Laïng Sôn - Cao Baèng:
ñieåm heïn truyeàn giaùo
Laïng Sôn - Cao Baèng: ñieåm heïn truyeàn giaùo.
Baøi giaûng cuûa Ñöùc cha Giuse Nguyeãn Chí Linh trong Thaùnh leã möøng kyû nieäm 100 naêm giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng ngaøy 21 thaùng 11 naêm 2013.
Kính thöa coäng ñoaøn phuïng vuï,
Chuùng ta ñang coù maët taïi Laïng Sôn, nôi coù nhöõng thaéng caûnh noåi tieáng ñaõ gôïi höùng cho hai caâu thô höõu tình "Ai leân xöù Laïng cuøng anh, boõ coâng cha meï sinh thaønh neân em".
Veà laõnh ñòa toân giaùo, chuùng ta ñang coù maët taïi giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng, giaùo phaän ít ngöôøi coù ñaïo nhaát cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam. Ñaïi leã nhö hoâm nay, neáu laø taïi caùc giaùo phaän khaùc, chaéc chaén laø seõ chaät ních giaùo daân. Nhöng ôû ñaây, nhö moïi ngöôøi ñang thaáy, ña soá ngöôøi hieän dieän ñeàu laø khaùch ñeán töø xa. Toång soá giaùo daân cuûa giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng hieän nay chæ treân naêm nghìn, ít hôn moät giaùo xöù côõ trung cuûa caùc giaùo phaän khaùc. Chaúng nhöõng ít, laïi coøn raûi raùc treân moät ñòa baøn daøi hôn naêm traêm kiloâmeùt.
Ñieàu ñoù ñuû noùi leân hoaøn caûnh ñaëc thuø cuûa giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng. Moãi laàn nghó ñeán mieàn ñaát Giaùo Hoäi ñòa ñaàu giôùi tuyeán naøy, döôøng nhö ai trong chuùng ta cuõng ñeàu caûm thaáy ít nhieàu boài hoài thöông caûm. Baûn thaân toâi, moãi laàn nghó ñeán Laïng Sôn - Cao Baèng, toâi laïi nhôù ñeán kyû nieäm moät chuyeán ñi tham quan mieàn Baéc hai möôi naêm veà tröôùc. Ñoaøn chuùng toâi, goàm 9 linh muïc haït Phan Rang, giaùo phaän Nha Trang, ñaõ döøng chaân taïi Laïng Sôn. Trong taâm töôûng cuûa toâi luùc ñoù, Toaø Giaùm muïc naøo cuõng phaûi laø moät ngoâi nhaø beà theá, vöõng chaéc. Theá maø, ñeán caùi nôi goïi laø Toaø Giaùm muïc Laïng Sôn aáy, böôùc vaøo coång baêng qua moät khu vöôøn hoang lieâu coâ tòch, chæ thaáy moät caên nhaø goã, coøn môùi, nhöng thoâ sô vaø nhoû nhö moät hoä thöôøng daân ngheøo. Tröôùc hieân, moät caùi lu nöôùc chô vô, moät con khæ laëng leõ aên chuoái, vaøi caùi cuoác döïng höõng hôø beân vaùch vaùn# Loøng toâi luùc aáy chuøng xuoáng theo caûnh vaät im lìm tónh mòch. Caøng xuùc ñoäng hôn nöõa khi nhìn thaáy moät linh muïc giaø yeáu hom hem, laãm chaãm böôùc ra tieáp khaùch. Thì ra, ñoù chính laø Ñöùc cha Vinhsôn Phaoloâ Phaïm Vaên Duï, Giaùm muïc giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng. Töø sau nhaø, moät cuï baø tuoåi chöøng 90, nhoû thoù, gaày coøm. Thoaét moät caùi ñaõ thaáy baø leo leân caây hoàng trong saân, haùi quaû ñeå taëng chuùng toâi. Ñöùc cha giôùi thieäu ñoù laø xô Meán, nöõ tu duy nhaát cuûa giaùo phaän. Ngaøi coøn noùi giaùo phaän coù moät cha giaø duy nhaát ñaõ ngoaøi 80 nhöng hoâm nay khoâng ôû ñaây.
Thì ra Laïng Sôn - Cao Baèng chæ coù moät giaùm muïc giaø, moät linh muïc cuõng giaø, vaø moät nöõ tu coøn giaø hôn. Ba con soá 1 gaày yeáu aáy xem ra raát bieåu tröng cho lòch söû giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng.
Thaät vaäy, thôøi cöïc thònh tröôùc naêm 1954, Laïng Sôn - Cao Baèng coù ñeán hai giaùm muïc, 30 linh muïc. Theá maø baây giôø chæ coù 1 giaùm muïc vaø 16 linh muïc. Thôøi baáy giôø ñaõ coù chuûng vieän Teâreâxa, nay chuûng vieän khoâng coøn nöõa, vaø khoâng bieát ñeán bao giôø môùi khoâi phuïc laïi ñöôïc. Thôøi baáy giôø, con soá giaùo daân laø 5,000. Baây giôø laø 5,400, chæ hôn ñöôïc 400 sau moät chaëng ñöôøng daøi ñaèng ñaüng gaàn saùu möôi naêm.
Bao nhieâu naêm xaây döïng töø khi thieát laäp Phuû Doaõn Toâng Toaø naêm 1913 ñeå roài khi ñaát nöôùc chia ñoâi naêm 1954, Laïng Sôn - Cao Baèng haàu nhö hoaøn toaøn phaù saûn, chæ coøn laïi sôï haõi vaø ñoùi ngheøo! Chöa kòp ñöùng leân thì cuoäc chieán Vieät-Trung naêm 1979 laïi cöôùp ñi taát caû: Laïng Sôn-Cao Baèng chæ coøn laïi hoát hoaûng lo aâu?
Phaûi chaêng lòch söû cuûa mieàn ñaát naøy chæ laø lòch söû cuûa ñau thöông khoán khoù? Phaûi chaêng moät traêm naêm Phuû doaõn Toâng toaø Laïng Sôn - Cao Baèng chæ laø moät traêm naêm thoaùi hoaù, moät traêm naêm ñi luøi, moät traêm naêm hao moøn hy voïng?
Laáy gì ñeå taï ôn Chuùa vôùi moät quaù khöù daäp vuøi nhö theá? Tìm ñaâu ra nghò löïc vôùi moät hieän taïi mong manh nhö hieän nay? Troâng vaøo ñaâu baây giôø ñeå tieán vaøo töông lai? Ñeán khi naøo Laïng Sôn - Cao Baèng môùi theo kòp caùc giaùo phaän baïn?
Thaät vaäy, vôùi nhöõng con soá thaät ñaùng bi quan hieän nay, Laïng Sôn - Cao Baèng, chuùng ta deã maø nghó raèng chaû bao laâu nöõa giaùo phaän naøy seõ bò xoaù teân.
Nhöng thöa coäng ñoaøn phuïng vuï,
Cöù caùi nhìn nhaân loaïi, ngöôøi ñôøi coù theå nghó nhö theá. Nhöng döôùi con maét ñöùc tin, lòch söû khoâng chæ laø nhöõng con soá. Lòch söû chuû yeáu laø thôøi gian Thieân Chuùa thöïc hieän yù ñònh cuûa Ngaøi. Lòch söû daãu coù thaêng traàm, coù laø thaát baïi, vaãn laø lòch söû cuûa tình thöông Thieân Chuùa. Cuoäc ñôøi 25 naêm cuûa Teâreâxa Haøi Ñoàng Gieâsu laø moät cuoäc ñôøi dieãn ra trong ñau khoå, nhöng cuoái cuøng chò ñaõ vui möøng keâu leân "moïi söï ñeàu laø hoàng aân Thieân Chuùa". Thaùnh Phaoloâ trong baøi ñoïc thöù hai hoâm nay cuõng cho raèng lòch söû laø thôøi gian chuùng ta mong ñôïi Thieân Chuùa baøy toû vinh quang cuûa Ngöôøi.
Quaû theá, laàn giôû lòch söû, chuùng ta thaáy: Laïng Sôn - Cao Baèng ñaõ ñöôïc khai sinh baèng maùu caùc thaùnh töû ñaïo. Ngöôøi giaùo daân ñaàu tieân tôùi ñaây naêm 1858 laø OÂng Phoù Nhaäm, thôøi Töï Ñöùc bò ñaøy leân Laïng Sôn chæ vì oâng laø con ruoät cuûa oâng Truøm Ñích, Nam Ñònh, can toäi chöùa chaáp cha Thaùnh Giacoâbeâ Ñoã Mai Naêm Thanh Hoaù neân bò xöû traûm naêm 1838.
Ngöôøi coù ñaïo thöù hai taïi Laïng Sôn cuõng laø moät ngöôøi bò phaùt vaõng, ñoù laø thaày Traàn Trieâm töùc cuï saùu Traàn Luïc, ngöôøi sau naøy xaây nhaø thôø ñaù Phaùt Dieäm. Ba traêm ngöôøi giaùo höõu keá tieáp ôû Laïng Sôn haàu heát ñeàu laø daân bò trieàu ñình Hueá löu ñaøy bieät xöù. Roõ raøng laø Thieân Chuùa ñaõ "ruùt söï laønh töø söï döõ". Ngaøi ñaõ duøng "vieân ñaù bò thôï xaây loaïi boû" laøm "ñaù goùc töôøng" ñeå xaây döïng Toaø nhaø Hoäi Thaùnh Chuùa taïi ñaây.
Töø ñoù, haøng haøng lôùp lôùp linh muïc Vieät Nam, Phaùp, Taây Ban Nha, Doøng Ñaminh vaø caùc cha trieàu keá tieáp nhau ñoå veà Laïng Sôn - Cao Baèng. Giaùo daân töø caùc giaùo phaän baïn ñeán Laïng Sôn - Cao Baèng ñeán ñaây laäp nghieäp tuy khoâng ñoâng nhöng cuõng ñuû ñeå taïo ra moät coäng ñoaøn moãi luùc moät phaùt trieån.
Coù theå noùi ñöôïc raèng giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng laø thaønh phaåm cuûa moät coâng trình hôïp taùc roäng lôùn ña thaønh phaàn vaø ña quoác gia. Phaûi chaêng ñoù laø neùt bieät loaïi nhaát cuûa Giaùo Hoäi Chuùa taïi Laïng Sôn - Cao Baèng? Maõi ñeán nay, Laïng Sôn - Cao Baèng vaãn coøn laø moät ñieåm heïn truyeàn giaùo cuûa caùc linh muïc, nöõ tu, chuûng sinh vaø giaùo daân ñeán töø moïi neûo ñöôøng ñaát nöôùc, töø Long Xuyeân xa xoâi cöïc Nam cho ñeán thuû ñoâ Haø Noäi taän mieàn Baéc, töø giaùo phaän Thaùi Bình, Baéc Ninh, Phaùt Dieäm, Buøi Chu, cho ñeán caùc doøng Ñaminh, Ngoâi Lôøi, Phanxicoâ, Don Bosco, Chuùa Cöùu Theá, tu hoäi Lazaristes, caùc nöõ tu Ñaminh Laïng sôn, St Paul de Chartres, Thuû Thieâm. Taát caû ñang coù maët treân caùnh ñoàng Laïng Sôn-Cao Baèng saëc sôõ muoân maøu vôùi caùc daân toäc Kinh, Hoa, H'mong, Dao, Taøy, Nuøng. Ñoù laø baèng chöùng huøng hoàn nhaát cho thaáy trong suoát doøng lòch söû ñaày maùu, moà hoâi vaø nöôùc maét, chöa bao giôø caùnh ñoàng Laïng Sôn - Cao Baèng thieáu thôï gaët töø muoân phöông ñoå veà.
Phaûi chaêng Laïng Sôn - Cao Baèng laø nôi öùng nghieäm lôøi tieân tri cuûa thaùnh vònh 126: "Ai ngheïn ngaøo ra ñi gieo gioáng. Muøa gaët mai sau khaáp khôûi möøng"? Phaûi chaêng Laïng Sôn - Cao Baèng laø nôi haït caûi teûo teo ñang lôùn daàn vaø trôû thaønh "ñaát laønh chim ñaäu"?
Treân ñöôøng veà Laïng Sôn hoâm qua, toâi boãng phaùt hieän löôïng xe troïng taûi ñoâng gaáp boäi löôïng xe treân caùc truïc loä khaùc. Toâi chôït nghó raèng ñoù laø hình aûnh tuyeät vôøi nhaát veà giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng. Roài ñaây, söùc soáng cuûa Laïng Sôn - Cao Baèng seõ tuoân chaûy aøo aït nhö thaùc luõ veà muoân nôi. Roài ñaây, muoân daân seõ raàm roä ñoå veà Laïng Sôn - Cao Baèng nhö xöa kia caùc daân toäc thi nhau traåy hoäi Gieârusalem.
Toâi coøn nhaän thaáy Laïng Sôn - Cao Baèng coù nhieàu nuùi ñaù voâi noåi tieáng. Ñeïp thì coù ñeïp nhöng cuõng phaûi nhìn nhaän laø khoâ caèn vaø trô truïi. Theá maø keå töø ngaøy noâng daân taïi ñaây bieát caùch troàng caây na, thaûm xanh baït ngaøn ñaõ bao phuû khoâ caèn trô truïi. Ñoù laø yù töôûng maø maø Ñöùc Toång Giuse Ngoâ Quang Kieät, nguyeân giaùm muïc giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng, nhaân moät laàn giaûng tónh taâm cho linh muïc ñoaøn Nha Trang, ñaõ duøng ñeå moâ taû vieãn aûnh töông lai töôi ñeïp cuûa giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng. Coù nghóa laø roài ñaây, haït gioáng ñöùc tin cuõng seõ phuû xanh moïi nôi Laïng Sôn - Cao Baèng nhö caây na.
Trong baøi "taâm tình veà quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai" ngaøy 20-10-2013, Ñöùc cha Giuse Ñaëng Ñöùc Ngaân cuûa chuùng ta ñaõ keå laïi chuyeán ñi thaêm Laïng Sôn - Cao Baèng naêm 1991 vaø ngaøi ñaõ vieát raèng: "Luùc baáy giôø, trong toâi khoâng coù moät tö töôûng naøo duø nhoû nhaát laø seõ coù ngaøy mình seõ hieän dieän, soáng vaø laøm vieäc taïi Toøa Giaùm muïc cuûa Giaùo phaän luoân ñöôïc goïi laø "truyeàn giaùo" naøy? Quaû thaät, ñoù laø thaùnh yù cuûa Thieân Chuùa maø ngaøy hoâm nay nhìn laïi, toâi caûm nhaän raèng ñoù chính laø söï huyeàn dieäu trong chöông trình quan phoøng cuûa Thieân Chuùa".
Ôn Chuùa laø theá ñoù. Ngaøi ñöa chuùng ta vaøo söï nghieäp cuûa Ngaøi moät caùch taøi tình ñeán ñoä chuùng ta khoâng ngôø. Nhö lôøi Thaùnh Phaoloâ trong baøi ñoïc thöù hai hoâm nay, Ngaøi daønh cho chuùng ta vinh döï ñöôïc "hieäp thoâng vôùi Con cuûa Ngaøi laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ" trong coâng cuoäc xaây döïng Nöôùc Chuùa treân traàn gian.
Chuùa Gieâsu trong baøi Tin Möøng hoâm nay ñi treân vuøng bieân giôùi Samaria vaø Galileâa, beân naøy laø tín höõu, beân kia laø löông daân. Giaùo phaän Laïng Sôn - Cao Baèng hoâm nay cuõng ñang ñi treân mieàn bieân giôùi cöïc Baéc Vieät Nam. Bieát ñaâu, cuõng gioáng nhö Ñöùc cha Giuse Ngaân khoâng ngôø moät ngaøy naøo ñoù seõ laø Giaùm muïc Laïng Sôn - Cao Baèng, ngöôøi Laïng Sôn - Cao Baèng moät ngaøy naøo ñoù seõ laø nhöõng tay thôï gaët laønh ngheà treân caùnh ñoàng truyeàn giaùo meânh moâng baùt ngaùt beân kia thaùc Baûn Gioác? Vaø neáu vaäy phaûi chaêng Chuùa ñang chuaån bò cho Laïng Sôn - Cao Baèng moät söù meänh vaø moät vinh döï lôùn lao?
"Caùc Ñaáng Tieàn Boái ñaõ laøm ñöôïc bao coâng vieäc nôi ñaây, leõ naøo mình khoâng laøm ñöôïc gì?" Ñoù laø lôøi tuyeân boá ñaày töï tin, ñaày laïc quan vaø ñaày höùa heïn cuûa Ñöùc cha Giuse ñöông nhieäm nhaân dòp Naêm Thaùnh kyû nieäm 100 naêm Phuû Doaõn Toâng Toaø Laïng Sôn.
Thay maët cho taát caû khaùch môøi hoâm nay, toâi xin möôïn yù töôûng ñoù cuûa ngaøi laøm lôøi caàu chuùc toát ñeïp nhaát göûi ñeán moïi thaønh vieân ñaïi gia ñình Laïng Sôn - Cao Baèng, ñeán taát caû nhöõng ai yeâu meán Laïng Sôn - Cao Baèng, ñeán nhöõng ngöôøi phöông xa ñang höôùng loøng veà Laïng Sôn - Cao Baèng.
Beân kia ñaùm maây, maët trôøi vaãn chieáu saùng. Hôõi con caùi Laïng Sôn - Cao Baèng, haõy coá leân. Amen.
(Nguoàn: giaophanlangson.org)
Gm Giuse Nguyeãn Chí Linh