Truøng tu
Vöông cung thaùnh ñöôøng Giaùng Sinh
ôû Bethlehem
Truøng tu Vöông cung thaùnh ñöôøng Giaùng Sinh ôû Bethlehem.
Bethlehem (CNS 11-12-2013; Vat. 23-12-2013) - Vöông cung thaùnh ñöôøng Giaùng Sinh ôû Bethlehem ñang ñöôïc tu boå maùi vaø caùc cöûa kính maøu.
Naêm nay (2013), khi ñeán thaùnh ñöôøng naøy, tín höõu haønh höông vaø du khaùch seõ thaáy nhaø thôø naøy coù gì khaùc laï: vôùi nhöõng daøn raùo ñöôïc boá trí ñeå tu boå laïi maùi vaø caùc cöûa kính maàu. Ñaây laø coâng trình tu boå ñaàu tieân töø 200 naêm nay ñöôïc thöïc hieän cho nhaø thôø quan troïng naøy, ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng vaán ñeà caáp thieát nhaát vaø ñaõ ñöôïc khôûi söï töø thaùng 9 naêm 2013. Vöông cung thaùnh ñöôøng Giaùng Sinh ñaõ coù töø 1,700 naêm nay, ñöôïc xaây taïi chính nôi Chuùa Gieâsu sinh ra. Moãi naêm coù tôùi 2 trieäu röôõi tín höõu haønh höông ñeán kính vieáng thaùnh ñöôøng naøy.
Ngaøy 29 thaùng 6 naêm 2012, Ñeàn thôø Chuùa Giaùng sinh ñaõ ñöôïc toå chöùc Unesco cuûa Lieân Hieäp Quoác ghi vaøo danh saùch gia saûn cuûa theá giôùi. Quyeát ñònh cuûa Unesco bò Israel phaûn ñoái. Ñaây laø ñeàn ñaøi ñaàu tieân ôû laõnh thoå cuûa Palestine ñöôïc coi laø gia saûn cuûa theá giôùi, vaø trong tö caùch naøy, Ñeàn thôø Giaùng Sinh coù theå ñöôïc höôûng taøi trôï quoác teá. Cuøng vôùi Vöông cung thaùnh ñöôøng Ñöùc Meï truyeàn tin ôû Nazareth vaø Ñeàn thôø Moä Thaùnh ôû Jerusalem, Ñeàn thôø Giaùng Sinh laø moät trong nhöõng ñoái töôïng chính vaø khoâng theå thieáu ñöôïc trong caùc cuoäc haønh höông taïi Thaùnh Ñòa.
Tröôùc ñoù, vaøo naêm 2008, moät toå chöùc teân laø "World Monuments Fund" (Quyõ caùc ñeàn ñaøi theá giôùi), chuyeân baûo toàn caùc di tích lòch söû, ñaõ ghi thaùnh ñöôøng Chuùa Giaùng Sinh vaøo danh saùch 100 ñeàn ñaøi cuûa theá giôùi bò nguy cô hö hoûng, vaø moät toå hôïp caùc chuyeân gia ngöôøi YÙ ñaõ duyeät xeùt thaùnh ñöôøng ñeå thieát laäp danh saùch nhöõng söûa chöõa caáp thieát nhaát.
OÂng Ziad al-Bandak Said, Coá vaán cuûa toång thoáng Palestine Mahmoud Abbas, veà Kitoâ giaùo vuï, cho bieát "chính quyeàn ñòa phöông taøi trôï phaàn lôùn coâng vieäc tu boå, vôùi 1 trieäu myõ kim, trong khi 800 ngaøn myõ kim khaùc ñeán töø caùc tö nhaân. 3 trieäu myõ kim khaùc ñeán töø caùc nöôùc AÂu chaâu nhö Phaùp, Vatican, Hungari, Nga vaø Hy Laïp. Hieäp ñònh veà vieäc tu boå ñaõ ñöôïc kyù keát giöõa ñaïi dieän cuûa 3 Giaùo Hoäi Kitoâ coi soùc thaùnh ñöôøng. Ñaïi dieän cho Coâng Giaùo laø Cha Pierbattista Pizzaballa, Beà treân doøng Phanxicoâ taïi Thaùnh Ñòa. Hieän dieän trong buoåi kyù keát cuõng coù thuû töôùng Rami Hamdallah cuûa Palestine, Ñöùc TGM Giuseppe Lazzarotto, Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Jerusalem, vaø Ñöùc Cha William Shomali, GM Phuï taù cuûa Ñöùc Thöôïng Phuï Fouad Twal, cuøng moät soá quan chöùc ñaïo ñôøi khaùc.
Ngoaøi nhöõng khoù khaên trong vieäc baûo trì thaùnh ñöôøng naøy, vieäc tu boå coøn phaûi ñeå yù ñeán nhöõng quan heä teá nhò giöõa 3 heä phaùi Kitoâ coù nôi thôø phöôïng rieâng trong nhaø thôø, ñoù laø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo la tinh, Giaùo Hoäi Chính Thoáng Hy laïp, vaø Giaùo Hoäi Armeùni Toâng truyeàn. 3 Giaùo Hoäi quaûn lyù thaùnh ñöôøng Giaùng Sinh theo moät qui luaät coù töø theá kyû 19 quen goïi laø "Status Quo" veà vieäc sôû höõu vaø söû duïng thaùnh ñöôøng.
Giai ñoaïn thöù nhaát trong coâng trình tu boå keùo daøi 1 naêm vaø ñöôïc uûy thaùc cho coâng ty cuûa gia toäc Piacenti ôû thaønh phoá Prato, trung Italia, chuyeân tu boå caùc di tích ñeàn ñaøi lòch söû. Tröôùc tieân, haõng naøy söûa chöõa haøng traêm xaø goã cuûa maùi nhaø thôø, töøng xaø moät. OÂng Giammarco Piacenti ñöông kim chuû tòch coâng ty naøy cho bieát: "Maùi Ñeàn thôø Giaùng Sinh ñaõ ñöôïc caùc thôï moäc ngöôøi Venezia, thuoäc mieàn ñoâng baéc Italia, tu boå toát ñeïp hoài naêm 1478, töùc laø caùch ñaây ñaõ 535 naêm. Döï aùn tu boå cuûa chuùng toâi tìm caùch duy trì ñaïi ña soá nhöõng phaàn nguyeân thuûy, bao nhieâu coù theå, vaø chuùng toâi chæ thay theá nhöõng xaø khoâng coøn söû duïng ñöôïc nöõa".
Ngoaøi maùi vaø caùc cöûa soå cuûa Thaùnh Ñöôøng, trong töông lai caùc phaàn khaùc cuõng caàn ñöôïc söûa chöõa nhö maët tieàn nhaø thôø, queùt voâi ôû beân trong nhaø thôø, tu boå caùc tranh khaûm treân töôøng, sôn söûa vaø tu boå caùc coâng trình khaùc baèng goã. Neáu coù ñuû taøi chaùnh thì chöông trình truøng tu seõ keát thuùc trong 5 naêm. Tuy nhieân, cuõng caàn nhaán maïnh raèng vieäc tu boå hieän nay khoâng bao goàm caùc nôi ñöôïc caùc tín höõu haønh höông chieáu coá nhieàu nhaát, ñoù laø Hang ñaù Giaùng Sinh, theo töông truyeàn chính taïi nôi ñoù, Chuùa Gieâsu ñaõ sinh ra.
Giaùm ñoác coâng trình tu boå taïi choã laø OÂng Marcello Piacenti, 53 tuoåi. Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho haõng tin Coâng Giaùo Hoa Kyø truyeàn ñi ngaøy 11 thaùng 12 naêm 2013, oâng noùi: "Giuùp söûa laïi maùi Nhaø Thôø Giaùng Sinh gioáng nhö chaïm ñeán phaàn khôûi ñaàu cuûa lòch söû Kitoâ giaùo. Toâi khoâng phaûi laø moät ngöôøi suøng ñaïo, nhöng thi haønh coâng vieäc tu boå taïi thaùnh ñöôøng naøy laøm cho toâi raát caûm ñoäng. Toâi ñaõ töøng truøng tu nhieàu nhaø thôø coå kính treân theá giôùi, nhöng khi toâi ñeán ñaây, toâi bieát mình ñang ñi tôùi trung taâm cuûa moïi söï".
OÂng Marcello Piacenti cho bieát tröôùc khi baét ñaàu coâng trình naøy ñaõ traûi qua 5 naêm keá hoaïch hoùa vaø nghieân cöùu.
Coøn kyõ sö Imand Nasser, ñaïi dieän kyõ thuaät thuoäc UÛy ban quoác gia Palestine ñaëc traùch truøng tu Nhaø Thôø Giaùng sinh, cho bieát vieäc tu boå maùi nhaø thôø baèng chì vaø caùc xaø baèng goã cuõng nhö 38 cöûa soå maàu cuûa thaùnh ñöôøng naøy laø giai ñoaïn ñaàu cuûa moät coâng trình to lôùn. Caùch ñaây 2 naêm, phí toån öôùc löôïng laø 15 trieäu myõ kim, khoâng keå nhöõng phí toån ñieàu haønh vieäc xaây caát. Vieäc tu boå ñöôïc thöïc hieän qua nhieàu giai ñoaïn, khi kieám ñöôïc tieàn. Öu tieân daønh cho vieäc söûa maùi. Giai ñoaïn ñaàu tieân naøy coøn thieáu 2 trieäu 700 ngaøn myõ kim.
Tuy caùc vò höõu traùch veà coâng trình tu boå traùnh gaây phieàn toaùi cho caùc du khaùch, caùc tín höõu haønh höông vaø chính nhaø thôø, nhöng nhöõng ai vieáng thaêm thaùnh ñöôøng Chuùa Giaùng Sinh vaøo dòp naøy vaãn thaáy caùc daøn raùo baèng kim loaïi trong vaø ngoaøi nhaø thôø, vaø caùc goã boïc quanh caùc coät baèng caåm thaïch ôû beân trong thaùnh ñöôøng.
Coâng ty Piacenti ñaõ chôû caùc daøn raùo baèng kim loaïi töø Italia ñeán ñaây cho coâng vieäc söûa chöõa. Laøm vieäc trong giai ñoaïn naøy coù 10 ngöôøi YÙ vaø 5 coâng nhaân ngöôøi Palestine. Trong thôøi gian qua, caùc coâng nhaân ñaõ thaùo gôõ caùc khung goã cuûa caùc cöûa soå kính maøu coù töø 50 naêm nay. Moät soá khung ñaõ coù nhöõng loã ñaïn baén vaøo ñaây trong thôøi kyø caùch maïng Intifada khi caùc chieán binh Palestine chaïy vaøo nhaø thôø vaø bò caùc binh só Israel bao vaây. Caùc khung cöûa soå naøy seõ ñöôïc thay theá baèng goã traéc baù, vaø nhöõng kieáng ñaëc bieät chaën caùc tia töû ngoaïi seõ ñöôïc duøng cho caùc cöûa soå naøy ñeå baûo veä caùc böùc bích hoïa vaø tranh khaûm beân trong thaùnh ñöôøng.
OÂng Piacenti cho bieát caùc cöûa soå hieän nay cuûa Ñeàn thôø Giaùng Sinh ñöôïc laøm baèng maùy vaø khoâng phaûi baèng vaät lieäu toát. Moät soá goã ñaõ bò muïc. Sau khi thôï söûa chöõa caùc xaø baèng goã coù töø theá kyû 15, moät maùi môùi baèng chì seõ thay theá maùi chì hieän thôøi vì nhieàu choã ñaõ bò hö haïi, khieán cho nöôùc möa ñoå xuoáng, laøm hö haïi caùc xaø goã, cuõng nhö taïo neân nhöõng vuõng nöôùc ôû neàn nhaø thôø, ñe doïa neàn coå kính cuûa thaùnh ñöôøng.
Moät trong nhöõng ñieàu quan troïng maø caùc thôï chuyeân moân phaûi ñeå yù laø laøm sao baûo veä 5 tranh khaûm coù töø thôøi ñaïo binh thaùnh giaù ôû treân töôøng gaàn maùi nhaø thôø, che caùc böùc tranh naøy baèng loaïi vaûi boâng ñaëc bieät ñeå traùnh caùc maûnh cuûa böùc tranh naøy khoûi bò rôi hoaëc bò hö haïi vì coâng vieäc söûa chöõa caùc xaø nhaø vaø maùi. Tuy caùc thôï cuõng seõ söûa chöõa phaàn naøo caùc mieáng nhoû cuûa caùc tranh khaûm naøy, nhöng vieäc tu boå toaøn boä caùc böùc tranh seõ ñöôïc thöïc hieän trong caùc giai ñoaïn sau naøy.
Trong cuoäc phoûng vaán, OÂng Piacenti cho bieát tröôùc khi ñeán ñaây, oâng ñaõ ñöôïc baùo tröôùc veà quan heä caêng thaúng giöõa caùc ñan só ngöôøi Armeùni, Chính Thoáng Hy Laïp vaø Phanxicoâ taïi thaùnh ñöôøng naøy veà vaán ñeà chuû quyeàn ñeàn thôø, tuy nhieân, oâng ngaïc nhieân veà nhöõng quan heä thaân tình maø oâng chöùng kieán giöõa caùc ñan só thuoäc caùc heä phaùi Kitoâ vôùi nhau. OÂng noùi: "Ñoái vôùi toâi, khoâng coù vaán ñeà gì vôùi caùc ñan só, hoï raát hieáu kyø veà coâng vieäc chuùng toâi ñang laøm vaø hoï xin toâi giaûi thích. Hoï raát haøi loøng veà coâng vieäc".
Haàu heát coâng vieäc tu boå ñöôïc thöïc hieän vaøo ban chieàu vaø ban ñeâm, ñeå traùnh laøm xaùo troän nhòp sinh hoaït cuûa thaùnh ñöôøng, vaø caùc coâng nhaân cuõng ñöôïc bieát theâm veà cuoäc soáng ban ñeâm ôû thaùnh ñöôøng. Chaúng haïn "Caùc ñan só Chính Thoâng ñeán thaép ñeøn cho thaùnh leã, caùc tu só Phanxicoâ tu taäp ñeå chuaån bò daàu thaùnh. Ít coù ngöôøi coù theå chöùng kieán nhöõng hoaït ñoäng ñoù, vì cuoäc soáng ban ñeâm cuûa thaùnh ñöôøng vaãn tieáp tuïc, duø laø 3, 4, hay 5 giôø saùng". (CNS 11-12-2013)
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)