Söù ñieäp ñaàu tieân
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
nhaân Ngaøy Hoøa Bình theá giôùi 2014
Söù ñieäp ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân Ngaøy Hoøa Bình theá giôùi 2014.
Vatican (Vat. 12-12-2013) - Saùng ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2013, Söù ñieäp ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân ngaøy hoøa bình theá giôùi laàn thöù 47 ñaõ ñöôïc coâng boá veà ñeà taøi: "Tình huynh ñeä, neàn taûng vaø laø con ñöôøng tieán tôùi hoøa bình".
Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson, Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh Coâng lyù vaø Hoøa bình, ñaõ cuøng vôùi Ñöùc Cha Toång thö kyù Mario Toso SDB, giôùi thieäu Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong cuoäc hoïp baùo taïi Phoøng Baùo Chí Toøa Thaùnh.
Vaên kieän naøy ñöôïc giôùi baùo chí chaøo möøng nhö moät toång hôïp ñaïo lyù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ veà xaõ hoäi, qua ñoù ngaøi keâu goïi taùi khaùm phaù tình huynh ñeä trong gia ñình, trong neàn kinh teá vaø trong töông quan cuûa caùc daân toäc vôùi nhau. Ngaøi khaúng ñònh raèng "Neáu khoâng coù tình huynh ñeä thì khoâng theå xaây döïng moät xaõ hoäi coâng chính vaø moät neàn hoøa bình lieân ñôùi vaø laâu beàn".
Trong söù ñieäp, Ñöùc Thaùnh Cha cuõng maïnh meõ keâu goïi nhöõng keû gieo raéc baïo löïc vaø cheát choùc haõy töø boû con ñöôøng voõ khí, ñoàng thôøi ngaøi cuõng leân aùn naïn tham nhuõng, naïn mafia hay laø toäi phaïm coù toå chöùc.
Söù ñieäp ñöôïc phoå bieán baèng 11 thöù tieáng, trong ñoù coù caû tieáng Araäp vaø Nga, Hindi vaø Tamil beân AÁn Ñoä, khoâng keå caùc ngoân ngöõ chính ôû Taây Phöông. Ngoaøi ñoaïn nhaäp ñeà vaø keát luaän, Söù ñieäp coøn ñöôïc chia laøm 8 ñoaïn khaùc vôùi nhöõng tieåu ñeà: "Cain, em ngöôi ôû ñaâu?" (St 4,9) (1), "Taát caû caùc con laø anh em vôùi nhau" (Mt 23,8) (2); Tình huynh ñeä, neàn taûng vaø con ñöôøng daãn ñeán hoøa bình (3); Tình huynh ñeä, tieàn ñeà ñeå chieán thaéng ngheøo ñoùi (5); Taùi khaùm phaù tình huynh ñeä trong neàn kinh teá (6); Tình huynh ñeä daäp taét chieán tranh (7); Naïn tham oâ vaø toäi aùc coù toå chöùc caûn trôû Tình huynh ñeä (8) vaø sau cuøng: Tình huynh ñeä giuùp baûo toàn vaø vun troàng thieân nhieân (9).
Trình baøy cuûa Ñöùc Hoàng Y Turkson
Ñöùc Hoàng Y Turkson nhaän xeùt raèng "Trong söù ñieäp naøy, Ñöùc Thaùnh Cha töï hoûi taïi sao trong theá giôùi ngaøy nay coù söï thieáu thoán traàm troïng tình huynh ñeä nhö vaäy? Taïi sao loøng ích kyû laøm cho chuùng ta trôû neân muø quaùng tröôùc tình huynh ñeä khoâng theå thieáu ñöôïc nhö theá? Phaûi chaêng söï sôï haõi vaø caïnh tranh ñaõ gaây nhieãm ñoäc cho phaåm giaù khoân saùnh cuûa chuùng ta laø con caùi Thieân Chuùa, laøm oâ nhieãm quan heä giöõa anh chò em vôùi nhau?
Ñöùc Hoàng Y Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh Coâng lyù vaø hoøa bình neâu baät moät soá ñieåm trong söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Ngaøi suy tö veà ngöôøi ngheøo, veà hoøa bình, veà thieân nhieân döôùi moät töïa ñeà bao quaùt vaø ñaày yù nghóa, ñoù laø "tình huynh ñeä". Ngaøi cuõng môøi goïi chuùng ta suy tö, caàu nguyeän vaø haønh ñoäng theo xaùc tín vaø nieàm tin. Nhöõng ñieàu xuùc phaïm ñeán tình huynh ñeä taïo thaønh moät danh saùch thaät daøi, danh saùch ñau buoàn vaø oâ nhuïc. Sau moãi toäi aùc saùt nhaân cuûa con ngöôøi, Thieân Chuùa keâu leân: "Em ngöôi ôû ñaâu?". Con tim ích kyû vaø toäi loãi ñaùp laïi: "Toâi coù phaûi laø ngöôøi canh giöõ em toâi ñaâu!". Trong khi ñoù con tim huynh ñeä traû lôøi vôùi loøng bieát ôn: 'Caùm ôn Cha, vì ñaõ laøm cho con trôû thaønh ngöôøi canh giöõ caùc anh chò em con! Caùm ôn Cha vì ñaõ laøm cho hoï trôû thaønh nhöõng ngöôøi canh giöõ con!".
Ñoaïn thöù 5 vaø thöù 6 cuûa Söù ñieäp ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha daønh ñeå noùi veà neàn kinh teá, vaø trình baøy moät soá phöông döôïc thöïc söï ñeå chöõa trò ngheøo ñoùi. Ngaøi nhaän xeùt raèng nhöõng cheânh leäch kinh teá chính laø keû thuø cuûa hoøa bình. "Nhöõng cuoäc khuûng hoaûng kinh teá noái tieáp nhau phaûi laøm cho nhöõng ngöôøi höõu traùch suy nghó laïi nhöõng kieåu maãu phaùt trieån kinh teá".
Söï coäng taùc trong vieäc theo ñuoåi coâng ích phaûi thay theá söï caïnh tranh tai haïi laøm cho taát caû moïi ngöôøi ñeàu laâm vaøo tình traïng ruûi ro nguy hieåm.
Caùc quan heä huynh ñeä cuõng phaûi ñöôïc bieåu loä trong caùc chính saùch xaõ hoäi, taïo ñieàu kieän cho moïi ngöôøi daân ñöôïc höôûng an sinh vaø sung tuùc; caùc quan heä aáy cuõng phaûi dieãn taû trong moät loái soáng ñieàu ñoä hôn, giôùi haïn vaøo nhöõng ñieàu thieát yeáu; vaø treân bình dieän roäng lôùn hôn, caàn "mau leï suy nghó laïi nhöõng kieåu maãu phaùt trieån kinh teá cuûa chuùng ta".
Trong ñoaïn thöù 7 vaø thöù 8 cuûa Söù ñieäp Hoøa bình, Ñöùc Thaùnh Cha trình baøy nhöõng yù töôûng nhaém giuùp giaûm bôùt vaø loaïi tröø chieán tranh ñuû moïi loaïi, cuõng nhö loaïi tröø naïn tham oâ vaø toäi caùc coù toå chöùc. Tình huynh ñeä chieán thaéng thaùi ñoä döûng döng laõnh ñaïm, döûng döng ñöùng tröôùc bao nhieâu chieán tranh. Tình huynh ñeä chieán thaéng xu höôùng coi keû thuø khoâng phaûi laø ngöôøi, coi hoï laø ma quæ. Tình huynh ñeä thuùc ñaåy laøm vieäc cam go caàn thieát ñeå ñaït tôùi muïc tieâu khoâng laøm cho voõ khí lan traøn, giaûi giaùp, keå caû vieäc giaûi tröø caùc voõ khí haït nhaân, voõ khí hoùa hoïc, qui öôùc vaø caùc voõ khí goïi laø 'thoâng minh' vaø voõ khí nheï.
Ñöùc Thaùnh Cha vieát: "Toâi laäp laïi lôøi keâu goïi cuûa caùc vò tieàn nhieäm veà vieäc khoâng laøm lan traøn voõ khí vaø giaûi giaùp töø phía taát caû moïi ngöôøi, baét ñaàu laø voõ khí haït nhaân vaø hoùa hoïc.. Bao laâu vaãn coøn soá löôïng voõ khí lôùn nhö theá ñöôïc löu haønh nhö ngaøy nay, thì ngöôøi ta seõ luoân tìm ra nhöõng côù môùi ñeå khôûi söï chieán tranh".
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng khaúng ñònh raèng "Toâi muoán maïnh meõ keâu goïi nhöõng ngöôøi ñang duøng voõ khí gieo raéc baïo löïc vaø cheát choùc: hoï haõy taùi khaùm phaù ngöôøi anh em nôi ngöôøi maø ngaøy nay hoï chæ coi laø moät keû thuø phaûi trieät haï, vaø haõy döøng tay laïi.. Haõy töø boû con ñöôøng voõ khí, vaø ñi gaëp tha nhaân trong cuoäc ñoái thoaïi, tha thöù vaø hoøa giaûi, ñeå xaây döïng coâng lyù, söï tín nhieäm vaø hy voïng quanh chuùng ta".
Trong caùc cuoäc xung ñoät xaõ hoäi, tình huynh ñeä choáng laïi naïn tham nhuõng, mafia, buoân baùn ma tuùy, naïn noâ leä, buoân ngöôøi, maïi daâm vaø nhöõng hình thöùc goïi laø 'chieán tranh kinh teá vaø taøi chaùnh" huûy hoaïi söï soáng, caùc gia ñình, vaø caùc hoaït ñoäng doanh nghieäp".
Trong ñoaïn soá 9 cuûa Söù ñieäp, Ñöùc Thaùnh Cha noùi ñeán moät nhu caàu caáp thieát laø phaûi baûo toàn vaø vun troàng thieân nhieân nhö theå ñoù laø caên nhaø traàn theá cuûa chuùng ta vaø laø nguoàn maïch moïi thieän ích vaät chaát, baây giôø vaø cho caùc theá heä töông lai. Trong tinh thaàn huynh ñeä, chuùng ta phaûi hoï caùch xöû lyù moâi tröôøng thieân nhieân nhö moät moùn quaø cuûa Ñaáng Taïo Hoùa, moät moùn quaø caàn ñöôïc höôûng chung, moät caùch nhöng khoâng vaø coâng baèng. Canh noâng saûn xuaát trong tinh thaàn traùch nhieäm, vaø caùc xí nghieäp kieåm soaùt söï phaân phoái ñuùng ñaén, vaø traùnh phí phaïm, ñoù laø nhöõng caùch bieåu loä tình huynh ñeä caàn thieát trong theá giôùi ngaøy nay.
Trình baøy cuûa Ñöùc Cha Mario Toso, SDB
Hieän dieän treân baøn chuû toïa cuoäc hoïp baùo cuõng coù Ñöùc Cha Mario Toso, doøng Don Bosco, Toång thö kyù Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh Coâng lyù vaø Hoøa bình. Ngaøi neâu nhaän xeùt veà nhöõng ñoaïn ñaàu cuûa Söù ñieäp, qua ñoù Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh raèng tình huynh ñeä noùi leân lieân heä tính cuûa con ngöôøi, vaø höôùng tôùi söï vieân maõn cuûa con ngöôøi. Xeùt vì tình huynh ñeä coù tính chaát noäi taïi nôi con ngöôøi, aûnh höôûng lôùn tôùi cuoäc soáng vaø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, neân noù laø ñieàu toái quan troïng ñeå kieán taïo moät xaõ hoäi coâng chính vaø an bình. Neáu khoâng coù tình huynh ñeä, thì thaät laø khoù loøng chaáp nhaän vaø hoøa hôïp nhöõng khaùc bieät hôïp phaùp, soáng söï tha thöù vaø hoøa giaûi, vaø chaéc chaén laø raát khoù baøi tröø naïn tham nhöõng lan traøn, söï troán thueá vì ích kyû, söï loaïi tröø vaø baát coâng trong caùc cô caáu xaõ hoäi, cuõng vaäy raát khoù baøi tröø söï "hoaøn caàu hoùa thaùi ñoä döûng döng" vaø phaù ñoå thaàn töôïng tieàn baïc, cheá ñoä ñoäc taøi cuûa moät neàn kinh teá voâ nhaân ñaïo vaø khoâng coù muïc tieâu thöïc söï laø nhaân baûn. Ñoù cuõng laø nhöõng tai öông vaø teä naïn maø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ toá giaùc trong Toâng Huaán "Nieàm vui Phuùc AÂm".
Ñöùc Cha Toso cuõng nhaän xeùt raèng trong söù ñieäp Hoøa bình, Ñöùc Thaùnh Cha chæ trình baøy moät soá con ñöôøng coù theå daãn ñeán hoøa bình, xuaát phaùt töø söï ñoùn nhaän vaø lieân keát nguyeân taéc huynh ñeä. Nhöõng con ñöôøng naøy ñi qua caùc laõnh vöïc quan troïng nhö naïn ngheøo ñoùi, kinh teá, naïn tham nhuõng, chieán tranh, vaø thieân nhieân. Trong caùc laõnh vöïc aáy, Ñöùc Thaùnh Cha chæ ñöôøng, neâu leân phöông phaùp caàn theo, vaø coù theå aùp duïng chuùng cho moät soá vaán ñeà khaùc, nhôø ñaøo saâu vaø nghieân cöùu vaø thí nghieäm. Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi daán thaân maïnh meõ veà phöông dieän vaên hoùa, sö phaïm vaø quan ñieåm, caàn coù söï ñoäng vieân cuûa coäng ñoaøn, khôûi haønhtöø söï loan baùo tin möøng, hoaùn caûi vaø giaùo duïc ôû moïi caáp ñoä, töø tieåu hoïc cho ñeán ñaïi hoïc.
Trong Söù ñieäp, Ñöùc Thaùnh Cha keâu goïi caûnh giaùc ñoái vôùi thöù tình huynh ñeä khoâng tham chieáu sieâu vieät, thöù huynh ñeä naøy seõ khoâng toàn taïi ñöôïc. Con ngöôøi vaø xaõ hoäi naøo loaïi boû Thieân Chuùa vaø khoâng nhìn nhaän Ngaøi ñang soáng giöõa hoï, thì khoù loøng nhìn nhaän nhau vaø soáng vôùi nhau nhö con cuûa cuøng moät Cha. Tieáp ñeán, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ neâu roõ raèng ñoái vôùi moãi ngöøôi vaø moãi xaõ hoäi, vieäc ñaït tôùi kinh nghieäm veà tình phuï töû cuûa Thieân Chuùa, vaø töø ñoù ñaït tôùi tình huynh ñeä, seõ trôû neân deã daøng hôn nhôø ñoùn nhaän Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Adong môùi, ñöôïc hoøa giaûi vôùi Thieân Chuùa, Ñaáng cöùu chuoäc moãi ngöôøi vôùi moïi chieàu kích cuûa hoï, keå caû lyù trí ñöôïc taêng cöôøng hôn. Nhôø söï nhaäp theå, söï cheát vaø soáng laïi, Chuùa Gieâsu gieo vaõi trong lòch söû vaø nôi taâm hoàn con ngöôøi, moät tình ngöôøi huynh ñeä hôn, vì hoaøn toaøn hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa vaø nhôø ñoù coù khaû naêng nhìn nhaän vaø soáng tình huynh ñeä vôùi nhöõng ngöôøi ñoàng laïi, vaø soáng vôùi caû thieân nhieân treân moät bình dieän khaùc.
Ñöùc Cha Toso neâu roõ moät nhaän xeùt cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong söù ñieäp, ñoù laø trong theá giôùi hoaøn caàu hoùa cuûa chuùng ta, coù söï gia taêng giaøu coù vaø taøi nguyeân, nhöng ñoàng thôøi cuõng coù söï gia taêng söï cheânh leäch vaø ngheøo ñoùi töông ñoái. Gia ñình nhaân loaïi bò chia thaønh nhöõng daân toäc vaø caùc nhoùm, trong ñoù moät thieåu soá ngaøy caøng giaøu hôn, trong khi ña soá khaùc ngaøy caøng bò nguy cô gaït ra ngoaøi leà. Tình traïng di cö gia taêng maïnh meõ, keøm theo nhöõng hieän töôïng ñau buoàn nhö naïn buoân ngöôøi, moät soá keû lôïi duïng tình traïng tuyeät voïng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc ñeå laøm giaøu khoâng chuùt baên khoaên do döï, vaø nhieàu khi gaây ra caùi cheát cho caùc naïn nhaân.
Ngoaøi nhöõng cuoäc chieán baèng voõ khí, coøn coù nhöõng cuoäc chieán tranh khaùc ít toû töôøng hôn, nhöng khoâng keùm phaàn taøn aùc: noù dieãn ra trong laõnh vöïc kinh teá, taøi chaùnh, baèng nhöõng phöông theá taøn haïn khoâng keùm ñoái vôùi con ngöôøi, gia ñình, xí nghieäp. Cheá ñoä thöïc daân xöa kia nay ñöôïc thay theá baèng nhöõng cheá ñoä môùi, buoäc caùc nöôùc khaùc phaûi tuøng phuïc veà kinh teá vaø chính trò, vôùi nhöõng cuoäc khai thaùc boùc loät ñaát ñai vaø khoaùng saûn, töø phía caùc quoác gia hoaëc caùc xí nghieäp nöôùc ngoaøi, maø daân chuùng ñòa phöông khoâng ñöôïc höôûng caùc taøi nguyeân thieân nhieân cuûa ñaát nöôùc hoï; teä hôn nöõa, ñaát ñai vaø moâi tröôøng soáng cuûa hoï bò oâ nhieãm. Taát caû söï cheânh leäch, ngheøo ñoùi vaø baát coâng ñoù khoâng nhöõng cho thaáy söï thieáu neàn vaên hoùa lieân ñôùi, nhöng coøn laø daáu hieäu chöùng toû söï thieáu tình huynh ñeä, taïo neân tình traïng ngheøo naøn veà quan heä. Vì theá, ñeå coù theå soáng trong hoøa hôïp vaø an bình, nhaân loaïi chuùng ta caàn coù theâm tình huynh ñeä ñöôïc caûm nghieäm, toân troïng gia ñình laø teá baøo cuûa xaõ hoäi, voán laø moät nguoàn maïch voâ taän (1).
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)