. Töø trung taâm Tin Möøng, chuùng ta thaáy söï keát noái maät thieát giöõa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa vaø söï thaêng tieán cuûa con ngöôøi, maø nhaát thieát phaûi ñöôïc dieãn taû vaø phaùt trieån ôû nôi moãi coâng vieäc Phuùc AÂm Hoùa. Vieäc chaáp nhaän lôøi coâng boá ban ñaàu môøi goïi chuùng ta ñoùn nhaän tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø yeâu laïi Ngaøi baèng moät tình yeâu töï noù cuõng laø aân ban cuûa Ngaøi, ñieàu naøy naåy sinh trong cuoäc soáng vaø haønh ñoäng cuûa chuùng ta moät ñaùp traû ñaàu tieân vaø cô baûn: öôùc muoán, tìm kieám vaø baûo veä ñieàu thieän cho ngöôøi khaùc.
179. Moái daây lieân keát baát khaû phaân ly giöõa vieäc tieáp nhaän söù ñieäp cöùu ñoä vaø ñöùc aùi huynh ñeä chaân chính xuaát hieän trong nhieàu baûn vaên Kinh Thaùnh maø chuùng ta seõ suy nieäm thaáu ñaùo, ñeå ñaùnh giaù cao taát caû nhöõng keát quaû cuûa chuùng. Ñoù laø söù ñieäp maø chuùng ta coi ñoù laø ñieàu hieån nhieân vaø coù theå laäp ñi laïi laïi gaàn nhö maùy moùc maø khoâng caàn phaûi baûo ñaûm chaéc chaén raèng noù coù moät taùc ñoäng thöïc söï treân ñôøi soáng cuûa chuùng ta vaø trong caùc coäng ñoàng cuûa chuùng ta. Ñieàu naøy thaät laø nguy hieåm vaø tai haïi bieát bao, vì noù khieán chuùng ta khoâng coøn bieát kinh ngaïc, höùng khôûi vaø nhieät thaønh ñeå soáng Tin Möøng cuûa tình huynh ñeä vaø coâng lyù! Lôøi Chuùa daïy raèng anh chò em cuûa chuùng ta laø phaàn noái daøi cuûa cuoäc nhaäp theå cho moãi ngöôøi chuùng ta: "Moãi laàn caùc con laøm nhö theá cho moät trong nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta ñaây, laø caùc ngöôi ñaõ laøm cho chính Ta vaäy" (Mt 25: 40). Caùch theá chuùng ta ñoái xöû vôùi ngöôøi khaùc coù moät chieàu kích sieâu vieät: "Anh em ñong ñaáu naøo, thì Thieân Chuùa cuõng seõ ñong ñaáu aáy cho anh em" (Mt 7: 2). Caùch ñoái xöû naøy töông öùng vôùi loøng thöông xoùt maø Thieân Chuùa ñaõ baøy toû cho chuùng ta: "Anh em haõy coù loøng nhaân töø, nhö Cha anh em laø Ñaáng nhaân töø. Anh em ñöøng xeùt ñoaùn, thì anh em seõ khoâng bò Thieân Chuùa xeùt ñoaùn. Anh em ñöøng leân aùn, thì seõ khoâng bò Thieân Chuùa leân aùn. Anh em haõy tha thöù, thì seõ ñöôïc Thieân Chuùa thöù tha. Anh em haõy cho, thì seõ ñöôïc Thieân Chuùa cho laïi#Vì anh em ñong baèng ñaáu naøo, thì Thieân Chuùa seõ ñong laïi cho anh em baèng ñaáu aáy" (Lc 6:36-38). Ñieàu maø nhöõng baûn vaên naøy laøm roõ ra laø quyeàn öu tieân tuyeät ñoái cuûa "vieäc ra ñi khoûi chính mình höôùng ñeán anh chò em cuûa mình", laø moät trong hai ñieàu raên troïng nhaát ñaët neàn moùng cho moïi qui taéc luaân lyù vaø laø daáu chæ roõ raøng nhaát ñeå phaân ñònh söï taêng tröôûng taâm linh ñaùp laïi thieân aân hoaøn toaøn nhöng khoâng. Vì lyù do naøy, "phuïc vuï cuûa ñöùc aùi cuõng laø moät caáu toá cuûa söù maïng Giaùo Hoäi vaø laø moät bieåu thöùc khoâng theå thieáu ñöôïc veà baûn chaát Giaùo Hoäi". [144] Giaùo Hoäi töï baûn chaát laø truyeàn giaùo; Giaùo Hoäi naåy sinh voâ vaøn ñöùc aùi gaây aán töôïng saâu saéc vaø loøng traéc aån ñeå hieåu bieát, giuùp ñôõ vaø khích leä.
Nöôùc Thieân Chuùa vaø söï thaùch ñoá
180. Khi ñoïc Kinh Thaùnh, chuùng ta nhaän thöùc roõ raèng Tin Möøng khoâng chæ chuù taâm ñeán moái lieân heä cuûa moãi ngöôøi chuùng ta vôùi Thieân Chuùa. Lôøi ñaùp traû yeâu thöông cuûa chuùng ta cho Thieân Chuùa cuõng khoâng neân ñöôïc coi nhö söï chaát ñoáng cuûa nhöõng cöû chæ nho nhoû cuûa moãi ngöôøi ñoái vôùi moät soá ngöôøi ñang tuùng thieáu, moät loaïi "baùc aùi theo thöïc ñôn", hay moät loaït caùc haønh ñoäng chæ nhaèm muïc ñích xoa dòu löông taâm cuûa chuùng ta. Tin Möøng quan taâm ñeán Nöôùc Thieân Chuùa (Lc 4: 43); noù noùi veà meán Chuùa, Ñaáng ngöï trò trong theá giôùi cuûa chuùng ta. Ñeán möùc ñoä laø Ngaøi ngöï trò trong chuùng ta, ñôøi soáng xaõ hoäi seõ laø moät khung caûnh cuûa tình huynh ñeä, coâng lyù, hoøa bình vaø phaåm giaù cho taát caû moïi ngöôøi. Vì vaäy, caû lôøi loan baùo laãn cuoäc soáng Ki-toâ höõu coù khuynh höôùng taùc ñoäng ñeán xaõ hoäi. Chuùng ta ñang tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa: "Tröôùc heát haõy tìm kieám Nöôùc Thieân Chuùa vaø ñöùc coâng chính cuûa Ngaøi, coøn taát caû nhöõng thöù kia, Ngaøi seõ theâm cho" (Mt 6: 33). Söù vuï cuûa Chuùa Gieâ-su laø khai maïc Nöôùc cuûa Cha Ngöôøi, Ngöôøi truyeàn cho caùc moân ñeä haõy coâng boá tin vui: "Nöôùc Trôøi ñaõ ñeán gaàn" (Mt 10: 7).
181. Hieän dieän roài vaø ñang taêng tröôûng ôû giöõa chuùng ta, Nöôùc Thieân Chuùa ñoøi hoûi chuùng ta phaûi daán thaân troïn veïn vaø nhaéc cho chuùng ta nhôù nguyeân taéc phaân ñònh maø Ñöùc Phao-loâ VI ñaõ aùp duïng vaøo söï phaùt trieån ñích thaät: "söï phaùt trieån naøy phaûi tröïc chæ ñeán moïi ngöôøi vaø toaøn theå con ngöôøi". [145] Chuùng ta bieát raèng "coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa seõ khoâng hoaøn haûo neáu khoâng ñeå yù ñeán nhöõng lieân heä cuï theå vaø thöôøng xuyeân giöõa Tin Möøng vaø ñôøi soáng, caù nhaân vaø xaõ hoäi cuûa con ngöôøi". [146] Ñaây laø nguyeân taéc veà tính phoå quaùt noäi taïi cuûa Tin Möøng, vì Chuùa Cha mong muoán moïi ngöôøi ñöôïc cöùu ñoä vaø keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngaøi heä taïi ôû vieäc "quy tuï muoân loaøi trong trôøi ñaát döôùi quyeàn moät thuû laõnh laø Ñöùc Ki-toâ" (x. Ep 1: 10). Nhieäm vuï cuûa chuùng ta laø "Anh em haõy ñi khaép töù phöông thieân haï, loan baùo Tin Möøng cho moïi loaøi thuï taïo" (Mc 16: 15), vì "muoân loaøi thuï taïo nhöõng ngong ngoùng ñôïi chôø ngaøy Thieân Chuùa maëc khaûi vinh quang cuûa con caùi Ngaøi" (Rm 8: 19). ÔÛ ñaây, "muoân loaøi thuï taïo" quy chieáu ñeán moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng con ngöôøi; do ñoù, "söù vuï coâng boá Tin Möøng veà Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ coù moät nôi ñeán phoå quaùt. Nhieäm vuï ñöùc aùi cuûa söù vuï naøy bao truøm taát caû moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng, taát caû moïi caù nhaân, taát caû moïi laõnh vöïc cuûa ñôøi soáng coäng ñoàng, vaø taát caû moïi daân toäc. Khoâng coù gì thuoäc veà con ngöôøi coù theå xa laï vôùi söù vuï". [147] Nieàm hy voïng Kitoâ giaùo ñích thöïc, laø nieàm hy voïng tìm kieám Vöông Quoác caùnh chung, luoân luoân taïo ra lòch söû.
Giaùo Huaán Giaùo Hoäi veà caùc vaán ñeà xaõ hoäi
182. Giaùo Huaán Giaùo Hoäi lieân quan ñeán nhöõng hoaøn caûnh ñoät xuaát tuøy thuoäc vaøo nhöõng khai trieån môùi vaø coù theå môû ra ñeå thaûo luaän, tuy nhieân chuùng ta ñaønh phaûi cuï theå - maø khoâng giaû ñònh laø ñi vaøo chi tieát - vì sôï raèng nhöõng nguyeân taéc xaõ hoäi quan troïng vaãn chæ nhöõng khaùi quaùt khoâng thaùch ñoá baát cöù ai. Caàn phaûi ruùt ra nhöõng keát luaän thöïc teá ngoû haàu chuùng "seõ coù moät taùc ñoäng lôùn hôn ñeán caùc hoaøn caûnh phöùc taïp hieän nay". [148] Khi chuù yù ñeán nhöõng ñoùng goùp cuûa caùc ngaønh khoa hoïc khaùc nhau, caùc vò muïc töû coù quyeàn ñöa ra yù kieán veà taát caû nhöõng gì taùc ñoäng ñeán ñôøi soáng daân chuùng, bôûi vì nhieäm vuï Phuùc AÂm Hoùa haøm yù vaø ñoøi hoûi söï thaêng tieán toaøn dieän cuûa moãi con ngöôøi. Khoâng ai coù theå yeâu saùch raèng toân giaùo phaûi ñöôïc giôùi haïn trong laõnh vöïc rieâng tö vaø toân giaùo toàn taïi chæ ñeå chuaån bò taâm hoàn cho thieân ñaøng. Chuùng ta bieát raèng Thieân Chuùa muoán con caùi Ngaøi ñöôïc haïnh phuùc cuõng ôû trong traàn theá naøy, maëc duø hoï ñöôïc môøi goïi ñeán söï vieân maõn trong coõi ñôøi ñôøi, vì Ngaøi taïo ra taát caû moïi söï "cho chuùng ta höôûng duøng" (1Tim 6: 17), cho moïi ngöôøi höôûng duøng. Keá ñeán, vieäc hoaùn caûi cuûa Kitoâ höõu ñoøi hoûi xeùt laïi caùch ñaëc bieät nhöõng laõnh vöïc vaø nhöõng khía caïnh "coù lieân heä ñeán traät töï xaõ hoäi vaø vieäc theo ñuoåi coâng ích". [149]
183. Vì theá, khoâng ai coù theå ñoøi hoûi toân giaùo phaûi bò haï xuoáng haøng noäi taâm thuoäc ñôøi soáng caù nhaân, khoâng coù baát kyø aûnh höôûng naøo treân ñôøi soáng xaõ hoäi vaø quoác gia, khoâng coù moái quan taâm naøo ñeán söï laønh maïnh cuûa caùc ñònh cheá daân söï, khoâng coù quyeàn baøy toû yù kieán veà nhöõng bieán coá taùc ñoäng ñeán xaõ hoäi. Ai daùm ñoøi khoùa kín söù ñieäp cuûa thaùnh Phan-xi-coâ At-si-di vaø cuûa chaân phöôùc Teâ-reâ-xa Can-cut-ta vaøo trong nhaø thôø vaø buoäc söù ñieäp naøy phaûi caâm laëng ñöôïc chöù? Chính caùc ngaøi ñaõ khoâng theå chaáp nhaän ñieàu naøy. Moät ñöùc tin chaân chính - ñöùc tin khoâng bao giôø thoaûi maùi hay hoaøn toaøn caù nhaân - luoân luoân ñoøi hoûi moät öôùc muoán saâu xa nhaèm thay ñoåi theá giôùi, chuyeån giao caùc giaù trò, laøm heát moïi caùch ñeå laøm cho traùi ñaát naøy caøng ngaøy caøng toát ñeïp. Chuùng ta yeâu meán haønh tinh xinh ñeïp naøy, nôi Thieân Chuùa ñaõ ñaët chuùng ta vaøo, vaø chuùng ta yeâu meán gia ñình nhaân loaïi sinh soáng ôû ñoù, vôùi taát caû nhöõng thaûm kòch vaø nhöõng ñaáu tranh cuûa noù, nhöõng hy voïng vaø nhöõng khaùt voïng cuûa noù, nhöõng maïnh meõ vaø nhöõng yeáu nhöôïc cuûa noù. Traùi ñaát laø ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta vaø taát caû chuùng ta ñeàu laø anh chò em. Neáu thaät söï "traät töï coâng baèng cuûa xaõ hoäi vaø quoác gia laø traùch nhieäm troïng taâm cuûa chính trò", thì Giaùo Hoäi "khoâng theå vaø khoâng ñöôïc pheùp ñöùng beân ngoaøi cuoäc ñaáu tranh cho coâng lyù". [150] Taát caû caùc Kitoâ höõu, keå caû caùc muïc töû, ñöôïc môøi goïi baøy toû moái quan taâm cho vieäc xaây döïng moät theá giôùi toát ñeïp hôn. Ñieàu naøy laø coát yeáu, vì tö töôûng xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi chuû yeáu laø tích cöïc: Giaùo Hoäi ñöa ra nhöõng ñeà nghò, hoaït ñoäng nhaèm thay ñoåi, vaø theo nghóa naøy, Giaùo Hoäi thöôøng haèng nhaém ñeán nieàm hy voïng phaùt xuaát töø taám loøng yeâu thöông cuûa Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ. Ñoàng thôøi, Giaùo Hoäi hieäp nhaát "söï daán thaân cuûa chính mình vôùi söï daán thaân cuûa caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø caùc coäng ñoàng Giaùo Hoäi trong laõnh vöïc xaõ hoäi, caû treân bình dieän suy tö tín lyù laãn treân bình dieän thöïc haønh". [151]
184. Ñaây khoâng phaûi luùc vaø nôi ñeå xem xeùt thaáu ñaùo nhieàu vaán ñeà xaõ hoäi nghieâm troïng taùc ñoäng ñeán theá giôùi ngaøy nay, trong soá ñoù vaøi vaán ñeà toâi ñaõ ñeà caäp ñeán trong chöông hai. Toâng Huaán naøy khoâng laø moät taøi lieäu xaõ hoäi, vaø ñeå suy nghó veà caùc chuû ñeà khaùc nhau, chuùng ta coù moät coâng cuï raát thích hôïp trong Toùm Löôïc Hoïc Thuyeát Xaõ Hoäi maø toâi heát loøng khuyeân anh chò em neân söû duïng vaø nghieân cöùu. Ngoaøi ra, caû Giaùo Hoaøng laãn Giaùo Hoäi khoâng ñoäc quyeàn giaûi thích caùc thöïc taïi xaõ hoäi hay ñeà ra nhöõng giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà hieän ñaïi. ÔÛ ñaây, toâi xin nhaéc laïi lôøi nhaän xeùt saùng suoát cuûa Ñöùc Phao-loâ VI: "Ñoái dieän vôùi nhöõng hoaøn caûnh raát khaùc nhau nhö vaäy, chuùng toâi khoâng theå noùi leân moät söù ñieäp duy nhaát vaø ñeà ra moät giaûi phaùp coù giaù trò phoå quaùt. Ñaây khoâng phaûi laø tham voïng cuûa chuùng toâi, cuõng khoâng phaûi laø söù vuï cuûa chuùng toâi. Ñieàu ñoù tuøy thuoäc vaøo caùc coäng ñoàng Ki-toâ höõu ñeå phaân tích caùch khaùch quan hoaøn caûnh thích hôïp vôùi ñaát nöôùc cuûa hoï". [152]
185. Trong phaàn döôùi ñaây, toâi coù yù ñònh taäp trung vaøo hai vaán ñeà lôùn maø toâi cho laø cô baûn vaøo thôøi ñieåm naøy trong lòch söû. Toâi seõ baøn ñeán hai vaán ñeà naøy caùch ñaày ñuû hôn bôûi vì toâi tin raèng chuùng seõ ñònh höôùng töông lai cuûa nhaân loaïi. Hai vaán ñeà naøy tröôùc heát laø vieäc hoøa nhaäp ngöôøi ngheøo vaøo xaõ hoäi, vaø thöù ñeán laø hoøa bình vaø ñoái thoaïi xaõ hoäi.
II. Vieäc Hoøa Nhaäp Ngöôøi Ngheøo Vaøo Xaõ Hoäi
186. Ñöùc tin cuûa chuùng ta vaøo Ñöùc Kitoâ, Ñaáng trôû neân ngheøo vaø luoân luoân thaân caän vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi bò ruoàng boû, laø neàn taûng moái öu tö cuûa toâi ñoái vôùi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa caùc thaønh vieân xaõ hoäi bò laõng queân nhaát.
Hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, chuùng ta nghe lôøi caàu xin
187. Moãi Kitoâ höõu vaø moãi coäng ñoàng ñöôïc keâu goïi laø khí cuï cuûa Thieân Chuùa ñeå giaûi thoaùt vaø thaêng tieán ngöôøi ngheøo vaø ñeå giuùp hoï coù khaû naêng laø moät phaàn töû cuûa xaõ hoäi caùch troïn veïn. Ñieàu naøy ñoøi hoûi raèng chuùng ta phaûi ngoan ngoaõn vaø chuù yù laéng nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo vaø ñeán cöùu giuùp hoï. Chæ moät thoaùng nhìn vaøo Kinh Thaùnh laø ñuû ñeå cho chuùng ta thaáy Chuùa Cha ñaày loøng nhaân aùi cuûa chuùng ta muoán nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo nhö theá naøo: "Ta ñaõ thaáy roõ caûnh khoå cöïc cuûa daân Ta beân Ai Caäp, Ta ñaõ nghe tieáng chuùng keâu than vì boïn cai haønh haï. Phaûi, Ta bieát caùc noãi khoå ñau cuûa chuùng. Ta xuoáng giaûi thoaùt chuùng# Baây giôø, ngöôi haõy ñi! Ta sai ngöôi" (Xh 3: 7-8,10). Chuùng ta cuõng thaáy Ngaøi baän loøng ñeán nhöõng nhu caàu cuûa hoï nhö theá naøo: "Baáy giôø con caùi Ít-ra-en keâu leân cuøng Ñöùc Chuùa, Ñöùc Chuùa cho xuaát hieän moät vò cöùu tinh" (Tl 3: 15). Neáu chuùng ta, nhöõng khí cuï cuûa Thieân Chuùa ñeå nghe ngöôøi ngheøo, giaû ñieác tröôùc lôøi caàu xin naøy, chuùng ta ñoái laäp Thaùnh YÙ cuûa Chuùa Cha vôùi keá hoaïch cuûa Ngaøi; ngöôøi ngheøo "seõ keâu leân Ñöùc Chuùa toá caùo anh em, vaø anh em seõ mang toäi" (Ñnl 15: 9). Thieáu tình lieân ñôùi ñoái vôùi nhöõng nhu caàu cuûa hoï taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán moái lieân heä cuûa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa: "Ai cay ñaéng trong loøng maø nguyeàn ruûa con, thì Ñaáng taïo thaønh ra noù seõ nghe lôøi noù thænh nguyeän" (Hc 4: 6). Caâu hoûi xöa kia luoân luoân quay trôû laïi: "Neáu ai coù cuûa caûi theá gian vaø thaáy anh em mình laâm caûnh tuùng thieáu, maø chaúng ñoäng loøng thöông, thì laøm sao tình yeâu Thieân Chuùa ôû laïi trong ngöôøi aáy ñöôïc?" (1Ga 3: 17). Chuùng ta cuõng haõy nhôù thaùnh Gia-coâ-beâ Toâng Ñoà ñaõ noùi veà tieáng keâu cuûa ngöôøi bò aùp böùc moät caùch thaúng thaén nhö theá naøo: "Caùc ngöôi ñaõ gian laän maø giöõ laïi tieàn löông cuûa nhöõng ngöôøi thôï ñi caét luùa trong ruoäng cuûa caùc ngöôøi. Kìa tieàn löông aáy ñang keâu leân oaùn traùch caùc ngöôi, vaø tieáng keâu cuûa nhöõng thôï gaët aáy ñaõ thaáu ñeán tai Chuùa caùc ñaïo binh" (Gcb 5: 4).
188. Giaùo Hoäi ñaõ nhaän thöùc raèng nhu caàu chuù yù ñeán lôøi caàu xin naøy töï noù phaùt sinh töø haønh ñoäng giaûi phoùng cuûa aân suûng trong moãi ngöôøi chuùng ta, vì theá, ñaây khoâng laø moät vaán ñeà veà söù vuï daønh rieâng chæ cho moät soá ngöôøi: "Ñöôïc Tin Möøng chan chöùa loøng thöông xoùt vaø tình yeâu cho con ngöôøi höôùng daãn, Giaùo Hoäi nghe tieáng keâu khoùc ñoøi coâng lyù vaø coù yù ñònh ñaùp traû tieáng keâu ñoù baèng taát caû söùc löïc cuûa mình". [153] Trong boái caûnh naøy, chuùng ta coù theå hieåu leänh truyeàn cuûa Chuùa Gieâ-su cho caùc moân ñeä: "Thì chính anh em haõy cho hoï aên ñi" (Mc 6: 37): leänh truyeàn naøy coù nghóa laø haønh ñoäng ñeå loaïi boû nhöõng nguyeân do cô caáu cuûa naïn ngheøo ñoùi vaø thaêng tieán söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa ngöôøi ngheøo, cuõng nhö nhöõng haønh vi lieân ñôùi nhoû beù thöôøng ngaøy khi chaïm traùn vôùi nhöõng nhu caàu thöïc söï maø chuùng ta gaëp. Töø ngöõ "tình lieân ñôùi" laø moät töø ngöõ hôi saùo ngöõ vaø ñoâi khi bò hieåu caùch ngheøo naøn, nhöng noù quy chieáu ñeán ñieàu gì ñoù chöù khoâng moät vaøi haønh vi raûi raùc cuûa taám loøng quaûng ñaïi. Töø ngöõ naøy giaû thieát taïo ra moät naõo traïng môùi, moät naõo traïng bieát tö duy döôùi daïng coäng ñoàng veà quyeàn öu tieân cuûa cuoäc soáng cho taát caû moïi ngöôøi treân quyeàn tö höõu cuûa caûi bôûi moät soá ít ngöôøi.
189. Tình lieân ñôùi laø moät phaûn öùng boäc phaùt cuûa nhöõng ngöôøi nhaän ra raèng chöùc naêng xaõ hoäi cuûa taøi saûn vaø vieäc söû duïng cuûa caûi cho heát moïi ngöôøi laø nhöõng thöïc theå ñeán tröôùc taøi saûn tö. Quyeàn tö höõu cuûa caûi ñöôïc bieän minh bôûi nhu caàu baûo veä vaø gia taêng chuùng, ñeå chuùng coù theå phuïc vuï coâng ích toát hôn; vì lyù do naøy, chuùng ta phaûi soáng tình lieân ñôùi nhö quyeát ñònh traû laïi cho ngöôøi ngheøo nhöõng gì thuoäc veà hoï. Nhöõng xaùc tín vaø nhöõng taäp quaùn cuûa tình lieân ñôùi nhö vaäy, khi ñöôïc thöïc haønh, môû ñöôøng cho nhöõng thay ñoåi cô caáu khaùc vaø laøm cho chuùng khaû thi. Thay ñoåi nhöõng cô caáu maø khoâng taïo ra nhöõng xaùc tín vaø nhöõng thaùi ñoä môùi seõ chæ baûo ñaûm chaéc chaén raèng cuõng chính nhöõng cô caáu ñoù, khoâng sôùm thì muoän, seõ trôû neân muïc naùt, aùp böùc vaø voâ boå
190. Ñoâi khi chính laø vaán ñeà nghe tieáng keâu cuûa toaøn theå caùc daân toäc, caùc daân toäc ngheøo nhaát cuûa traùi ñaát, bôûi vì "hoøa bình khoâng chæ döïa treân söï toân troïng caùc quyeàn cuûa con ngöôøi, maø cuõng treân söï toân troïng caùc quyeàn cuûa caùc daân toäc". [154] Thaät ñaùng buoàn, ngay caû nhaân quyeàn coù theå bò söû duïng ñeå bieän minh cho vieäc baûo veä quyeàn lôïi cuûa caù nhaân hay quyeàn lôïi cuûa nhöõng ngöôøi giaøu coù hôn. Vôùi söï toân troïng thích ñaùng ñoái vôùi neàn ñoäc laäp vaø vaên hoùa cuûa moãi quoác gia, chuùng ta ñöøng bao giôø queân raèng haønh tinh naøy thuoäc veà toaøn theå nhaân loaïi vaø daønh cho toaøn theå nhaân loaïi; söï kieän laø moät soá ngöôøi sinh ra ôû nhöõng nôi coù ít taøi nguyeân hay keùm phaùt trieån khoâng theå bieän minh cho söï kieän laø hoï phaûi soáng vôùi ít nhaân phaåm hôn. Caàn phaûi nhaéc ñi nhaéc laïi raèng "nhöõng ngöôøi may maén hôn neân khöôùc töø moät soá quyeàn lôïi cuûa mình ñeå ñaët cuûa caûi cuûa mình vaøo vieäc phuïc vuï tha nhaân caùch quaûng ñaïi hôn". [155] Noùi caùch thích ñaùng veà nhöõng quyeàn lôïi cuûa mình, chuùng ta caàn môû roäng vieãn caûnh cuûa mình ñeå nghe lôøi caàu xin cuûa caùc daân toäc khaùc vaø caùc vuøng khaùc ngoaøi nhöõng vuøng cuûa ñaát nöôùc chuùng ta. Chuùng ta caàn phaûi caøng ngaøy caøng lieân ñôùi vôùi nhau hôn, laø ñieàu "cho pheùp taát caû moïi daân toäc trôû thaønh nhöõng nhaø kieán taïo vaän meänh cuûa mình" [156] cuõng nhö "moãi con ngöôøi ñöôïc môøi goïi töï trieån nôû". [157]
191. ÔÛ moïi nôi vaø moïi caûnh huoáng, vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc muïc töû cuûa mình, caùc Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ba Taây phaùt bieåu caùch huøng hoàn: "Chuùng toâi mong öôùc ñaûm nhaän moãi ngaøy nhöõng nieàm vui vaø hy voïng, nhöõng khoù khaên vaø buoàn phieàn cuûa ngöôøi daân Ba Taây, ñaëc bieät nhöõng ngöôøi soáng ôû caùc vuøng ngoaïi oâ vaø noâng thoân - khoâng ñaát ñai, khoâng nhaø cöûa, thieáu thoán löông thöïc vaø saên soùc söùc khoûe - caùc quyeàn lôïi cuûa hoï bò vi phaïm. Thaáy caûnh ngheøo khoå cuûa hoï, nghe tieáng keâu la cuûa hoï vaø bieát nhöõng noãi ñau cuûa hoï, chuùng toâi chöôùng tai gai maét vì bieát raèng coù ñuû thöùc aên cho taát caû moïi ngöôøi vaø naïn ñoùi naøy laø do söï phaân phoái cuûa caûi vaø lôïi töùc caùch toài teä. Vaán ñeà trôû neân toài teä hôn nöõa bôûi söï phung phí ôû khaép nôi". [158]
192. Tuy nhieân, chuùng ta ao öôùc coøn hôn theá nöõa, giaác mô cuûa chuùng ta voã caùnh bay cao hôn. Chuùng ta khoâng ñôn giaûn noùi veà vieäc taát caû moïi ngöôøi ñöôïc baûo ñaûm aên no maëc aám xöùng vôùi phaåm giaù cuûa mình, nhöng cuõng veà vieäc moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc höôûng "phuùc lôïi vaø thònh vöôïng". [159] Ñieàu naøy muoán noùi ñeán söï giaùo duïc, quyeàn ñöôïc chaêm soùc söùc khoûe, vaø treân heát laø coâng aên vieäc laøm, bôûi vì chính qua söï lao ñoäng töï do, saùng taïo, tham gia vaø hoã trôï laãn nhau maø con ngöôøi dieãn taû vaø naâng cao phaåm giaù cho ñôøi soáng cuûa mình. Moät möùc löông coâng baèng giuùp cho hoï coù quyeàn söû duïng caùch thích ñaùng taát caû nhöõng cuûa caûi khaùc ñöôïc truø lieäu cho vieäc söû duïng chung.
Trung thaønh vôùi Tin Möøng ñeå chuùng ta khoâng ngöôïc xuoâi voâ ích
193. Chuùng ta hieän thöïc boån phaän nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo ôû nôi baûn thaân mình khi chuùng ta ñoäng loøng thöông tröôùc noãi ñau khoå cuûa nhöõng ngöôøi khaùc. Chuùng ta haõy laéng nghe Lôøi Chuùa daïy chuùng ta veà loøng thöông xoùt vaø ñeå cho lôøi aáy vang doäi trong ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi. Tin Möøng noùi vôùi chuùng ta: "Phuùc thay ai xoùt thöông ngöôøi, vì hoï seõ ñöôïc Thieân Chuùa xoùt thöông" (Mt 5: 7). Thaùnh Gia-coâ-beâ Toâng Ñoà daïy raèng loøng thöông xoùt cuûa chuùng ta ñoái vôùi tha nhaân seõ minh oan cho chuùng ra vaøo ngaøy Phaùn Xeùt: "Anh em haõy noùi naêng vaø haønh ñoäng nhö nhöõng ngöôøi seõ bò xeùt xöû theo luaät töï do. Vì Thieân Chuùa khoâng thöông xoùt khi xeùt xöû keû khoâng bieát xoùt thöông. Coøn ai thöông xoùt, thì chaúng quan ñeán vieäc xeùt xöû" (Gcb 2: 12-13). ÔÛ ñaây, thaùnh Gia-coâ-beâ trung thaønh vôùi truyeàn thoáng raát tinh teá cuûa neàn linh ñaïo Do thaùi vaøo thôøi haäu löu ñaøy, neàn linh ñaïo naøy gaùn moät giaù trò cöùu ñoä ñaëc bieät cho loøng thöông xoùt: "Laäp coâng chuoäc toäi, baèng caùch laøm vieäc nghóa, laø toû loøng töø bi ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, may ra thôøi thònh vöôïng cuûa ngaøi seõ ñöôïc keùo daøi theâm chaêng" (Ñn 4: 24). Vaên chöông Minh Trieát thaáy vieäc boá thí laø thöïc thi caùch cuï theå loøng xoùt thöông ñoái vôùi nhöõng ai laâm caûnh tuùng thieáu: "Vieäc boá thí cöùu cho khoûi cheát vaø taåy saïch moïi toäi loãi" (Tb 12: 9). Saùch Huaán Ca cuõng dieãn taû tö töôûng naøy thaäm chí raát sinh ñoäng: "Nöôùc daäp taét löûa hoàng, boá thí ñeàn buø toäi loãi" (Hc 3: 30). Chuùng ta gaëp thaáy moät toång hôïp trong Taân Öôùc: "Treân heát, anh em haõy heát tình yeâu thöông nhau, vì loøng yeâu thöông che phuû voâ vaøn toäi loãi" (1Pr 4: 8). Chaân lyù naøy ñaõ coù aûnh höôûng raát lôùn treân tö duy cuûa caùc Giaùo Phuï vaø ñaõ giuùp taïo ra söùc ñeà khaùng ngoân söù nhö moät neàn vaên hoùa khaùc choáng laïi neàn vaên hoùa ngoaïi giaùo theo chuû nghóa khoaùi laïc vò kyû. Chuùng ta coù theå nhaéc laïi moät thí duï ñôn giaûn: "Khi chuùng ta gaëp phaûi nguy cô hoûa hoaïn, chaéc chaén laø chuùng ta chaïy ñeán nöôùc ñeå coá söùc daäp taét löûa#cuõng theá, neáu tia löûa toäi loãi beùn vaøo rôm, vaø vì theá chuùng ta lo laéng, thì khi naøo chuùng ta coù cô hoäi thöïc hieän moät coâng vieäc cuûa loøng thöông xoùt, chuùng ta haõy vui möøng, nhö thöû moät nguoàn nöôùc phun traøo ñeå chuùng ta coù theå daäp taét ngoïn löûa". [160]
194. Söù ñieäp naøy thì quaù roõ raøng vaø tröïc tieáp, quaù ñôn giaûn vaø huøng hoàn ñeán möùc khoâng lôøi giaûi thích naøo cuûa Giaùo Hoäi coù quyeàn töông ñoái hoùa noù. Suy tö cuûa Giaùo Hoäi treân nhöõng baûn vaên naøy khoâng phaûi laøm môø ñi hoaëc laøm yeáu ñi söùc maïnh cuûa chuùng, nhöng coá thuyeát phuïc chuùng ta chaáp nhaän nhöõng lôøi khuyeân baûo cuûa chuùng vôùi duõng khí vaø baàu nhieät huyeát. Taïi sao phöùc taïp hoùa ñieàu quaù ñôn giaûn? Coù nhöõng khaùi nieäm ñöôïc söû duïng ñeå thuùc ñaåy chuùng ta tieáp xuùc vôùi nhöõng thöïc taïi maø chuùng tìm caùch giaûi thích, chöù khoâng laøm cho chuùng ta laùnh xa nhöõng thöïc taïi ñoù. Ñaëc bieät, nhöõng lôøi khuyeân Kinh Thaùnh ra söùc keâu môøi chuùng ta ñeán tình huynh ñeä, ñeán vieäc phuïc vuï khieâm toán vaø ñaïi löôïng, ñeán coâng lyù vaø loøng thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi ngheøo. Chuùa Gieâ-su ñaõ daïy chuùng ta haõy nhìn vaøo tha nhaân theo cuøng moät cung caùch nhö vaäy qua lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa Ngöôøi. Vì theá, taïi sao che khuaát ñieàu quaù roõ raøng? Chuùng ta khoâng chæ lo laéng vì sôï laø mình bò sai laïc veà tín lyù, nhöng cuõng vì sôï laø mình khoâng trung thaønh vôùi loái soáng ñaày aùnh saùng vaø söï khoân ngoan naøy. Vì "nhöõng ngöôøi beânh vöïc tính chính thoáng ñoâi khi bò keát aùn laø thuï ñoäng, buoâng xuoâi hay ñoàng loõa vôùi toäi aùc lieân quan ñeán nhöõng hoaøn caûnh baát coâng khoâng theå chòu ñöïng noãi vaø nhöõng theå cheá chính trò muoán duy trì nhöõng hoaøn caûnh aáy". [161]
195. Khi thaùnh Phaoloâ leân Gieâ-ru-sa-lem gaëp caùc Toâng Ñoà ôû ñeå phaân ñònh xem phaûi chaêng ngaøi "ngöôïc xuoâi vaø ñaõ ngöôïc xuoâi voâ ích" (x. Gl 2: 2), caùc Toâng Ñoà trình baøy cho thaùnh nhaân tieâu chuaån chuû choát cuûa tính chính thoáng laø khoâng ñöôïc queân nhöõng ngöôøi tuùng thieáu (x. Gl 2:10). Nguyeân taéc quan troïng naøy, aáy laø caùc coäng ñoàng cuûa Thaùnh Phaoloâ khoâng ñöôïc chieàu theo loái soáng vò kyû cuûa daân ngoaïi, ngaøy nay vaãn hôïp thôøi khi maø xu höôùng vò kyû cuûa daân ngoaïi naøy moãi ngaøy moãi gia taêng. Chuùng ta khoâng theå luoân luoân phaûn chieáu veû ñeïp cuûa Tin Möøng caùch thích ñaùng, nhöng coù moät daáu chæ maø chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc thieáu: choïn löïa nhöõng ngöôøi beù moïn, nhöõng ngöôøi bò xaõ hoäi ruoàng boû.
196. Ñoâi khi chuùng ta toû ra loøng chai daï ñaù; chuùng ta coù thoùi quen hay queân, quaù cuoàng nhieät vaø bò kích ñoäng bôûi nhöõng khaû naêng tieâu thuï vaø tieâu khieån voâ giôùi haïn maø xaõ hoäi hieän ñaïi cung öùng. Ñieàu naøy daãn ñeán moät loaïi vong thaân treân moïi laõnh vöïc, vì "xaõ hoäi trôû neân vong thaân khi nhöõng hình thöùc cuûa noù, nhö toå chöùc xaõ hoäi, saûn xuaát, tieâu thuï, laøm cho noù khoù maø töï hieán vaø thieát laäp tình lieân ñôùi giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi hôn". [162]
Choã ñöùng ñaëc quyeàn cuûa ngöôøi ngheøo trong Daân Thieân Chuùa
197. Trong cung loøng cuûa Thieân Chuùa coù moät choã ñaëc bieät daønh cho ngöôøi ngheøo, ñeán möùc Ngöôøi töï yù "trôû neân ngheøo khoù" (2 Cr 8: 9). Toaøn boä lòch söû cöùu chuoäc ñöôïc ñaùnh daáu bôûi söï hieän dieän cuûa ngöôøi ngheøo. Ôn cöùu ñoä naøy ñaõ ñeán vôùi chuùng ta qua lôøi "xin vaâng" ñöôïc thoát leân bôûi moät thieáu nöõ khieâm toán, xuaát thaân töø moät ngoâi laøng xa xoâi nhoû beù ôû vuøng ngoaïi vi cuûa moät ñeá quoác vó ñaïi. Ñaáng Cöùu Theá ñaõ ñöôïc sinh ra trong chuoàng boø, giöõa nhöõng thuù vaät, nhö bao nhieâu con treû cuûa nhöõng gia ñình ngheøo; Ngaøi ñöôïc daâng trong ñeàn thôø vôùi hai con chim caâu, leã vaät cuûa nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng daâng moät con chieân (x. Lc 2: 24; Lv 5: 7); Ngöôøi lôùn leân trong moät ngoâi nhaø cuûa ngöôøi lao ñoäng bình thöôøng vaø laøm vieäc vôùi ñoâi baøn tay cuûa mình ñeå kieám soáng. Khi Ngöôøi baét ñaàu coâng boá Nöôùc Thieân Chuùa, ñaùm ngöôøi bò boùc loät ñaõ theo Ngöôøi, minh hoïa nhöõng lôøi cuûa Ngöôøi: "Thaàn Khí Chuùa ngöï treân Toâi, vì Chuùa ñaõ xöùc daàu taán phong Toâi, ñeå Toâi loan baùo Tin Möøng cho keû ngheøo heøn" (Lc 4: 18). Ngöôøi baûo ñaûm vôùi nhöõng ai vai mang gaùnh naëng cuûa noãi buoàn phieàn vaø bò ñeø beïp bôûi caûnh ngheøo khoå raèng Thieân Chuùa coù moät choã ñaëc bieät daønh cho hoï trong cung loøng cuûa Ngaøi: "Phuùc cho anh em laø nhöõng keû ngöôøi ngheøo khoù, vì Nöôùc Thieân Chuùa laø cuûa anh em" (Lc 6: 20), vaø Ngöôøi ñaõ töï ñoàng hoùa mình vôùi hoï: "Ta ñoùi, caùc con ñaõ cho Ta aên", vaø ñaõ daïy hoï raèng loøng thöông xoùt ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi naøy laø chìa khoùa môû cöûa Thieân Ñaøng (x. Mt 25: 35 tt).
198. Ñoái vôùi Giaùo Hoäi, vieäc löïa choïn ngöôøi ngheøo chuû yeáu laø moät phaïm truø thaàn hoïc chöù khoâng laø phaïm truø vaên hoùa, xaõ hoäi hoïc, chính trò hay trieát hoïc. Thieân Chuùa baøy toû cho ngöôøi ngheøo "loøng thöông xoùt haøng ñaàu cuûa Ngaøi". [163] Söï öu tieân thaàn linh naøy coù nhöõng keát quaû trong ñôøi soáng ñöùc tin cuûa taát caû moïi Ki-toâ höõu, bôûi vì chuùng ta ñöôïc môøi goïi haõy coù "nhöõng taâm tình nhö chính Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ" (Pl 2: 5). Ñöôïc ñieàu naøy khôi nguoàn höùng khôûi, Giaùo Hoäi ñaõ löïa choïn ngöôøi ngheøo, söï löïa choïn naøy ñöôïc hieåu nhö moät "hình thöùc ñaëc bieät cuûa tính öu vieät trong vieäc thöïc thi ñöùc aùi Ki-toâ giaùo, maø toaøn theå truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi laøm chöùng". [164] Ñöùc Beâneâñictoâ XVI ñaõ daïy raèng söï löïa choïn naøy "tieàm aån trong ñöùc tin Ki-toâ giaùo cuûa chuùng ta vaøo moät vò Thieân Chuùa, Ñaáng trôû neân ngheøo khoù vì chuùng ta, ñeå laøm cho chuùng ta ñöôïc giaøu coù nhôø söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi". [165] Ñoù laø lyù do taïi sao toâi muoán moät Hoäi Thaùnh ngheøo vaø cho ngöôøi ngheøo. Ngöôøi ngheøo coù nhieàu ñieàu ñeå daïy chuùng ta. Ñöôïc döï phaàn khoâng chæ vaøo sensus fidei ("caûm thöùc ñöùc tin"), nhöng cuõng vaøo caûnh ñôøi khoán khoå cuûa mình, ngöôøi ngheøo bieát Ñöùc Ki-toâ chòu ñau khoå. Chuùng ta caàn phaûi ñeå hoï Phuùc AÂm hoùa chính mình. Coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm hoùa laø moät lôøi môøi goïi haõy nhaän ra quyeàn naêng cöùu ñoä ñang hoaït ñoäng trong cuoäc soáng cuûa ngöôøi ngheøo vaø ñaët ngöôøi ngheøo ôû trung taâm con ñöôøng haønh höông cuûa Giaùo Hoäi. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi haõy gaëp thaáy Ñöùc Ki-toâ nôi hoï, goùp theâm tieáng noùi cuûa chuùng ta cho nhöõng nguyeân do cuûa hoï, nhöng cuõng laø baïn beø cuûa hoï, laéng nghe hoï, phaùt ngoân cho hoï vaø môû roäng voøng tay maø ñoùn nhaän nhaän söï khoân ngoan nhieäm maàu maø Thieân Chuùa mong muoán chia seû vôùi chuùng ta qua hoï.
199. Vieäc daán thaân cuûa chuùng ta khoâng chæ heä taïi ñoäc nhaát ôû nôi caùc hoaït ñoäng hay caùc chöông trình thaêng tieán vaø hoã trôï; ñieàu maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñoäng vieân khoâng phaûi laø moät söï hieáu ñoäng voâ neà neáp, nhöng treân heát moät söï chuù taâm ñeán ngöôøi khaùc "theo moät nghóa naøo ñoù coi ngöôøi khaùc nhö laø moät vôùi chuùng ta". [166] Söï chuù taâm yeâu thöông naøy laø khôûi ñaàu cuûa moät moái quan taâm ñích thöïc ñoái vôùi con ngöôøi cuûa hoï, ñieàu naøy khôi nguoàn höùng khôûi cho toâi tìm kieám ñieàu thieän haûo cho hoï caùch coù hieäu quaû. Ñieàu caàn thieát laø phaûi ñaùnh giaù cao ngöôøi ngheøo ôû nôi söï toát laønh cuûa hoï, ôû nôi kinh nghieäm soáng cuûa hoï, ôû nôi neàn vaên hoùa cuûa hoï, vaø ôû nôi nhöõng caùch theá soáng ñöùc tin cuûa hoï. Tình yeâu chaân thaät luoân luoân laø chieâm nieäm vaø cho pheùp chuùng ta phuïc vuï ngöôøi khaùc khoâng vì hoaøn caûnh baét buoäc hay vì tính kieâu caêng töï phuï, nhöng vì neát ñeïp cuûa ngöôøi aáy vöôït treân vaø vöôït ra ngoaøi nhöõng daùng veû beà ngoaøi. "Nhôø tình yeâu chuùng ta thaáy ngöôøi khaùc deã thöông, tình yeâu naøy khieán chuùng ta daâng taëng cho hoï moät ñieàu gì ñoù caùch nhöng khoâng". [167] Ngöôøi ngheøo, khi ñöôïc yeâu thöông, thì "ñöôïc coi troïng nhö moät baùu vaät", [168] vaø ñaây laø ñieàu laøm cho vieäc choïn löïa ngöôøi ngheøo trôû neân chaân chính khaùc vôùi baát kyø yù thöùc heä naøo khaùc, khaùc vôùi baát kyø yù ñoà naøo nhaèm lôïi duïng ngöôøi ngheøo vì tö lôïi hay vì lôïi ích chính trò. Chæ caên cöù treân söï thaân caän ñích thöïc vaø chaân thaønh naøy, chuùng ta môùi coù theå ñoàng haønh vôùi ngöôøi ngheøo caùch thích ñaùng treân con ñöôøng giaûi phoùng cuûa hoï. Chæ ñieàu naøy môùi baûo ñaûm chaéc chaén raèng "ôû nôi moãi coäng ñoàng Ki-toâ höõu, nhöõng ngöôøi ngheøo môùi caûm thaáy nhö ôû nhaø mình. Caùch tieáp caän naøy khoâng phaûi laø caùch trình baøy vó ñaïi nhaát vaø coù hieäu quaû nhaát veà Tin Möøng cuûa Nöôùc Thieân Chuùa sao?" [169] Neáu khoâng coù söï löïa choïn ngöôøi ngheøo vaøo haøng öu tieân, "vieäc coâng boá Tin Möøng, töï noù laø moät hình thöùc ñöùc aùi haøng ñaàu, coù nguy cô bò ngoä nhaän hoaëc bò muoân ngaøn nhöõng lôùp soùng ngoân töø truøng ñieäp nhaän chìm khieán chuùng ta haèng ngaøy bò phuû laáp trong xaõ hoäi truyeàn thoâng ñaïi chuùng ngaøy nay". [170]
200. Vì Toâng Huaán naøy ñöôïc ngoû lôøi vôùi caùc thaønh vieân Giaùo Hoäi Coâng giaùo, toâi laáy laøm tieác maø noùi raèng vieäc kyø thò toài teä nhaát maø nhöõng ngöôøi ngheøo phaûi chòu laø thieáu söï quan taâm tinh thaàn. Ñaïi ña soá ngöôøi ngheøo coù moät taám loøng roäng môû ñaëc bieät tröôùc ñöùc tin; hoï caàn Thieân Chuùa, vaø chuùng ta buoäc phaûi daâng taëng cho hoï tình baèng höõu cuûa Ngaøi, lôøi chuùc phuùc cuûa Ngaøi, Lôøi cuûa Ngaøi, vieäc cöû haønh caùc Bí Tích vaø moät cuoäc haønh trình trieån nôû vaø sung maõn trong ñöùc tin. Söï löïa choïn ngöôøi ngheøo maø chuùng ta ñaët leân haøng ñaàu chuû yeáu phaûi theå hieän ra baèng moät söï quan taâm ñeán ñaëc quyeàn vaø ñaëc lôïi veà toân giaùo cuûa hoï.
201. Khoâng ai ñöôïc noùi raèng mình khoâng theå gaàn guõi vôùi ngöôøi ngheøo vì loái soáng rieâng cuûa mình ñoøi hoûi chuù yù hôn ñeán caùc ñòa haït khaùc. Ñaây laø moät lôøi baøo chöõa thöôøng xuyeân ñöôïc nghe trong giôùi khoa baûng, kinh doanh hay chuyeân nghieäp, vaø ngay caû nhöõng ngöôøi cuûa Giaùo Hoäi. Thaät ra ôn goïi vaø söù vuï chính yeáu cuûa giaùo daân laø noã löïc ñeå caùc thöïc taïi traàn theá vaø moïi laõnh vöïc hoaït ñoäng cuûa nhaân loaïi coù theå ñöôïc Tin Möøng bieán ñoåi, [171] vì theá, khoâng ai trong chuùng ta coù theå nghó raèng mình ñöôïc mieãn tröø khoûi quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo vaø coâng baèng xaõ hoäi: "Vieäc hoaùn caûi taâm linh, cöôøng ñoä meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi, loøng nhieät thaønh ñoái vôùi coâng lyù vaø hoøa bình, yù nghóa Tin Möøng veà ngöôøi ngheøo vaø söï ngheøo khoå, ñoøi buoäc taát caû moïi ngöôøi". [172] Toâi e raèng nhöõng lôøi naøy cuõng coù theå gaây ra bình luaän hay tranh luaän maø khoâng coù baát kyø taùc duïng thöïc teá naøo. Tuy nhieân, toâi tin töôûng vaøo taám loøng roäng môû vaø thaùi ñoä saün saøng cuûa taát caû caùc Kitoâ höõu, vaø toâi xin anh chò em, vôùi tö caùch laø moät coäng ñoaøn, haõy tìm nhöõng caùch theá saùng taïo ñeå ñoùn nhaän lôøi keâu goïi canh taân naøy.
Neàn kinh teá vaø söï phaân phoái lôïi töùc
202. Nhu caàu giaûi quyeát nhöõng nguyeân nhaân cô caáu cuûa söï ngheøo khoå khoâng theå bò trì hoaõn ñöôïc, khoâng chæ vì lyù do thöïc tieån vaø khaån caáp cho moät traät töï xaõ hoäi toát ñeïp, nhöng vì xaõ hoäi caàn ñöôïc chöõa laønh khoûi moät caên beänh khieán noù caøng ngaøy caøng suy nhöôïc vaø gaây böïc boäi khoù chòu, vaø chæ daãn ñeán nhöõng cuoäc khuûng hoaûng môùi maø thoâi. Nhöõng hoaïch ñònh phuùc lôïi, ñeå ñaùp öùng moät soá nhu caàu khaån caáp, phaûi ñöôïc coi nhö chæ laø nhöõng giaûi phaùp taïm thôøi. Chöøng naøo maø nhöõng vaán ñeà veà ngöôøi ngheøo chöa ñöôïc giaûi quyeát taän caên baèng caùch töø boû quyeàn töï chuû tuyeät ñoái cuûa thò tröôøng vaø ñaàu cô taøi chính, cuõng nhö taán coâng nhöõng nguyeân nhaân cô caáu cuûa söï baát bình ñaúng, [173] thì khoâng giaûi phaùp naøo seõ ñöôïc gaëp thaáy cho baát cöù vaán ñeà naøo ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà cuûa theá giôùi hay ñoái vôùi vaán ñeà ñoù. Söï baát bình ñaúng laø caên nguyeân cuûa caùc teä naïn xaõ hoäi.
203. Phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi vaø vieäc theo ñuoåi coâng ích phaûi laø nhöõng moái quan taâm ñònh höôùng cho taát caû caùc chính saùch kinh teá. Tuy nhieân, ñoâi khi, nhöõng chính saùch naøy xem ra chæ laø phuï luïc ñöôïc ñöa vaøo khoâng gì khaùc chæ ñeå laøm ñaày moät baøi dieãn vaên chính trò thieáu vaéng nhöõng trieån voïng hay nhöõng keá hoaïch phaùt trieån toaøn dieän thaät söï. Bieát bao nhieâu lôøi noùi chöùng thöïc laø khoù chòu ñoái vôùi heä thoáng naøy! Noù thaät khoù chòu khi vaán ñeà ñaïo ñöùc ñöôïc neâu leân, khi tình lieân ñôùi toaøn caàu ñöôïc vieän daãn, khi söï phaân phoái cuûa caûi ñöôïc keå ra, khi quy chieáu ñeán vieäc baûo veä lao ñoäng vaø beânh vöïc phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi coâ thaân coá theá, khi aùm chæ ñeán moät vò Thieân Chuùa, Ñaáng ñoøi hoûi moät söï daán thaân cho coâng lyù. Vaøo nhöõng laàn khaùc, nhöõng vaán ñeà naøy ñöôïc khai thaùc bôûi nhöõng lôøi noùi hoa myõ khoa tröông laøm maát giaù trò cuûa chuùng. Thaùi ñoä thôø ô voâ caûm tröôùc nhöõng vaán ñeà nhö vaäy laøm cho ñôøi soáng vaø lôøi noùi cuûa chuùng ta voâ nghóa. Thöông maïi laø moät ôn goïi, vaø laø moät ôn goïi cao quyù, mieãn laø nhöõng ai daán thaân vaøo coâng vieäc naøy thaáy mình bò thaùch ñoá bôûi moät yù nghóa lôùn hôn trong cuoäc soáng; ñieàu naøy giuùp cho hoï thöïc söï coù khaû naêng phuïc vuï coâng ích baèng caùch noã löïc gia taêng cuûa caûi traàn theá naøy vaø laøm cho chuùng caøng ngaøy caøng ñaït ñeán taát caû moïi ngöôøi.
204. Chuùng ta khoâng coøn coù theå tin töôûng vaøo nhöõng söùc maïnh vaø baøn tay voâ hình cuûa thò tröôøng. Söï trieån nôû trong coâng lyù ñoøi hoûi coøn hôn caû söï phaùt trieån kinh teá, trong khi giaû thieát söï trieån nôû nhö theá: noù ñoøi nhöõng quyeát ñònh, nhöõng chöông trình, caùc cô cheá vaø quy trình ñaëc bieät nhaèm höôùng ñeán vieäc phaân phoái lôïi nhuaän caùch toát hôn, vieäc taïo ra caùc nguoàn coâng aên vieäc laøm vaø söï thaêng tieán toaøn dieän cuûa ngöôøi ngheøo vöôït treân taâm lyù phuùc lôïi. Toâi khoâng ñeà nghò moät chuû nghóa daân tuùy (populism) voâ traùch nhieäm, nhöng neàn kinh teá khoâng coøn coù theå quay sang nhöõng phöông thuoác, maø thaät ra chaát ñoäc môùi, chaúng haïn nhö noã löïc taêng lôïi nhuaän baèng caùch giaûm soá ngöôøi lao ñoäng, qua ñoù taêng theâm nhöõng haïng ngöôøi bò khai tröø.
205. Toâi caàu xin Thieân Chuùa ban cho chuùng ta theâm nhieàu chính trò gia coù khaû naêng ñoái thoaïi caùch chaân thaønh vaø höõu hieäu nhaém ñeán vieäc chöõa laønh nhöõng caên nguyeân saâu xa nhaát - chöù khoâng hôøi hôït beà ngoaøi - cuûa caùc teä naïn trong theá giôùi chuùng ta! Chính trò, duø thöôøng bò phæ baùng, vaãn laø moät ôn goïi cao caû vaø laø moät trong nhöõng hình thöùc cao nhaát cuûa ñöùc aùi, chöøng naøo noù tìm kieám coâng ích. [174] Chuùng ta caàn phaûi xaùc tín raèng ñöùc aùi "laø nguyeân taéc khoâng chæ veà nhöõng moái lieân heä vi moâ: vôùi baïn beø, vôùi caùc thaønh vieân gia ñình hay nhöõng nhoùm nhoû, nhöng cuõng veà nhöõng moái lieân heä vó moâ: nhöõng lieân heä xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò". [175] Toâi nguyeän xin Thieân Chuùa ban cho chuùng ta theâm nhieàu chính trò gia, nhöõng ngöôøi thaät söï coù taám loøng bieát caûm thöông tröôùc tình traïng xaõ hoäi, daân chuùng, cuoäc soáng cuûa ngöôøi ngheøo! Ñieàu thieát yeáu laø caùc nhaø laõnh ñaïo chính quyeàn vaø caùc nhaø laõnh ñaïo taøi chính coù moät taàm nhìn bao quaùt vaø môû roäng nhöõng chaân trôøi cuûa mình, laøm vieäc ñeå baûo ñaûm chaéc chaén raèng taát caû coâng daân ñeàu coù coâng aên vieäc laøm, ñeàu ñöôïc höôûng söï giaùo duïc vaø söï chaêm soùc söùc khoûe xöùng vôùi phaåm giaù cuûa mình. Vaø taïi sao chuùng ta khoâng ngöôùc maét troâng leân Thieân Chuùa ñeå xin Ngaøi khôi nguoàn höùng khôûi cho caùc keá hoaïch cuûa hoï? Toâi tin chaéc raèng vieäc môû loøng ra vôùi Ñaáng sieâu vieät coù theå hình thaønh moät taâm thöùc chính trò vaø kinh teá môùi coù khaû naêng phaù ñoå böùc töôøng phaân caùch giöõa neàn kinh teá vaø coâng ích xaõ hoäi.
206. Neàn kinh teá, nhö chính töø ngöõ naøy chæ ra, phaûi laø ngheä thuaät nhaèm ñaït ñöôïc moät söï quaûn lyù thích hôïp ngoâi nhaø chung, töùc laø toaøn theå theá giôùi. Moãi quyeát ñònh kinh teá coù yù nghóa ñöôïc thöïc hieän ôû moät phaàn cuûa theá giôùi ñeàu coù nhöõng haäu quaû ôû nhöõng nôi khaùc; vì vaäy khoâng moät chính phuû naøo coù theå haønh ñoäng maø khoâng quan taâm ñeán traùch nhieäm ñöôïc chia seû. Quaû thaät, caøng ngaøy caøng trôû neân khoù khaên ñeå tìm ra nhöõng giaûi phaùp ñòa phöông ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà toaøn caàu roäng lôùn traøn ngaäp neàn chính trò ñòa phöông vôùi nhöõng khoù khaên phaûi giaûi quyeát. Neáu chuùng ta thaät söï muoán ñaït ñöôïc moät neàn kinh teá theá giôùi laønh maïnh, thì chuùng ta caàn, trong tình hình lòch söû naøy, moät caùch theá töông taùc hieäu quaû hôn, ñoù laø toân troïng chuû quyeàn cuûa moãi quoác gia, ñaûm baûo chaéc chaén phuùc lôïi kinh teá cho taát caû caùc quoác gia chöù khoâng chæ cho moät ít quoác gia.
207. Neáu baát cöù coäng ñoàng Giaùo Hoäi naøo nghó raèng noù coù theå ñi con ñöôøng rieâng cuûa mình caùch thoaûi maùi maø khoâng baän taâm saùng taïo vaø hôïp taùc hieäu quaû ñeå giuùp ngöôøi ngheøo soáng xöùng ñaùng vôùi phaåm giaù vaø ñeå vöôn mình ra vôùi moïi ngöôøi, thì coäng ñoàng aáy seõ coù nguy cô suïp ñoå, duø noù coù baøn veà nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi hoaëc chæ trích chính quyeàn nhieàu ñeán maáy ñi nöõa. Noù seõ deã daøng troâi xuoâi theo tinh thaàn theá tuïc ñöôïc nguïy trang bôûi nhöõng thöïc haønh toân giaùo, nhöõng cuoäc hoïp voâ ích vaø nhöõng dieãn töø troáng roãng.
208. Neáu coù ai caûm thaáy bò xuùc phaïm vì nhöõng lôøi toâi noùi, toâi xin thöa raèng toâi noùi vôùi hoï vôùi moät taám loøng yeâu meán vaø nhöõng yù ñònh toát nhaát, chöù khoâng coù baát kyø tö lôïi hay yù thöùc heä chính trò naøo. Nhöõng lôøi toâi noùi khoâng laø nhöõng lôøi cuûa moät keû thuø hay moät ñoái thuû. Toâi chæ quan taâm ñeán vieäc giuùp ñôõ nhöõng ai ñang laøm noâ leä cho moät taâm traïng duy caù nhaân, thôø ô vaø vò kyû, coù theå thoaùt ra khoûi nhöõng xieàng xích khoâng xöùng ñaùng aáy vaø ñaït ñöôïc moät caùch soáng vaø caùch tö duy nhaân baûn hôn, cao thöôïng hôn vaø coù hieäu quaû hôn, ñem laïi phaåm giaù cho söï hieän dieän cuûa hoï treân traùi ñaát naøy.
Quan taâm ñeán nhöõng ngöôøi deå bò thöông toån
209. Chuùa Gieâsu, nhaø loan baùo Tin Möøng tuyeät vôøi vaø Tin Möøng hieän thaân, ñaëc bieät ñoàng hoùa mình vôùi nhöõng ngöôøi beù moïn (x. Mt 25: 40). Ñieàu naøy nhaéc nhôû chuùng ta laø nhöõng Ki-toâ höõu raèng chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå chaêm soùc nhöõng ngöôøi deå bò thöông toån treân traàn gian. Nhöng trong moâ hình hieän nay, ngöôøi ta nhaán maïnh ñeán söï thaønh coâng vaø töï löïc caùnh sinh, döôøng nhö khoâng ai uûng hoä vieäc ñaàu tö vaøo nhöõng noã löïc giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi chaäm chaïp, nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái hoaëc ít taøi naêng ñeå hoï gaëp ñöôïc nhöõng cô hoäi trong cuoäc soáng.
210. Ñieàu thieát yeáu laø tieáp caän vôùi nhöõng hình thöùc cuûa söï ngheøo khoå vaø tình traïng deå bò toån thöông, trong ñoù chuùng ta ñöôïc keâu goïi nhaän ra Ñöùc Gieâ-su chòu ñau khoå, ngay caû neáu ñieàu naøy xem ra khoâng mang laïi cho chuùng ta baát kyø lôïi ích khaû giaùc vaø töùc thôøi naøo. Toâi nghó ñeán nhöõng ngöôøi voâ gia cö, nghieän ngaäp, tò naïn, thoå daân, nhöõng ngöôøi giaø caû bò coâ laäp vaø bò boû rôi caøng ngaøy caøng ñoâng, vaø nhieàu ngöôøi khaùc. Nhöõng ngöôøi di cö ñöa ra moät thaùch ñoá ñaëc bieät cho toâi, vì toâi laø muïc töû cuûa moät Giaùo Hoäi khoâng bieân giôùi, moät Giaùo Hoäi töï nhaän mình laø meï cuûa taát caû moïi ngöôøi. Vì lyù do naøy, toâi keâu môøi caùc quoác gia haõy môû roäng cöûa ñoùn tieáp hoï, thay vì lo sôï ñaùnh maát caên tính ñòa phöông, thì laïi cho thaáy khaû naêng taïo ra nhöõng hình thöùc toång hôïp vaên hoùa môùi. Ñeïp thay caùc thaønh phoá vöôït qua noãi nghi nan ngôø vöïc khoâng laønh maïnh, hoäi nhaäp nhöõng ngöôøi khaùc bieät vaø bieán vieäc hoäi nhaäp naøy thaønh moät taùc nhaân môùi cuûa söï phaùt trieån! Haáp daãn thay caùc thaønh phoá, thaäm chí trong thieát keá kieán ##truùc cuûa chuùng, coù ñaày nhöõng khoâng gian keát noái, lieân heä vaø uûng hoä vieäc nhìn nhaän ngöôøi khaùc!
211. Toâi raát ñau loøng vì nhieàu ngöôøi laø naïn nhaân cuûa nhöõng hình thöùc buoân ngöôøi khaùc nhau. Toâi thaät loøng mong öôùc taát caû chuùng ta nghe ñöôïc tieáng keâu cuûa Thieân Chuùa: "anh chò em con ñaâu?" (St 4: 9). Anh chò em con ñang soáng trong caûnh noâ leä ôû ñaâu? Nhöõng anh chò em ñang cheát daàn cheát moøn moãi ngaøy trong nhöõng xöôûng maùy bí maät nhoû, trong nhöõng oå maïi daâm, trong vieäc söû duïng nhöõng treû em ñeå aên xin, trong tình traïng khai thaùc baát hôïp leä söùc lao ñoäng, hoï ñang ôû ñaâu? Chuùng ta giaû vôø nhö khoâng coù chuyeän gì xaûy ra. Coù moät söï ñoàng loõa lôùn hôn maø toâi nghó. Vaán naïn dính líu ñeán heát moïi ngöôøi! Maïng löôùi toäi aùc bæ oåi naøy hieän ñang ñöôïc thieát laäp trong caùc thaønh phoá cuûa chuùng ta, vaø coù nhöõng baøn tay vaáy maùu cuûa nhieàu ngöôøi vì söï ñoàng loõa thoaûi maùi vaø im laëng cuûa hoï.
212. Nhöõng ngöôøi ngheøo gaáp boäi laø caùc phuï nöõ chòu ñöïng nhöõng hoaøn caûnh khai tröø, ngöôïc ñaõi vaø baïo löïc, bôûi vì hoï thöôøng ít coù khaû naêng ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình. Duø vaäy, chuùng ta thöôøng haèng chöùng kieán ôû giöõa hoï nhöõng maãu göông anh huøng thöôøng ngaøy trong vieäc beânh vöïc vaø baûo veä gia ñình deå bò thöông toån cuûa mình.
213. Trong soá nhöõng ngöôøi deå bò thöông toån, maø Giaùo Hoäi mong muoán chaêm soùc vôùi loøng yeâu thöông ñaëc bieät, laø caùc thai nhi, caùc em khoâng coù khaû naêng töï veä vaø voâ toäi nhaát ôû giöõa chuùng ta. Ngaøy nay, ngöôøi ta ra söùc choái boû nhaân phaåm cuûa caùc em vaø haønh xöû vôùi caùc em baát cöù ñieàu gì ngöôøi ta thích, töôùc ñoaït söï soáng cuûa caùc em vaø thoâng qua nhöõng ñaïo luaät ngoû haàu khoâng ai coù theå ngaên caûn teä naïn naøy. Thöôøng xuyeân, nhö moät caùch phæ baùng nhöõng noã löïc cuûa Giaùo Hoäi trong vieäc baûo veä söï soáng cuûa caùc thai nhi, ngöôøi ta coá gaéng trình baøy laäp tröôøng cuûa Giaùo Hoäi laø yù thöùc heä, muø môø vaø baûo thuû. Tuy nhieân, vieäc beânh vöïc thai nhi naøy lieân heä maät thieát vôùi vieäc beânh vöïc moãi moät vaø moïi quyeàn con ngöôøi khaùc. Noù bao haøm nieàm xaùc tín raèng moät con ngöôøi luoân luoân laø thaùnh thieâng vaø baát khaû xaâm phaïm, ôû baát cöù hoaøn caûnh naøo vaø ôû moãi giai ñoaïn phaùt trieån. Con ngöôøi laø cuøng ñích ôû nôi chính mình vaø khoâng bao giôø laø moät phöông tieän ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà khaùc. Moãi khi nieàm xaùc tín naøy bieán maát, thì nhöõng neàn taûng vöõng chaéc vaø laâu daøi cuõng bieán maát nhö vaäy, nghóa laø, chuùng seõ luoân luoân bò leä thuoäc vaøo nhöõng sôû thích thoaùng qua cuûa nhöõng theá löïc luaân phieân. Moät lyù do thoâi thì cuõng ñuû ñeå nhaän ra giaù trò baát khaû xaâm phaïm cuûa moãi moät nhaân sinh, nhöng neáu chuùng ta cuõng nhìn vaøo vaán ñeà töø quan ñieåm ñöùc tin: "Moïi vi phaïm ñeán phaåm giaù caù nhaân cuûa con ngöôøi ñeàu laø lôøi keâu xin baùo oaùn leân Thieân Chuùa vaø laø toäi xuùc phaïm choáng laïi Ñaáng Taïo Hoùa moãi ngöôøi". [176]
214. Chính xaùc laø vì ñieàu naøy coù dính líu ñeán tính kieân ñònh noäi taïi cuûa söù ñieäp cuûa chuùng ta veà giaù trò cuûa con ngöôøi, khoâng ai coù theå mong ñôïi Giaùo Hoäi thay ñoåi laäp tröôøng cuûa mình veà vaán ñeà naøy. Toâi muoán hoaøn toaøn thaúng thaén veà ñieåu aáy. Ñaây khoâng phaûi laø moät ñieàu gì ñoù buoäc phaûi tuaân theo nhöõng caûi caùch hay nhöõng "hieän ñaïi hoùa". Khoâng phaûi laø "caáp tieán" khi coá gaéng giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà baèng caùch loaïi boû moät nhaân sinh. Maët khaùc, cuõng phaûi thuù nhaän raèng chuùng ta ñaõ laøm raát ít ñeå ñoàng haønh caùch thích ñaùng vôùi nhöõng phuï nöõ laâm vaøo nhöõng hoaøn caûnh raát khoù khaên, trong ñoù vieäc phaù thai xuaát hieän nhö moät giaûi phaùp nhanh choùng cho noãi thoáng khoå taän ñaùy loøng cuûa hoï, ñaëc bieät khi söï soáng ñang lôùn leân trong hoï laø keát quaû cuûa vieäc haõm hieáp, hay moät hoaøn caûnh ngheøo ñoùi cuøng cöïc. Ai coù theå caàm loøng tröôùc nhöõng hoaøn caûnh ñau thöông nhö vaäy?
215. Coù nhöõng höõu theå khaùc cuõng yeáu ñuoái vaø khoâng coù khaû naêng töï veä, thöôøng xuyeân phoù maëc cho nhöõng lôïi ích kinh teá hay söï khai thaùc böøa baõi. Toâi ñeà caäp ñeán toaøn theå coâng trình saùng taïo. Laø con ngöôøi, chuùng ta khoâng chæ laø nhöõng ngöôøi höôûng lôïi ích nhöng cuõng laø nhöõng quaûn gia troâng coi caùc thuï taïo khaùc. Nhôø thaân xaùc cuûa chuùng ta, Thieân Chuùa ñaõ keát hôïp chuùng ta vôùi theá giôùi chung quanh chuùng ta quaù maät thieát ñeán noãi chuùng ta coù theå caûm thaáy vieäc sa maïc hoùa ñaát ñai haàu nhö moät caên beänh theå lyù cuûa chuùng ta vaø vieäc tuyeät chuûng cuûa caùc loaøi vaät nhö moät söï bieán daïng ñau ñôùn ôû nôi chuùng ta. Chuùng ta ñöøng ñeå laïi phía sau chuùng ta nhöõng maûng huûy dieät vaø cheát choùc coù aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng cuûa chuùng ta vaø cuûa nhöõng theá heä töông lai. [177] ÔÛ ñaây, toâi xin ñöôïc möôïn lôøi than thôû gaây xuùc ñoäng vaø mang tính ngoân söù cuûa caùc Giaùm Muïc Phi Luaät Taân ñöôïc baøy toû caùch ñaây vaøi naêm: "Söï ña daïng khoù tin cuûa caùc coân truøng soáng trong röøng vaø baän roän vôùi ñuû loaïi coâng vieäc Nhöõng con chim bay qua baàu trôøi, boä long röïc rôõ cuûa chuùng vaø tieáng hoùt ña daïng cuûa chuùng theâm maøu saéc vaø nhaïc ñieäu cho maøu xanh cuûa röøng Thieân Chuùa coù yù ban ñaát naøy cho chuùng ta, nhöõng thuï taïo ñaëc bieät cuûa Ngaøi, nhöng khoâng phaûi ñeå chuùng ta tieâu dieät noù vaø bieán noù thaønh moät hoang maïc Chæ sau moät ñeâm möa, haõy nhìn vaøo nhöõng doøng soâng ñuïc ngaàu maøu naâu soâ-coâ-la taïi ñòa phöông cuûa anh chò em, vaø haõy nhôù raèng chuùng ñang mang maùu soáng cuûa ñaát ra bieån. Laøm sao maø caù coù theå bôi loäi ñöôïc trong nhöõng coáng raõnh töïa nhö soâng Pasig vaø nhieàu con soâng khaùc maø chuùng ta ñaõ gaây oâ nhieãm? Ai ñaõ bieán theá giôùi tuyeät vôøi cuûa bieån thaønh nhöõng nghóa trang döôùi nöôùc maát maøu saéc vaø söï soáng?" [178]
216. Duø nhoû beù nhöng maïnh meõ trong tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, nhö thaùnh Phan-xi-coâ AÙt-xi-di, taát caû chuùng ta laø nhöõng Ki-toâ höõu ñeàu ñöôïc môøi goïi troâng coi vaø baûo veä theá giôùi deå bò thöông toån ôû ñoù chuùng ta vaø taát caû moïi daân toäc ñang soáng.
III. Coâng Ích Vaø Hoøa Bình Trong Xaõ Hoäi
217. Chuùng ta ñaõ noùi raát nhieàu veà nieàm vui vaø tình yeâu, nhöng Lôøi Chuùa cuõng noùi veà hoa quaû cuûa bình an (x. Gl 5: 22).
218. Hoøa bình trong xaõ hoäi khoâng theå ñöôïc hieåu nhö tình traïng oån ñònh hay nhö söï vaéng boùng baïo löïc nhôø vaøo söï thoáng trò cuûa moät thaønh phaàn xaõ hoäi treân nhöõng thaønh phaàn khaùc. Hoøa bình ñích thaät cuõng khoâng haønh xöû nhö lôøi baøo chöõa ñeå bieän minh cho moät cô caáu xaõ hoäi bòt mieäng ngöôøi ngheøo hay xoa dòu hoï, ngoû haàu thaønh phaàn coù theá coù quyeàn coù theå yeân taâm duy trì loái soáng cuûa hoï trong khi nhöõng thaønh phaàn khaùc "soáng cheát maëc baây". Nhöõng ñoøi hoûi lieân quan ñeán söï phaân phoái cuûa caûi vaø moái baän taâm ñeán ngöôøi ngheøo vaø nhaân quyeàn khoâng theå bò traán aùp döôùi chieâu baøi laø taïo neân moät söï ñoàng thuaän treân giaáy tôø hay moät neàn hoøa bình phuø du daønh cho moät thieåu soá thoûa maõn. Nhaân phaåm vaø coâng ích xeáp haïng cao hôn caûnh soáng sung tuùc cuûa nhöõng ngöôøi töø choái chuyeån nhöôïng nhöõng ñaëc quyeàn ñaëc lôïi cuûa mình. Khi caùc giaù trò aáy bò ñe doïa, tieáng noùi ngoân söù phaûi ñöôïc caát leân.
219. Hoøa bình cuõng khoâng "ñôn giaûn laø söï vaéng boùng chieán tranh, döïa treân theá caân baèng may ruûi cuûa quyeàn löïc; noù ñöôïc taïo neân bôûi nhöõng noã löïc ngaøy naøy qua ngaøy khaùc nhaém thaúng ñeán söï thieát laäp cuûa vuõ truï coù traät töï maø Thieân Chuùa muoán, vôùi moät coâng lyù hoaøn haûo hôn giöõa con ngöôøi". [179] Cuoái cuøng, moät neàn hoøa bình, neáu khoâng laø keát quaû cuûa söï phaùt trieån toaøn dieän, thì seõ bò huûy dieät. Noù seõ luoân luoân naåy sinh nhöõng xung ñoät môùi vaø caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa baïo löïc.
220. Daân chuùng trong moãi quoác gia naâng cao chieàu kích xaõ hoäi cuûa cuoäc soáng mình baèng caùch haønh ñoäng nhö nhöõng coâng daân daán thaân vaø coù traùch nhieäm, chöù khoâng nhö moät ñaùm ñoâng hoãn taïp ñeå cho mình bò caùc theá löïc lung laïc. Chuùng ta ñöøng queân raèng "boån phaän coâng daân coù traùch nhieäm laø moät nhaân ñöùc, vaø vieäc tham gia vaøo ñôøi soáng chính trò laø moät nghóa vuï luaân lyù". [180] Tuy nhieân, trôû thaønh moät daân toäc ñoøi hoûi hôn nhieàu. Noù laø moät tieán trình lieân tuïc maø moãi theá heä môùi phaûi döï phaàn vaøo: moät noã löïc tieäm tieán vaø gian khoå ñoøi hoûi nieàm ao öôùc hoøa nhaäp vaø moät yù chí hoaøn thaønh öôùc muoán naøy baèng caùch phaùt trieån moät neàn vaên hoùa gaëp gôõ trong hoøa bình vaø ña dieän.
221. Tieán trình xaây döïng moät daân toäc trong hoøa bình, coâng lyù vaø huynh ñeä tuøy thuoäc vaøo boán nguyeân taéc lieân quan ñeán nhöõng caêng thaúng thöôøng haèng hieän dieän trong moãi thöïc taïi xaõ hoäi. Nhöõng nguyeân taéc naøy ñöôïc ruùt ra töø nhöõng ñònh ñeà lôùn cuûa Hoïc Thuyeát Xaõ Hoäi cuûa Giaùo Hoäi, chuùng ñöôïc söû duïng nhö "thoâng soá tham chieáu haøng ñaàu vaø cô baûn ñeå giaûi thích vaø ñaùnh giaù nhöõng hieän töôïng xaõ hoäi". [181] Trong aùnh saùng cuûa chuùng, giôø ñaây toâi xin ñöôïc ñöa ra boán nguyeân taéc ñaëc bieät naøy ñeå coù theå höôùng daãn vieäc phaùt trieån cuoäc soáng trong xaõ hoäi vaø vieäc xaây döïng moät daân toäc, trong ñoù nhöõng khaùc bieät ñöôïc hoøa hôïp trong moät cuoäc theo ñuoåi chung. Toâi laøm nhö vaäy vì xaùc tín raèng vieäc aùp duïng chuùng coù theå laø moät con ñöôøng chaân chính ñöa ñeán hoøa bình trong moãi quoác gia vaø treân toaøn theá giôùi.
Thôøi gian cao hôn khoâng gian
222. Coù moät söï caêng thaúng thöôøng haèng giöõa söï vieân maõn vaø söï giôùi haïn. Söï vieân maõn gôïi leân nieàm öôùc muoán sôû höõu moïi thöù, trong khi söï giôùi haïn laø böùc töôøng döïng leân tröôùc chuùng ta. Noùi theo nghóa roäng, "thôøi gian" phaûi coù lieân heä ñeán söï vieân maõn ñöôïc bieåu hieän nhö chaân trôøi thöôøng haèng môû ra tröôùc chuùng ta, trong khi moãi khoaûng khaéc caù nhaân phaûi coù lieân heä ñeán söï giôùi haïn ñöôïc bieåu hieän nhö moät maûnh ñaát ñöôïc raøo chung quanh. Cö daân bò ñaët giöõa moãi khoaûng khaéc caù nhaân vaø chaân trôøi roäng lôùn hôn, röïc saùng hôn veà moät töông lai khoâng töôûng nhö laø cöùu caùnh loâi cuoán chuùng ta ñeán vôùi noù. ÔÛ ñaây toâi thaáy moät nguyeân taéc ñaàu tieân cho tieán trình xaây döïng moät daân toäc: thôøi gian cao hôn khoâng gian.
223. Nguyeân taéc naøy giuùp chuùng ta coù khaû naêng laøm vieäc chaäm maø chaéc, maø khoâng quaù baän taâm ñeán nhöõng keát quaû töùc thôøi. Noù giuùp chuùng ta kieân nhaãn chòu ñöïng nhöõng nghòch caûnh khoù khaên hay nhöõng thay ñoåi khoâng theå traùnh ñöôïc trong haønh tinh chuùng ta. Noù môøi goïi chuùng ta chaáp nhaän söï caêng thaúng giöõa söï vieân maõn vaø söï giôùi haïn, vaø ban quyeàn öu tieân cho thôøi gian. Moät trong nhöõng loãi laàm maø chuùng ta thænh thoaûng nhaän thaáy trong laõnh vöïc hoaït ñoäng chính trò xaõ hoäi ñoù laø ngöôøi ta thích khoâng gian vaø quyeàn löïc hôn thôøi gian vaø tieán trình. Ban quyeàn öu tieân cho khoâng gian coù nghóa laø ñieân cuoàng ra söùc giöõ moïi thöù cuøng nhau trong hieän taïi, coá gaéng chieám höõu taát caû khoâng gian cuûa quyeàn löïc vaø töï khaúng ñònh mình. Chính laø keát tinh nhöõng tieán trình vaø daùm kieàm cheá chuùng. Ban quyeàn öu tieân cho thôøi gian coù nghóa laø quan taâm veà vieäc khôûi xöôùng caùc tieán trình hôn laø chieám höõu caùc khoâng gian. Thôøi gian ñieàu khieån caùc khoâng gian, soi saùng chuùng vaø bieán chuùng thaønh nhöõng keát noái trong moät chuoãi thöôøng haèng tröông roäng ra, maø baát khaû ñaûo ngöôïc. Vì theá, ñieàu chuùng ta caàn laø phaûi ban quyeàn öu tieân cho nhöõng haønh ñoäng taïo ra nhöõng tieán trình môùi trong xaõ hoäi vaø tuyeån duïng nhöõng ngöôøi hay nhöõng nhoùm khaùc ñeå coù theå phaùt trieån chuùng cho ñeán luùc chuùng sinh hoa keát quaû trong nhöõng bieán coá lòch söû coù yù nghóa. Khoâng xao xuyeán, nhöng vôùi nhöõng xaùc tín roõ raøng vaø loøng kieân trì.
224. Ñoâi khi toâi töï hoûi phaûi chaêng trong theá giôùi ngaøy nay coù nhöõng ngöôøi thöïc söï quan taâm ñeán vieäc taïo ra nhöõng tieán trình xaây döïng moät daân toäc, ñoái nghòch vôùi vieäc ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû töùc thôøi mang laïi nhöõng lôïi theá chính trò deå daøng, nhanh choùng, ngaén haïn, nhöng khoâng naâng cao söï vieân maõn cho con ngöôøi. Coù leõ lòch söû seõ pheâ phaùn laäp tröôøng thöù hai vôùi tieâu chuaån maø Romano Guardini ñaõ ñeà ra: "Thöôùc ño duy nhaát ñeå ñaùnh giaù ñuùng moät thôøi ñaïi laø hoûi xem noù thuùc ñaåy vieäc phaùt trieån vaø vieäc ñaït ñöôïc cuoäc soáng con ngöôøi sung tuùc vaø chaân chính, phuø hôïp vôùi ñaëc tính rieâng bieät vaø nhöõng khaû naêng cuûa thôøi ñaïi aáy cho ñeán möùc ñoä naøo". [182]
225. Tieâu chuaån naøy cuõng aùp duïng cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, laø ñieàu ñoøi hoûi chuù yù tôùi böùc tranh lôùn hôn, môû roäng loøng ra tröôùc nhöõng tieán trình vaø quan taâm ñeán thôøi gian daøi laâu. Suoát cuoäc ñôøi taïi theá cuûa Ngöôøi, chính Chuùa thöôøng hay caûnh baùo caùc moân ñeä Ngöôøi laø coù nhieàu ñieàu caùc oâng chöa coù theå hieåu ñöôïc, vì theá hoï seõ phaûi chôø ñôïi Chuùa Thaùnh Thaàn (x. Ga 16:12-13). Duï ngoân coû luøng trong ruoäng luùa (x. Mt 13: 24-30) moâ taû caùch sinh ñoäng moät khía caïnh quan troïng cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa: keû thuø coù theå ñoät nhaäp vaøo Vöông Quoác vaø gieo maàm ñoäc haïi, nhöng cuoái cuøng noù bò ñieàu thieän cuûa luùa ñaùnh baïi.
Hieäp nhaát thaéng xung ñoät
226. Chuùng ta khoâng theå giaû vôø nhö khoâng bieát hay che daáu söï xung ñoät, nhöng phaûi ñoái maët vôùi noù. Tuy nhieân, neáu chuùng ta bò maéc keït trong söï xung ñoät, chuùng ta ñaùnh maát trieån voïng cuûa chuùng ta, nhöõng chaân trôøi cuûa chuùng ta bò thu heïp laïi vaø thöïc taïi töï noù bò vôõ ra töøng maûnh. ÔÛ giöõa cuoäc xung ñoät, chuùng ta ñaùnh maát caûm thöùc cuûa mình veà söï hieäp nhaát saâu xa cuûa thöïc taïi.
227. Khi cuoäc xung ñoät xuaát ñaàu loä dieän, moät soá ngöôøi chæ ñôn thuaàn nhìn vaøo noù vaø ñi con ñöôøng cuûa mình nhö thöû khoâng coù chuyeän gì xaûy ra; hoï phuûi tay khoûi cuoäc xung ñoät vaø tieáp tuïc cuoäc soáng cuûa mình. Nhöõng ngöôøi khaùc traên trôû vôùi noù ñeán noãi hoï trôû thaønh tuø nhaân cuûa noù; hoï ñaùnh maát taùc phong cuûa mình, phoùng chieáu leân nhöõng ñònh cheá söï boái roái vaø baát maõn rieâng cuûa mình, vaø do ñoù, khieán cho söï hieäp nhaát baát khaû thi. Nhöng cuõng coù caùch thöùc thöù ba vaø laø caùch thöùc toát nhaát ñeå ñoái phoù söï xung ñoät. Chính laø tö theá saün saøng ñoái ñaàu vôùi söï xung ñoät ñeå giaûi quyeát noù vaø bieán noù thaønh moät keát noái trong chuoãi moät tieán trình môùi. "Phuùc thay ai xaây döïng hoøa bình" (Mt 5: 9).
228. Theo caùch naøy, söï xung ñoät trôû neân khaû thi ñeå xaây döïng söï hieäp thoâng giöõa söï baát ñoàng, nhöng ñieàu naøy chæ coù theå ñaït ñöôïc bôûi nhöõng ngöôøi cao thöôïng, hoï saün saøng vöôït qua beà maët cuûa söï xung ñoät vaø thaáy nhöõng ngöôøi khaùc ôû nôi phaåm giaù saâu xa nhaát cuûa hoï. Ñieàu naøy caàn phaûi thöøa nhaän moät nguyeân taéc khoâng theå thieáu ñeå xaây döïng tình huynh ñeä trong xaõ hoäi: töùc laø, söï hieäp nhaát lôùn hôn söï xung ñoät. Vì theá, tình lieân ñôùi, theo nghóa saâu xa nhaát vaø thaùch thöùc nhaát cuûa noù, trôû thaønh moät caùch thöùc laøm neân lòch söû trong boái caûnh cuûa cuoäc ñôøi, trong ñoù nhöõng xung ñoät, nhöõng caêng thaúng vaø nhöõng choáng ñoái coù theå ñaït ñöôïc moät söï hieäp nhaát ña daïng vaø ban söï soáng. Ñaây khoâng phaûi choïn löïa moät loaïi chuû nghóa hoãn hôïp hay söï thu huùt cuûa phe naøy vaøo phe kia, nhöng ñuùng hôn moät giaûi phaùp xaûy ra treân bình dieän cao hôn vaø gìn giöõ nhöõng gì coù giaù trò vaø höõu duïng cho caû hai phía.
229. Nguyeân taéc naøy, ñöôïc ruùt ra töø Tin Möøng, nhaéc cho chuùng ta nhôù raèng Ñöùc Ki-toâ ñaõ hieäp nhaát moïi söï trong Ngöôøi: trôøi vaø ñaát, Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, thôøi gian vaø vónh cöûu, xaùc thòt vaø tinh thaàn, con ngöôøi vaø xaõ hoäi. Daáu chæ cho thaáy söï hieäp nhaát vaø hoøa giaûi moïi söï trong Ngöôøi naøy laø bình an. Ñöùc Ki-toâ "laø bình an cuûa chuùng ta" (Ep 2:14). Söù ñieäp Tin Möøng luoân luoân baét ñaàu vôùi lôøi chaøo bình an, vaø bình an ôû moïi luùc thaêng hoa vaø cuûng coá nhöõng moái lieân heä giöõa caùc moân ñeä. Bình an laø khaû thi bôûi vì Chuùa ñaõ vöôït qua theá gian vaø söï xung ñoät tröôøng kyø cuûa noù baèng caùch ñem laïi bình an "nhôø maùu Ngöôøi ñoå ra treân thaäp giaù" (Cl 1: 20). Nhöng neáu nhìn vaøo nhöõng baûn vaên Kinh Thaùnh naøy gaàn hôn, chuùng ta nhaän ra raèng ñòa ñieåm cuûa vieäc hoøa giaûi caùc söï khaùc bieät laø ôû taïi loøng mình, ôû taïi cuoäc soáng rieâng cuûa mình thöôøng haèng bò ñe doïa phaân thaønh töøng maûnh vaø suïp ñoå. [183] Nhöõng taám loøng bò phaân taùn thaønh haèng ngaøn maõnh thaät khoù maø taïo neân moät neàn hoøa bình chaân chính trong xaõ hoäi.
230. Söù ñieäp hoøa bình khoâng noùi veà moät söï thoûa thuaän thoâng qua ñaøm phaùn, nhöng ñuùng hôn noùi veà nieàm xaùc tín raèng söï hieäp nhaát maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñem ñeán coù theå hoøa hôïp moïi söï ña daïng. Noù vöôït treân moïi xung ñoät baèng caùch taïo neân moät toång hôïp môùi ñaày höùa heïn. Söï ña daïng laø moät ñieàu ñeïp ñeõ khi noù thöôøng haèng hoøa nhaäp vaøo moät tieán trình hoøa giaûi vaø pheâ chuaån moät loaïi hieäp öôùc vaên hoùa ñöa ñeán "söï ña daïng ñöôïc hoøa giaûi". Nhö caùc Giaùm muïc Congo ñaõ phaùt bieåu: "Tính ña daïng ñaïo ñöùc cuûa chuùng toâi laø söï giaøu coù cuûa chuùng toâi...Chính chæ ôû nôi söï hieäp nhaát, qua söï saùm hoái thaät loøng vaø söï hoøa giaûi, maø chuùng toâi môùi coù theå giuùp queâ höông chuùng toâi phaùt trieån treân moïi bình dieän". [184]
Thöïc taïi cao hôn yù töôûng
231. Cuõng coù moät söï caêng thaúng thöôøng haèng giöõa yù töôûng vaø thöïc taïi. Thöïc taïi nhö theá naøo thì nhö theá ñoù, nhöng ngöôïc laïi yù töôûng caàn ñöôïc giaûi trình. Phaûi coù cuoäc ñoái thoaïi lieân tuïc giöõa thöïc taïi vaø yù töôûng, neáu khoâng yù töôûng trôû neân xa rôøi vôùi thöïc taïi. Thaät nguy hieåm khi chæ soáng trong ñòa haït cuûa lôøi noùi, hình aûnh vaø lôøi hay yù ñeïp maø thoâi. Vì theá, chuùng ta caàn ñeán nguyeân taéc thöù ba: thöïc taïi cao hôn yù töôûng. Ñieàu naøy ñoøi hoûi loaïi boû nhöõng phöông tieän ña daïng ñeå che ñaäy thöïc taïi: nhöõng hình thöùc veà söï tinh tuyeàn nhö thieân thaàn, söï ñoäc taøi cuûa thuyeát töông ñoái, loái noùi hoa myõ khoa tröông nhöng roãng tueách, nhöõng muïc tieâu lyù töôûng hôn thöïc teá, nhöõng kieåu chuû nghóa cô yeáu phi lòch söû, heä thoáng ñaïo ñöùc khoâng söï töû teá, dieãn töø tri thöùc khoâng coù söï khoân ngoan.
232. YÙ töôûng - nhöõng trau chuoát khaùi nieäm - ñang phuïc vuï söï truyeàn thoâng, söï hieåu bieát vaø söï thöïc tieån. YÙ töôûng xa rôøi thöïc taïi gaây ra nhöõng hình thöùc voâ duïng cuûa chuû nghóa lyù töôûng vaø chuû nghóa duy danh, caû hai chæ coù khaû naêng toái ña laø phaân loaïi vaø ñònh nghóa, nhöng chaéc chaén khoâng keâu goïi haønh ñoäng. Ñieàu goïi chuùng ta haønh ñoäng laø thöïc taïi ñöôïc lyù trí soi saùng. Chuû nghóa duy danh hình thöùc phaûi nhöôøng choã cho muïc tieâu hoøa hôïp. Neáu khoâng, chaân lyù bò thao tuùng nhö myõ phaåm theá choã cho vieäc chaêm soùc thaân theå cuûa chuùng ta. [185] Chuùng ta coù nhöõng chính trò gia - vaø thaäm chí caû caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo - hoï töï hoûi taïi sao daân chuùng khoâng hieåu hoï vaø khoâng chòu theo hoï, cho duø nhöõng ñeà nghò cuûa hoï raát roõ raøng vaø hôïp lyù. Coù leõ vì hoï gaén chaët vaøo ñòa haït thuaàn tuùy yù töôûng vaø cuoái cuøng thu heïp chính trò hay nieàm tin vaøo loái noùi hoa myõ phoâ tröông. Nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ ñeå laïi ñaèng sau söï ñôn giaûn vaø ñaõ du nhaäp söï thuaàn lyù xa laï vôùi quaàn chuùng.
233. Thöïc taïi cao hôn yù töôûng. Nguyeân taéc naøy phaûi lieân heä ñeán vieäc nhaäp theå cuûa Lôøi Chuùa vaø vieäc ñöa Lôøi Chuùa ra thöïc haønh: "Caên cöù vaøo ñieàu naøy, anh em nhaän ra thaàn khí cuûa Thieân Chuùa: thaàn khí naøo tuyeân xöng Ðöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Ñaáng ñaõ ñeán vaø trôû neân ngöôøi phaøm, thì thaàn khí aáy bôûi Thieân Chuùa" (1Ga 4: 2). Nguyeân taéc veà thöïc taïi, veà Lôøi nhaäp theå vaø thöôøng haèng noå löïc nhaäp theå theo moät caùch môùi, laø thieát yeáu cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Nguyeân taùc naøy giuùp chuùng ta thaáy raèng lòch söû Giaùo Hoäi laø lòch söû cöùu ñoä vaø giuùp chuùng ta chuù yù tôùi caùc thaùnh, nhöõng ngöôøi ñaõ hoäi nhaäp Tin Möøng vaøo vaên hoùa ñôøi soáng cuûa caùc daân toäc, cuõng nhö giuùp chuùng ta gaët haùi nhöõng thaønh quaû truyeàn thoáng hai ngaøn naêm phong phuù cuûa Giaùo Hoäi, maø khoâng giaû vôø naåy ra moät heä thoáng tö töôûng khoâng lieân heä ñeán kho taøng naøy, nhö theå chuùng ta muoán taùi cheá Tin Möøng. Ñoàng thôøi, nguyeân taéc naøy thuùc ñaåy chuùng ta ñöa Lôøi Chuùa ra thöïc haønh, thöïc thi nhöõng vieäc coâng lyù vaø baùc aùi ngoû haàu Lôøi Chuùa sinh hoa keát quaû. Khoâng ñem Lôøi Chuùa ra thöïc haønh, khoâng bieán Lôøi Chuùa thaønh thöïc taïi, töùc laø xaây nhaø treân caùt, vaãn ôû trong ñòa haït thuaàn tuùy yù töôûng vaø noùi cho cuøng vaãn ôû trong tính vò kyû vaø ngoä ñaïo thuyeát thieáu söùc soáng vaø voâ boå.
Toaøn theå cao lôùn töøng phaàn
234. Cuõng coù moät söï caêng thaúng noäi taïi giöõa vieäc toaøn caàu hoùa vaø ñòa phöông hoùa. Chuùng ta caàn chuù yù ñeán chieàu kích toaøn caàu ngoû haàu traùnh taâm ñòa heïp hoøi vaø taàm nhìn voâ vò. Tuy nhieân, chuùng ta cuõng caàn ñeå maét ñeán chieàu kích ñòa phöông ñeå giöõ ñoâi chaân cuûa mình böôùc ñi treân maët ñaát. Hai chieàu kích naøy hôïp laïi vôùi nhau ngaên caûn chuùng ta khoûi rôi vaøo moät trong hai thaùi cöïc. ÔÛ thaùi cöïc thöù nhaát, ngöôøi ta bò vöôùng maéc vaøo vuõ truï tröøu töôïng vaø toaøn caàu hoùa, rôi vaøo tình caûnh tuït haäu phía sau nhöõng ngöôøi khaùc, chieâm ngöôõng söï quyeán ruõ cuûa theá giôùi cuûa nhöõng ngöôøi khaùc ñeán noãi chæ coøn bieát haù hoác mieäng maø voã tay lieân hoài. ÔÛ thaùi cöïc thöù hai, hoï bieán thaønh moät baûo taøng vieän daân gian ñòa phöông, moät theá giôùi taùch bieät, baét phaûi laøm ñi laøm laïi nhöõng ñieàu töông töï, khoâng coù khaû naêng ñeå cho caùi môùi meû thaùch thöùc mình hay taùn thöôûng veû ñeïp maø Thieân Chuùa ban taëng vöôït beân ngoaøi bieân giôùi cuûa hoï.
235. Toaøn theå khoâng chæ cao hôn töøng phaàn, nhöng coøn cao hôn toång soá cuûa nhöõng phaàn cuûa noù. Vì vaäy, khoâng caàn phaûi lo laéng thaùi quaù veà nhöõng vaán ñeà bò haïn cheá vaø ñaëc thuø. Chuùng ta phaûi thöôøng haèng môû roäng nhöõng chaân trôøi cuûa chuùng ta vaø thaáy ñieàu toát hôn, ñieàu ñem laïi lôïi ích cho taát caû chuùng ta. Nhöng chuùng ta phaûi laøm ñieàu naøy maø khoâng ñöôïc thoaùi thaùc hay ñaùnh maát coäi nguoàn cuûa mình. Chuùng ta phaûi baùm reã saâu vaøo maûnh ñaát maøu môõ vaø lòch söû sinh quaùn cuûa mình, laø moät aân ban cuûa Thieân Chuùa. Chuùng ta coù theå laøm vieäc treân moät phaïm vi nhoû, ôû nôi vuøng laân caän cuûa chính mình, nhöng vôùi moät vieån caûnh roäng lôùn hôn. Cuõng vaäy, ai heát loøng hoäi nhaäp vaøo cuoäc soáng coäng ñoàng, ngöôøi aáy khoâng caàn phaûi ñaùnh maát chieàu kích caù nhaân cuûa mình hay che daáu caên tính cuûa mình; traùi laïi, hoï nhaän ñöôïc nhöõng nieàm höng phaán môùi thoâi thuùc mình lôùn leân. Chieàu kích toaøn caàu khoâng nhaát thieát phaûi laø ngoät ngaït, vaø chieàu kích ñòa phöông cuõng khoâng bò coi laø voâ boå.
236. ÔÛ ñaây, moâ hình cuûa chuùng ta khoâng laø hình caàu, laø hình khoâng lôùn hôn caùc phaàn cuûa noù, trong ñoù moãi ñieåm laø khoaûng caùch baèng nhau töø trung taâm, cuõng nhö khoâng coù baát kyø söï khaùc bieät naøo giöõa chuùng. Traùi laïi, moâ hình naøy laø moät khoái ña dieän, khoái naøy phaûn aûnh söï hoäi tuï cuûa taát caû caùc phaàn cuûa noù, moãi phaàn baûo toàn ñaëc ñieåm cuûa mình. Caû laõnh vöïc hoaït ñoäng muïc vuï laãn laõnh vöïc hoaït ñoäng chính trò ñeàu tìm caùch thu thaäp ôû nôi khoái ña dieän naøy ñieàu toát nhaát cuûa rieâng mình. Coù choã cho ngöôøi ngheøo vaø vaên hoùa cuûa hoï, nhöõng khaùt voïng cuûa hoï vaø tieàm naêng cuûa hoï. Ngay caû nhöõng ngöôøi coù theå bò xem laø ñaùng ngôø vì nhöõng sai laàm cuûa hoï, cuõng coù moät ñieàu gì ñeå daâng hieán maø ngöôøi ta khoâng ñöôïc boû qua. Khoái naøy laø moät söï hoäi tuï cuûa caùc daân toäc maø, theo traät töï phoå quaùt, duy trì caù tính rieâng cuûa daân toäc mình; noù laø toång soá nhöõng ngöôøi trong moät xaõ hoäi theo ñuoåi coâng ích, moät xaõ hoäi thaät söï coù choã cho moïi ngöôøi.
237. Ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, nguyeân taéc naøy cuõng gôïi leân toång theå hay söï toaøn veïn cuûa Tin Möøng maø Giaùo Hoäi truyeàn laïi cho chuùng ta vaø sai chuùng ta ñi coâng boá. Söï vieân maõn vaø söï phong phuù cuûa nguyeân taéc naøy bao goàm hoïc giaû vaø coâng nhaân, doanh nhaân vaø ngheä só, noùi toùm laïi, moïi ngöôøi. Thieân phuù cuûa moãi daân toäc ñoùn nhaän theo caùch theá rieâng cuûa mình toaøn boä Tin Möøng vaø theå hieän noù baèng nhöõng bieåu thöùc caàu nguyeän, huynh ñeä, coâng lyù, ñaáu tranh vaø cöû haønh. Tin Möøng laø nieàm vui cuûa Chuùa Cha, Ñaáng khoâng muoán maát baát cöù ñöùa con naøo cuûa mình, ñoù cuõng laø nieàm vui cuûa Vò Muïc Töû Nhaân Laønh, Ñaáng tìm gaëp con chieân laïc vaø ñem noù trôû veà ñaøn chieân cuûa mình. Tin Möøng laø naém men laøm daäy leân toaøn theå khoái boät vaø laø thaønh phoá treân nuùi maø aùnh saùng cuûa noù soi saùng moïi daân toäc. Tin Möøng coù moät nguyeân taéc noäi taïi veà toång theå: noù vaãn maõi maõi laø Tin Möøng cho ñeán khi ñöôïc coâng boá cho taát caû moïi ngöôøi, cho ñeán khi chöõa laønh vaø taêng cöôøng moïi khía caïnh cuûa nhaân loaïi, vaø cho ñeán khi ñöa moïi ngöôøi cuøng ñeán döï baøn tieäc Nöôùc Trôøi. Toaøn theå cao hôn töøng phaàn.
IV. Ñoái Thoaïi Xaõ Hoäi Nhö Moät Ñoùng Goùp Cho Hoøa Bình
238. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa cuõng bao haøm con ñöôøng ñoái thoaïi. Ñoái vôùi Giaùo Hoäi ngaøy nay, ba laõnh vöïc ñoái thoaïi noãi baät trong ñoù Giaùo Hoäi caàn phaûi hieän dieän ñeå ñaåy maïnh söï phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi vaø theo ñuoåi coâng ích: ñoái thoaïi vôùi caùc nhaø nöôùc, ñoái thoaïi vôùi xaõ hoäi - keå caû ñoái thoaïi vôùi caùc neàn vaên hoùa vaø khoa hoïc - vaø ñoái thoaïi vôùi caùc tín höõu khaùc khoâng thuoäc veà Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Trong moïi tröôøng hôïp, "Giaùo Hoäi noùi töø aùnh saùng maø ñöùc tin ban taëng", [186] ñoùng goùp kinh nghieäm hai ngaøn naêm cuûa mình vaø ghi nhôù trong taâm trí luoân maõi ñôøi soáng vaø nhöõng ñau khoå cuûa con ngöôøi. AÙnh saùng naøy sieâu vöôït treân lyù trí con ngöôøi, tuy nhieân noù cuõng ñem laïi yù nghóa vaø phong phuù hoùa nhöõng ngöôøi khoâng tin vaø thuùc ñaåy lyù trí môû roäng nhöõng vieãn caûnh cuûa mình.
239. Giaùo Hoäi coâng boá "Tin Möøng bình an" (Ep 6: 15) vaø Giaùo Hoäi mong öôùc hôïp taùc vôùi taát caû caùc chính quyeàn quoác gia vaø quoác teá ñeå giöõ gìn ñieàu toát ñeïp bao la vaø phoå quaùt naøy. Qua vieäc coâng boá Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, Ñaáng laø hieän thaân hoøa bình (x. Ep 2: 14), coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm hoùa thuùc duïc moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi trôû thaønh ngöôøi kieán taïo hoøa bình vaø nhaân chöùng khaû tín cho cuoäc soáng hoøa giaûi. [187] Trong moät neàn vaên hoùa ñeà cao cuoäc ñoái thoaïi nhö moät hình thöùc gaëp gôõ, chính laø thôøi ñieåm ñeå nghó ra moät phöông theá ñeå vun ñaép taâm ñaàu yù hôïp trong khi nhaém ñeán moät xaõ hoäi coâng baèng, côûi môû vaø bao goàm moïi ngöôøi. Taùc giaû chính, chuû theå lòch söû cuûa tieán trình naøy, laø toaøn daân chöù khoâng moät taàng lôùp, moät thieåu soá, moät nhoùm hay moät soá ngöôøi öu tuù. Chuùng ta khoâng caàn nhöõng keá hoaïch ñöôïc hoaïch ñònh bôûi moät ít ngöôøi cho moät ít ngöôøi, hay moät thieåu soá ñöôïc khai saùng ñoøi quyeàn phaùt ngoân thay cho moïi ngöôøi. Ñaây laø moät thoûa thuaän chung soáng, moät hieäp öôùc xaõ hoäi vaø vaên hoùa.
240. Quoác gia coù traùch nhieäm giöõ gìn vaø phaùt huy coâng ích xaõ hoäi. [188] Döïa treân caùc nguyeân taéc phuï trôï vaø lieân ñôùi, vaø daán thaân troïn veïn vaøo cuoäc ñoái thoaïi chính trò vaø vun ñaép söï ñoàng thuaän, quoác gia ñoùng moät vai troø cô baûn, moät vai troø khoâng theå uûy thaùc cho baát kyø ai ñöôïc trong vieäc theo ñuoåi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa moïi ngöôøi. Vai troø naøy, hieän nay, ñoøi hoûi ñöùc tính khieâm nhöôøng saâu xa veà maët xaõ hoäi.
241. Trong cuoäc ñoái thoaïi cuûa mình vôùi Nhaø Nöôùc vaø vôùi xaõ hoäi, Giaùo Hoäi khoâng coù giaûi phaùp cho moãi vaán ñeà rieâng bieät. Cuøng vôùi caùc boä phaän ña daïng cuûa xaõ hoäi, Giaùo Hoäi hoå trôï nhöõng chöông trình ñaùp öùng toát nhaát vôùi phaåm giaù cuûa moãi ngöôøi vaø coâng ích. Khi laøm nhö theá, Giaùo Hoäi ñeà nghò caùch roõ raøng nhöõng giaù trò cô baûn cuûa nhaân sinh vaø nhöõng xaùc tín maø sau ñoù coù theå ñöôïc baøy toû ôû nôi laõnh vöïc hoaït ñoäng chính trò.
Cuoäc ñoái thoaïi giöõa ñöùc tin, lyù trí vaø khoa hoïc
242. Cuoäc ñoái thoaïi giöõa khoa hoïc vaø ñöùc tin cuõng thuoäc vaøo coâng vieäc Phuùc AÂm Hoùa nhaèm phuïc vuï cho hoøa bình. [189] Trong khi chuû nghóa thöïc chöùng vaø chuû nghóa duy khoa hoïc "töø choái, khoâng coâng nhaän giaù trò cuûa nhöõng nhaän thöùc khaùc vôùi nhöõng caùch thöùc rieâng bieät cuûa khoa hoïc thöïc tieån", [190] Giaùo Hoäi ñeà nghò moät con ñöôøng khaùc, con ñöôøng ñoøi hoûi moät söï toång hôïp giöõa vieäc söû duïng coù traùch nhieäm nhöõng phöông phaùp phuø hôïp vôùi caùc khoa hoïc thöïc nghieäm vaø caùc laõnh vöïc kieán thöùc khaùc nhö trieát hoïc, thaàn hoïc, cuõng nhö chính ñöùc tin, ñöùc tin naâng con ngöôøi leân tôùi maàu nhieäm vöôït treân thieân nhieân vaø trí thoâng minh cuûa loaøi ngöôøi. Ñöùc tin khoâng sôï lyù trí; traùi laïi, ñöùc tin tìm kieám vaø tin vaøo lyù tri bôûi vì "aùnh saùng lyù trí vaø aùnh saùng ñöùc tin ñeàu ñeán töø Thieân Chuùa", [191] vaø caû hai khoâng theå maâu thuaãn nhau. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa chuù yù ñeán nhöõng tieán boä khoa hoïc vaø öôùc muoán soi saùng chuùng baèng aùnh saùng ñöùc tin vaø luaät töï nhieân, ngoû haàu chuùng luoân luoân toân troïng tính trung taâm vaø giaù trò toái cao cuûa con ngöôøi ôû moïi giai ñoaïn cuûa ñôøi soáng. Toaøn theå xaõ hoäi coù theå ñöôïc phong phuù hoùa nhôø cuoäc ñoái thoaïi naøy, môû ra nhöõng chaân trôøi môùi ñeå suy nghó vaø traûi roäng caùc khaû naêng cuûa lyù trí. Ñaây cuõng laø con ñöôøng cuûa hoøa hôïp vaø hoøa bình.
243. Giaùo Hoäi khoâng muoán kieàm cheá söï tieán boä phi thöôøng cuûa khoa hoïc moät chuùt naøo. Traùi laïi, Giaùo Hoäi vui möøng vaø thaäm chí thích thuù khi nhaän ra tieàm naêng vó ñaïi maø Thieân Chuùa ñaõ ban cho taâm trí con ngöôøi. Khi naøo khoa hoïc - taäp trung caùch nghieâm ngaët vaøo laõnh vöïc nghieân cöùu chuyeân moân cuûa mình - ñi ñeán moät keát luaän maø lyù trí khoâng theå phuû nhaän, thì ñöùc tin cuõng khoâng maâu thuaãn vôùi noù. Caùc tín höõu cuõng khoâng theå cho raèng moät quan ñieåm khoa hoïc haáp daãn nhöng chöa ñöôïc kieåm chöùng ñaày ñuû coù cuøng moät taàm möùc quan troïng nhö moät tín ñieàu. Ñoâi khi vaøi nhaø khoa hoïc ñöa ra vaøi phaùt bieåu hay yeâu saùch vöôït quaù giôùi haïn thaåm quyeàn khoa hoïc cuûa mình. Nhöng ôû ñaây vaán ñeà khoâng phaûi vôùi chính lyù trí, nhöng vôùi söï thuùc ñaåy cuûa moät yù thöùc heä ñaëc thuø, ñieàu naøy chaän kín loái ngoõ môû ra moät cuoäc ñoái thoaïi chaân chính, thanh thaûn vaø höõu ích.
Ñoái thoaïi ñaïi keát
244. Daán thaân vaøo phong traøo ñaïi keát laø ñaùp laïi lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu: "Xin cho taát caû neân moät" (Ga 17: 21). Söï khaû tín cuûa söù ñieäp Ki-toâ giaùo seõ lôùn hôn nhieàu neáu caùc Kitoâ höõu khaéc phuïc nhöõng chia reõ cuûa hoï vaø Giaùo Hoäi coù theå nhaän ra "söï chia reõ giöõa caùc Ki-toâ höõu ngaên trôû Giaùo Hoäi thöïc hieän ñaày ñuû tính caùch coâng giaùo rieâng bieät nôi nhöõng con caùi ñaõ chòu pheùp Röûa Toäi nhöng coøn xa caùch, chöa hoaøn toaøn thoâng hieäp vôùi Giaùo Hoäi". [192] Chuùng ta ñöøng bao giôø queân raèng mình laø nhöõng khaùch haønh höông ñang cuøng nhau löõ haønh treân ñöôøng. Ñieàu naøy muoán noùi raèng chuùng ta phaûi coù nieàm tin töôûng chaân thaønh vaøo nhöõng ngöôøi baïn haønh höông cuûa chuùng ta, ñeå sang moät beân taát caû ngôø vöïc hay nghi kî maø höôùng aùnh maét mình ñeán nhöõng gì chuùng ta ñang tìm kieám: bình an raïng rôõ treân khuoân maët cuûa Thieân Chuùa. Tin töôûng vaøo ngöôøi khaùc laø moät ngheä thuaät vaø hoøa bình cuõng laø moät ngheä thuaät. Chuùa Gieâsu baûo chuùng ta: "Phuùc thay ai xaây döïng hoøa bình" (Mt 5: 9). Khi ñaûm nhaän taùc vuï naøy, ngay caû ôû giöõa chuùng ta, chuùng ta kieän toaøn saám ngoân xöa: "Hoï seõ ñuùc göôm ñao thaønh cuoác thaønh caøy" (Is 2: 4).
245. Trong vieãn caûnh naøy, phong traøo ñaïi keát coù theå ñöôïc xem nhö moät ñoùng goùp cho söï hieäp nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi. Taïi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, söï hieän dieän cuûa Thöôïng Phuï Constantinople, Ñöùc Bartholomew I vaø cuûa Toång Giaùm Muïc Canterbury, Ñöùc Rowan Douglas Williams, ñaõ laø moät aân ban thaät söï töø Thieân Chuùa vaø lôøi chöùng Kitoâ giaùo quyù giaù. [193]
246. Coù chuù yù ñeán tính nghieâm troïng cuûa vieäc phaûn chöùng vì söï chia reõ giöõa caùc Ki-toâ höõu, ñaëc bieät laø ôû AÙ Chaâu vaø Phi Chaâu, vieäc tìm kieám nhöõng con ñöôøng hieäp nhaát trôû neân caøng caáp baùch hôn. Caùc nhaø truyeàn giaùo ôû nhöõng luïc ñòa aáy thöôøng keå ra nhöõng lôøi chæ trích, than phieàn vaø cheá nhaïo maø göông xaáu cuûa ngöôøi Kitoâ höõu ly khai gaây ra. Neáu chuùng ta taäp trung vaøo nhöõng xaùc tín maø chuùng ta chia seû vôùi nhau, vaø neáu chuùng ta ghi nhôù nguyeân taéc veà phaåm traät chaân lyù, chuùng ta seõ coù theå quyeát taâm tieán ñeán nhöõng bieåu thöùc chung ñeå coâng boá, phuïc vuï vaø laøm chöùng. Ñaùm ñoâng bao la chöa ñoùn nhaän söù ñieäp cuûa Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ, hoï khoâng theå ñeå chuùng ta thôø ô ñöôïc. Do ñoù, daán thaân vaøo söï hôïp nhaát ñeå giuùp hoï chaáp nhaän Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ khoâng coøn coù theå laø vaán ñeà ñôn thuaàn ngoaïi giao hoaëc phuïc tuøng vì bò eùp buoäc, nhöng ñuùng hôn moät loä trình caàn thieát cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Nhöõng daáu chæ cuûa vieäc chia reõ giöõa nhöõng ngöôøi Ki-toâ höõu trong caùc quoác gia bò taøn phaù vì baïo löïc coäng theâm nhöõng nguyeân nhaân xung ñoät veà phía nhöõng ngöôøi ñaùng leõ phaûi laø naém men cuûa hoøa bình. Coù bieát bao ñieàu quan troïng hieäp nhaát chuùng ta! Vaø neáu chuùng ta thöïc söï tin töôûng vaøo hoaït ñoäng töï do ñeán möùc phong phuù cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng ta coù theå hoïc khoâng bieát bao nhieâu ñieàu töø nhau! Chuùng ta khoâng chæ coù moät söï hieåu bieát toát hôn veà nhöõng ngöôøi khaùc, nhöng coøn gaët haùi nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gieo ôû nôi hoï nöõa, ñoù cuõng laø moùn quaø cho chuùng ta. Xin ñan cöû moät thí duï, trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi anh chò em Chính Thoáng cuûa chuùng ta, ngöôøi Coâng giaùo chuùng ta coù cô hoäi ñeå hoï bieát theâm veà yù nghóa cuûa Giaùm Muïc Ñoaøn vaø kinh nghieäm cuûa hoï veà Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Qua vieäc trao ñoåi quaø taëng, Chuùa Thaùnh Thaàn coù theå daãn chuùng ta ngaøy caøng troøn ñaày hôn vaøo chaân lyù vaø söï thieän haûo.
Quan heä vôùi Do Thaùi giaùo
247. Chuùng ta coù moät caùi nhìn raát ñaëc bieät ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi bôûi vì Giao Öôùc cuûa hoï vôùi Thieân Chuùa chöa bao giôø bò thu hoài, vì "Khi Thieân Chuùa ñaõ ban ôn vaø keâu goïi, thì Ngaøi khoâng heà ñoåi yù" (Rm 11: 29). Giaùo Hoäi chia seû vôùi ngöôøi Do Thaùi moät phaàn quan troïng cuûa boä Kinh Thaùnh, vì theá Giaùo Hoäi coi daân cuûa Giao Öôùc vaø ñöùc tin cuûa hoï laø moät trong nhöõng coäi nguoàn thaùnh thieâng cuûa caên tính Kitoâ giaùo cuûa mình (x. Rm 11: 16-18). Laø Kitoâ höõu, chuùng ta khoâng theå coi Do Thaùi giaùo laø moät toân giaùo xa laï; chuùng ta cuõng khoâng ñöa ngöôøi Do Thaùi vaøo soá nhöõng ngöôøi ñöôïc môøi goïi töø boû caùc ngaãu töôïng ñeå phuïc vuï Thieân Chuùa chaân thaät (x. 1Tx 1: 9). Cuøng vôùi hoï, chuùng ta tin vaøo moät Thieân Chuùa duy nhaát, Ñaáng hoaït ñoäng trong lòch söû, vaø cuøng vôùi hoï chuùng ta chaáp nhaän Lôøi Maëc Khaûi cuûa Ngaøi.
248. Ñoái thoaïi vaø tình huynh ñeä vôùi con caùi Ít-ra-en laø moät phaàn ñôøi soáng cuûa caùc moân ñeä Chuùa Gieâ-su. Tình huynh ñeä ñaõ lôùn leân giöõa chuùng ta khieán chuùng ta ñaéng cay vaø chaân thaønh hoái tieác vì nhöõng cuoäc baùch haïi khuûng khieáp maø hoï ñaõ vaø ñang phaûi chòu, ñaëc bieät laø nhöõng cuoäc baùch haïi coù dính líu ñeán caùc Kitoâ höõu.
249. Thieân Chuùa tieáp tuïc laøm vieäc trong daân Cöïu Öôùc vaø laøm phaùt sinh nhöõng kho taøng khoân ngoan tuoân traøo töø cuoäc gaëp gôõ cuûa hoï vôùi Lôøi Chuùa. Vì theá, Giaùo Hoäi cuõng ñöôïc phong phuù hoùa khi ñoùn nhaän caùc giaù trò cuûa Do Thaùi giaùo. Trong khi thaät ra laø moät soá nieàm tin Ki-toâ giaùo khoâng theå ñöôïc Do thaùi giaùo chaáp nhaän, nhöng Giaùo Hoäi khoâng theå khoâng coâng boá Chuùa Gieâsu laø Chuùa vaø laø Ñaáng Meâ-si-a (Ki-toâ), cuõng coù moät söï boå tuùc phong phuù cho pheùp chuùng ta cuøng nhau ñoïc caùc baûn vaên Kinh Thaùnh Do thaùi vaø giuùp nhau khai thaùc söï phong phuù cuûa Lôøi Chuùa. Chuùng ta cuõng coù theå chia seû nhieàu xaùc tín ñaïo ñöùc vaø moái quan taâm chung veà coâng lyù vaø söï phaùt trieån cuûa caùc daân toäc.
Ñoái thoaïi giöõa caùc toân giaùo
250. Moät thaùi ñoä môû loøng ra trong chaân lyù vaø tình yeâu phaûi laø ñaëc ñieåm cuûa cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc tín ñoà cuûa caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo, baát chaáp nhöõng trôû ngaïi vaø nhöõng khoù khaên khaùc nhau, ñaëc bieät nhöõng hình thöùc cuûa chuû nghóa cô yeáu cuûa caû hai beân. Cuoäc ñoái thoaïi lieân toân laø moät ñieàu kieän caàn thieát cho hoøa bình treân theá giôùi, vaø do ñoù laø moät nhieäm vuï ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu, cuõng nhö ñoái vôùi caùc coäng ñoàng toân giaùo khaùc. Cuoäc ñoái thoaïi naøy treân heát laø moät cuoäc troø chuyeän veà ñôøi soáng con ngöôøi hay ñôn giaûn, nhö caùc Giaùm Muïc AÁn Ñoä ñöa ra, laø chuyeän "môû loøng ra vôùi hoï, chia vui xeû buoàn vôùi hoï". [194] Theo caùch naøy, chuùng ta hoïc bieát chaáp nhaän tha nhaân vaø caùch soáng, caùch tö duy vaø caùch noùi naêng khaùc cuûa hoï. Sau ñoù, chuùng ta coù theå cuøng chung nhau ñaûm nhaän traùch nhieäm phuïc vuï coâng lyù vaø hoøa bình, ñieàu ñoù phaûi trôû neân nguyeân taéc cô baûn cuûa taát caû moïi trao ñoåi cuûa chuùng ta. Moät cuoäc ñoái thoaïi töï baûn chaát tìm kieám hoøa bình vaø coâng baèng trong xaõ hoäi laø cuoäc ñoái thoaïi vöôït qua taát caû nhöõng tính toaùn hoaøn toaøn thöïc duïng, moät daán thaân luaân lyù daãn ñeán moät hoaøn caûnh môùi. Vieäc cuøng chung söùc baøn ñeán moät chuû ñeà ñaëc bieät coù theå trôû thaønh moät tieán trình trong ñoù, nhôø laéng nghe nhau, caû hai beân ñeàu coù theå ñöôïc thanh loïc vaø phong phuù hoùa. Vì vaäy, nhöõng noã löïc naøy cuõng coù theå dieãn taû tình yeâu daønh cho chaân lyù.
251. Trong cuoäc ñoái thoaïi naøy, luoân luoân thaân thieän vaø chaân thaønh, chuùng ta phaûi luoân luoân chuù yù ñeán moái daây lieân heä taát yeáu giöõa ñoái thoaïi vaø coâng boá, laø ñieàu giuùp Giaùo Hoäi duy trì vaø taêng cöôøng moái quan heä cuûa mình vôùi nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo. [195] Moät chuû nghóa hoãn hôïp deå daõi roát cuoäc seõ laø moät thaùi ñoä chuyeân cheá veà phía nhöõng ai giaû vôø nhö khoâng bieát caùc giaù trò lôùn hôn maø hoï khoâng phaûi laø chuû nhaân cuûa chuùng. Söï côõi môû ñích thaät ñoøi hoûi vaãn moät loøng moät daï trong nhöõng xaùc tín saâu xa nhaát cuûa mình, vaãn trong saùng vaø vui töôi trong caên tính cuûa mình, ñoàng thôøi môû loøng mình ra "ñeå hieåu nhöõng ngöôøi khaùc" vaø "bieát raèng cuoäc ñoái thoaïi coù theå phong phuù hoùa moãi beân". [196] Ñieàu voâ boå chính laø moät thaùi ñoä côõi môû ngoaïi giao chæ bieát "ñoàng yù" vôùi moïi söï ñeå traùnh phieàn toaùi, bôûi vì ñieàu naøy seõ laø moät caùch theá löøa doái tha nhaân vaø töø choái cho hoï ñieàu thieän haûo maø chuùng ta ñaõ ñöôïc ban cho nhaèm heát loøng chia seû vôùi hoï. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa vaø ñoái thoaïi lieân toân, thay vì ñoái nghòch nhau, laïi laø hoã trôï nhau vaø nuoâi döôõng nhau. [197]
252. Moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi caùc tìn ñoà Hoài Giaùo maëc laáy moät taàm quan troïng lôùn lao, bôûi vì hieän nay hoï ñang hieän dieän trong nhieàu quoác gia coù truyeàn thoáng Kitoâ giaùo, ôû ñoù hoï coù theå töï do phuïng thôø vaø hoäi nhaäp troïn veïn vaøo xaõ hoäi. Chuùng ta ñöøng bao giôø queân raèng hoï "kieân vöõng tuyeân xöng ñöùc tin cuûa oâng AÙp-ra-ham, vaø cuøng vôùi chuùng ta, hoï toân thôø moät Thieân Chuùa duy nhaát ñaày loøng xoùt thöông, Ñaáng seõ phaùn xeùt con ngöôøi vaøo ngaøy sau heát". [198] Caùc saùch thaùnh cuûa Hoài Giaùo vaãn giöõ laïi moät soá giaùo huaán cuûa Kitoâ giaùo; Ñöùc Gieâ-su vaø Ñöùc Ma-ri-a ñöôïc voâ cuøng toân kính vaø thaät thaùn phuïc bieát bao khi thaáy nhöõng tín ñoà Hoài Giaùo, treû cuõng nhö giaø, nam cuõng nhö nöõ, daønh thì giôø ñeå caàu nguyeän haøng ngaøy vaø trung thaønh tham döï caùc vieäc phuïng töï. Nhieàu ngöôøi trong hoï coù moät nieàm xaùc tín saâu xa raèng toaøn theå ñôøi soáng cuûa hoï ñeán töø Thieân Chuùa vaø daønh cho Thieân Chuùa. Hoï cuõng nhaän ra nhu caàu ñaùp traû cho Thieân Chuùa baèng moät daán thaân luaân lyù vaø loøng thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi ngheøo.
253. Ñeå hoã trôï vieäc ñoái thoaïi vôùi Hoài Giaùo, caàn phaûi ñaøo taïo caùch thích ñaùng taát caû nhöõng ai coù lieân quan, khoâng chæ ñeå hoï coù theå coù neàn taûng vöõng chaéc vaø vui töôi trong caên tính rieâng cuûa mình, nhöng cuõng ñeå hoï coù theå nhaän ra nhöõng giaù trò cuûa ngöôøi khaùc, ñaùnh giaù cao nhöõng moái baän taâm beân döôùi nhöõng ñoøi hoûi cuûa hoï vaø doïi saùng treân nhöõng nieàm tin ñöôïc chia seû. Chuùng ta, nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu, neân môû roäng voøng tay chaøo ñoùn nhöõng di daân Hoài Giaùo ñeán caùc ñaát nöôùc chuùng ta vôùi moät loøng yeâu thöông vaø toân troïng theo cuøng caùch thöùc nhö chuùng toâi hy voïng vaø ñoøi hoûi ñöôïc ñoùn nhaän vaø ñöôïc toân troïng ôû caùc nöôùc theo truyeàn thoáng Hoài giaùo. Toâi khieâm toán yeâu caàu caùc nöôùc Hoài Giaùo laøm ôn baûo ñaûm söï töï do cho caùc Kitoâ höõu ñeå hoï coù theå phuïng thôø vaø thöïc haønh ñöùc tin cuûa mình, trong aùnh saùng cuûa söï töï do maø caùc tín ñoà Hoài Giaùo vui höôûng ôû caùc nöôùc Taây Phöông! Ñoái maët vôùi nhöõng giai ñoaïn gaây boái roái cuûa chuû nghóa cô yeáu baïo löïc, loøng toân troïng cuûa chuùng toâi ñoái vôùi caùc tin ñoà Hoài Giaùo chaân chính phaûi giuùp chuùng ta traùnh nhöõng khaùi quaùt thuø haän, bôûi vì Hoài Giaùo chính thoáng vaø vieäc ñoïc kinh Koran ñuùng ñaén choáng laïi moïi hình thöùc baïo löïc.
254. Nhôø saùng kieán ñaày loøng nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa, khi hoï trung thaønh vôùi löông taâm cuûa chính mình, nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo coù theå soáng moät cuoäc soáng "ñöôïc coâng chính hoùa nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa" [199] vaø do ñoù "ñöôïc lieân keát vôùi maàu nhieäm Vöôït Qua cuûa Ñöùc Chuùa Gieâsu Kitoâ". [200] Tuy nhieân, do chieàu kích bí tích cuûa ôn thaùnh suûng, taùc ñoäng cuûa Thieân Chuùa trong hoï coù khuynh höôùng saûn sinh caùc daáu chæ, caùc nghi leã, caùc bieåu thöùc thaùnh thieâng, nhöõng ñieàu naøy laïi ñöa ngöôøi khaùc ñeán kinh nghieäm coäng ñoàng trong cuoäc haønh trình tieán ñeán Thieân Chuùa. [201] Duø thieáu yù nghóa vaø hieäu quaû cuûa caùc Bí Tích do Ñöùc Ki-toâ thieát laäp, nhöõng ñieàu naøy coù theå laø nhöõng caùch theá chuyeån thoâng maø Chuùa Thaùnh Thaàn nuoâi döôõng ñeå giaûi thoaùt nhöõng ngöôøi ngoaøi Ki-toâ giaùo khoûi chuû nghóa voâ thaàn noäi taïi hoaëc nhöõng kinh nghieäm toân giaùo thuaàn tuùy caù nhaân. Cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn taïo ra ôû khaép nôi nhöõng hình thöùc khoân ngoan thöïc haønh ñeå giuùp daân chuùng chòu ñöïng ñau khoå vaø soáng trong bình an vaø vaø hoøa hôïp hôn. Laø ngöôøi Kitoâ höõu, chuùng ta coù theå ñöôïc höôûng lôïi töø nhöõng kho taøng naøy ñöôïc vun ñaép qua nhieàu kyû nguyeân, chuùng coù theå giuùp chuùng ta soáng toát hôn nhöõng xaùc tín rieâng cuûa mình.
Ñoái thoaïi xaõ hoäi trong boái caûnh töï do toân giaùo
255. Caùc Nghò Phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaõ noùi veà taàm quan troïng cuûa vieäc toân troïng söï töï do toân giaùo, ñöôïc quan nieäm nhö laø moät quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi. [202] Ñieàu naøy bao goàm "quyeàn töï do löïa choïn moät toân giaùo maø ngöôøi ta coi laø chaân thaät vaø coâng khai baøy toû ñöùc tin cuûa mình". [203] Moät chuû nghóa ña phöùc laønh maïnh, chuû nghóa naøy chaân thaønh toân troïng nhöõng söï khaùc bieät vaø coi troïng chuùng nhö theá, khoâng baét phaûi tö nhaân hoùa caùc toân giaùo nhaèm noã löïc thu heïp chuùng vaøo boùng toái thaàm laëng cuûa löông taâm caù nhaân, hoaëc kheùp kín chuùng vaøo trong khuoân vieân kín coång cao töôøng cuûa caùc nhaø thôø, caùc hoäi ñöôøng Do Thaùi hoaëc caùc ñeàn thôø Hoài giaùo. Thöïc teá, ñieàu naøy bieåu thò moät hình thöùc môùi cuûa kyø thò vaø chuyeân cheá. Söï toân troïng phaûi coù ñoái vôùi thieåu soá ngöôøi baát khaû tri hay ngöôøi voâ tín ngöôõng khoâng ñöôïc aùp ñaët moät ñoäc ñoaùn theo loái baét ña soá ngöôøi coù tín ngöôõng khoâng ñöôïc baøy toû coâng khai nhöõng xaùc tín cuûa mình hoaëc giaû vôø nhö khoâng bieát söï giaøu coù cuûa caùc truyeàn thoáng toân giaùo. Veà laâu daøi, ñieàu naøy seõ gaây ra baát maõn chöù khoâng phaûi laø loøng khoan dung vaø hoøa bình.
256. Khi xem xeùt taùc ñoäng cuûa toân giaùo treân ñôøi soáng coâng coäng, ngöôøi ta phaûi phaân ñònh nhöõng caùch thöùc khaùc nhau theo ñoù toân giaùo ñöôïc thöïc haønh. Caû giôùi trí thöùc laãn caùc nhaø baùo nghieâm tuùc thöôøng rôi vaøo nhöõng khaùi quaùt noâng caïn vaø thoâ thieån khi noùi veà nhöõng thieáu soùt cuûa caùc toân giaùo, vaø thöôøng chöùng toû laø khoâng coù khaû naêng nhaän ra raèng khoâng phaûi taát caû caùc tín höõu - hay caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo - ñeàu nhö nhau. Moät soá chính trò gia laïm duïng söï nhaàm laãn naøy ñeå bieän minh cho nhöõng haønh ñoäng kyø thò cuûa hoï. Nhöõng laàn khaùc, hoï toû ra khinh mieät nhöõng taùc phaåm phaûn aûnh nhöõng xaùc tín toân giaùo vaø boû qua söï kieän laø caùc taùc phaåm kinh ñieån toân giaùo coù theå chöùng toû laø coù yù nghóa ôû moãi thôøi ñaïi; nhöõng taùc phaåm naøy coù moät quyeàn naêng beàn bó ñeå môû ra nhöõng chaân trôøi môùi, ñeå kích thích tö töôûng, môû roäng taâm trí. Thaùi ñoä khinh thöôøng naøy laø do söï thieån caän cuûa chuû nghóa duy lyù. Coù hôïp lyù vaø saùng suoát khoâng khi thaûi hoài moät soá taùc phaåm ñôn giaûn vì chuùng xuaát hieän trong boái caûnh cuûa nieàm tin toân giaùo? Nhöõng taùc phaåm naøy ñöa vaøo nhöõng nguyeân taéc nhaân vaên saâu saéc, vaø duø chòu taùc ñoäng nheï bôûi nhöõng bieåu töôïng vaø nhöõng gíao huaán toân giaùo, chuùng coù giaù trò naøo ñoù cho lyù trí.
257. Vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi tin, chuùng ta cuõng caûm thaáy gaàn guõi vôùi nhöõng ngöôøi khoâng nhaän mình thuoäc vaøo baát kyø truyeàn thoáng toân giaùo naøo, nhöng chaân thaønh tìm kieám chaân, thieän, myõ maø chuùng ta tin ñoù laø bieåu thöùc vaø nguoàn suoái cao nhaát cuûa chuùng nôi Thieân Chuùa. Chuùng ta coi hoï laø nhöõng ñoàng minh quyù baùu trong vieäc daán thaân baûo veä nhaân quyeàn, trong vieäc vun ñaép cuoäc chung soáng hoaø bình giöõa caùc daân toäc vaø trong vieäc baûo veä coâng trình saùng taïo. Moät choã gaëp gôõ ñaëc bieät laø Aeropagus môùi ñöôïc ñeà nghò laø "Saân cuûa daân ngoaïi", trong ñoù "nhöõng ngöôøi tin cuõng nhö nhöõng ngöôøi khoâng tin coù theå tham gia vaøo cuoäc ñoái thoaïi veà nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa ñaïo ñöùc, ngheä thuaät vaø khoa hoïc, cuõng nhö veà vieäc tìm kieám söï sieâu vieät". [204] Ñaây cuõng laø moät con ñöôøng hoøa bình trong theá giôùi phieàn phöùc cuûa chuùng ta.
258. Khôûi ñi töø moät soá vaán ñeà xaõ hoäi coù moät taàm quan troïng lôùn lao ñoái vôùi töông lai cuûa nhaân loaïi, toâi ñaõ coá gaéng laøm roõ moät laàn nöõa chieàu kích xaõ hoäi khoâng theå traùnh ñöôïc cuûa söù ñieäp Tin Möøng vaø khuyeán khích moïi Kitoâ höõu chöùng minh söù ñieäp naøy baèng lôøi noùi, thaùi ñoä vaø vieäc laøm cuûa hoï.
Chöông 5
Nhöõng Ngöôøi Loan Baùo Tin Möøng
Ñaày Thaùnh Thaàn
259. Nhöõng ngöôøi loan baùo Tin Möøng ñaày Thaùnh Thaàn coù nghóa laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo môû loøng ra vôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn maø khoâng heà sôï haõi. Vaøo Ngaøy Leã Nguõ Tuaàn, Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ laøm cho caùc Toâng Ñoà ra khoûi chính mình vaø bieán caùc ngaøi thaønh nhöõng ngöôøi loan baùo nhöõng kyø coâng cuûa Thieân Chuùa, coù khaû naêng noùi vôùi moãi thính giaû baèng tieáng baûn xöù cuûa mình. Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng ban duõng khí ñeå coâng boá caùch maïnh meû söï môùi meû cuûa Tin Möøng vaøo moïi thôøi vaø moïi nôi, thaäm chí khi söù ñieäp naøy vaáp phaûi söï choáng ñoái. Ngaøy nay chuùng ta haõy caàu khaån Chuùa Thaùnh Thaàn cho chuùng ta ñöôïc caém reã vöõng chaéc trong lôøi caàu nguyeän, vì neáu khoâng caàu nguyeän, moïi hoaït ñoäng cuûa chuùng ta coù nguy cô khoâng sinh hoa traùi vaø söù ñieäp cuûa chuùng ta troáng roãng. Chuùa Gieâsu muoán chuùng ta loan baùo Tin Möøng khoâng chæ baèng lôøi noùi, nhöng treân heát, baèng moät cuoäc soáng ñöôïc söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa bieán ñoåi.
260. Trong chöông cuoái cuøng naøy, toâi khoâng coù yù ñònh ñöa ra moät toång hôïp linh ñaïo Ki-toâ giaùo, hay khaûo saùt tæ mæ nhöõng chuû ñeà lôùn nhö caàu nguyeän, toân thôø Thaùnh Theå hoaëc cöû haønh ñöùc tin trong phuïng vuï. Ñoái vôùi taát caû nhöõng ñieàu naøy, chuùng ta ñaõ coù nhöõng baûn vaên Huaán Quyeàn coù giaù trò vaø nhöõng taùc phaåm noåi tieáng cuûa caùc taùc giaû thôøi danh. Toâi khoâng ñoøi hoûi thay theá hoaëc vöôït qua nhöõng kho baùu naøy. Toâi chæ mong muoán ñöa ra moät soá suy nghó veà tinh thaàn cuûa coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm Hoùa.
261. Heã khi naøo chuùng ta raèng noùi moät ñieàu gì "ñöôïc linh höùng", thì ñieàu ñoù thöôøng quy chieáu ñeán moät nieàm phaán chaán noäi taïi ñem laïi nieàm khích leä, ñoäng löïc, söï nuoâi döôõng vaø yù nghóa cho laõnh vöïc hoaït ñoäng caù nhaân vaø coäng ñoàng. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa ñaày thaàn khí khoâng gioáng nhö moät taäp hôïp caùc nhieäm vuï maø chuùng ta coù boån phaän phaûi thöïc hieän baát chaáp nhöõng xu höôùng vaø öôùc muoán cuûa chuùng ta. Toâi mong öôùc bieát bao ñöôïc tìm thaáy nhöõng ngoân töø chính xaùc ñeå khuaáy ñoäng nieàm say meâ cho moät chöông môùi cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa böøng chaùy ngoïn löûa nhieät thaønh, nieàm vui chan chöùa, taám loøng roäng môû, tinh thaàn duõng caûm, tình yeâu voâ bôø vaø söùc haáp daãn khoân nguoâi! Nhöng toâi bieát raèng khoâng coù ngoân töø naøo coù ñuû khaû naêng khuaáy ñoäng nieàm say meâ nhö theá neáu ngoïn löûa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng böøng chaùy trong loøng chuùng ta. Coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa ñaày traøn thaàn khí laø coâng vieäc ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn, vì Ngaøi laø linh hoàn cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi coâng boá Tin Möøng. Tröôùc khi ñöa ra moät soá ñoäng löïc vaø ñeà nghò taâm linh, moät laàn nöõa toâi caàu khaån Chuùa Thaùnh Thaàn, toâi caàu xin Ngaøi ñeán ñeå canh taân Giaùo Hoäi, khuaáy ñoäng vaø thoâi thuùc Giaùo Hoäi maïnh daïn ra ñi ñeå loan baùo Tin Möøng cho moïi daân toäc.
I. Nhöõng Lyù Do Cho Nieàm Höng Phaán Truyeàn Giaùo Môùi
262. Nhöõng ngöôøi loan baùo Tin Möøng ñaày Chuùa Thaùnh Thaàn laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo vöøa caàu nguyeän vöøa hoaït ñoäng. Nhöõng khaùi nieäm thaàn bí maø khoâng coù moät vöôn mình maïnh meû ra ngoaøi xaõ hoäi ñeå truyeàn giaùo thì chaúng coù ích gì cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa, chaúng khaùc gì nhöõng tieåu luaän hay nhöõng thöïc haønh xaõ hoäi vaø muïc vuï maø khoâng coù moät linh ñaïo coù söùc bieán ñoåi taâm hoàn. Nhöõng ñeà nghò ñôn phöông vaø thieáu soùt naøy chæ ñaït ñeán moät vaøi nhoùm ngöôøi vaø cho thaáy khoâng coù khaû naêng lan toûa ra beân ngoaøi chuùng bôûi vì chuùng caét xeùn Tin Möøng. Ñieàu caàn thieát laø khaû naêng boài ñaép moät khoâng gian noäi taïi coù khaû naêng ñem laïi yù nghóa Ki-toâ giaùo cho cuoäc daán thaân vaø hoaït ñoäng. [205] Neáu khoâng coù nhöõng giôø phuùt laâu daøi ñeå toân thôø, gaëp gôõ Lôøi Chuùa trong caàu nguyeän, chaân thaønh ñoái thoaïi vôùi Chuùa, thì coâng vieäc cuûa chuùng ta deå daøng maát heát yù nghóa; chuùng ta maát ñi naêng löïc vì söï meät moûi hay vì nhöõng khoù khaên, vaø ngoïn löûa nhieät thaønh cuûa chuùng ta bò daäp taét. Giaùo Hoäi raát caàn hôi thôû saâu xa cuûa caàu nguyeän, vaø toâi raát vui möøng khi thaáy raèng nhieàu nhoùm soát saùng caàu nguyeän vaø chuyeån caàu, ñoïc Lôøi Chuùa trong trong caàu nguyeän vaø sieâng naêng toân thôø Thaùnh Theå moãi ngaøy moãi lôùn maïnh ôû moïi bình dieän ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi. Duø vaäy, "chuùng ta phaûi loaïi boû chöôùc caùm doã laø ñöa ra moät linh ñaïo rieâng tö vaø caù nhaân khoâng phuø hôïp vôùi nhöõng ñoøi hoûi cuûa ñöùc aùi, khoâng noùi gì veà nhöõng aùm chæ cuûa nhaäp theå". [206] Luoân luoân coù nguy cô laø moät soá giôø phuùt caàu nguyeän coù theå trôû thaønh lôøi baøo chöõa ñeå thoaùi thaùc daâng hieán cuoäc ñôøi vaøo söù vuï; moät loái soáng rieâng tö coù theå daãn caùc Kitoâ höõu ñeán vieäc aån naùu vaøo moät soá hình thöùc linh ñaïo sai laàm.
263. Chuùng ta neân nhôù ñeán nhöõng Ki-toâ höõu tieân khôûi vaø nhieàu anh chò em cuûa chuùng ta suoát lòch söû, nhöõng ngöôøi ñaày traøn nieàm vui, duõng khí vaø nhieät taâm trong vieäc coâng boá Tin Möøng. Hieän nay, moät soá ngöôøi töï an uûi mình khi noùi raèng moïi vieäc khoâng deå daøng nhö xöa kia, tuy nhieân chuùng ta bieát raèng ñeá quoác Roâ-ma khoâng coù lôïi gì cho söù ñieäp Tin Möøng, hay ñaáu tranh cho coâng lyù, hoaëc baûo veä nhaân phaåm. Moãi giai ñoaïn lòch söû ñöôïc ghi daáu bôûi söï hieän dieän cuûa söï yeáu ñuoái, vuï lôïi, töï maõn vaø vò kyû cuûa con ngöôøi, vaø cuoái cuøng loøng ham muoán nhuïc duïc giaøy voø taát caû chuùng ta. Nhöõng söï vieäc naøy maõi maõi hieän dieän döôùi chieâu baøi naøy hay chieâu baøi khaùc; chuùng ñeán töø nhöõng giôùi haïn cuûa con ngöôøi chöù khoâng töø hoaøn caûnh ñaëc thuø. Vì theá, chuùng ta khoâng ñöôïc noùi raèng ngaøy nay moïi vieäc khoù khaên hôn; chuùng ñôn giaûn laø khaùc nhau. Chuùng ta cuõng haõy hoïc hoûi töø caùc thaùnh, laø nhöõng vò ñaõ ñi tröôùc chuùng ta vaø ñaõ ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên cuûa thôøi ñaïi caùc ngaøi. Theá neân, toâi ñeà nghò chuùng ta taïm nghæ moät laùt ñeå taùi khaùm phaù ra moät soá lyù do giuùp chuùng ta noi göông caùc ngaøi trong thôøi ñaïi chuùng ta. [207]
Cuoäc gaëp gôõ ñích thaân vôùi tình yeâu cöùu ñoä cuûa Chuùa Gieâsu
264. Lyù do toái thöôïng cho vieäc loan baùo Tin Möøng laø tình yeâu cuûa Ñöùc Gieâ-su maø chuùng ta ñaõ ñoùn nhaän, kinh nghieäm veà ôn cöùu ñoä thuùc baùch chuùng ta yeâu Ngöôøi moãi ngaøy moãi hôn. Thöû hoûi coù loaïi tình yeâu naøo khoâng caûm thaáy nhu caàu phaûi noùi veà ngöôøi mình yeâu, löu yù ñeán ngöôøi aáy, cho ngöôøi khaùc bieát ñeán ngöôøi aáy khoâng? Neáu chuùng ta khoâng caûm thaáy moät öôùc muoán maõnh lieät ñeå chia seû tình yeâu naøy, chuùng ta caàn phaûi tha thieát caàu xin Ngöôøi chaïm ñeán con tim cuûa mình moät laàn nöõa. Chuùng ta caàn phaûi caàu xin aân suûng cuûa Ngöôøi haèng ngaøy, xin Ngöôøi môû roäng con tim giaù laïnh cuûa mình vaø lay ñoäng cuoäc soáng laõnh ñaïm vaø noâng caïn cuûa mình. Haõy ñaët mình tröôùc maët Ngöôøi vôùi moät taám loøng roäng môû, haõy ñeå cho Ngöôøi ngaém nhìn mình, chuùng ta thaáy aùnh maét chan chöùa tình yeâu cuûa Ngöôøi maø Na-tha-na-en ñaõ thoaùng thaáy vaøo ngaøy Chuùa Gieâ-su noùi vôùi oâng: "Luùc anh ñang oû döôùi caây vaû, toâi ñaõ thaáy anh roài" (Ga 1: 48). Thaät toát laønh bieát bao khi ñöùng tröôùc Thaùnh Giaù, hoaëc quyø goái tröôùc Thaùnh Theå, vaø chæ laø ñöôïc ôû trong söï hieän dieän cuûa Ngöôøi! Toát laønh bieát maáy cho chuùng ta khi Ngöôøi moät laàn nöõa chaïm ñeán cuoäc ñôøi chuùng ta vaø thuùc ñaåy chuùng ta chia seû söï soáng môùi cuûa Ngöôøi! Caùi gì xaûy ra sau ñoù chính laø "Ñieàu chuùng toâi ñaõ thaáy vaø ñaõ nghe, chuùng toâi loan baùo" (1Ga 1: 3). Söï ñoäng vieân toát nhaát ñeå chia seû Tin Möøng ñeán töø chieâm nieäm Tin Möøng vôùi tình yeâu, traàm tö treân nhöõng trang saùch Tin Möøng vaø ñoïc Tin Möøng baèng taám loøng cuûa mình. Neáu chuùng ta tieáp caän Tin Möøng theo caùch naøy, veû ñeïp Tin Möøng khieán chuùng ta phaûi kinh ngaïc vaø thöôøng haèng laøm cho chuùng ta phaûi phaán chaán. Nhöng neáu ñieàu naøy ñoåi höôùng, chuùng ta caàn phaûi khoâi phuïc tinh thaàn chieâm nieäm, laø ñieàu giuùp chuùng ta nhaän ra moãi ngaøy moãi môùi raèng chuùng ta ñaõ ñöôïc uûy thaùc moät baùu vaät, baùu vaät naøy laøm cho chuùng ta nhaân baûn hôn vaø giuùp chuùng ta soáng cuoäc ñôøi môùi. Khoâng coù gì quyù giaù hôn maø chuùng ta coù theå ban taëng cho ngöôøi khaùc.
265. Toaøn theå cuoäc soáng cuûa Chuùa Gieâsu: caùch theá Ngöôøi giao du vôùi ngöôøi ngheøo, nhöõng haønh ñoäng cuûa Ngöôøi, söï quang minh chính tröïc cuûa Ngöôøi, nhöõng haønh vi giaûn dò haèng ngaøy ñaày loøng quaûng ñaïi cuûa Ngöôøi, vaø cuoái cuøng cuoäc taän hieán cuûa Ngöôøi, thaät laø quyù baùu ñeå bieåu loä maàu nhieäm cuoäc soáng thaàn linh cuûa Ngöôøi. Khi naøo chuùng ta gaëp laïi ñieàu naøy, chuùng ta ñöôïc thuyeát phuïc raèng ñaây ñuùng laø ñieàu maø nhöõng ngöôøi khaùc caàn, thaäm chí duø hoï khoâng nhaän bieát ñieàu naøy: "Ñaáng quyù vò khoâng bieát maø vaãn toân thôø, thì toâi xin rao giaûng cho quyù vò" (Cv 17: 23). Ñoâi khi loøng nhieät thaønh cuûa chuùng ta daønh cho söù vuï trôû neân nguoäi laïnh bôûi vì chuùng ta queân raèng Tin Möøng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu saâu xa nhaát cuûa mình, vì chuùng ta ñaõ ñöôïc taïo ra cho nhöõng gì Tin Möøng cung hieán cho mình: tình baèng höõu vôùi Chuùa Gieâ-su vaø loøng yeâu thöông anh chò em chuùng ta. Neáu chuùng ta thaønh coâng trong vieäc dieãn taû caùch thích ñaùng vaø coù ngheä thuaät noäi dung coát yeáu cuûa Tin Möøng, söù ñieäp aáy chaéc chaén seõ noùi ñeán nhöõng khao khaùt taän ñaùy loøng cuûa daân chuùng: "Nhaø truyeàn giaùo xaùc tín raèng, nôi caù nhaân cuõng nhö nôi caùc daân toäc, nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng, ñaõ coù saün moät thaùi ñoä mong chôø, cho duø tieäm tieán, nhaän bieát söï thaät veà Thieân Chuùa, veà con ngöôøi, con ñöôøng daãn ñeán vieäc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi vaø söï cheát. Loøng nhieät thaønh loan baùo Ñöùc Ki-toâ phaùt xuaát töø vieäc ngöôøi ta ñaùp laïi söï mong chôø ñoù moät caùch xaùc tín". [208] Loøng nhieät thaønh cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa döïa treân nieàm xaùc tín naøy. Chuùng ta coù moät baùu vaät ñaày traøn söùc soáng vaø tình yeâu ñeán nhö theá neân söù ñieäp naøy khoâng theå löøa doái chuùng ta ñöôïc vaø khoâng theå laøm cho chuùng ta laàm ñöôøng laïc loái cuõng nhö gaây thaát voïng cho chuùng ta ñöôïc. Noù thaáu suoát taän ñaùy loøng chuùng ta, naâng ñôõ chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta trôû neân cao quyù. Ñoù laø chaân lyù khoâng bao giôø loãi thôøi bôûi vì noù thaâm nhaäp chuùng ta cho ñeán taän nhöõng nôi maø khoâng moät ñieàu gì khaùc coù theå ñeán ñöôïc. Noãi buoàn voâ haïn cuûa chuùng ta chæ coù theå ñöôïc chöõa laønh baèng moät tình yeâu voâ haïn.
266. Tuy nhieân, nieàm xaùc tín naøy phaûi ñöôïc naâng ñôõ baèng kinh nghieäm thöôøng haèng ñoåi môùi cuûa chính chuùng ta ñeå taän höôûng tình baèng höõu cuûa Chuùa Gieâ-su vaø söù ñieäp cuûa Ngöôøi. Chuùng ta khoâng theå giöõ vöõng loøng nhieät thaønh truyeàn giaùo neáu chuùng ta khoâng ñöôïc thuyeát phuïc töø kinh nghieäm rieâng cuûa mình raèng ñaõ bieát Chuùa Gieâ-su khoâng gioáng nhö chöa bieát Ngöôøi, böôùc ñi vôùi Ngöôøi khoâng gioáng nhö böôùc ñi moät caùch muø quaùng, nghe Lôøi Ngöôøi khoâng gioáng nhö bieát Lôøi Ngöôøi, chieâm ngaém Ngöôøi, thôø phöôïng Ngöôøi, gaëp thaáy bình an ôû nôi Ngöôøi khoâng gioáng nhö khoâng laøm nhöõng ñieàu aáy. Coá gaéng xaây döïng theá giôùi vôùi Tin Möøng cuûa Ngöôøi khoâng gioáng nhö coá gaéng laøm nhö vaäy bôûi aùnh saùng cuûa rieâng mình. Chuùng ta bieát roõ raèng vôùi Chuùa Gieâsu cuoäc ñôøi trôû neân phong phuù hôn vaø vôùi Ngöôøi chuùng ta deå daøng gaëp thaáy yù nghóa ôû nôi moïi söï hôn. Ñoù laø lyù do taïi sao chuùng ta loan baùo Tin Möøng. Moät nhaø truyeàn giaùo ñích thöïc khoâng bao giôø ngöøng laø moân ñeä, ngöôøi aáy bieát raèng Chuùa Gieâsu ñoàng haønh vôùi mình, cuøng noùi, cuøng thôû, cuøng laøm vieäc vôùi mình. Ngöôøi aáy caûm thaáy Chuùa Gieâsu ñang soáng vôùi mình ôû giöõa söù vuï truyeàn giaùo. Neáu chuùng ta khoâng thaáy Ngöôøi hieän dieän ôû trung taâm cuoäc daán thaân truyeàn giaùo cuûa chuùng ta, loøng nhieät thaønh cuûa chuùng ta sôùm suy yeáu vaø chuùng ta khoâng coøn chaéc chaén veà ñieàu mình thoâng truyeàn, chuùng ta thieáu nghò löïc vaø nieàm say meâ. Ngöôøi naøo khoâng xaùc tín, khoâng nhieät tình, khoâng chaéc chaén vaøo tình yeâu, ngöôøi aáy seõ khoâng thuyeát phuïc baát kyø ai.
267. Hieäp nhaát vôùi Chuùa Gieâsu, chuùng ta tìm kieám nhöõng gì Ngöôøi tìm kieám vaø chuùng ta yeâu meán nhöõng gì Ngöôøi yeâu meán. Cuoái cuøng, ñieàu chuùng ta ñang tìm kieám laø vinh quang cuûa Chuùa Cha, chuùng ta soáng vaø haønh ñoäng "ñeå ta ngôïi khen aân suûng raïng ngôøi cuûa Ngaøi" (Ep 1: 6). Neáu chuùng ta muoán daán thaân caùch troïn veïn vaø kieân ñònh, chuùng ta caàn phaûi boû laïi ñaèng sau moïi ñoäng löïc khaùc. Ñaây laø ñoäng löïc döùt khoaùt, saâu saéc nhaát, cao caû nhaát cuûa chuùng ta, laø lyù do vaø yù nghóa toái haäu maø chuùng ta boû laïi taát caû ñaèng sau. Ñoù chính laø vinh quang cuûa Chuùa Cha maø Chuùa Gieâsu ñaõ tìm kieám ôû moãi giaây phuùt cuûa cuoäc ñôøi mình. Vôùi tö caùch laø Con, Ngöôøi muoân ñôøi vui thích laø "ôû nôi cung loøng Chuùa Cha" (Ga 1: 18). Neáu chuùng ta laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo, chuû yeáu vì Chuùa Gieâsu ñaõ noùi vôùi chuùng ta: "Ñieàu laøm Chuùa Cha ñöôïc toân vinh laø: Anh em sinh nhieàu hoa traùi vaø trôû thaønh moân ñeä Thaày" (Ga 15: 8). Vöôït treân taát caû nhöõng öu tieân vaø nhöõng lôïi ích rieâng cuûa mình, söï hieåu bieát vaø nhöõng ñoäng löïc cuûa mình, chuùng ta loan baùo Tin Möøng vì vinh quang cao caû cuûa Chuùa Cha, Ñaáng yeâu thöông chuùng ta.
Höông vò tinh thaàn laø moät daân
268. Lôøi Chuùa cuõng môøi goïi chuùng ta nhaän ra raèng chuùng ta laø moät daân: "Xöa kia anh em chöa phaûi laø moät daân, nay anh em ñaõ laø Daân cuûa Thieân Chuùa" (1Pr 2: 10). Ñeå laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo ñích thaät, chuùng ta caàn phaûi phaùt trieån sôû thích tinh thaàn laø gaàn guõi vôùi ñôøi soáng cuûa daân chuùng vaø phaùt hieän raèng ñieàu naøy töï noù laø nguoàn vui cao caû hôn. Söù maïng laø nieàm say meâ Chuùa Gieâsu, ñoàng thôøi laø nieàm say meâ daân Ngöôøi. Khi chuùng ta ñöùng tröôùc Chuùa Gieâsu chòu ñoùng ñinh, chuùng ta thaáy chieàu saâu tình yeâu cuûa Ngöôøi, ñieàu naøy naâng cao chuùng ta vaø naâng ñôõ chuùng ta, nhöng ñoàng thôøi, tröø khi chuùng ta bò muø, chuùng ta baét ñaàu nhaän thöùc raèng aùnh maét cuûa Chuùa Gieâ-su, böøng saùng tình yeâu, traûi roäng ra ñeå oâm troïn taát caû daân cuûa Ngöôøi vaøo voøng tay yeâu thöông cuûa Ngöôøi. Chuùng ta laïi nhaän ra raèng Ngöôøi muoán duøng chuùng ta ñeå xích laïi gaàn hôn vôùi daân yeâu quyù cuûa Ngöôøi. Ngöôøi choïn chuùng ta töø giöõa daân Ngöôøi vaø sai chuùng ta ñeán vôùi daân cuûa Ngöôøi; neáu khoâng coù caûm thöùc thuoäc veà naøy, chuùng ta khoâng theå hieåu ñöôïc caên tính saâu xa nhaát cuûa mình.
269. Chính Chuùa Gieâsu laø kieåu maãu cuûa phöông phaùp loan baùo Tin Möøng naøy, laø ñöa chuùng ta ñeán taän trung taâm cuûa daân Ngöôøi. Thaät thieän haûo bieát bao khi chuùng ta chieâm ngaém söï gaàn guõi thaân thieát maø Ngöôøi baøy toû vôùi moïi ngöôøi! Neáu Ngöôøi noùi chuyeän vôùi ai ñoù, Ngöôøi nhìn vaøo maét ngöôøi aáy vôùi aùnh maét aân caàn trìu meán: "Ñöùc Gieâsu ñöa maét nhìn anh ta vaø ñem loøng yeâu meán" (Mc 10: 21). Chuùng ta thaáy Chuùa laø Ñaáng coù theå ñeán gaàn nhö theá naøo khi Ngöôøi loâi keùo anh muø caøng luùc caøng gaàn hôn vôùi Ngöôøi (x. Mc 10: 46-52) vaø Ngöôøi ñoàng baøn vôùi nhöõng keû toäi loãi (x. Mc 2: 16), maø chaúng baän taâm gì ñeán vieäc thieân haï coi Ngöôøi laø tay aên nhaäu laø baïn beø vôùi quaân toäi loãi (x. Mt 11: 19). Chuùng ta thaáy ñoä nhaïy beùn cuûa Ngöôøi khi cho pheùp moät ngöôøi phuï nöõ toäi loãi xöùc daàu thôm treân chaân cuûa Ngöôøi (x. Lc 7: 36-50), vaø khi tieáp oâng Nicoâñeâmoâ vaøo ban ñeâm (Ga 3: 1-15). Söï töï hieán cuûa Chuùa Gieâsu treân thaäp giaù khoâng gì khaùc hôn laø toät ñænh cuûa caùch theá Ngöôøi ñaõ soáng toaøn theå cuoäc soáng cuûa Ngöôøi. Xuùc ñoäng bôûi maãu göông cuûa Ngöôøi, chuùng ta muoán hoäi nhaäp caùch troïn veïn vaøo cô caáu cuûa xaõ hoäi, chia seû cuoäc soáng cuûa taát caû moïi ngöôøi, laéng nghe nhöõng noãi baän loøng cuûa hoï, giuùp ñôõ hoï caû veà vaät chaát laãn tinh thaàn trong nhöõng nhu caàu cuûa hoï, vui vôùi ngöôøi vui, khoùc vôùi ngöôøi khoùc; cuøng chung tay vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, chuùng ta daán thaân vaøo vieäc xaây döïng moät theá giôùi môùi. Nhöng chuùng ta laøm nhö theá khoâng töø moät caûm thöùc veà boån phaän, khoâng nhö moät nghóa vuï naëng neà maø laø keát quaû cuûa moät quyeát ñònh caù nhaân ñem laïi nieàm vui cho chuùng ta vaø yù nghóa cho cuoäc ñôøi cuûa chuùng ta.
270. Ñoâi khi chuùng ta bò caùm doã trôû neân loaïi ngöôøi Ki-toâ höõu chæ bieát giöõ nhöõng veát thöông cuûa Chuùa ôû ngoaøi voøng tay cuûa mình. Tuy nhieân, Chuùa Gieâ-su muoán chuùng ta chaïm vaøo noãi khoán khoå cuûa con ngöôøi, chaïm vaøo da thòt ñau khoå cuûa nhöõng ngöôøi khaùc. Ngöôøi hy voïng raèng chuùng ta thoâi tìm kieám nhöõng nôi truù aån caù nhaân hay coäng ñoàng, laø nhöõng nôi che chaén chuùng ta traùnh khoûi tình traïng hoãn loaïn cuûa nhöõng thaûm caûnh con ngöôøi, thay vì hoäi nhaäp vaøo thöïc taïi cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc vaø bieát quyeàn naêng cuûa taám loøng nhaân haäu. Heã khi naøo chuùng ta laøm nhö theá, ñôøi soáng cuûa chuùng ta trôû neân phöùc taïp moät caùch kyø dieäu vaø chuùng ta traûi nghieäm moät caùch maõnh lieät ñieàu gì laø moät daân vaø ñieàu gì laø phaàn töû cuûa moät daân.
271. Thaät söï laø trong nhöõng moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi theá giôùi, chuùng ta ñöôïc yeâu caàu ñöa ra nhöõng lyù do cho nieàm hy voïng cuûa mình, nhöng khoâng nhö keû thuø baèng nhöõng lôøi chæ trích vaø leân aùn. Chuùng ta ñöôïc yeâu caàu khaù roõ raøng: "Phaûi traû lôøi caùch hieàn hoøa vaø vôùi söï kính troïng" (1Pr 3: 16), vaø "Haõy laøm taát caû nhöõng gì anh em coù theå laøm ñöôïc, ñeå soáng hoøa thuaän vôùi moïi ngöôøi" (Rm12: 18). Chuùng ta cuõng ñöôïc baûo "Haõy laáy thieän maø thaéng aùc" (Rm 12: 21) vaø "Khi laøm ñieàu thieän, chuùng ta ñöøng naûn chí" (Gl 6: 9). Thay vì coá toû ra toát hôn ngöôøi khaùc, chuùng ta "Haõy laáy loøng khieâm nhöôøng maø coi ngöôøi khaùc hôn mình" (Phl 2: 3). Chính caùc Toâng Ñoà cuûa Chuùa "ñöôïc toaøn daân thöông meán" (Cv 2: 47, x. 4: 21, 33; 5: 13). Roõ raøng Chuùa Gieâsu khoâng muoán chuùng ta laø nhöõng keû quyeàn cao chöùc troïng xem thöôøng ngöôøi khaùc, nhöng nhöõng ngöôøi nam ngöôøi nöõ cuûa daân chuùng. Ñaây khoâng phaûi laø yù kieán ##cuûa vò Giaùo Hoaøng, hay moät choïn löïa muïc vuï trong soá nhöõng choïn löïa khaùc; chuùng laø nhöõng leänh truyeàn ñöôïc chöùa ñöïng trong Lôøi Chuùa raát roõ raøng, tröïc tieáp vaø coù söùc thuyeát phuïc ñeán noãi chuùng khoâng caàn baát kyø lôøi giaûi thích naøo vì sôï laøm giaûm bôùt söùc maïnh thaùch ñoá cuûa chuùng. Chuùng ta haõy soáng chuùng "sine glossa", maø khoâng caàn chuù giaûi. Baèng caùch naøy, chuùng ta seõ bieát nieàm vui cuûa nhaø truyeàn giaùo laø chia seû cuoäc soáng vôùi nhöõng ngöôøi trung thaønh cuûa Thieân Chuùa trong khi chuùng ta noã löïc ñoát leân ngoïn löûa ôû loøng theá giôùi.
272. Yeâu ngöôøi laø söùc maïnh taâm linh loái keùo chuùng ta ñeán hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa; quaû thaät, ai khoâng yeâu ngöôøi thì "ñi trong boùng toái" (1Ga 2: 11), "ôû laïi trong söï cheát" (1Ga 3: 14) vaø "khoâng bieát Thieân Chuùa" (1Ga 4: 8). Ñöùc Beâ-neâ-ñic-toâ XVI ñaõ noùi raèng "nhaém maét tröôùc nhöõng ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta cuõng laøm cho chuùng ta ra muø loøa khoâng gaëp ñöôïc Thieân Chuùa" [209] vaø cuoái cuøng tình yeâu laø aùnh saùng duy nhaát "seõ laøm cho moät theá giôùi ñen toái ñöôïc saùng trôû laïi vaø ban cho chuùng ta duõng khí caàn thieát ñeå tieáp tuïc soáng vaø haønh ñoäng". [210] Vì vaäy, khi chuùng ta soáng neàn linh ñaïo thaân caän vôùi ngöôøi khaùc vaø tìm kieám phuùc lôïi cho hoï, chuùng ta môû roäng loøng mình cho nhöõng aân ban lôùn nhaát vaø ñeïp nhaát cuûa Chuùa. Heã khi naøo chuùng ta gaëp gôõ ngöôøi khaùc trong tình yeâu, chuùng ta hoïc ñöôïc ñieàu gì ñoù môùi veà Thieân Chuùa. Heã khi naøo chuùng ta môû to ñoâi maét ñeå nhaän ra ngöôøi khaùc, chuùng ta lôùn leân trong aùnh saùng ñöùc tin vaø söï hieåu bieát veà Thieân Chuùa. Neáu chuùng ta muoán tieán böôùc trong ñôøi soáng taâm linh, vì theá, chuùng ta phaûi thöôøng haèng laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo. Coâng vieäc Phuùc AÂm Hoùa phong phuù hoùa khoái oùc vaø con tim; noù môû roäng nhöõng chaân trôøi taâm linh; noù laøm cho chuùng ta caøng ngaøy caøng nhaïy beùn hôn vôùi nhöõng hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø noù ñöa chuùng ta vöôït qua nhöõng moâ thöùc taâm linh höõu haïn cuûa chuùng ta. Moät nhaø truyeàn giaùo daán thaân bieát nieàm vui vì mình laø nguoàn nöôùc phun traøo vaø laøm töôi maùt ngöôøi khaùc. Chæ ngöôøi naøo caûm thaáy haïnh phuùc khi tìm kieám ñieàu thieän haûo cho ngöôøi khaùc, öôùc muoán haïnh phuùc cho ngöôøi khaùc, ngöôøi aáy môùi coù theå laø moät nhaø truyeàn giaùo. Taám loøng roäng môû nhö vaäy laø nguoàn haïnh phuùc, bôûi vì "cho ñi thì coù phuùc hôn nhaän" (Cv 20: 35). Chuùng ta khoâng soáng toát hôn khi chuùng ta troán chaïy, aån nuùp, töø choái chia seû, khoâng chòu cho ñi vaø ñoùng kín mình trong cuoäc soáng thoaûi maùi cuûa mình. Moät cuoäc ñôøi nhö vaäy chaúng khaùc gì moät vieäc töï vaän töø töø.
273. Söù vuï ôû giöõa loøng daân chuùng khoâng phaûi laø moät phaàn ñôøi soáng cuûa toâi hay moät huy hieäu maø toâi coù theå thaùo boû; söù vuï naøy khoâng phaûi laø moät "vai phuï" hay laø moät thôøi gian phuï troäi trong cuoäc ñôøi. Traùi laïi, söù vuï laø ñieàu gì ñoù toâi khoâng theå nhoå taän goác reã khoûi con ngöôøi cuûa toâi maø khoâng huûy dieät chính baûn thaân mình. Toâi laø moät söù vuï treân theá gian naøy; ñoù laø lyù do taïi sao toâi coù maët ôû ñaây trong theá gian naøy. Toâi phaûi ñaùnh giaù mình laø ñöôïc ñoùng aán, thaäm chí ñöôïc ñoùng daáu baèng saét nung noùng, qua söù vuï ñem aùnh saùng, ban phuùc, laøm sinh ñoäng, nuoâi döôõng, chöõa laønh vaø giaûi phoùng. Chung quanh mình, chuùng ta baét ñaàu thaáy caùc y taù coù taám loøng, caùc thaày giaùo coù taám loøng, caùc chính trò gia coù taám loøng, laø nhöõng ngöôøi ñaõ quyeát taâm soáng vôùi ngöôøi khaùc vaø cho ngöôøi khaùc. Tuy nhieân, chæ moät laàn chuùng ta phaân bieät söù vuï cuûa mình vôùi cuoäc soáng rieâng tö cuûa mình, thì taát caû moïi söï seõ trôû neân buoàn teû vaø chuùng ta seõ luoân luoân tìm kieám danh voïng hoaëc khaúng ñònh nhöõng nhu caàu cuûa mình. Chuùng ta khoâng coøn laø moät daân nöõa.
274. Neáu chuùng ta coù yù ñònh chia seû cuoäc soáng cuûa mình vôùi ngöôøi khaùc vaø hieán thaân moät caùch quaûng ñaïi, chuùng ta cuõng phaûi nhaän ra raèng moãi ngöôøi ñeàu ñaùng cho chuùng ta hieán thaân. Khoâng phaûi vì daùng veû beà ngoaøi cuûa hoï, khaû naêng cuûa hoï, ngoân ngöõ cuûa hoï, caùch tö duy cuûa hoï hoaëc vì baát kyø söï thoûa maõn naøo maø chuùng ta coù theå nhaän ñöôïc, nhöng ñuùng hôn vì hoï laø moät taùc phaåm do baøn tay Thieân Chuùa laøm ra, laø thuï taïo cuûa Ngaøi. Ngaøi ñaõ taïo döïng ngöôøi aáy theo hình aûnh cuûa Ngaøi, vaø ngöôøi aáy phaûn aûnh ñieàu gì ñoù veà vinh quang cuûa Ngaøi. Moãi con ngöôøi laø ñoái töôïng cuûa taám loøng nhaân haäu voâ haïn cuûa Thieân Chuùa, vaø Ngaøi ñích thaân hieän dieän trong cuoäc soáng cuûa hoï. Ñöùc Gieâsu ñaõ daâng hieán böûu huyeát cuûa Ngöôøi treân Thaùnh Giaù cho ngöôøi aáy. Baát keå daùng veû beà ngoaøi nhö theá naøo, moãi ngöôøi ñeàu voâ cuøng thaùnh thieâng vaø ñaùng ñöôïc chuùng ta yeâu thöông. Do ñoù, neáu toâi coù theå giuùp ít ra moät ngöôøi coù moät cuoäc soáng toát hôn, ñieàu ñoù thoâi cuõng ñuû ñeå bieän minh hieán leã cuûa cuoäc ñôøi toâi. Chính laø moät ñieàu kyø dieäu ñeå laø daân trung thaønh cuûa Thieân Chuùa. Vaø chuùng ta ñaït ñöôïc söï vieân maõn khi chuùng ta phaù ñoå caùc böùc töôøng vaø taám loøng cuûa chuùng ta ñaày aép nhöõng göông maët vaø nhöõng teân cuûa hoï!
Coâng trình maàu nhieäm cuûa Chuùa Ki-toâ Phuïc Sinh vaø Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi
275. Trong chöông hai, chuùng ta ñaõ suy nghó veà vieäc thieáu neàn linh ñaïo saâu xa, ñieàu naøy khieán con ngöôøi bi quan, tin vaøo soá meänh vaø maát nieàm tin. Moät soá ngöôøi khoâng daán thaân vaøo söù vuï bôûi vì hoï nghó raèng chaúng coù gì seõ thay ñoåi vaø phaán ñaáu chaúng coù taùc duïng gì. Hoï nghó nhö theá naøy: "Taïi sao toâi phaûi töø boû baûn thaân cuûa toâi, nhöõng tieän nghi vaø nhöõng thuù vui cuûa toâi, neáu toâi khoâng nhìn thaáy moät keát quaû coù yù nghóa naøo?". Vôùi thaùi ñoä naøy, chuùng ta khoâng theå laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo ñöôïc. Thaùi ñoä naøy chæ laø caùi côù hieåm ñoäc ñeå bieän minh cho vieäc mình vaãn coøn bò vöôùng maéc vaøo söï thoaûi maùi, söï löôøi bieáng, söï baát maõn mô hoà vaø tính vò kyû troáng roãng. Noù laø moät thaùi ñoä töï huûy vì "con ngöôøi khoâng theå soáng maø khoâng coù hy voïng: ñôøi soáng seõ trôû neân voâ nghóa vaø khoâng theå chòu ñöïng noåi". [211] Neáu chuùng ta nghó raèng moïi söï seõ chaúng coù gì thay ñoåi, chuùng ta haõy nhôù raèng Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ ñaõ chieán thaéng toäi loãi vaø söï cheát vaø hieän nay laø Ñaáng toaøn naêng. Ñöùc Gieâsu Kitoâ thaät söï ñang soáng. Haõy ñaët caùch khaùc, "neáu Ñöùc Ki-toâ ñaõ khoâng soáng laïi, thì lôøi rao giaûng cuûa chuùng toâi troáng roãng" (1Cr 15: 14). Tin Möøng noùi vôùi chuùng ta raèng khi caùc moân ñeä tieân khôûi ra ñi rao giaûng, "Chuùa cuøng hoaït ñoäng vôùi caùc oâng vaø xaùc nhaän lôøi rao giaûng cuûa caùc oâng" (Mc 16: 20). Ngaøy nay cuõng xaûy ra nhö theá. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi phaùt hieän ñieàu naøy vaø traûi nghieäm ñieàu naøy. Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh vaø vinh quang laø nguoàn hy voïng cuûa chuùng ta, vaø Ngöôøi seõ khoâng laáy ñi khoûi chuùng ta ôn phuø trôï maø chuùng ta caàn ñeå thöïc thi söù vuï maø Ngöôøi ñaõ uûy thaùc cho chuùng ta.
276. Cuoäc Phuïc Sinh cuûa Chuùa Ki-toâ khoâng phaûi laø moät bieán coá cuûa thôøi dó vaõng; noù chöùa ñöïng moät söùc soáng ñaõ thaám nhaäp vaøo theá giôùi naøy. ÔÛ ñaâu moïi söï döôøng nhö ñaõ cheát, ôû ñoù nhöõng daáu chæ cuûa söï phuïc sinh ñoät nhieân traøo daâng. Noù laø moät söùc maïnh baát khaû khaùng. Ñoâi khi döôøng nhö Thieân Chuùa khoâng hieän höõu: chung quanh mình, chuùng ta thaáy baát coâng, gian aùc, laõnh ñaïm vaø taøn nhaãn khoâng heà thuyeân giaûm. Nhöng thaät ra, ôû giöõa loøng boùng toái, ñieàu gì môùi luoân luoân traøo daâng söùc soáng vaø sôùm hay muoän saûn sinh hoa traùi. Treân vuøng ñaát trô truïi, söï soáng naåy maàm, moät caùch böôùng bænh nhöng baát khaû thaéng. Duø moïi vieäc taêm toái ñeán möùc naøo, ñieàu thieän luoân luoân laïi naåy sinh vaø lan toûa. Moãi ngaøy treân theá giôùi, veû ñeïp cuûa theá giôùi chuùng ta ñöôïc taùi sinh, noù vöôn mình leân thay hình ñoåi daïng qua nhöõng phong ba baûo toá cuûa lòch söû. Caùc giaù trò luoân luoân coù khuynh höôùng taùi xuaát hieän döôùi nhöõng boä daïng môùi, vaø thöïc ra nhaân loaïi ñöôïc taùi sinh laàn naøy ñeán laàn khaùc töø nhöõng hoaøn caûnh töôûng chöøng nhö bò huûy dieät. Ñaây laø quyeàn naêng phuïc sinh vaø taát caû nhöõng ai loan baùo Tin Möøng ñeàu laø khí cuï cuûa quyeàn naêng aáy.
277. Ñoàng thôøi, nhöõng khoù khaên môùi thöôøng haèng xuaát ñaàu loä dieän; nhöõng kinh nghieäm veà söï thaát baïi vaø nhöõng yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi ñem laïi quaù nhieàu noãi khoå ñau. Taát caû chuùng ta ñeàu bieát töø kinh nghieäm raèng ñoâi khi moät nhieäm vuï khoâng ñem laïi söï thoûa maõn maø chuùng ta kieám tìm, nhöõng thaønh quaû thì thöa thôùt, coøn nhöõng thay ñoåi thì chaäm chaïp, vaø chuùng ta bò caùm doã trôû neân meät moûi. Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi haï ñoâi tay xuoáng trong choác laùt vì söï meät moõi khoâng gioáng nhö nhöõng ngöôøi haï ñoâi tay xuoáng vì buoâng xuoâi khoâng laøm ñieàu thieän nöõa, chöùng baát maõn kinh nieân ñaõ cheá ngöï hoï vaø söï thieáu nghò löïc laøm cho taâm hoàn cuûa hoï khoâ heùo. Cuõng xaûy ra laø taâm hoàn cuûa chuùng ta khoâng coøn muoán ñaáu tranh nöõa bôûi vì cuoái cuøng chuùng ta quaù lo laéng ñeán baûn thaân mình, ñeán thoùi ham danh haùm lôïi nhö khao khaùt ñöôïc ngöôøi khaùc bieát ñeán, ñöôïc ca tuïng, ñöôïc töôûng thöôûng vaø coù ñòa vò. Trong tröôøng hôïp naøy, chuùng ta khoâng haï ñoâi tay xuoáng vì buoâng xuoâi, nhöng chuùng ta khoâng coøn hieåu nhöõng gì chuùng ta tìm kieám, söï phuïc sinh khoâng ôû ñoù. Trong nhöõng tröôøng hôïp töông töï nhö theá, Tin Möøng, duø laø söù ñieäp ñeïp nhaát maø theá giôùi naøy coù theå daâng hieán, cuõng bò choân vuøi döôùi moät ñoáng cuûa nhöõng lôøi baøo chöõa.
278. Ñöùc tin cuõng coù nghóa laø tin vaøo Thieân Chuùa, tin raèng Ngaøi thöïc söï yeâu thöông chuùng ta, tin raèng Ngaøi haèng soáng, tin raèng Ngaøi coù theå can thieäp moät caùch maàu nhieäm, tin raèng Ngaøi khoâng boû rôi chuùng ta vaø tin raèng Ngaøi coù theå ruùt ra söï toát laønh töø söï döõ bôûi quyeàn naêng saùng taïo voâ bieân cuûa Ngaøi. Ñöùc tin coù nghóa tin raèng Ngaøi khaûi hoaøn böôùc ñi trong lòch söû vôùi "nhöõng keû ñöôïc keâu goïi, ñöôïc tuyeån choïn vaø luoân trung thaønh" (Kh 17: 14). Chuùng ta haõy tin Tin Möøng khi Tin Möøng noùi vôùi chuùng ta raèng Nöôùc Thieân Chuùa hieän dieän trong theá gian naøy roài vaø moãi ngaøy moãi taêng tröôûng ôû ñaây vaø ôû ñoù, baèng nhieàu caùch khaùc nhau: nhö haït caûi nhoû nhaát trong taát caû caùc haït gioáng moïc leân thaønh moät caây lôùn (x. Mt 13: 31-32), nhö naém men laøm daäy men caû moät ñoáng boät (x. Mt 13: 33) vaø nhö haït gioáng moïc leân ôû giöõa coû daïi (x. Mt 13: 24-30), vaø coù theå luoân laøm cho chuùng ta ngaïc nhieân thích thuù. Nöôùc Thieân Chuùa ñang hieän dieän ôû ñaây, seõ trôû laïi vaø phaán ñaáu ñeå laïi ñôm boâng keát traùi. Söï Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Ki-toâ ôû khaép nôi keâu goïi nhöõng haït gioáng cho theá giôùi môùi ñoù; vaø thaäm chí neáu chuùng coù bò caét tæa, chuùng cuõng seõ moïc laïi, vì söï Phuïc Sinh cuûa Chuùa ñöôïc aâm thaàm deät thaønh cô caáu cuûa lòch söû naøy roài, bôûi vì Chuùa Gieâ-su ñaõ khoâng soáng laïi moät caùch voâ ích. Chôù gì chuùng ta ñöøng ôû beân leà cuoäc haønh trình chan chöùa nieàm hy voïng soáng ñoäng naøy!
279. Vì chuùng ta khoâng luoân luoân nhìn thaáy nhöõng haït gioáng ñang taêng tröôûng naøy, neân chuùng ta caàn moät söï chaéc chaén noäi taâm, moät nieàm xaùc tín raèng Thieân Chuùa coù theå hoaït ñoäng ôû moïi hoaøn caûnh, ngay caû giöõa nhöõng caûn trôû hieän hình, bôûi vì "nhöõng kho taøng aáy, chuùng toâi laïi chöùa ñöïng trong nhöõng bình saønh" (2Cr 4: 7). Söï chaéc chaén naøy thöôøng ñöôïc goïi laø "moät caûm thöùc veà maàu nhieäm". Caûm thöùc naøy caàn phaûi bieát moät caùch chaéc chaén raèng taát caû nhöõng ai phoù thaùc vaøo Thieân Chuùa trong tình yeâu, nhaát ñònh seõ sinh nhieàu hoa traùi (x. Ga 15, 5). Khaû naêng ñôm boâng keát traùi naøy thöôøng laø voâ hình, khoù naém baét vaø khoâng theå ñong ñeám ñöôïc. Chuùng ta coù theå bieát khaù roõ raèng cuoäc soáng cuûa mình seõ ñôm boâng keát traùi, maø khoâng caàn phaûi bieát baèng caùch naøo, hay ôû ñaâu, hay khi naøo. Chuùng ta coù theå chaéc chaén raèng khoâng moät haønh vi naøo chuùng ta laøm vì yeâu thöông, hay khoâng moät haønh vi naøo chuùng ta laøm vì chaân thaønh quan taâm ñeán ngöôøi khaùc, seõ bò maát ñi caû. Khoâng baát kyø moät haønh vi naøo chuùng ta laøm vì loøng meán Thieân Chuùa seõ bò maát ñi caû, khoâng moät noå löïc naøo chuùng ta laøm vôùi taám loøng quaûng ñaïi laø voâ nghóa caû, khoâng moät ñau khoå naøo maø chuùng ta phaûi chòu ñöïng laø laõng phí caû. Taát caû nhöõng ñieàu naøy bao boïc chung quanh theá giôùi cuûa chuùng ta nhö moät söùc maïnh caàn cho söï soáng. Ñoâi khi döôøng nhö coâng vieäc cuûa chuùng ta khoâng sinh hoa traùi, nhöng söù vuï thì khoâng gioáng moät vuï giao dòch hay moät cuoäc ñaàu tö buoân baùn, hay thaäm chí moät laõnh vöïc hoaït ñoäng nhaân ñaïo. Söù vuï khoâng phaûi laø moät buoåi trình dieãn ôû ñoù chuùng ta tính ñöôïc bao nhieâu ngöôøi tham döï nhôø chieán dòch quaûng caùo cuûa chuùng ta; söù vuï laø moät ñieàu gì ñoù coøn saâu xa hôn nhieàu, vöôït ra ngoaøi taát caû caân, ño, ñeám. Söù vuï coù theå laø raèng Chuùa söû duïng nhöõng hy sinh cuûa chuùng ta ñeå tuoân ñoå muoân phuùc laønh xuoáng moät nôi naøo khaùc treân theá giôùi maø chuùng ta chöa bao giôø vieáng thaêm. Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng nhö Ngaøi muoán, khi Ngaøi muoán vaø nôi Ngaøi muoán; chuùng ta phoù thaùc maø khoâng caàn phaûi thaáy nhöõng keát quaû toû töôøng. Chuùng ta chæ bieát raèng vieäc chuùng ta daán thaân laø ñieàu caàn thieát. Chuùng ta haõy hoïc bieát nghæ ngôi trong voøng tay trìu meán cuûa Chuùa Cha, giöõa cuoäc daán thaân saùng taïo vaø quaûng ñaïi cuûa mình. Chuùng ta haõy tieáp tuïc tieán böôùc; chuùng ta haõy daâng hieán moïi söï cho Ngaøi, cho pheùp Ngaøi laøm cho nhöõng noã löïc cuûa chuùng ta sinh hoa keát quaû vaøo luùc thuaän tieän maø Ngaøi bieát.
280. Ñeå duy trì loøng nhieät thaønh truyeàn giaùo, phaûi coù moät nieàm tin caäy vöõng vaøng vaøo Chuùa Thaùnh Thaàn, vì chính Ngaøi "giuùp ñôõ chuùng ta laø laø nhöõng keû yeáu heøn" (Rm 8: 26). Nhöng nieàm tin caäy quaûng ñaïi naøy phaûi ñöôïc nuoâi döôõng, vì theá chuùng ta phaûi thöôøng haèng khaån caàu Ngaøi. Chuùa Thaùnh Thaàn coù theå chöõa laønh taát caû nhöõng gì laøm cho noå löïc truyeàn giaùo cuûa chuùng ta suy giaûm. Thaät ra nieàm tin caäy naøy vaøo Ñaáng voâ hình coù theå laøm cho chuùng ta caûm thaáy maát phöông höôùng: gioáng nhö moät ngöôøi lao mình xuoáng vöïc thaúm maø khoâng bieát mình seõ gaëp phaûi nhöõng gì. Töï baûn thaân toâi ñaõ thöôøng kinh qua ñieàu naøy. Tuy nhieân, khoâng coù söï töï do naøo lôùn hôn laø ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn mình. Thay vì töï mình hoaïch ñònh keá hoaïch vaø kieåm soaùt taát caû moïi söï cho ñeán chi tieát cuoái cuøng, chuùng ta haõy ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng, höôùng daãn vaø ñònh höôùng cho chuùng ta, cöù ñeå Ngaøi daãn ñöa chuùng ta ñeán nôi maø Ngaøi muoán. Chuùa Thaùnh Thaàn bieát roõ nhöõng gì chuùng ta caàn ôû moïi thôøi vaø ôû moïi nôi. Ñaây laø ñieàu ñöôïc goïi laø sinh hoa traùi caùch huyeàn nhieäm!
Söùc maïnh truyeàn giaùo cuûa vieäc chuyeån caàu
281. Moät hình thöùc caàu nguyeän ñaëc bieät thuùc ñaåy chuùng ta ñaûm nhaän nhieäm vuï Phuùc AÂm Hoùa vaø tìm kieám ñieàu toát laønh cho ngöôøi khaùc chính laø vieäc chuyeån caàu. Chuùng ta haõy chaêm chuù nhìn vaøo taám loøng cuûa thaùnh Phao-loâ trong moät ít phuùt ñeå thaáy lôøi caàu nguyeän cuûa thaùnh nhaân nhö theá naøo. Lôøi caàu nguyeän naøy ñaày aép nhöõng ngöôøi: "Toâi luoân luoân vui söôùng moãi khi caàu nguyeän cho anh chò em heát thaûy bôûi vì toâi mang anh chò em trong loøng toâi" (Pl 1: 4, 7). ÔÛ ñaây chuùng ta thaáy raèng vieäc chuyeån caàu khoâng khieán chuùng ta xao laõng vieäc chieâm nieäm ñích thaät, bôûi vì chieâm nieäm ñích thaät luoân luoân coù choã cho ngöôøi khaùc.
282. Thaùi ñoä naøy trôû thaønh moät caàu nguyeän taï ôn Thieân Chuùa thay cho ngöôøi khaùc: "Tröôùc tieân, nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, toâi taï ôn Thieân Chuùa cuûa toâi veà taát caû anh chò em" (Rm 1:8). Ñoù laø moät lôøi caûm taï thöôøng haèng: "Toâi haèng caûm taï Thieân Chuùa cuûa toâi vì anh chò em veà aân hueä Ngaøi ñaõ ban cho anh chò em nôi Ñöùc Gieâsu Kitoâ" (1Cr 1: 4); "Toâi caûm taï Thieân Chuùa cuûa toâi moãi laàn nhôù ñeán anh chò em" (Pl 1: 3). Ñaây khoâng laø thaùi ñoä hoaøi nghi, tieâu cöïc vaø voâ voïng, nhöng laø moät caùi nhìn taâm linh phaùt sinh töø ñöùc tin saâu xa cuûa ngöôøi nhaän bieát nhöõng gì Thieân Chuùa ñang laøm trong cuoäc soáng cuûa ngöôøi khaùc. Ñoàng thôøi, ñoù laø loøng bieát ôn tuoân traøo töø moät taám loøng cuûa ngöôøi bieát quan taâm ñeán ngöôøi khaùc. Baèng caùch naøy, khi caùc nhaø truyeàn giaùo caàu nguyeän xong, taám loøng cuûa hoï roäng môû hôn, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi tính vò kyû, ao öôùc laøm ñieàu thieän vaø chia seû cuoäc soáng mình vôùi ngöôøi khaùc.
283. Nhöõng baäc vó nhaân cuûa Thieân Chuùa ñaõ laø nhöõng ñaáng caàu baàu vó ñaïi. Vieäc chuyeån caàu töïa nhö "naém men" ôû cung loøng cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Ñaây laø caùch theá thaâm nhaäp vaøo cung loøng Chuùa Cha ñeå phaùt hieän nhöõng chieàu kích môùi coù theå giaõi chieáu aùnh saùng treân nhöõng hoaøn caûnh cuï theå vaø thay ñoåi chuùng. Chuùng ta coù theå noùi raèng cung loøng cuûa Thieân Chuùa ñöôïc lôøi chuyeån caàu cuûa chuùng ta chaïm ñeán, tuy nhieân thöïc ra Ngaøi luoân luoân laø ngöôøi ñaàu tieân ôû ñoù roài. Ñieàu maø lôøi chuyeån caàu cuûa chuùng ta thaønh töïu chính laø laøm cho quyeàn naêng cuûa Ngaøi, tình yeâu cuûa Ngaøi vaø loøng trung tín cuûa Ngaøi ñöôïc hieån loä hôn maõi ôû giöõa daân Ngaøi.
II. Ñöùc Ma-ri-a, Meï Cuûa Coâng Cuoäc Phuùc AÂm Hoùa
284. Vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñöùc Ma-ri-a luoân luoân hieän dieän giöõa loøng daân Thieân Chuùa. Meï ñaõ tuï hoïp vôùi caùc moân ñeä ñeå caàu xin Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng (Cv 1: 14), vaø quaû thaät ñaõ laøm cho söï buøng noå truyeàn giaùo khaû dó xaûy ra vaøo ngaøy leã Nguõ Tuaàn. Meï laø Meï cuûa Giaùo Hoäi truyeàn giaùo, neáu khoâng coù Meï chuùng ta khoâng bao giôø coù theå thaät söï hieåu ñöôïc tinh thaàn cuûa coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm Hoùa.
AÂn ban cuûa Chuùa Gieâsu cho daân Ngöôøi
285. Treân Thaùnh Giaù, khi chòu ñau khoå trong thaân theå cuûa chính Ngöôøi ôû ñoù xaûy ra cuoäc gaëp gôõ bi thaûm giöõa toäi loãi cuûa theá gian vaø loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, Chuùa Gieâ-su coù theå caûm thaáy ôû döôùi chaân cuûa Ngöôøi söï hieän dieän an uûi cuûa Meï Ngöôøi vaø ngöôøi baïn thaân yeâu cuûa Ngöôøi. Vaøo thôøi ñieåm chuû choát ñoù, tröôùc khi hoaøn thaønh caùch vieân maõn coâng vieäc maø Chuùa Cha ñaõ trao phoù cho Ngöôøi, Chuùa Gieâsu thöa vôùi Meï Ngöôøi: "Thöa Baø, ñaây laø con Baø!". Sau ñoù, Ngöôøi noùi vôùi ngöôøi baïn thaân yeâu cuûa Ngöôøi: "Naøy laø Meï con!" (Ga 19: 26-27). Nhöõng lôøi naøy cuûa Chuùa Gieâsu ñang haáp hoái chuû yeáu khoâng dieãn taû taám loøng taän tuïy ñoái vôùi Meï Ngöôøi; ñuùng hôn laø moät bieåu thöùc maëc khaûi nhaèm toû loä maàu nhieäm cuûa moät söù vuï cöùu ñoä ñaëc bieät. Chuùa Gieâsu ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta Meï Ngöôøi ñeå laø Meï cuûa chuùng ta. Chæ sau khi laøm theá, Chuùa Gieâsu bieát raèng "moïi söï ñaõ hoaøn taát" (Ga 19: 28). Döôùi chaân Thaùnh Giaù, vaøo thôøi ñieåm tuyeät möùc cuûa cuoäc taïo döïng môùi, Ñöùc Ki-toâ daãn chuùng ta ñeán Ñöùc Ma-ri-a. Ngöôøi ñem chuùng ta ñeán vôùi Meï bôûi vì Ngöôøi khoâng muoán chuùng ta treân daëm ñöôøng löõ haønh maø vaéng boùng Meï, vaø chuùng ta ñoïc thaáy ôû nôi hình aûnh ngöôøi Meï naøy taát caû nhöõng maàu nhieäm Tin Möøng. Chuùa khoâng muoán rôøi Giaùo Hoäi maø khoâng coù hình töôïng ngöôøi Phuï Nöõ naøy. Meï ñaõ ñöa Chuùa Gieâ-su vaøo traàn theá baèng moät ñöùc tin vó ñaïi, cuõng ñoàng haønh vôùi "nhöõng ngöôøi coøn laïi trong doøng doõi baø, laø nhöõng ngöôøi tuaân theo caùc ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa vaø giöõ lôøi chöùng cuûa Ñöùc Gieâ-su" (Kh 12: 17). Söï noái keát maät thieát giöõa Ñöùc Ma-ri-a, Giaùo Hoäi vaø moãi tín höõu, döïa treân söï kieän laø moãi beân theo caùch theá rieâng cuûa mình ñaõ sinh haï Ñöùc Ki-toâ, ñaõ ñöôïc thaùnh Isaac ñeä Stella dieãn taû caùch tuyeät myõ nhö sau: "Trong Kinh Thaùnh ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng, ñieàu gì ñöôïc noùi theo nghóa phoå quaùt veà ngöôøi meï trinh khieát, töùc Giaùo Hoäi, ñöôïc hieåu theo nghóa caù nhaân veà Ñöùc Trinh Nöõ Maria...ÔÛ moät möùc ñoä naøo ñoù, ngöôøi ta cuõng tin raèng moãi Ki-toâ höõu laø hieàn theâ cuûa Lôøi Chuùa, laø meï cuûa Ñöùc Ki-toâ, laø con gaùi vaø em gaùi cuûa Ngöôøi, ñoàng trinh vaø ñoàng thôøi ñoâng con.... Ñöùc Kitoâ ñaõ cö nguï chín thaùng trong nhaø taïm cuûa cung loøng Ñöùc Ma-ri-a. Ngöôøi cö nguï trong nhaø taïm cuûa ñöùc tin Giaùo Hoäi cho ñeán thôøi sau heát. Ngöôøi cö nguï maõi maõi trong söï hieåu bieát vaø tình yeâu cuûa taâm hoàn moãi ngöôøi tín höõu". [212]
286. Ñöùc Ma-ri-a ñaõ coù theå bieán chuoàng boø thaønh maùi aám cho Ñöùc Gieâ-su, vôùi chieác taõ ngheøo naøn vaø tình maãu töû dö daät. Meï laø nöõ tyø cuûa Chuùa Cha, Meï haùt leân lôøi chuùc tuïng Ngaøi. Meï laø ngöôøi baïn luoân luoân quan taâm ñeán vieäc röôïu khoâng theå thieáu trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta. Meï laø ngöôøi phuï nöõ coù traùi tim bò löôõi göôm ñaâm thaâu qua, Meï hieåu taát caû noãi thoáng khoå cuûa chuùng ta. Vôùi tö caùch laø Meï cuûa moïi ngöôøi, Meï laø moät daáu chæ cuûa nieàm hy voïng cho caùc daân toäc ñang traûi qua nhöõng côn ñau ñôùn trong vieäc sinh haï coâng lyù. Meï laø nhaø truyeàn giaùo ñeán gaàn chuùng ta ñeå ñoàng haønh vôùi chuùng ta trong suoát cuoäc soáng, môû loøng chuùng ta ra vôùi ñöùc tin baèng tình maãu töû cuûa Meï. Vôùi tö caùch laø ngöôøi Meï thaät, Meï böôùc ñi beân caïnh chuùng ta, Meï cuøng chieán ñaáu vôùi chuùng ta, vaø thöôøng haèng bao boïc chung quanh chuùng ta baèng tình yeâu cuûa Thieân Chuùa. Qua nhieàu töôùc hieäu cuûa Meï, thöôøng lieân keát vôùi nhöõng thaùnh ñòa cuûa Meï, Ñöùc Ma-ri-a chia seû lòch söû cuûa moãi daân toäc ñoùn nhaän Tin Möøng vaø Meï döï phaàn vaøo caên tính lòch söû cuûa hoï. Nhieàu cha meï Ki-toâ giaùo xin cho con caùi ñöôïc Röûa Toäi taïi thaùnh ñòa cuûa Meï, nhö daáu chæ bieåu loä nieàm tin vaøo tình maãu töû cuûa Meï, tình maãu töû naøy sinh ra nhöõng ngöôøi con môùi cho Thieân Chuùa. ÔÛ ñoù, trong nhieàu thaùnh ñòa naøy, chuùng ta coù theå thaáy caùch theá Ñöùc Maria quy tuï con caùi cuûa Meï, nhöõng ngöôøi noå löïc ñeán vôùi Meï trong nhöõng chuyeán haønh höông ñeå nhìn ngaém Meï vaø ñöôïc Meï nhìn ngaém. ÔÛ ñaây hoï gaëp thaáy söùc maïnh töø Thieân Chuùa ñeå chòu ñöïng söï meät moõi vaø ñau khoå trong cuoäc soáng cuûa hoï. Nhö ñaõ laøm vôùi thaùnh Juan Diego, Meï ban cho hoï söï an uûi vaø tình maãu töû cuûa Meï baèng nhöõng lôøi thì thaàm beân tai hoï: "Loøng caùc con ñöøng xao xuyeán...Meï laø Meï cuûa caùc con, Meï khoâng ôû ñaây sao?" [213]
Ngoâi sao cuûa coâng cuoäc Taân Phuùc AÂm Hoùa
287. Chuùng ta xin Meï cuûa Tin Möøng soáng ñoäng chuyeån caàu cho chuùng ta ñeå toaøn theå coäng ñoàng Giaùo Hoäi chaáp nhaän lôøi môøi goïi daán thaân vaøo moät giai ñoaïn môùi cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Meï laø ngöôøi nöõ cuûa ñöùc tin, Meï soáng vaø tieán böôùc trong ñöùc tin, [214] vaø "cuoäc haønh trình ñöùc tin phi thöôøng cuûa Meï tieâu bieåu moät söï ñoái chieáu lieân tuïc cho Giaùo Hoäi". [215] Meï ñeå cho Chuùa Thaùnh Thaàn daãn daét Meï qua cuoäc haønh trình ñöùc tin, höôùng veà moät vaän meänh phuïc vuï vaø sinh hoa traùi. Ngaøy nay, chuùng ta ngöôùc maét nhìn leân Meï ñeå xin Meï giuùp chuùng ta coâng boá söù ñieäp cöùu ñoä cho moïi ngöôøi vaø giuùp caùc moân ñeä môùi ñeán phieân mình coù khaû naêng trôû thaønh nhöõng nhaø truyeàn giaùo. [216] Doïc theo cuoäc haønh trình cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa naøy, chuùng ta seõ coù nhöõng thôøi ñieåm khoâ khan, ñen toái vaø thaäm chí meät moûi. Chính Ñöùc Ma-ri-a ñaõ kinh qua nhö theá suoát nhöõng naêm thaùng thô aáu cuûa Ñöùc Gieâ-su ôû laøng queâ Na-da-reùt, nhö theo caùch noùi cuûa thaùnh Gioan Thaùnh Giaù: "Ñaây laø khôûi ñaàu Tin Möøng, tin vui möøng. Tuy nhieân, khoâng khoù ñeå thaáy ôû nôi khôûi ñaàu ñoù moät taâm hoàn naëng neà ñaëc bieät, keát hôïp vôùi moät loaïi 'ñeâm toái cuûa ñöùc tin', moät loaïi 'böùc maøn che' qua ñoù ngöôøi ta phaûi tieáp caän vôùi Ñaáng Voâ Hình vaø soáng trong söï thaân maät vôùi maàu nhieäm. Thöïc ra, ñaây laø caùch theá maø Ñöùc Ma-ri-a, trong nhieàu naêm, ñaõ soáng maät thieát vôùi maàu nhieäm cuûa Con Meï vaø tieán böôùc trong cuoäc haønh trình ñöùc tin cuûa Meï". [217]
288. Coù moät "kieåu maãu" Ma-ri-a cho coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa cuûa Giaùo Hoäi. Heã khi naøo chuùng ta ngöôùc maét nhìn leân Ñöùc Ma-ri-a, chuùng ta laïi tin vaøo baûn chaát caùch maïng cuûa taám loøng yeâu thöông vaø nhaân aùi. Nôi Meï, chuùng ta thaáy raèng ñöùc khieâm toán vaø loøng nhaân aùi khoâng phaûi laø nhöõng nhaân ñöùc cuûa nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhöng cuûa nhöõng ngöôøi maïnh meû, nhöõng ngöôøi khoâng caàn phaûi ngöôïc ñaõi ngöôøi khaùc ñeå caûm thaáy mình quan troïng. Chieâm ngaém Ñöùc Ma-ri-a, chuùng ta nhaän ra raèng Meï ca ngôïi Thieân Chuùa vì "Chuùa haï beä nhöõng ai quyeàn theá" vaø "Ngöôøi giaøu coù, laïi ñuoåi veà tay traéng" (Lc 1: 52, 53), Meï cuõng laø ngöôøi ñem hôi aám gia ñình cho vieäc chuùng ta theo ñuoåi coâng lyù. Meï cuõng laø ngöôøi "haèng ghi nhôù moïi kyû nieäm aáy, vaø suy ñi nghó laïi trong loøng" (Lc 2: 19). Ñöùc Ma-ri-a coù khaû naêng nhaän bieát nhöõng daáu veát cuûa Thaàn Khí Thieân Chuùa trong nhöõng bieán coá lôùn vaø nhoû. Meï thöôøng haèng chieâm nieäm maàu nhieäm Thieân Chuùa trong theá giôùi cuûa chuùng ta, trong lòch söû nhaân loaïi vaø trong ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa chuùng ta. Meï laø ngöôøi phuï nöõ caàu nguyeän vaø laøm vieäc ôû laøng queâ Na-da-reùt, vaø Meï cuõng laø Ñöùc Meï Haèng Cöùu Giuùp cuûa chuùng ta, Meï "voäi vaõ" leân ñöôøng töø laøng queâ cuûa Meï ñeå ñi phuïc vuï ngöôøi khaùc (Lc 1: 39). Taùc ñoäng qua laïi giöõa coâng lyù vaø nhaân aùi, giöõa chieâm nieäm vaø quan taâm ñeán ngöôøi khaùc, laø nhöõng gì laøm cho coäng ñoàng Giaùo Hoäi nhìn leân Meï nhö moät moâ hình cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm Hoùa. Chuùng ta caàu xin Meï vôùi tình maãu töû cuûa Meï chuyeån caàu cho Giaùo Hoäi, cuõng laø meï cuûa moïi daân toäc, ñeå Giaùo Hoäi trôû thaønh maùi aám cho nhieàu daân toäc, vaø chuyeån caàu cho con ngöôøi ñeå con ngöôøi môû ra moät con ñöôøng cho cuoäc sinh haï moät theá giôùi môùi. Chính Ñöùc Ki-toâ Phuïc Sinh ñaõ höùa vôùi chuùng ta, baèng moät lôøi quyeàn naêng khieán cho loøng chuùng ta traøn ñaày nieàm tin töôûng vaø nieàm hy voïng baát khaû chuyeån lay: "Naøy ñaây, Ta ñoåi môùi moïi söï" (Kh 21: 5). Cuøng Meï Ma-ri-a, chuùng ta tieán böôùc treân con ñöôøng öùng nghieäm lôøi höùa naøy, vaø vôùi Meï chuùng ta caàu nguyeän:
Laïy Meï Ma-ri-a, Nöõ Trinh vaø Hieàn Maãu
Meï laø Ñaáng ñaõ ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn taùc ñoäng,
ñaõ ñoùn nhaän Lôøi Haèng Soáng
trong coõi thaåm saâu ñöùc tin khieâm haï cuûa Meï,
khi Meï taän hieán cho Ñaáng Vónh Cöûu,
xin giuùp chuùng con bieát thaân thöa tieáng "xin vaâng"
tröôùc lôøi môøi goïi caáp baùch vaø khaån thieát hôn bao giôø heát
coâng boá Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu.
Loøng ñaày traøn söï hieän dieän cuûa Ñöùc Ki-toâ,
Meï mang nieàm vui ñeán cho Gioan Taåy Giaû,
khieán thaùnh nhaân nhaûy möøng trong daï meï.
Loøng ngaäp traøn nieàm vui,
Meï ñaõ ca ngôïi nhöõng kyø coâng cuûa Chuùa.
Ñöùng vöõng döôùi chaân Thaäp Giaù
vôùi moät ñöùc tin kieân vöõng,
Meï ñaõ nhaän ñöôïc nieàm an uûi vui möøng veà söï Phuïc Sinh,
vaø ñaõ hôïp cuøng caùc moân ñeä trong khi chôø ñôïi Chuùa Thaùnh Thaàn
ngoõ haàu Giaùo Hoäi truyeàn giaùo ñöôïc sinh haï.
Xin caàu cho chuùng con giôø ñaây coù moät nhieät huyeát môùi phaùt sinh töø cuoäc Phuïc Sinh
ñeå mang Tin Möøng Haèng Soáng ñeán cho heát moïi ngöôøi
Tin Möøng chieán thaéng söï cheát.
Xin ban cho chuùng con loøng can ñaûm thaùnh thieän ñeå kieám tìm nhöõng con ñöôøng môùi
ñeå ñem ñeán cho moïi ngöôøi
aân ban cuûa veû ñeïp khoâng bao giôø phai taøn.
Laïy Ñöùc Trinh Nöõ cuûa laéng nghe vaø chieâm nieäm,
Meï cuûa tình yeâu, naøng daâu cuûa tieäc cöôùi vónh cöûu,
xin caàu cho Giaùo Hoäi, maø Meï laø hình töôïng khieát trinh,
ñeå Giaùo Hoäi khoâng bao giôø töï kheùp kín nôi mình
hoaëc maát loøng say meâ thieát laäp Nöôùc Trôøi.
Laïy Meï laø Ngoâi Sao cuûa Taân Phuùc AÂm Hoùa,
xin giuùp chuùng con trôû thaønh nhaân chöùng raïng ngôøi cuûa hieäp thoâng,
phuïc vuï, ñöùc tin nhieät thaønh vaø quaûng ñaïi,
coâng lyù vaø loøng yeâu thöông ngöôøi ngheøo,
ñeå cho nieàm vui Tin Möøng
coù theå ñi ñeán taän cuøng traùi ñaát
vaø chieáu saùng cho ñeán ngoaïi vi cuûa theá giôùi.
Laïy Meï laø Meï cuûa Tin Möøng Haèng Soáng,
nguoàn haïnh phuùc cho nhuõng ngöôøi beù moïn cuûa Chuùa,
xin caàu cho chuùng con.
Amen. Alleluia!
Ban haønh taïi Roâma, nôi Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ, vaøo dòp keát thuùc naêm cuûa Ñöùc Tin, ngaøy 24 thaùng 11, Ñaïi Leã Chuùa Gieâ-su Ki-toâ Vua Vuõ Truï, naêm 2013, naêm thöù nhaát cuûa trieàu ñaïi Giaùo Hoaøng cuûa toâi.
Phanxicoâ
Sao Bieån Nha Trang
I-nha-xi-oâ Hoà Thoâng chuyeån dòch Vieät ngöõ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Notes:
[1] PAUL VI, Apostolic Exhortation Gaudete in Domino (9 May 1975), 22: AAS 67 (1975), 297.
[2] Ibid. 8: AAS 67 (1975), 292.
[3] Encyclical Letter Deus Caritas Est (25 December 2005), 1: AAS 98 (2006), 217.
[4] FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 360.
[5] Ibid.
[6] PAUL VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 80: AAS 68 (1976), 75.
[7] Spiritual Canticle, 36, 10.
[8] Adversus Haereses, IV, c. 34, n. 1: PG 7, pars prior, 1083: "Omnem novitatem attulit, semetipsum afferens".
[9] PAUL VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 7: AAS 68 (1976), 9.
[10] Cf. Propositio 7.
[11] BENEDICT XVI, Homily at Mass for the Conclusion of the Synod of Bishops (28 October 2012): AAS 104 (2102), 890.
[12] Ibid.
[13] BENEDICT XVI, Homily at Mass for the Opening of the Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops (13 May 2007), Aparecida, Brazil: AAS 99 (2007), 437.
[14] Encyclical Letter, Redemptoris Missio (7 December 1990), 34: AAS 83 (1991), 280.
[15] Ibid., 40: AAS 83 (1991), 287.
[16] Ibid., 86: AAS 83 (1991), 333.
[17] FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 548.
[18] Ibid., 370.
[19] Cf. Propositio 1.
[20] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Christifideles Laici (30 December 1988), 32: AAS 81 (1989) 451.
[21] FIFTH GENERAL CONFERENCE OF THE LATIN AMERICAN AND CARIBBEAN BISHOPS, Aparecida Document, 29 June 2007, 201.
[22] Ibid., 551.
[23] PAUL VI, Encyclical Letter Ecclesiam Suam (6 August 1964), 9, 10, 11: AAS 56 (1964), 611-612.
[24]SECOND ECUMENICAL VATICAN COUNCIL, Decree on Ecumenism Unitatis Redintegratio, 6.
[25] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Oceania (22 November 2001), 19: AAS 94 (2002), 390.
[26] JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Christifideles Laici (30 September 1988), 26: AAS 81 (1989), 438.
[27] Cf. Propositio 26.
[28] Cf. Propositio 44.
[29] Cf. Propositio 26.
[30] Cf. Propositio 41.
[31] SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Decree on the Pastoral Office of Bishops Christus Dominus, 11.
[32] Cf. BENEDICT XVI, Address for the Fortieth Anniversary of the Decree Ad Gentes (11 March 2006): AAS 98 (2006), 337.
[33] Cf. Propositio 42.
[34] Cf. Canons 460-468; 492-502; 511-514; 536-537.
[35] Encyclical Letter Ut Unum Sint (25 May 1995), 95: AAS 87 (1995), 977-978.
[36] SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIl, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 23.
[37] JOHN PAUL II, Motu Proprio Apostolos Suos (21 May 1998): AAS 90 (1998), 641-658.
[38] SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Decree on Ecumenism Unitatis Redintegratio, 11.
[39] Cf. S. Th., I-II, q. 66, a. 4-6.
[40] S. Th., I-II, q. 108, a. 1.
[41] S. Th., II-II, q. 30, a. 4: "We do not worship God with sacrifices and exterior gifts for him, but rather for us and for our neighbour. He has no need of our sacrifices, but he does ask that these be offered by us as devotion and for the benefit of our neighbour. For him, mercy, which overcomes the defects of our devotion and sacrifice, is the sacrifice which is most pleasing, because it is mercy which above all seeks the good of one's neighbour" (S. Th., II-II, q. 30, a. 4, ad 1).
[42] SECOND VATICAN ECUMENICAL COUNCIL, Dogmatic Constitution on Divine Revelation Dei Verbum, 12.
[43] Motu Proprio Socialium Scientiarum (1 January 1994): AAS 86 (1994), 209.
[44] Saint Thomas Aquinas noted that the multiplicity and variety "were the intention of the first agent", who wished that "what each individual thing lacked in order to reflect the divine goodness would be made up for by other things", since the Creator's goodness "could not be fittingly reflected by just one creature" (S. Th., I, q. 47, a. 1). Consequently, we need to grasp the variety of things in their multiple relationships (cf. S. Th., I, q. 47, a. 2, ad 1; q. 47, a. 3). By analogy, we need to listen to and complement one another in our partial reception of reality and the Gospel.
[45] JOHN XXIII, Address for the Opening of the Second Vatican Council (11 October 1962): AAS 54 (1962), 792: "Est enim aliud ipsum depositum fidei, seu veritates, quae veneranda doctrina nostra continentur, aliud modus, quo eaedem enuntiantur".
[46] JOHN PAUL II, Encyclical Letter Ut Unum Sint (25 May 1995), 19: AAS 87 (1995), 933.
[47] S. Th., I-II, q. 107, a. 4.
[48] Ibid.
[49] No. 1735
[50] Cf. JOHN PAUL II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Familiaris Consortio (22 November 1981), 34: AAS 74 (1982), 123.
[51] Cf. SAINT AMBROSE, De Sacramentis, IV, 6, 28: PL 16, 464: "I must receive it always, so that it may always forgive my sins. If I sin continually, I must always have a remedy"; ID., op. cit., IV, 5, 24: PL 16, 463: "Those who ate manna died; those who eat this body will obtain the forgiveness of their sins"; SAINT CYRIL OF ALEXANDRIA, In Joh. Evang., IV, 2: PG 73, 584-585: "I examined myself and I found myself unworthy. To those who speak thus I say: when will you be worthy? When at last you present yourself before Christ? And if your sins prevent you from drawing nigh, and you never cease to fall - for, as the Psalm says, 'what man knows his faults?' - will you remain without partaking of the sanctification that gives life for eternity?"
[52] BENEDICT XVI, Address to the Brazilian Bishops in the Cathedral of Saõo Paulo, Brazil (11 May 2007), 3: AAS 99 (2007), 428.
[53] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Pastores Dabo Vobis (25 March 1992), 10: AAS 84 (1992), 673.
[54] Paul VI, Encyclical Letter Ecclesiam Suam (6 August 1964), 19: AAS 56 (1964), 609.
[55] Saint John Chrysostom, De Lazaro Concio, II, 6: PG 48, 992D.
[56] Cf. Propositio 13.
[57] John Paul II, Apostolic Exhortation Ecclesia in Africa (14 September 1995), 52: AAS 88 (1996), 32-33; ID.,Encyclical Letter Sollicitudo Rei Socialis (30 December 1987), 22: AAS 80 (1988), 539.
[58] John Paul II, Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 7: AAS 92 (2000), 458.
[59] United States Conference Of Catholic Bishops, Ministry to Persons with a Homosexual Inclination: Guidelines for Pastoral Care (2006), 17.
[60] Confeùrence Des EÙveâques De France, Conseil Famille et Socieùteù, EÙlargir le mariage aux personnes de meâme sexe? Ouvrons le deùbat! (28 September 2012).
[61] Cf. Propositio 25.
[62] Azione Cattolica Italiana, Messaggio della XIV Assemblea Nazionale alla Chiesa ed al Paese (8 May 2011).
[63] J. Ratzinger, The Current Situation of Faith and Theology. Conference given at the Meeting of Presidents of Latin American Episcopal Commissions for the Doctrine of the Faith, Guadalajara, Mexico, 1996. Translation in L'Osservatore Romano, English Language Edition, 6 November 1996. Cf. Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops, Aparecida Document, 29 June 2007, 12.
[64] G. Bernanos, Journal d'un cureù de campagne, Paris, 1974, 135.
[65] Address for the Opening of the Second Vatican Council (11 October 1962): 4, 2-4: AAS 54 (1962), 789.
[66] J.H. Newman, Letter of 26 January 1833, in The Letters and Diaries of John Henry Newman, vol. III, Oxford, 1979, 204.
[67] Benedict XVI, Homily at Mass for the Opening of the Year of Faith (11 October 2012): AAS 104 (2012), 881.
[68] Thomas AØ Kempis, De Imitatione Christi, Lib. I, IX, 5: "Dreaming of different places, and moving from one to another, has misled many".
[69] We can benefit from the testimony of Saint Theùreøse of Lisieux, who speaks of one particular Sister whom she found especially disagreeable, where an interior experience had a decisive impact: "One winter afternoon I was engaged as usual in my little task. It was cold and growing dark. Suddenly I heard in the distance the harmonious sounds of a musical instrument. I began to imagine a well-lit room, draped in gold, and in it, elegantly dressed young ladies exchanging worldly compliments and courtesies. Then I looked at the poor sick woman whom I was attending. In place of a melody, I heard her occasional groans and sighs# I cannot express what took place in my soul. All that I do know is that the Lord illumined it with the rays of truth which so surpassed the flickering glow of earthly revels, that I could scarcely believe my happiness" (Ms. C, 29v-30r, in Oeuvres Compleøtes, Paris, 1992, 274-275).
[70] Cf. Propositio 8.
[71] H. De Lubac, Meùditation sur l'EÙglise, Paris, 1968, 321.
[72] Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 295.
[73] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Christifideles Laici (30 December 1988), 51: AAS 81 (1989), 413.
[74] Congregation for the Doctrine of the Faith, Declaration Inter Insigniores on the Question of the Admission of Women to the Ministerial Priesthood (15 October 1976): AAS 68 (1977) 115, cited in John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Christifideles Laici (30 December 1988), note 190: AAS 81 (1989), 493.
[75] John Paul II, Apostolic Letter Mulieris Dignitatem (15 August 1988), 27: AAS 80 (1988), 1718.
[76] Cf. Propositio 51.
[77] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 19: AAS 92 (2000), 478.
[78] Ibid, 2: AAS 92 (2000), 451.
[79] Cf. Propositio 4.
[80] Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 1.
[81] Meditation during the First General Congregation of the XIII Ordinary General Assembly of the Synod of Bishops (8 October 2012): AAS 104 (2012), 897.
[82] Cf. Propositio 6; Second Vatican Ecumenical Council, Pastoral Constitution on the Church in the Modern WorldGaudium et Spes, 22.
[83] Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 9.
[84] Cf. Third General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops, Puebla Document, 23 March 1979, Nos. 386-387.
[85] Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Pastoral Constitution on the Church in the Modern World Gaudium et Spes, 36.
[86] Ibid, 25.
[87] Ibid, 53.
[88] John Paul II, Apostolic Letter Novo Millennio Ineunte (6 January 2001), 40: AAS 93 (2001), 295.
[89] Ibid.
[90] John Paul II, Encyclical Letter Redemptoris Missio (7 December 1990), 52: AAS 83 (1991), 300; cf. Apostolic Exhortation Catechesi Tradendae (16 October 1979) 53: AAS 71 (1979), 1321.
[91] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Oceania (22 November 2001), 16: AAS 94 (2002), 383.
[92] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Africa (14 September 1995), 61: AAS 88 (1996), 39.
[93] Saint Thomas Aquinas, S. Th. I, q. 39, a. 8 cons. 2: "Without the Holy Spirit who is the bond of both, one cannot understand the connecting unity between the Father and the Son"; cf. I, q. 37, a. 1, ad 3.
[94] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Oceania (22 November 2001), 17: AAS 94 (2002), 385.
[95] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 20: AAS 92 (2000), 478-482.
[96] Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 12.
[97] John Paul II, Encyclical Letter Fides et Ratio (14 September 1998), 71: AAS 91 (1999), 60.
[98] Third General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops, Puebla Document, 23 March 1979, 450; cf. Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops, Aparecida Document, 29 June 2007, 264.
[99] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 21: AAS 92 (2000), 482-484.
[100] No. 48: AAS 68 (1976), 38.
[101] Ibid.
[102] Opening Address of the Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops (13 May 2007), 1: AAS 90 (2007), 446.
[103] Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops, Aparecida Document, 29 June 2007, 262.
[104] Ibid., 263.
[105] Cf. Saint Thomas Aquinas, S. Th., II-II, q. 2, a. 2.
[106] Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops, Aparecida Document, 29 June 2007, 264.
[107] Ibid.
[108] Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 12.
[109] Cf. Propositio 17.
[110] Cf. Propositio 30.
[111] Cf. Propositio 27.
[112] John Paul II, Apostolic Letter Dies Domini (31 May 1998), 41: AAS 90 (1998), 738-739.
[113] Paul VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 78: AAS 68 (1976), 71.
[114] Ibid.
[115] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Pastores Dabo Vobis (25 March 1992), 26: AAS 84 (1992), 698.
[116] Ibid., 25: AAS 84 (1992), 696.
[117] Saint Thomas Aquinas, S. Th. II-II, q. 188, a. 6.
[118] Paul VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 76: AAS 68 (1976), 68.
[119] Ibid., 75: AAS 68 (1976), 65.
[120] Ibid., 63: AAS 68 (1976), 53
[121] Ibid., 43: AAS 68 (1976), 33
[122] Ibid.
[123] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Pastores Dabo Vobis (25 March 1992), 10: AAS 84 (1992), 672.
[124] Paul VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 40: AAS 68 (1976), 31.
[125] Ibid., 43: AAS 68 (1976), 33.
[126] Cf. Propositio 9.
[127] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Pastores Dabo Vobis (25 March 1992), 26: AAS 84 (1992), 698.
[128] Cf. Propositio 38.
[129] Cf. Propositio 20.
[130] Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Decree on the Means of Social Communication Inter Mirifica, 6.
[131] Cf. De Musica, VI, 13, 38: PL 32, 1183-1184; Confessiones, IV, 13.20: PL 32, 701.
[132] Benedict XVI, Address for the Screening of the Documentary "Art and Faith" - Via Pulchritudinis (25 October 2012): L'Osservatore Romano (27 October 2012), 7.
[133] S. Th., I-II, q. 65, a. 3, ad 2: "propter aliquas dispositiones contrarias".
[134] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Asia (6 November 1999), 20: AAS 92 (2000), 481.
[135] Benedict XVI , Post-Synodal Apostolic Exhortation Verbum Domini (30 September 2010), 1: AAS 102 (2010), 682.
[136] Cf. Propositio 11.
[137] Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on Divine Revelation Dei Verbum, 21-22.
[138] Cf. Benedict XVI, Post-Synodal Apostolic Exhortation Verbum Domini (30 September 2010), 86-87: AAS 102 (2010), 757-760.
[139] Benedict XVI, Address during the First General Congregation of the Synod of Bishops (8 October 2012): AAS 104 (2012), 896.
[140] Paul VI, Post-Synodal Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 17: AAS 68 (1976), 17.
[141] John Paul II, Message to the Handicapped, Angelus (16 November 1980): Insegnamenti, 3/2 (1980), 1232.
[142] Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 52.
[143] John Paul, Catechesis (24 April 1991): Insegnamenti, 14/1 (1991), 853.
[144] Benedict XVI, Motu Proprio Intima Ecclesiae Natura (11 November 2012): AAS 104 (2012), 996.
[145] Encyclical Letter Populorum Progressio (16 March 1967), 14: AAS 59 (1967), 264.
[146] Paul VI, Apostolic Exhortation Evangelii Nuntiandi (8 December 1975), 29: AAS 68 (1976), 25.
[147] Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops, Aparecida Document, 29 June 2007, 380.
[148] Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 9.
[149] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in America (22 January 1999), 27: AAS 91 (1999), 762.
[150] Benedict XVI, Encyclical Letter Deus Caritas Est (25 December 2005), 28: AAS 98 (2006), 239-240.
[151] Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 12.
[152] Apostolic Letter Octogesima Adveniens (14 May 1971), 4: AAS 63 (1971), 403.
[153] Congregation for the Doctrine of the Faith, Instruction Libertatis Nuntius (6 August 1984), XI, 1: AAS 76 (1984), 903.
[154] Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 157.
[155] Paul VI, Apostolic Letter Octogesima Adveniens (14 May 1971), 23: AAS 63 (1971), 418.
[156] Paul VI, Encyclical Letter Populorum Progressio (26 March 1967), 65: AAS 59 (1967), 289.
[157] Ibid., 15: AAS 59 (1967), 265.
[158] Confereância Nacional Dos Bispos Do Brazil, Exigeâncias evangeùlicas e eùticas de superaçaõo da miseùria e da fome"(April 2002), Introduction, 2.
[159] John XIII, Encyclical Letter Mater et Magistra (15 May 1961), 3: AAS 53 (1961), 402.
[160] Saint Augustine, De Catechizandis Rudibus, I, XIX, 22: PL 40, 327.
[161] Congregation for the Doctrine of the Faith, Instruction Libertatis Nuntius (6 August 1984), XI, 18: AAS 76 (1984), 907-908.
[162] John Paul II, Encyclical Letter Centesimus Annus
(1 May 1991), 41: AAS 83 (1991), 844-845.
[163] John Paul II, Homily at Mass for the Evangelization of Peoples in Santo Domingo (11 October 1984), 5: AAS 77 (1985), 358.
[164] John Paul II, Encyclical Letter Sollicitudo Rei Socialis (30 December 1987), 42: AAS 80 (1988), 572.
[165] Address at the Inaugural Session of the Fifth General Conference of the Latin American and Caribbean Bishops (13 May 2007), 3: AAS 99 (2007), 450.
[166] Saint Thomas Aquinas, S. Th., II-II, q. 27, a. 2.
[167] Ibid., I-II, q. 110, a. 1.
[168] Ibid., I-II, q. 26, a. 3.
[169] John Paul II, Apostolic Letter Novo Millennio Ineunte (6 January 2001), 50: AAS 93 (2001), 303.
[170] Ibid.
[171] Cf. Propositio 45.
[172] Congregation for the Doctrine of the Faith, Instruction Libertatis Nuntius (6 August 1984), XI, 18: AAS 76 (1984), 908.
[173] This implies a commitment to "eliminate the structural causes of global economic dysfunction": Benedict XVI,Address to the Diplomatic Corps (8 January 2007): AAS 99 (2007), 73.
[174] Cf. Commission Sociale de L'eùpiscopat Français, Reùhabiliter la politique (17 February 1999); cf. PIUS XI, Message of 18 December 1927.
[175] Benedict XVI, Encyclical Letter Caritas in Veritate (29 June 2009), 2: AAS 101 (2009), 642.
[176] John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Christifideles Laici (30 December 1988), 37: AAS 81 (1989), 461.
[177] Cf. Propositio 56.
[178] Catholic Bishops Conference of the Philippines, Pastoral Letter What is Happening to our Beautiful Land? (29 January 1988).
[179] Paul VI, Encyclical Letter Populorum Progressio (26 March 1967), 76: AAS 59 (1967), 294-295.
[180] United States Conference of Catholic Bishops, Pastoral Letter Forming Conscience for Faithful Citizenship(November 2007), 13.
[181] Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 161.
[182] Das Ende der Neuzeit, W#rzburg, 1965, 30-31.
[183] Cf. I. Quiles, S.J., Filosofía de la educacioùn personalista, Buenos Aires, 1981, 46-53.
[184] Comiteù Permanent De La Confeùrence EÙpiscopale Nationale Du Congo, Message sur la situation seùcuritaire dans le pays (5 December 2012), 11.
[185] Cf. Plato, Gorgias, 465.
[186] Benedict XVI, Address to the Roman Curia (21 December 2012): AAS 105 (2013), 51.
[187] Cf. Propositio 14.
[188] Cf. Catechism of the Catholic Church, 1910; Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 168.
[189] Cf. Propositio 54.
[190] John Paul II, Encyclical Letter Fides et Ratio (14 September 1998), 88: AAS 91 (1999), 74.
[191] Saint Thomas Aquinas, Summa contra Gentiles, I, 7; cf. John Paul II, Encyclical Letter Fides et Ratio (14 September 1998), 43: AAS 91 (1999), 39.
[192] Second Vatican Council, Decree on Ecumenism Unitatis Redintegratio, 4.
[193] Cf. Propositio 52.
[194] Indian Bishops' Conference, Final Declaration of the XXX Assembly: The Role of the Church for a Better India(8 March 2013), 8.9.
[195] Cf. Propositio 53.
[196] John Paul II, Encyclical Letter Redemptoris Missio (7 December 1990), 56: AAS 83 (1991), 304.
[197] Cf. Benedict XVI, Address to the Roman Curia (21 December 2012): AAS 105 (2006), 51; Second Vatican Ecumenical Council, Decree on the Missionary Activity of the Church Ad Gentes, 9; Catechism of the Catholic Church, 856.
[198] Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 16.
[199] International Theological Commission, Christianity and the World Religions (1996), 72: Enchiridion Vaticanum 15, No. 1061.
[200] Ibid.
[201] Cf. ibid., 81-87: Enchiridion Vaticanum 15, Nos. 1070-1076.
[202] Cf. Propositio 16.
[203] Benedict XVI, Post-Synodal Apostolic Exhortation Ecclesia in Medio Oriente (14 September 2012), 26: AAS 104 (2012), 762.
[204] Cf. Propositio 55.
[205] Cf. Propositio 36.
[206] John Paul II, Apostolic Letter Novo Millennio Ineunte (6 January 2001), 52: AAS 93 (2001), 304.
[207] Cf. V.M. Fernaùndez, "Espiritualidad para la esperanza activa. Discurso en la apertura del I Congreso Nacional de Doctrina Social de la Iglesia (Rosario 2011)", in UCActualidad, 142 (2011), 16.
[208] John Paul II, Encyclical Letter Redemptoris Missio (7 December 1990), 45: AAS 83 (1991), 292.
[209] Benedict XVI, Encyclical Letter, Deus Caritas Est (25 December 2005), 16: AAS 98 (2006), 230.
[210] Ibid., 39: AAS 98 (2006), 250.
[211] Second Special Assembly for Europe of the Synod of Bishops, Final Message, 1: L'Osservatore Romano, Weekly English-language edition, 27 October 1999, 5.
[212] Isaac of Stella, Sermo 51: PL 194, 1863, 1865.
[213] Nican Mopohua, 118-119.
[214] Cf. Second Vatican Ecumenical Council, Dogmatic Constitution on the Church Lumen Gentium, 52-69.
[215] John Paul II, Encyclical Letter Redemptoris Mater (25 March 1987), 6: AAS 79 (1987), 366-367.
[216] Cf. Propositio 58.
[217] John Paul II, Encyclical Letter Redemptoris Mater (25 March 1987), 17: AAS 79 (1987), 381.
(Lm. Inhaxioâ Hoà Thoâng chuyeån dòch Vieät ngöõ)