Toaøn vaên Söù ñieäp hoøa bình naêm 2014
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Toaøn vaên Söù ñieäp hoøa bình naêm 2014 cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Vatican (Vat. 14-12-2013) - Saùng ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2013, Söù ñieäp ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân ngaøy hoøa bình theá giôùi laàn thöù 47 ñaõ ñöôïc coâng boá veà ñeà taøi: "Tình huynh ñeä, neàn taûng vaø laø con ñöôøng tieán tôùi hoøa bình". Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson, Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh Coâng lyù vaø Hoøa bình, ñaõ cuøng vôùi Ñöùc Cha Toång thö kyù Mario Toso SDB, giôùi thieäu Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong cuoäc hoïp baùo taïi Phoøng Baùo Chí Toøa Thaùnh.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên Söù ñieäp hoøa bình naêm 2014 cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Tình Huynh Ñeä, Neàn Taûng Vaø Laø Con Ñöôøng Tieán Tôùi Hoøa Bình
Trong söù ñieäp Ngaøy Theá Giôùi Hoøa Bình ñaàu tieân cuûa mình, toâi öôùc ao göûi ñeán moïi ngöôøi, caù nhaân cuõng nhö caùc daân toäc, öôùc mong veà moät ñôøi soáng ñöôïc ñoå ñaày vôùi nieàm vui vaø hy voïng. Trong traùi tim cuûa moãi ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ luoân thöôøng tröïc moät noãi khao khaùt veà moät ñôøi soáng sung maõn, bao goàm khao khaùt khoâng theå kìm neùn ñöôïc veà tình huynh ñeä voán laø ñieàu loâi keùo chuùng ta ñeán vôùi ngöôøi khaùc vaø giuùp chuùng ta ñoái xöû vôùi hoï khoâng nhö laø keû thuø hay ngöôøi ñoái ñòch, nhöng nhö laø anh chò em ñöôïc ñoùn nhaän vaø oâm aáp.
Vì chuùng ta laø moät höõu theå töông quan, tình huynh ñeä laø moät phaåm chaát thieát yeáu cuûa con ngöôøi. Moät yù thöùc soáng ñoäng veà moái töông quan naøy giuùp chuùng ta nhìn vaø ñoái xöû vôùi nhau nhö laø anh chò em ñích thöïc. Khoâng coù tình huynh ñeä thì khoâng theå xaây döïng moät xaõ hoäi coâng bình vaø moät neàn hoøa bình beàn vöõng vaø vieân maõn. Chuùng ta neân nhôù raèng tình huynh ñeä caùch chung ñöôïc hoïc bieát taïi gia ñình, treân heát laø nhôø vaøo vai troø traùch nhieäm vaø söï giuùp ñôõ laãn nhau giöõa caùc thaønh vieân, ñaëc bieät laø ngöôøi cha vaø ngöôøi meï. Gia ñình laø nguoàn maïch cuûa tình huynh ñeä, vaø nhö theá gia ñình chính laø neàn taûng vaø laø con ñöôøng ñaàu tieân daãn ñeán hoøa bình, vì ôn goïi cuûa gia ñình chính laø thoâng truyeàn tình yeâu cho theá giôùi xung quanh.
Vieäc gia taêng veà caùc moái lieân heä noái keát vôùi nhau vaø truyeàn thoâng trong theá giôùi hoâm nay khieán chuùng ta yù thöùc nhieàu hôn veà söï hieäp nhaát vaø soá phaän chung cuûa caùc quoác gia. Trong söï naêng ñoäng cuûa lòch söû, trong söï ña daïng cuûa caùc nhoùm chuûng toäc, xaõ hoäi vaø vaên hoùa, chuùng ta nhìn thaáy nhöõng haït gioáng, laø ôn goïi hình thaønh moät coäng ñoaøn goàm nhöõng anh chò em bieát ñoùn nhaän vaø chaêm soùc laãn nhau. Nhöng ôn goïi naøy vaãn thöôøng xuyeân bò khöôùc töø vaø lôø ñi trong moät theá giôùi bò ghi daáu bôûi "söï toaøn caàu hoùa döûng döng", ñieàu laøm cho chuùng ta daàn quen vôùi söï ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc vaø kheùp mình laïi.
Taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, nhöõng toäi aùc choáng laïi nhöõng quyeàn neàn taûng cuûa con ngöôøi döôøng nhö khoâng keát thuùc, ñaëc bieät laø quyeàn soáng vaø quyeàn töï do toân giaùo. Nhöõng thaûm caûnh veà teä naïn buoân baùn ngöôøi, maø trong ñoù ñôøi soáng vaø noãi tuyeät voïng cuûa ngöôøi khaùc laø mieáng moài ngon cuûa nhöõng keû voâ ñaïo ñöùc, laø moät ví duï ñieån hình cho vaán ñeà naøy. Cuøng vôùi caùc cuoäc xung ñoät vuõ trang coâng khai laø caùc cuoäc chieán tranh ít nhìn thaáy hôn, nhöng khoâng keùm phaàn ñoäc aùc, ñoù laø caùc cuoäc chieán trong caùc lónh vöïc kinh teá vaø taøi chính, chuùng phaù huûy cuoäc soáng, phaù huûy gia ñình cuõng nhö doanh nghieäp.
Toaøn caàu hoùa, nhö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16 chæ ra, laøm cho chuùng ta trôû thaønh "haøng xoùm" nhöng khoâng giuùp chuùng ta trôû thaønh anh chò em cuûa nhau.[1] Nhieàu tình huoáng baát bình ñaúng, ngheøo ñoùi vaø baát coâng khoâng chæ laø daáu chæ cuûa vieäc thieáu tình huynh ñeä saâu saéc maø coøn laø daáu chæ cuûa söï vaéng maët moät neàn vaên hoùa lieân ñôùi. Nhöõng yù thöùc heä môùi, ñöôïc ñaëc tröng bôûi söï lan traøn cuûa chuû nghóa caù nhaân, vieäc töï coi mình laø trung taâm vaø chuû nghóa tieâu thuï vaät chaát, laøm suy yeáu ñi caùc moái töông quan xaõ hoäi vaø laøm naûy sinh naõo traïng "thaûi boû" daãn ñeán thaùi ñoä xem thöôøng vaø loaïi boû nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát vaø nhöõng ngöôøi bò xem laø "voâ duïng". Trong caùch naøy, söï ñoàng toàn taïi cuûa con ngöôøi ngaøy caøng coù xu höôùng trôû thaønh moät haønh vi "coù qua coù laïi" (do ut des) ñaày thöïc duïng vaø ích kyû.
Ñoàng thôøi, roõ raøng laø heä thoáng ñaïo ñöùc ñöông ñaïi khoâng coù khaû naêng taïo ra nhöõng moái töông quan huynh ñeä ñích thöïc, vì tình huynh ñeä naøy khoâng muoán tham chieáu ñeán moät vò Cha chung laø neàn taûng toäi haäu giuùp noù toàn taïi.[2] Tình huynh ñeä ñích thöïc giöõa con ngöôøi giaû thieát vaø ñoøi hoûi moät Tình Phuï töû sieâu vöôït. Neáu ñaët neàn taûng treân vieäc thöøa nhaän tình phuï töû naøy, tình huynh ñeä nhaân loaïi seõ ñöôïc cuûng coá: Moãi ngöôøi trôû thaønh moät "baïn höõu" ñeå chaêm lo cho ngöôøi khaùc.
"Em ngöôi ñaâu?" (St 4,9)
2. Ñeå hieåu ñaày ñuû hôn veà ôn goïi cuûa con ngöôøi ñoái vôùi tình huynh ñeä, ñeå nhaän ra moät caùch roõ raøng hôn nhöõng caûn trôû treân böôùc ñöôøng hieän thöïc hoùa ôn goïi naøy vaø ñeå nhaän ra nhöõng con ñöôøng nhaèm vöôït qua nhöõng caûn trôû aáy, ñieàu quan troïng nhaát laø chuùng ta haõy ñeå cho mình hieåu bieát keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa, moät keá hoaïch ñöôïc trình baøy trong moät caùch thöùc troåi vöôït trong Kinh Thaùnh.
Theo töôøng thuaät Thaùnh Kinh veà saùng taïo, taát caû con ngöôøi coù nguoàn goác töø moät cha meï, Adam vaø Eve, ñoâi baïn ñöôïc Thieân Chuùa saùng taïo theo hình aûnh Ngaøi vaø gioáng nhö Ngaøi (xem St 1,26), töø hoï, Cain vaø A-ben ñöôïc sinh ra. Trong lòch söû cuûa gia ñình ñaàu tieân naøy, chuùng ta nhìn thaáy nguoàn goác cuûa xaõ hoäi vaø söï tieán trieån cuûa caùc moái töông quan giöõa caùc caù nhaân vaø daân toäc.
A-ben laø moät ngöôøi chaên cöøu, Cain laø moät ngöôøi troàng troït. Caên tính saâu saéc cuûa hoï vaø ôn goïi cuûa hoï chính laø anh em baát chaáp söï ña daïng trong hoaït ñoäng vaø vaên hoùa, trong caùch thöùc hoï töông quan vôùi Thieân Chuùa vaø taïo vaät. Vieäc Cain ñaõ gieát em mình laø A-ben cho thaáy moät thaûm kòch cuûa söï khöôùc töø trieät ñeå ôn goïi laøm anh em cuûa Cain. Caâu chuyeän cuûa hoï (xem. St 4,1-16) chæ ra nhieäm vuï khoù khaên maø moïi ngöôøi nam vaø nöõ ñöôïc môøi goïi, ñeå soáng nhö moät, moãi ngöôøi phaûi quan taâm ñeán ngöôøi khaùc. Cain vì khoâng theå chaáp nhaän vieäc Thieân Chuùa yeâu meán A-ben hôn, vì A-ben ñaõ daâng cho Ngaøi leã vaät toát nhaát, - "Ñöùc Chuùa ñoaùi nhìn ñeán A-ben vaø leã vaät cuûa oâng, nhöng Ca-in vaø leã vaät cuûa oâng thì Ngöôøi khoâng ñoaùi nhìn. Ca-in giaän laém, sa saàm neùt maët (St 4,4-5) - neân ñaõ gieát A-ben vì ghen tò. Theo caùch naøy, oâng töø choái xem A-ben laø anh em, coù moái lieân heä ñuùng ñaén vôùi A-ben vaø soáng trong söï hieän dieän cuûa Thieân Chaùu baèng caùch ñoùn nhaän traùch nhieäm chaêm soùc vaø baûo veä ngöôøi khaùc. Khi Thieân Chuùa hoûi Cain "Em ngöôi ñaâu?" (St 4,9), Thieân Chuùa muoán Cain giaûi thích ñieàu oâng ñaõ laøm. OÂng traû lôøi: "Con khoâng bieát. Con laø ngöôøi giöõ em con hay sao?". Sau ñoù, saùch Saùng Theá noùi cho chuùng ta bieát, "OÂng Cain ñi xa khuaát maët Ñöùc Chuùa" (4:16).
Chuùng ta töï hoûi ñaâu laø lyù do ñích thöïc khieán Cain xem thöôøng moái töông quan huynh ñeä vaø, ñoàng thôøi, moái töông quan hoã töông vaø huynh ñeä noái keát oâng vôùi em mình laø A-ben. Chính Thieân Chuùa ñaõ keát aùn vaø quôû traùch Cain vì oâng ñaõ thoâng ñoàng vôùi söï döõ: "toäi loãi ñang naèm phuïc ôû cöûa" (St 4,7). Nhöng Cain ñaõ khöôùc töø, oâng ñoàng loõa vôùi söï döõ vaø quyeát ñònh "xoâng ñeán gieát A-ben, em mình." (St 4,8), nhö theá laø oâng xem thöôøng keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa. Vaø nhö theá, oâng ñaõ phaù vôõ lôøi môøi goïi ban sô cuûa mình ñeå trôû neân con caùi Thieân Chuùa vaø soáng trong tình huynh ñeä.
Caâu chuyeän cuûa Cain vaø A-ben daïy cho chuùng ta bieát raèng chuùng ta coù moät lôøi môøi goïi huynh ñeä, nhöng noù cuõng coù theå trôû thaønh thaûm kòch khi phaûn boäi laïi lôøi môøi goïi naøy. Ñieàu naøy ñöôïc chöùng thöïc bôûi nhöõng haønh ñoäng ích kyû haøng ngaøy cuûa chuùng ta, chuùng laø nguoàn goác cuûa quaù nhieàu chieán tranh vaø baát coâng: nhieàu ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñaõ cheát döôùi baøn tay cuûa anh chò em mình, nhöõng ngöôøi khoâng coù khaû naêng ñeå nhaän ra nôi ngöôøi khaùc nhö chính hoï laø, nghóa laø nhö laø nhöõng höõu theå ñöôïc döïng neân trong moái töông quan vôùi ngöôøi khaùc, trong söï hieäp thoâng vaø trao ban.
"Taát caû anh em ñeàu laø anh em vôùi nhau" (Mt 23:8)
3. Moät caâu hoûi töï nhieân naûy sinh laø: Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ treân theá giôùi naøy coù khaû naêng ñeå ñaùp traû moät caùch troïn veïn khao khaùt tình huynh ñeä maø Thieân Chuùa laø Cha ñaõ ñaët ñeå trong hoï khoâng? Hoï seõ töï mình noã löïc bôûi chính khaû naêng cuûa hoï ñeå vöôït qua söï khaùc bieät, ích kyû vaø ghen gheùt vaø ñoùn nhaän nhöõng khaùc bieät chính ñaùng nôi anh chò em mình khoâng?
Nhôø vaøo vieäc dieãn giaûi lôøi cuûa Ñöùc Gieâ-su, chuùng ta coù theå toùm taét caâu traû lôøi maø Ngaøi ñaõ ñöa ra: "Phaàn anh em, thì ñöøng ñeå ai goïi mình laø "raùpbi", vì anh em chæ coù moät Thaày; coøn taát caû anh em ñeàu laø anh em vôùi nhau" (xem Mt 23,8-9). Neàn taûng cuûa tình huynh ñeä ñöôïc döïa treân tình phuï töû cuûa Thieân Chuùa. Chuùng ta khoâng noùi veà tình phuï töû gioáng loaøi, ñaày mô hoà vaø baát toaøn trong lòch söû, nhöng ñuùng hôn laø moät tình yeâu cuï theå ñaày troåi vöôït vaø ñaëc bieät cuûa Thieân Chuùa daønh cho moãi ngöôøi nam vaø nöõ (xem Mt 6,25-30). Vì theá, chính tình phuï töû aáy laøm naûy sinh moät caùch hieäu quaû tình huynh ñeä, bôûi vì tình yeâu Thieân Chuùa, moät khi ñöôïc ñoùn nhaän, trôû thaønh moät phöông tieän lôùn lao bieán ñoåi ñôøi soáng chuùng ta vaø caùc moái töông quan cuûa chuùng ta vôùi ngöôøi khaùc, giuùp chuùng ta môû mình ra vôùi tình lieân ñôùi vaø söï chia seû ñích thöïc.
Trong moät caùch cuï theå, tình huynh ñeä nhaân loaïi ñöôïc taùi taïo trong vaø qua Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, qua caùi cheát vaø phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Thaùnh giaù chính laø ñieåm neàn taûng cuoái cuøng maø con ngöôøi khoâng theå töï mình taùi taïo neân. Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, Ñaáng ñaõ maëc laáy baûn chaát con ngöôøi ñeå cöùu ñoä noù, yeâu meán Chuùa Cha cho ñeán cheát treân Thaäp Giaù (xem Pl 2,8), qua söï phuïc sinh cuûa mình ñaõ bieán chuùng ta thaønh moät nhaân loaïi môùi, trong söï hieäp thoâng troïn veïn vôùi yù muoán cuûa Thieân Chuùa, vôùi keá hoaïch cuûa Ngöôøi, bao goàm moät söï hieän thöïc hoùa troïn veïn ôn goïi laøm huynh ñeä.
Töø khôûi ñaàu, Ñöùc Gieâ-su ñaõ ñoùn nhaän keá hoaïch cuûa Cha, thöøa nhaän tính öu vieät cuûa noù treân moïi söï. Nhöng Ñöùc Ki-toâ, khi töø boû chính mình cho ñeán cheát vì tình yeâu daønh cho Cha, Ngaøi ñaõ trôû thaønh nguyeân lyù chung keát vaø môùi meû daønh cho taát caû chuùng ta; trong Ngaøi, chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå ñoái xöû vôùi nhau nhö anh chò em, bôûi vì chuùng ta laø con caùi cuûa cuøng moät Cha. Chính Ngaøi laø Giao öôùc; nôi Ngaøi, chuùng ta ñöôïc hoøa giaûi vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi nhau nhö anh chò em. Caùi cheát cuûa Ñöùc Gieâ-su treân Thaäp giaù cuõng chaám döùt söï chia caùch giöõa moïi ngöôøi, giöõa daân cuûa Giao öôùc vaø Daân Ngoaïi, nhöõng ngöôøi cho ñeán giaây phuùt ñoù khoâng coøn hy voïng, vì hoï khoâng phaûi laø moät phaàn cuûa Lôøi höùa. Nhö chuùng ta ñoïc thaáy trong thö göûi Tín höõu EÂ-pheâ-soâ, Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ laø Ñaáng hoøa giaûi moïi ngöôøi nôi chính Ngaøi. Ngaøi chính laø söï bình an, vì Ngaøi laøm hai ngöôøi trôû neân moät, phaù vôõ böùc töôøng phaân caùch chia reõ hoï, laø söï thuø nghòch giöõa hoï. Ngaøi ñaõ taïo neân nôi chính mình moät daân, moät con ngöôøi môùi, moät nhaân loaïi môùi (xem 2,14-16).
Taát caû nhöõng ai ñoùn nhaän ñôøi soáng cuûa Ñöùc Ki-toâ vaø soáng nôi Ngaøi bieát raèng Thieân Chuùa laø Cha vaø hoï seõ trao ban troïn veïn thaân mình cho Ngaøi, baèng caùch yeâu meán Ngaøi treân heát moïi söï. Moät ngöôøi ñaõ ñöôïc hoøa giaûi seõ nhaän ra Thieân Chuùa laø Cha cuûa moïi ngöôøi, vaø keát quaû laø, hoï ñöôïc môøi goïi ñeå soáng ñôøi soáng ñeä huynh daønh cho heát moïi ngöôøi. Nôi Ñöùc Ki-toâ, ngöôøi khaùc ñöôïc chaøo ñoùn vaø ñöôïc yeâu thöông nhö ngöôøi con trai hay con gaùi cuûa Thieân Chuùa, nhö moät ngöôøi chò, moät ngöôøi anh, chöù khoâng phaûi nhö ngöôøi xa laï, hay teä hôn laø nhö moät keû ñoái ñòch vaø thaäm chí laø keû thuø. Trong gia ñình cuûa Thieân Chuùa, nôi moïi ngöôøi con trai vaø con gaùi coù cuøng moät Cha, vaø vì hoï ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Chuùa Ki-toâ, nhöõng ngöôøi con trai vaø con gaùi naøy seõ ôû trong Ngöôøi Con, khoâng phaûi laø "ñôøi soáng ñaùng vöùt ñi". Taát caû ngöôøi nam vaø nöõ chung höôûng moät phaåm giaù nhö nhau vaø khoâng ai coù theå xaâm phaïm ñöôïc. Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc Thieân Chuùa yeâu meán. Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc cöùu chuoäc bôûi maùu cuûa Ñöùc Ki-toâ, Ñaáng ñaõ cheát treân Thaäp giaù vaø ñaõ soáng laïi vì heát thaûy chuùng ta. Ñaây chính laø lyù do taïi sao khoâng ai coù theå tieáp tuïc döûng döng tröôùc soá phaän cuûa anh chò em mình.
Tình huynh ñeä, neàn taûng vaø laø con ñöôøng daãn ñeán hoøa bình
4. Ñieàu naøy muoán noùi raèng, thaät deã ñeå nhaän ra raèng tình huynh ñeä chính laø neàn taûng vaø con ñöôøng daãn ñeán hoøa bình. Lieân quan ñeán vaán ñeà naøy, caùc thoâng ñieäp xaõ hoäi maø caùc vò tieàn nhieäm cuûa toâi ñaõ vieát trôû neân höõu ích. Coù leõ chæ caàn trích daãn laïi nhöõng ñònh nghóa veà hoøa bình trong caùc Thoâng ñieäp Populorum Progressio cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI vaø Sollicitudo Rei Socialis cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II thì ñaõ khaù ñaày ñuû. Qua thoâng ñieäp thöù nhaát, chuùng ta bieát raèng söï phaùt trieån hoäi nhaát cuûa caùc daân toäc laø moät danh xöng môùi cuûa neàn hoøa bình.[3] Töø thoâng ñieäp thöù hai, chuùng ta keát luaän raèng hoøa bình laø thaønh quaû cuûa söï lieân ñôùi (Opus solidaritatis pax).[4]
Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ trình baøy raèng, khoâng chæ caù nhaân maø caùc quoác gia cuõng phaûi gaëp gôõ nhau trong tình huynh ñeä. Ngaøi noùi: "Trong tình baïn vaø trong söï hieåu bieát laãn nhau, trong söï hieäp thoâng thaùnh naøy, chuùng ta cuõng phaûi... cuøng nhau lao taùc ñeå xaây döïng töông lai chung cho nhaân loaïi".[5] Tröôùc heát, nhieäm vuï naøy daønh cho nhöõng ngöôøi ñöôïc öu tuyeån. Traùch nhieäm cuûa hoï ñöôïc caém reã saâu trong tình huynh ñeä nhaân loaïi vaø mang tính sieâu vöôït, vaø ñöôïc bieåu loä trong ba caùch: boån phaän lieân ñôùi, voán ñoøi hoûi caùc nöôùc giaøu hôn trôï giuùp caùc nöôùc keùm phaùt trieån hôn; boån phaän coâng bình xaõ hoäi, caàn toå chöùc laïi caùc moái töông quan giöõa keû maïnh hôn vaø ngöôøi yeáu theá hôn ñeå coù söï coâng baèng hôn; vaø boån phaän ñöùc aùi chung, bao goàm söï thaêng tieán moät theá giôùi nhaân baûn hôn daønh cho moïi ngöôøi, moät theá giôùi maø nôi aáy moãi ngöôøi coù moät ñieàu gì ñoù ñeå trao vaø nhaän, maø khoâng xem söï thaêng tieán cuûa ngöôøi naøy laø söï caûn trôû cho söï phaùt trieån cuûa ngöôøi khaùc.[6]
Vaäy, neáu chuùng ta xem hoøa bình laø thaønh quaû cuûa söï lieân ñôùi, chuùng ta khoâng theå khoâng yù thöùc raèng tình huynh ñeä chính laø nguyeân lyù neàn taûng cuûa noù. Hoøa bình, nhö Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II khaúng ñònh, laø moät söï thieän khoâng theå phaân chia. Noù laø moät söï thieän daønh cho taát caû vaø noù cuõng laø moät söï thieän khoâng thuoäc veà ai. Hoøa bình chæ coù theå ñaït ñöôïc vaø ñöôïc höôûng duøng, nhö laø moät phaåm chaát cao nhaát cuûa ñôøi soáng vaø moät söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa nhaân loaïi, neáu taát caû moïi ngöôøi ñöôïc höôùng daãn bôûi tình lieân ñôùi nhö "laø moät quyeát taâm maïnh meõ vaø beàn bæ trong vieäc daán thaân cho lôïi ích chung".[7] Ñieàu naøy coù nghóa laø ñöøng ñeå mình ñöôïc höôùng daãn bôûi "ham hoá lôïi nhuaän" hay "khao khaùt quyeàn löïc". Ñieàu caàn thieát laø khao khaùt "töø boû chính mình" vì lôïi ích cuûa ngöôøi khaùc hôn laø khai thaùc hoï, vaø "phuïc vuï hoï" thay vì aùp böùc hoï vì lôïi ích cuûa baûn thaân mình. "Tha nhaân" - cho daãu laø moät ngöôøi hay moät quoác gia - khoâng ñöôïc xem nhö moät loaïi coâng cuï, vôùi khaû naêng laøm vieäc hay söùc maïnh theå lyù ñöôïc khai thaùc vôùi chi phí reû maït, vaø roài loaïi boû khi khoâng coøn höõu duïng, nhöng laø nhö "ñoàng loaïi cuûa chuùng ta", moät "trôï taù."[8]
Tình lieân ñôùi Kitoâ giaùo giaû thieát raèng tha nhaân caàn ñöôïc yeâu meán khoâng chæ "laø moät con ngöôøi vôùi nhöõng quyeàn lôïi vaø söï bình ñaúng caên baûn ñoái vôùi moïi ngöôøi, maø coøn trôû neân hình aûnh soáng ñoäng cuûa Thieân Chuùa Cha, ñöôïc maùu Ñöùc Kitoâ cöùu chuoäc vaø laø ñoái töôïng hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn",[9] nhö bieát bao nhieâu anh chò em khaùc. Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II löu yù: "Luùc ñoù yù thöùc veà tình phuï töû chung cuûa Thieân Chuùa, veà tình huynh ñeä cuûa moïi ngöôøi trong Ñöùc Kitoâ, 'nhöõng ngöôøi con trong Chuùa Con', veà söï hieän dieän vaø hoïat ñoäng ban söï soáng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñem laïi cho caùi nhìn cuûa chuùng ta veà theá giôùi moät tieâu chuaån môùi ñeå giaûi thích noù,"[10] ñeå thay ñoåi noù.
Tình huynh ñeä, moät ñoøi hoûi cho cuoäc chieán choáng ñoùi ngheøo
5. Trong Thoâng Ñieäp Baùc aùi trong Chaân Lyù, vò tieàn nhieäm cuûa toâi ñaõ nhaéc nhôû theá giôùi veà söï thieáu huït tình huynh ñeä giöõa caùc daân toäc vaø giöõa ngöôøi nam vaø nöõ laø moät nguyeân nhaân quan troïng cuûa ngheøo ñoùi.[11] Trong nhieàu xaõ hoäi, chuùng ta kinh nghieäm veà moät söï ngheøo naøn veà caùc moái töông quan laø keát quaû cuûa vieäc thieáu caùc moái töông quan vöõng chaéc trong gia ñình vaø xaõ hoäi. Chuùng ta baän taâm nhieàu ñeán caùc khoù khaên, bò gaït ra beân leà, coâ laäp vaø caùc chöùng phuï thuoäc beänh lyù ngaøy caøng gia taêng. Loaïi ngheøo khoù naøy chæ coù theå vöôït qua nhôø vaøo vieäc taùi khaùm phaù vaø toân troïng caùc moái töông quan huynh ñeä trong traùi tim cuûa caùc gia ñình vaø coäng ñoaøn, thoâng qua söï chia seû nieàm vui vaø noãi buoàn, nhöõng thaát baïi cuõng nhö thaønh coâng, voán laø moät phaàn cuûa ñôøi soáng con ngöôøi.
Hôn nöõa, neáu nhö moät maët chuùng ta ñang chöùng kieán moät söï giaûm suùt trong ngheøo khoù thuaàn tuùy, thì maëc khaùc, chuùng ta cuõng khoâng theå khoâng nhaän ra raèng coù moät söï gia taêng raát nghieâm troïng veà tình traïng ngheøo ñoùi töông ñoái, nghóa laø nhöõng baát coâng giöõa nhöõng ngöôøi vaø giöõa caùc nhoùm cuøng chung soáng trong moät vuøng cuï theå hay trong moät boái caûnh vaên hoùa lòch söû xaùc ñònh. Trong yù nghóa naøy, caùc chính saùch hieäu quaû caàn thaêng tieán nguyeân lyù huynh ñeä, nhaèm ñaûm baûo cho con ngöôøi - nhöõng ngöôøi bình ñaúng trong phaåm giaù vaø trong caùc quyeàn neàn taûng - coù theå tieáp caän ñeán caùc nguoàn voán, caùc dòch vuï, heä thoáng giaùo duïc, söùc khoûe vaø kyõ thuaät ñeå moãi ngöôøi coù cô hoäi dieãn taû vaø hieän thöïc hoùa döï aùn ñôøi soáng mình vaø coù theå phaùt trieån moät caùch troïn veïn nhö moät con ngöôøi.
Moät ngöôøi cuõng thaáy raát caàn coù nhöõng chính saùch nhaèm giaûm thieåu moät söï baát coâng quaù lôùn trong thu nhaäp. Chuùng ta ñöøng queân raèng Giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi veà ñieàu ñöôïc goïi laø kheá öôùc xaõ hoäi, maø cho raèng, nhö thaùnh Toâma Aquinoâ noùi, ñieàu hôïp luaät vaø thöïc söï caàn thieát laø "ngöôøi ta coù quyeàn sôû höõu",[12] trong nhöõng gì lieân quan ñeán vieäc söû duïng cuûa mình, "hoï sôû höõu chuùng khoâng gioáng nhö taøi saûn cuûa mình nhöng cuõng laø taøi saûn chung cho ngöôøi khaùc, nghóa laø chuùng coù theå mang laïi lôïi ích cho ngöôøi khaùc cuõng nhö chính baûn thaân hoï".[13]
Cuoái cuøng, coù moät caùch thöùc khaùc ñeå thaêng tieán tình huynh ñeä - vaø thöïc söï ñaùnh baïi söï ngheøo ñoùi - maø cuõng laø neàn taûng cuûa taát caû nhöõng ñieàu khaùc. Noù laø söï taùch mình ra cuûa nhöõng ngöôøi choïn moät lôøi soáng ñôn sô vaø ñích thöïc, cuûa nhöõng ngöôøi maø, baèng caùch chia seû taøi saûn cuûa mình, hoï thöïc söï ñang coá gaéng ñeå kinh nghieäm söï hieäp thoâng huynh ñeä vôùi ngöôøi khaùc. Ñaây chính laø neàn taûng cho vieäc theo Ñöùc Ki-toâ vaø trôû neân Ki-toâ höõu ñích thöïc. Ñaây khoâng chæ laø tröôøng hôïp cuûa nhöõng ngöôøi soáng ñôøi soáng thaùnh hieán, nhöõng ngöôøi tuyeân khaán lôøi khaán ngheøo khoù, nhöng laø cuûa bieát bao nhieâu gia ñình vaø ngöôøi daân ñaày traùch nhieäm, nhöõng ngöôøi xaùc tín raèng, chính moái töông quan huynh ñeä cuûa hoï vôùi tha nhaân môùi hình thaønh neân söï thieän quyù giaù nhaát.
Taùi khaùm phaù tình huynh ñeä trong neàn kinh teá
6. Caùc cuoäc khuûng hoaûng kinh teá vaø taøi chính nghieâm troïng trong thôøi gian gaàn ñaây - maø nhaän ra goác reã cuûa chuùng chính laø con ngöôøi daàn laïc xa Thieân Chuùa vaø tha nhaân, moät maët laø do vieäc theo ñuoåi nhöõng cuûa caûi vaät chaát, vaø maët khaùc laø do söï baàn cuøng hoùa caùc moái töông quan lieân vò vaø coäng ñoaøn - ñaõ thuùc ñaåy con ngöôøi tìm kieám söï thoûa maõn, haïnh phuùc vaø an toaøn trong vieäc tieâu thuï vaø lôïi loäc töø taát caû nhöõng gì lieân quan ñeán caùc nguyeân lyù cuûa moät neàn kinh teá vöõng maïnh. Vaøo naêm 1979, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II ñaõ môøi goïi moïi ngöôøi löu yù tôùi "moät loái nhaän thöùc thaät söï nguy haïi laø, trong khi söï thoáng trò cuûa con ngöôøi treân theá giôùi söï vaät ñang coù nhöõng böôùc tieán lôùn lao, thì trong söï thoáng trò cuûa mình, con ngöôøi ñang daàn ñaùnh maát nhöõng moái daây thieát yeáu vaø trong nhöõng caùch theá khaùc nhau, baûn tính nhaân loaïi ñang bò leä thuoäc vaøo theá giôùi vaø töï mình trôû neân moät ñieàu phuï thuoäc vaø bò söû duïng, vaø thaäm chí vieäc söû duïng naøy khoâng ñöôïc nhaän thöùc moät caùch ñuùng ñaén - thoâng qua toaøn theå toå chöùc ñôøi soáng coäng ñoaøn, qua heä thoáng saûn xuaát vaø aùp löïc töø caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi."[14]
Caùc cuoäc khuûng hoaûng kinh teá noái tieáp nhau noùi cho chuùng ta bieát chuùng ta caàn suy nghó laïi veà nhöõng khuoân maãu phaùt trieån kinh teá cuûa chuùng ta vaø tieán tôùi moät söï thay ñoåi trong caùch soáng. Caùc cuoäc khuûng hoaûng ngaøy nay, thaäm chí vôùi nhöõng haäu quaû nghieâm troïng cho ñôøi soáng con ngöôøi, cuõng cung caáp cho chuùng ta moät cô hoäi quyù giaù ñeå taùi khaùm phaù caùc nhaân ñöùc khoân ngoan, tieát ñoä, coâng bình vaø can ñaûm. Caùc nhaân ñöùc naøy coù theå giuùp chuùng ta vöôït qua nhöõng thôøi khaéc khoù khaên ñeå taùi khaùm phaù moái daây huynh ñeä noái keát chuùng ta vôùi ngöôøi khaùc, vôùi moät nieàm tin töôûng saâu saéc raèng con ngöôøi caàn vaø coù khaû naêng ñaït ñöôïc ñieàu gì lôùn hôn laø vieäc toái ña hoùa lôïi ích caù nhaân. Treân heát, caùc nhaân ñöùc naøy caàn thieát ñeå xaây döïng vaø giöõ gìn moät xaõ hoäi hôïp vôùi phaåm giaù con ngöôøi.
Tình huynh ñeä daäp taét chieán tranh
7. Trong naêm qua, nhieàu anh chò em cuûa chuùng ta tieáp tuïc phaûi gaùnh chòu kinh nghieäm huûy hoaïi cuûa chieán tranh, gaây neân moät veát thöông saâu vaø nghieâm troïng aûnh höôûng ñeán tình huynh ñeä. Nhieàu cuoäc xung ñoät ñang dieãn ra giöõa söï thôø ô chung. Vôùi nhöõng anh chò em ñang soáng trong nhöõng vuøng ñaát nôi ñoù vuõ khí aùp ñaët khuûng boá vaø söï huûy dieät, toâi ñaûm baûo söï gaàn guõi caù nhaân toâi vaø söï gaàn guõi cuûa toaøn theå Giaùo hoäi, söù maïng cuûa Giaùo hoäi laø mang tình yeâu cuûa Chuùa Ki-toâ ñeán vôùi nhöõng naïn nhaân khoâng coù khaû naêng töï veä, bò laõng queân bôûi chieán tranh thoâng qua lôøi caàu nguyeän cho söï hoøa bình, qua söï phuïc vuï cho nhöõng ngöôøi bò thöông tích, ñoùi keùm, di daân, nhöõng ngöôøi phaûi thay ñoåi nôi ôû vaø taát caû nhöõng ngöôøi ñang soáng trong sôï haõi. Giaùo hoäi cuõng seõ leân tieáng ñeå giuùp caùc vò laõnh ñaïo laéng nghe ñöôïc tieáng khoùc than cuûa nhöõng ngöôøi ñang gaëp ñau khoå vaø ñaët moät daáu chaám heát cho moïi hình thöùc cuûa haän thuø, laïm duïng vaø baïo löïc ñoái vôùi caùc quyeàn neàn taûng cuûa con ngöôøi.[15]
Vì lyù do naøy, toâi maïnh meõ khuyeán caùo nhöõng ai gieo raéc baïo löïc vaø caùi cheát baèng söùc maïnh cuûa vuõ khí: Trong con ngöôøi maø hoâm nay baïn chæ thaáy ñôn thuaàn laø moät keû thuø bò ñaùnh ñaäp, haõy khaùm phaù ra raèng hoï laø anh chò em cuûa baïn, vaø haõy oâm hoï vaøo voøng tay baïn! Haõy töø boû nhöõng con ñöôøng cuûa vuõ khí vaø ñi ra ngoaøi ñeå gaëp gôõ ngöôøi khaùc trong ñoái thoaïi, tha thöù vaø hoøa giaûi, ñeå taùi xaây döïng hoøa bình, tin töôûng vaø hy voïng xung quanh baïn! "Töø quan ñieåm naøy, roõ raøng laø, ñoái vôùi caùc daân toäc treân theá giôùi, xung ñoät vuõ trang luoân luoân laø moät söï phuû ñònh coù chuû yù ñoái vôùi söï hoøa hôïp quoác teá, vaø taïo ra söï chia reõ saâu saéc vaø nhöõng veát thöông saâu ñoøi hoûi nhieàu naêm ñeå chöõa laønh. Chieán tranh laø moät söï khöôùc töø cuï theå trong vieäc theo ñuoåi caùc muïc tieâu kinh teá vaø xaõ hoäi to lôùn maø coäng ñoàng quoác teá ñaõ ñeà ra".[16]
Daàu vaäy, bao laâu vaãn coøn löôïng vuõ khí raát lôùn ñang löu haønh nhö hieän nay, nhöõng caùi côù môùi coù theå luoân ñöôïc tìm thaáy ñeå baét ñaàu haän thuø. Vì lyù do naøy, chính baûn thaân toâi cuõng nhö caùc vò tieàn nhieäm cuûa toâi khaån khoaûn môøi goïi haïn cheá söû duïng vuõ khí gieát ngöôøi haøng loaït vaø caùc beân caàn giaûi tröø quaân bò, baét ñaàu vôùi vieäc giaûi tröø vuõ khí haït nhaân vaø hoùa hoïc.
Tuy chuùng ta khoâng theå khoâng nhaän ra raèng caùc thoûa thuaän vaø caùc luaät leä quoác teá - laø ñieàu caàn thieát vaø raát ñaùng ao öôùc - nhöng töï chuùng khoâng ñuû ñeå baûo veä con ngöôøi ra khoûi nhöõng ruûi ro cuûa xung ñoät vuõ trang. Moät cuoäc hoaùn caûi con tim caàn thieát seõ cho pheùp moãi ngöôøi nhaän ra nôi ngöôøi khaùc laø ngöôøi anh ngöôøi chò caàn chaêm soùc, vaø ñeå cuøng laøm vieäc vôùi nhau trong vieäc xaây döïng moät ñôøi soáng vieân maõn cho moïi ngöôøi. Chính tinh thaàn naøy ñaõ gôïi höùng cho nhieàu saùng kieán trong xaõ hoäi daân söï, bao goàm caùc toå chöùc toân giaùo trong vieäc thaêng tieán hoøa bình. Toâi baøy toû hy voïng raèng caùc cam keát haøng ngaøy seõ tieáp tuïc ñôm hoa keát traùi vaø aùp duïng hieäu quaû trong luaät phaùp quoác teá veà quyeàn ñoái vôùi hoøa bình, nhö laø moät quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi vaø ñieàu kieän tieân quyeát caàn thieát cho taát caû caùc quyeàn khaùc.
Tham nhuõng vaø toäi aùc coù toå chöùc ñe doïa tình huynh ñeä
8. Chieàu kích huynh ñeä laø ñieàu caàn thieát cho söï hoaøn thieän cuûa moãi ngöôøi nam vaø nöõ. Nhöõng tham voïng hôïp lyù cuûa con ngöôøi, ñaëc bieät nôi nhöõng ngöôøi treû, khoâng neân bò caûn trôû hay choáng ñoái, ngöôøi ta cuõng khoâng neân bò cöôùp ñi nieàm hy voïng hieän thöïc hoùa nhöõng tham voïng naøy. Daàu vaäy, tham voïng khoâng ñöôïc laãn loän vôùi vieäc laïm duïng quyeàn löïc. Traùi laïi, moïi ngöôøi caàn thöông meán nhau vôùi tình huynh ñeä (xem Rm 12,10). Trong nhöõng baát ñoàng, laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi trong cuoäc soáng, chuùng ta luoân nhôù raèng chuùng ta laø anh chò em, vaø do ñoù caàn khuyeân nhuû ngöôøi khaùc vaø khuyeân nhuû nhau ñeå khoâng xem tha nhaân laø keû thuø hay moät ñòch thuû caàn bò loaïi tröø.
Tình huynh ñeä taïo ra bình an cho xaõ hoäi bôûi vì noù taïo ra moät söï quaân bình giöõa töï do vaø coâng bình, giöõa traùch nhieäm caù nhaân vaø lieân ñôùi, giöõa lôïi ích caù nhaân vaø ích chung. Vaø vì theá, moät coäng ñoàng chính trò caàn hoaït ñoäng trong moät caùch thöùc roõ raøng vaø traùch nhieäm ñeå hoã trôï cho ñieàu naøy. Caùc coâng daân phaûi caûm thaáy mình laø ngöôøi ñaïi bieåu cuûa chính quyeàn coâng coäng lieân quan ñeán töï do cuûa mình. Nhöng lôïi ích cuûa caùc beân ñaõ chen vaøo giöõa coâng daân vaø caùc toå chöùc vaø phaù vôõ moái quan heä ñoù, ñieàu naøy ñaõ thuùc ñaåy taïo ra moät baàu khí xung ñoät laâu daøi.
Moät tình huynh ñeä ñích thöïc vöôït qua söï ích kyû caù nhaân, ñieàu voán xung ñoät vôùi khaû naêng con ngöôøi soáng trong töï do vaø hoøa hôïp vôùi nhau. Söï ích kyû nhö theá phaùt trieån veà maët xaõ hoäi - cho daãu noù ôû döôùi nhieàu hình thöùc cuûa tham nhuõng, raát phoå bieán ngaøy nay, hay trong söï huaán luyeän cuûa caùc toå chöùc toäi aùc, töø nhöõng nhoùm nhoû ñeán nhöõng nhoùm ñöôïc toå chöùc treân phaïm vi toaøn caàu. Caùc nhoùm naøy phaù vôõ caùc luaät leä vaø coâng bình, ñuïng chaïm ñeán traùi tim cuûa phaåm giaù con ngöôøi. Caùc toå chöùc naøy choáng laïi Thieân Chuùa moät caùch nghieâm troïng, hoï laøm toån thöông ngöôøi khaùc vaø laøm haïi ñeán coâng trình saùng taïo, ñieàu naøy caøng nghieâm troïng hôn khi chuùng coù aâm ñieäu toân giaùo.
Toâi cuõng nghó veà thaûm kòch ñau loøng veà vieäc laïm duïng thuoác nhaèm mang veà lôïi nhuaän maø xem thöôøng caùc luaät luaân lyù vaø daân söï. Toâi nghó veà söï taøn phaù caùc nguoàn löïc töï nhieân vaø söï oâ nhieãm vaãn coøn tieáp dieãn, vaø thaûm kòch boùc loät lao ñoäng. Toâi cuõng nghó ñeán naïn buoân tieàn baát hôïp phaùp vaø söï ñaàu cô taøi chính, laø ñieàu thöôøng minh chöùng cho vieäc boùc loät cuõng nhö gaây thieät haïi cho toaøn theå heä thoáng kinh teá xaõ hoäi. Toâi nghó veà teä naïn maõi daâm, moãi ngaøy thu lôïi töø nhöõng naïn nhaân voâ toäi, ñaëc bieät laø ngöôøi treû, cöôùp ñi töông lai cuûa hoï. Toâi nghó veà söï kinh tôûm cuûa naïn buoân ngöôøi, caùc toäi aùc, vaø laïm duïng choáng laïi caùc daân toäc thieåu soá, noãi kinh hoaøng cuûa tình traïng noâ leä vaãn con hieän dieän ôû nhieàu nôi trong theá giôùi hoâm nay; thaûm kòch cuûa ngöôøi di daân thöôøng bò xem nheï, hoï laø nhöõng naïn nhaân thöôøng xuyeân cuûa vieäc ñoái xöû baát coâng vaø baát hôïp phaùp. Nhö Ñöùc Thaùnh Cha Gioan 23 ñaõ vieát: "Con ngöôøi khoâng theå toàn taïi trong moät xaõ hoäi chæ döïa treân caùc moái töông quan quyeàn löïc. Thay vì khích leä söï thaønh töïu vaø phaùt trieån cuûa con ngöôøi nhö noù neân laøm, quyeàn löïc thöôøng caûn trôû vaø haïn cheá töï do cuûa con ngöôøi".[17] Nhöng con ngöôøi coù theå hoaùn caûi; hoï seõ khoâng bao giôø phaûi thaát voïng vì hoï coù theå thay ñoåi cuoäc soáng cuûa mình. Toâi öôùc mong ñieàu naøy trôû thaønh moät söù ñieäp hy voïng vaø tin töôûng cho moïi ngöôøi, keå caû nhöõng ai ñang phaïm nhöõng toäi aùc taøy trôøi, vì Thieân Chuùa khoâng muoán toäi nhaân phaûi cheát, nhöng muoán hoï hoaùn caûi vaø ñöôïc soáng (xem Ed 18,23).
Trong boái caûnh roäng lôùn cuûa caùc moái lieân heä xaõ hoäi, khi chuùng ta nhìn vaøo toäi aùc vaø hình phaït, chuùng ta khoâng theå giuùp gì ngoaïi tröø vieäc nghó veà nhöõng ñieàu kieän thieáu tình thöông trong caùc nhaø tuø, nôi ñoù, nhöõng ngöôøi bò giam giöõ thöôøng bò giaûn löôïc vaøo moät tình traïng khoâng gioáng ngöôøi (subhuman status), vi phaïm ñeán phaåm giaù con ngöôøi vaø cöôùp khoûi hoï nieàm hy voïng vaø khao khaùt phuïc hoài. Giaùo hoäi ñaõ daán thaân nhieàu trong moâi tröôøng naøy, haàu nhö laø trong thaàm laëng. Toâi khích leä moïi ngöôøi tieáp tuïc daán thaân, vaø hy voïng raèng nhöõng noã löïc ñöôïc thöïc hieän trong moâi tröôøng naøy cuûa bieát bao nhieâu ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñaày can ñaûm seõ daàn ñöôïc caùc chính quyeàn daân söï hoã trôï trong söï coâng baèng vaø chaân thaät.
Tình huynh ñeä giuùp giöõ gìn vaø nuoâi döôõng töï nhieân
9. Gia ñình nhaân loaïi ñaõ ñoùn nhaän moät quaø taëng chung töø Ñaáng Saùng Taïo: ñoù laø töï nhieân. Quan ñieåm Ki-toâ giaùo veà saùng taïo bao haøm moät loái ñaùnh giaù tích cöïc veà nhöõng can thieäp hôïp lyù vaøo töï nhieân neáu nhöõng söï can thieäp naøy ñem laïi lôïi ích vaø ñöôïc thöïc thi vôùi tinh thaàn traùch nhieäm, nghóa laø yù thöùc veà "ngöõ phaùp" ñöôïc khaéc ghi trong töï nhieân vaø söû duïng moät caùch khoân ngoan caùc nguoàn löïc ñeå mang laïi lôïi ích cho heát thaûy moïi ngöôøi, trong söï toân troïng veû ñeïp, cuøng ñích vaø söï höõu ích cuûa moïi höõu theå soáng vaø vò trí cuûa noù trong heä sinh thaùi. Toùm laïi, töï nhieân ñöôïc daønh saün cho chuùng ta vaø chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå trôû neân moät ngöôøi quaûn lyù ñaày traùch nhieäm treân noù. Nhöng quaù thöôøng xuyeân, bò thuùc ñaåy bôûi loøng tham vaø khao khaùt thoáng trò, sôû höõu, söû duïng vaø khai thaùc; chuùng ta khoâng gìn giöõ töï nhieân, chuùng ta cuõng khoâng toân troïng hay xem töï nhieân nhö moät quaø taëng nhöng khoâng maø chuùng ta caàn phaûi chaêm soùc vaø daønh ñeå phuïc vuï cho anh chò em mình, keå caû theá heä töông lai.
Cuï theå, lónh vöïc noâng nghieäp laø lónh vöïc saûn xuaát quan troïng nhaát, vôùi ôn goïi quan troïng laø nuoâi döôõng vaø baûo veä caùc nguoàn löïc töï nhieân ñeå nuoâi soáng con ngöôøi. Trong lónh vöïc naøy, noãi hoå theïn veà naïn ñoùi vaãn tieáp dieãn khieán toâi muoán chia seû vôùi anh chò em caâu hoûi naøy: Chuùng ta ñang söû duïng caùc nguoàn löïc cuûa traùi ñaát naøy nhö theá naøo? Caùc xaõ hoäi ñöông ñaïi caàn phaûn tænh veà traät töï öu tieân maø saûn phaåm höôùng ñeán. Noù laø moät nhieäm vuï thöïc söï aùp löïc ñeå söû duïng caùc nguoàn löïc treân traùi ñaát naøy sao cho moïi ngöôøi ñöôïc giaûi phoùng khoûi naïn ñoùi. Caùc saùng kieán vaø caùc giaûi phaùp khaû thi thì raát nhieàu, vaø khoâng chæ giôùi haïn trong vieäc gia taêng saûn phaåm. Ai cuõng bieát raèng saûn phaåm hieän nay ñang ñuû duøng, nhöng moät tæ ngöôøi tieáp tuïc chòu ñau khoå vaø cheát vì ñoùi, vaø ñaây laø moät ñieàu ñaùng xaáu hoå thöïc söï. Vì vaäy, chuùng ta caàn tìm kieám nhöõng con ñöôøng maø ngang qua ñoù moïi ngöôøi coù theå höôûng ñöôïc ích lôïi töø hoa traùi cuûa ñaát ñai, khoâng chæ ñeå traùnh söï gia taêng khoaûng caùch giöõa ngöôøi coù nhieàu hôn vaø nhöõng ngöôøi haøi loøng vôùi nhöõng maûnh vuïn cuûa mình, nhöng treân heát noù laø vaán ñeà coâng bình, bình ñaúng vaø toân troïng moãi ngöôøi. Lieân quan ñeán vaán ñeà naøy, toâi öôùc mong nhaéc nhôû moïi ngöôøi veà muïc ñích chung taát yeáu cuûa taát caû taøi saûn laø moät trong nhöõng nguyeân lyù neàn taûng trong hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi. Toân troïng nguyeân lyù naøy chính laø ñieàu kieän thieát yeáu giuùp ngöôøi ta deã daøng hôn trong vieäc tieáp caän vôùi nhöõng taøi saûn thieát yeáu vaø quan troïng, laø ñieàu moïi ngöôøi caàn vaø laø quyeàn lôïi cuûa moãi ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ.
Keát luaän
10. Tình huynh ñeä caàn ñöôïc khaùm phaù, yeâu meán, kinh nghieäm coâng boá vaø laøm chöùng. Nhöng chæ coù tình yeâu, laø moät quaø taëng töø Thieân Chuùa, môùi coù theå giuùp chuùng ta ñoùn nhaän vaø kinh nghieäm moät caùch troïn veïn tình huynh ñeä naøy.
Chuû nghóa duy thöïc thieát yeáu laø ñieàu phuø hôïp vôùi chính trò vaø kinh teá khoâng theå ñöôïc giaûm thieåu ñeán nhöõng bí quyeát kyõ thuaät ñaày lyù töôûng maø khoâng quan taâm ñeán chieàu kích sieâu vieät cuûa con ngöôøi. Khi thieáu vieäc môû ra vôùi Thieân Chuùa, moãi hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi trôû neân ngheøo naøn vaø con ngöôøi bò giaûn löôïc thaønh ñoái töôïng coù theå bò khai thaùc. Chæ khi caùc theå cheá chính trò vaø kinh teá môû ra ñeå chuyeån ñoäng trong moät khoâng gian roäng lôùn ñöôïc ñaûm baûo bôûi Ñaáng duy nhaát yeâu meán moãi ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, khi aáy chuùng môùi coù theå ñaït ñöôïc moät traät töï ñaët neàn taûng treân tinh thaàn ñöùc aùi ñích thöïc vaø trôû neân nhöõng khí cuï höõu hieäu trong vieäc phaùt trieån hoäi nhaát vaø hoøa bình cuûa nhaân loaïi.
Chuùng ta, nhöõng ngöôøi Ki-toâ höõu tin raèng trong Giaùo hoäi, chuùng ta laø caùc chi theå cuûa moät thaân theå duy nhaát, hoã trôï nhau, bôûi vì moãi ngöôøi ñöôïc trao ban moät aân suûng theo tieâu chuaån quaø taëng cuûa Ñöùc Ki-toâ, vì lôïi ích chung (xem Eph 4,7.25; 1 Cor 12,7). Ñöùc Ki-toâ ñaõ ñeán theá gian ñeå mang cho chuùng ta aân suûng thaàn linh, nghóa laø khaû naêng chia seû ñôøi soáng trong Ngaøi. Ñieàu naøy ñoøi hoûi moät söï theâu deät moät cô caáu caùc moái töông quang huynh ñeä ñöôïc ñaùnh daáu bôûi moái töông quan hoã töông, söï tha thöù vaø söï trao ban troïn veïn, theo chieàu saâu vaø chieàu roäng cuûa tình yeâu Thieân Chuùa ñöôïc trao ban cho con ngöôøi nôi Ñaáng Duy Nhaát, ñaõ chòu cheát vaø soáng laïi, ñeå loâi cuoán moïi ngöôøi ñeán vôùi Ngaøi: "Thaày ban cho anh em moät ñieàu raên môùi laø anh em haõy yeâu thöông nhau nhö Thaày ñaõ yeâu thöông anh em. ÔÛ ñieåm naøy, moïi ngöôøi seõ nhaän bieát anh em laø moân ñeä cuûa Thaày: laø anh em coù loøng yeâu thöông nhau" (Ga 13, 34-35). Ñaây chính laø moät tin toát laønh ñoøi hoûi moãi ngöôøi böôùc veà phía tröôùc, thöïc thi loøng thöông xoùt voâ haïn, laéng nghe nhöõng ñau khoå cuõng nhö hy voïng cuûa ngöôøi khaùc, keå caû nhöõng ngöôøi ôû xa toâi, vaø böôùc ñi treân con ñöôøng ñaày ñoøi hoûi cuûa tình yeâu, moät tình yeâu bieát trao ban vaø tieâu toán chính mình moät caùch töï do cho lôïi ích cuûa anh chò em chuùng ta.
Ñöùc Ki-toâ oâm troïn taát caû nhaân loaïi vaø mong muoán khoâng ai bò hö maát. "Quaû vaäy, Thieân Chuùa sai Con cuûa Ngöôøi ñeán theá gian, khoâng phaûi ñeå leân aùn theá gian, nhöng laø ñeå theá gian, nhôø Con cuûa ngöôøi, maø ñöôïc cöùu ñoä" (Ga 3,17). Ngaøi laøm ñieàu aáy maø khoâng ñaøn aùp hay cöôõng böùc baát cöù ai môû caùnh cöûa traùi tim vaø taâm hoàn ra vôùi Ngaøi. "Anh em thì khoâng nhö theá, traùi laïi, ai lôùn nhaát trong anh em, thì phaûi neân nhö ngöôøi phuïc vuï. Bôûi leõ, giöõa ngöôøi ngoài aên vôùi keû phuïc vuï, ai lôùn hôn ai? Haún laø ngöôøi ngoài aên chöù? Theá maø, Thaày ñaây, Thaày soáng giöõa anh em nhö moät ngöôøi phuïc vuï" (Lc 22, 26-27). Do ñoù, moïi haønh ñoäng caàn ñöôïc nhaän ra bôûi thaùi ñoä phuïc vuï con ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ôû xa nhaát vaø khoâng ñöôïc bieát ñeán. Phuïc vuï chính laø linh hoàn cuûa tình huynh ñeä, ñieàu xaây döïng hoøa bình.
Laïy Meï Maria, Meï Chuùa Gieâ-su, xin giuùp chuùng con hieåu vaø soáng moãi ngaøy tình huynh ñeä xuaát phaùt töø traùi tim Con Meï, ñeå chuùng con mang bình an ñeán vôùi moãi ngöôøi treân traùi ñaát thaân yeâu cuûa chuùng con.
Töø Vatican, 8 thaùng 12 naêm 2013
Nguyeãn Minh Trieäu sj chuyeån ngöõ
(Radio Vatican)
[1] Xem Thoâng Ñieäp Caritas in veritate (29 thaùng 6 naêm 2009), 19: AAS 101 (2009), 654-655.
[2] Xem ÑTC Phanxicoâ, Thoâng Ñieäp Lumen fidei (29 thaùng 6 2013), 54: AAS 105 (2013), 591-592.
[3] Xem ÑTC Phaoloâ VI, Thoâng Ñieäp Populorum progressio (26 thaùng 3 naêm 1967), 87: AAS 59 (1967), 299.
[4] Xem ÑTC Gioan Phaoloâ II, Thoâng Ñieäp Sollicitudo rei socialis (30 thaùng 12 naêm 1987), 39: AAS 80 (1988), 566-568.
[5] Thoâng Ñieäp Populorum progressio (26 thaùng 3 naêm 1967), 43: AAS 59 (1967), 278-279).
[6] Xem ibid., 44: AAS 59 (1967), 279.
[7] Thoâng Ñieäp Sollicitudo rei socialis (30 thaùng 12 naêm 1987), 38: AAS 80 (1988), 566.
[8] Ibid., 38-39: AAS 80 (1988), 566-567.
[9] Ibid., 40: AAS 80 (1988), 569.
[10] Ibid.
[11] Xem Thoâng Ñieäp Caritas in veritate (29 thaùng 5 naêm 2009), 19: AAS 101 (2009), 654-655.
[12] Summa Theologiae II-II, q. 66, art. 2.
[13] Conc. Ecum. Vat. II, Cost. past. sulla Chiesa nel mondo contemporaneo Gaudium et spes, 69. Cfr Leone XIII, Lett. enc. Rerum novarum (15 maggio 1891), 19: ASS 23 (1890-1891), 651; Giovanni Paolo II, Lett. enc. Sollicitudo rei socialis (30 dicembre 1987), 42: AAS 80 (1988), 573-574; Pontificio Consiglio della Giustizia e della Pace, Compendio della Dottrina sociale della Chiesa, n. 178.
[14] Thoâng Ñieäp Redemptor hominis (4 thaùng 3 naêm 1979), 16: AAS 61 (1979), 290.
[15] UÛy ban Coâng Lyù vaø Hoøa Bình, Toùm löôïc Giaùo Thuyeát xaõ Hoäi Coâng Giaùo, soá 159.
[16] ÑTC Phanxicoâ, Thöû göûi Toång thoáng Putin, 4 thaùng 9 naêm 2013: L'Osservatore Romano, 6 thaùng 9 naêm 2013, trang 1.
[17] Thoâng Ñieäp Pacem in terris (11 thaùng 4 naêm 1963), 17: AAS 55 (1963), 265.