Tu söûa vöông cung thaùnh ñöôøng
thaùnh Agostino Ippona, Algeria
Tu söûa vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Agostino Ippona, Algeria.
Phoûng vaán Ñöùc Cha Paul Desfarges, Giaùm Muïc Costantina.
Algeria (RG 17-11-2013; Vat. 21-11-2013) - Sau ba naêm khôûi coâng vieäc tu söûa vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Agostino taïi Ippona beân Algeria ñaõ hoaøn taát, vaø leã khaùnh thaønh ñaõ ñöôïc toå chöùc long troïng hoài thaùng 10 naêm 2013. Tham döï leã khaùnh thaønh ñaõ coù caùc giôùi chöùc chính trò Algeri vaø caùc nöôùc khaùc, cuõng nhö Imam hoài giaùo, caùc aân nhaân, tín höõu kitoâ vaø hoài giaùo ñoàng coâng nhaän ñeàn thôø daâng kính thaùnh Agostino laø moät gia saûn lòch söû, toân giaùo vaø kieán truùc, nôi Ñoâng Taây gaëp gôõ nhau. Phí toán coâng trình tu söûa ñaõ do nhieàu cô quan thuoäc nhieàu nöôùc khaùc nhau cuõng nhö caùc toå chöùc toân giaùo vaø ngöôøi daân thöôøng ñoùng goùp.
Coäng hoøa daân chuû Algeria laø quoác gia naèm ôû maïn baéc Phi chaâu, roäng hôn 2 trieäu 381 ngaøn caây soá vuoâng, laø nöôùc roäng nhaát Phi chaâu vaø ñöùng haøng thöù 10 treân theá giôùi. ÔÛ maïn ñoâng baéc Algeria giaùp giôùi vôùi nöôùc Tunisia, phía ñoâng vôùi Libia, phía taây vôùi Maroác, phía taây nam vôùi Ñoâng sa maïc Sahara, Mauritania vaø Mali, vaø phía ñoâng nam vôùi Niger, vaø maïn baéc vôùi bieån Ñòa Trung Haûi. Algeria laø thaønh vieân cuûa Lieân Hieäp Phi chaâu, cuûa Lieân Minh A raäp, toå chöùc OPEC vaø laø thaønh vieân caùc nöôùc thaønh laäp Lieân Hieäp A raäp Magreb, töùc caùc nöôùc Araäp Baéc Phi.
Algeria laø teân goïi phaùt xuaát töø teân thuû ñoâ Alger, trong tieáng A Raäp laø "al Jazair" laø "Caùc ñaûo", teân goïi taét cuûa "Jazair Bani Mazghanna" nghóa laø "Caùc ñaûo cuûa boä laïc Mazghanna".
Algeria ñaõ töøng laø vuøng ñaát cuûa nhieàu neàn vaên minh tieàn söû, bao goàm caû neàn vaên minh Ateria vaø Capsia. Vuøng ñaát naøy cuõng ñaõ traûi qua nhieàu ñeá quoác vaø trieàu ñaïi, bao goàm caû caùc ñeá quoác vaø trieàu ñaïi cuûa ngöôøi Berber Numidia, Lybio-Punic, Cartago, Roma, Vandal, Bisantin, Araäp Umayyad, Berber Fatimid, Berber Amoravid, Berber Almohaid, vaø ñeá quoác Ottoman Thoå Nhó Kyø. Algeria coù 38 trieäu daân, 99% laø ngöôøi A Raäp Berber vaø 1% thuoäc caùc chuûng toäc khaùc. Tieáng noùi chính laø A raäp, nhöng tieáng Berber vaø tieáng Phaùp cuõng ñöôïc söû duïng.
Algeria laø vuøng ñaát ñaõ coù lòch söû daøi, vì vaøo khoaûng naêm 200,000 tröôùc coâng nguyeân ñaõ coù daáu veát ngöôøi sinh soáng. Caùc nhaø khaûo coå ñaõ tìm thaáy nhieàu duïng cuï baèng ñaù do ngöôùi Neanderthal ñeå laïi thuoäc thôøi gian 43,000 naêm tröôùc coâng nguyeân. Kyõ ngheä cheá taïo duïng cuï xuaát hieän vaøo giöõa caùc naêm 15,000 tôùi 10,000 tröôùc coâng nguyeân. Neàn vaên minh thôøi Taân Thaïch phaùt trieån trong vuøng Sahara vaø Magreb Ñòa Trung Haûi, vôùi vieäc cheá ngöï thuù vaät vaø phaùt trieån noâng nghieäp giöõa caùc naêm 6,000 vaø 2,000 tröôùc coâng nguyeân.
Vaøo theá kyû thöù VI tröôùc coâng nguyeân ñeá quoác Cartago baønh tröôùng vaø tieáp xuùc buoân baùn vôùi ngöôøi Berber. Sau khi Cartago bò taøn phaù naêm 146 tröôùc coâng nguyeân, nhieàu vöông quoác cuûa ngöôøi Berber noåi leân vaø cai trò cho tôùi naêm 24 sau coâng nguyeân, khi bò ñeá quoác Roma xaâm laêng, vaø cho tôùi ñaàu theá kyû thöù V thì bò ngöôøi Vandal ñaùnh chieám, nhöng sau ñoù bò ñeá quoác Roma taùi chieám vaø cai trò cho tôùi khi ngöôøi Hoài xaâm laêng vaøo giöõa theá kyû thöù VII khieán cho moät soá ñoâng daân theo ñaïo Hoài. Sau khi trieàu ñaïi A raäp Umayyah taøn luïi naêm 741, nhieàu trieàu ñaïi Berber laïi noåi daäy. Trong thôøi Trung Coå ngöôøi Berber cai trò vuøng Magreb töùc vuøng Baéc Phi vaø xua quaân chinh phuïc caû caùc nöôùc nhö: Boà Ñaøo Nha, Taây Ban Nha, ñaûo Sicilia, Ai Caäp, Sudan, Syria, Araäp Sau ñi, Israel, Palestina, Giordania, Irak vaø Yemen.
Vaøo giöõa theá kyû XVI ñeá quoác Ottoman cai trò toaøn vuøng vôùi söï trôï giuùp cuûa caùc quan chöùc ñòa phöông. Algeria ñaõ traûi qua nhieàu tai öông dòch teã vaø cuõng laø naïn nhaân cuûa caùc vuï cöôùp boùc cuûa caùc daân rôï cöôùp bieån. Trong caùc theá kyû 16-19 ñaõ coù khoaûng gaàn 1.3 trieäu ngöôøi bò baét vaø bò baùn laøm noâ leä, trong ñoù coù caû caùc kitoâ höõu. Naêm 1830 nöôùc Phaùp xaâm laêng Algeria vaø coù haøng chuïc ngaøn ngöôøi Phaùp di cö sang Algeria sinh soáng. Caùc caêng thaúng giöõa ngöôøi thuoäc ñòa vaø ngöôøi Hoài ñòa phöông muoán töï trò vaø ñoäc laäp ñöa tôùi chieán tranh Algeria, khieán cho khoaûng 30,000 tôùi 150,000 ngöôøi bò gieát, vaø cuoäc chieán keát thuùc vôùi bieán coá Algeria ñöôïc ñoäc laäp naêm 1962.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò baøi phoûng vaán Ñöùc Cha Paul Desfarges, Giaùm Muïc giaùo phaän Costantina, daønh cho phoùng vieân Tiziana Campisi cuûa chöông trình YÙ ngöõ ñaøi Vaticaêng. Giaùo phaän Costantina ngaøy nay bao goàm caû Ippona, laø giaùo phaän cuûa thaùnh Agostino xöa kia coù toøa giaùm muïc cuûa thaùnh nhaân.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha Desfarges, Ñöùc Cha nghó gì veà coâng trình tu söûa vöông cung thaùnh thaùnh Agostino thuoäc giaùo phaän cuûa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Toâi tin raèng ngaøy nay ngöôøi daân Algeri haõnh dieän hôn khi coi thaùnh Agostino nhö laø moät trong nhöõng tieàn nhaân cuûa hoï. Thaùnh nhaân thuoäc gia phaû cuûa ngöôøi daân Algeri.
Hoûi: Vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Agostino ñaõ ñöôïc truøng tu vôùi söï ñoùng goùp cuûa nhieàu cô quan, toå chöùc vaø caùc aân nhaân khaùc nhau, keå caû tín höõu hoài giaùo nöõa. Ñöùc Cha ñoïc hieåu söï ñoùng goùp naøy nhö theá naøo?
Ñaùp: Ñoái vôùi toâi, vieäc taøi trôï hôi phöùc taïp naøy laø moät daáu chæ: noù laø moät thí duï ñeïp cuûa tình lieân ñôùi, cuûa caùc töông quan chung soáng giöõa caùc tín höõu kitoâ vaø tín höõu hoài traûi daøi töø Baéc chí Nam, vaø ñöôïc toû hieän ra caû trong khía caïnh taøi chaùnh nöõa.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, ñoái vôùi ngöôøi daân Algeri, vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Agostino naèm treân ñoài Annaba, ñöôïc goïi laø "Lala Bouna", Meï Nhaân Laønh, meï hieàn. Kieåu goïi naøy coù yù nghóa gì aï?
Ñaùp: Vöông cung thaùnh ñöôøng toïa laïc treân moät ngoïn ñoài vaø hôi vöôït leân treân thaønh phoá Annaba. Toâi nghó raèng treân ngoïn ñoài naøy ngöôøi daân ñaõ cöû haønh caùc buoåi phuïng töï tröôùc Kitoâ giaùo. Nhöng nhö ngöôøi ta bieát, ñoái vôùi nhieàu kitoâ höõu vaø caû nhieàu tín höõu hoài nöõa, trong chính luùc coù moät ñeàn thaùnh ôû nôi naøo ñoù, thì noù laø "Lala". Vì vaäy ngöôøi ta goïi noù laø "Lala Bouna" Ñeàn Meï Nhaân Laønh, ñeàn meï hieàn, vaø hoï cuõng goïi Meï Maria nhö theá, maø khoâng ñöa ra quùa nhieàu vaán naïn, nhöng chæ yù thöùc raèng ñoù laø moät ñeàn thaùnh thoâi. Ngoaøi ra cuõng caàn phaûi noùi theâm raèng, beân caïnh vöông cung thaùnh ñöôøng, ngay töø tröôùc khi vöông cung thaùnh ñöôøng ñöôïc xaây caát, ñaõ coù nhaø cuûa caùc Tieåu Muoäi Ngöôøi Ngheøo, tieáp ñoùn caùc gia ñình raát khieâm toán, vaø nhöõng ngöôøi voâ gia cö, hay nhöõng ngöôøi khoâng coù gì ñeå soáng. Caùc chò tieáp ñoùn caùc ngöôøi ngheøo khoå aáy, keå caû ngöôøi hoài, vaø ngöôøi daân Algeri raát laø quaûng ñaïi, hoï daâng cuùng raát nhieàu cho coâng taùc baùc aùi naøy cuûa caùc chò.
Vì theá ngoïn ñoài naøy trôû thaønh ñaëc bieät bôûi söï hieän dieän cuûa ñeàn thaùnh, cuûa nhaø caùc Tieåu Muoäi Ngöôøi Ngheøo vaø nhaø cuûa caùc cha doøng thaùnh Agostino: vaø ñoù laø "Lala Bouna" Ñeàn thaùnh Meï Nhaân Laønh. Noù thaät söï laø moät nôi thaùnh, moät nôi cuûa phöôùc laønh. Vaø raát nhieàu ngöôøi tôùi vieáng thaêm ñeàn thaùnh ñöôïc soáng moät kinh nghieäm thinh laëng vaø caàu nguyeän... Caùc ngöôøi ñeán ñaây bieát raèng hoï ñeán moät nôi thaùnh, moät nôi ñöôïc chuùc phuùc. Taïi nôi naøy nhieàu ôn laønh ñaõ ñöôïc ban phaùt. Vaø taát caû nhöõng ñieàu ñoù noùi leân yù nghóa "Lala Bouna" ñeàn thaùnh Meï Nhaân Laønh. Toâi hy voïng raèng caùc tín höõu haønh höông coù can ñaûm trôû laïi, nhieàu hôn ñeå laøm moät cuoäc haønh höông theo veát chaân cuûa thaùnh Agostino.
Hoûi: Vieäc khaùnh thaønh vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Agostino môû ra moät muøa môùi trong giaùo phaän Costantina nôi coù thaønh phoá Annaba, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Ñieàu naøy cho pheùp tieáp tuïc treân caùc neàn taûng toát laønh. Ñoái vôùi Giaùo Hoäi ñòa phöông chuùng toâi ñaõ coâng boá Naêm Thaùnh Agostino baét ñaàu töø ngaøy 19-10-2013. Theá roài ngaøy muøng 2 thaùng 5 naêm 2014 seõ coù moät ngaøy troïng ñaïi khaùc nöõa, bôûi vì chuùng toâi seõ cöû haønh kyû nieäm 5 naêm ngaøy ñeàn thaùnh Agostino ñöôïc naâng leân haønh vöông cung thaùnh ñöôøng, vì theá seõ laø naêm thaùnh Agostino.
Noù nhö laø moät "hôi thôû" cuûa thaùnh Agostino treân toaøn Giaùo Hoäi cuûa chuùng toâi. Toâi tin raèng moät laàn nöõa noù cuõng laø moät daáu chæ ñoái vôùi ngöôøi daân Algeri: Giaùo Hoäi cuûa chuùng ta vaãn luoân luoân ôû ñoù, tieáp tuïc hieän dieän vaø phuïc vuï.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha Desfarges, daân chuùng Algeri coù caùi nhìn naøo ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ vaø caùc thaùng ñaàu trong trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa ngöôøi?
Ñaùp: Ngöôøi daân Algeri coù moät aán töôïng raát toát ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Quùy vò thaáy ñoù, ngöôøi daân Algeri chuùng toâi thöïc söï ñoàng thanh vôùi nhöõng gì xaûy ra treân theá giôùi. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ñöôïc tieáp ñoùn raát noàng haäu, ñaày thieän caûm. Khi toâi ñi treân ñöôøng, ngöôøi daân noùi vôùi toäi: "OÀ, vò Giaùo Hoaøng naøy hay quùa!" Toâi nghe ñöôïc raát nhieàu kieåu noùi loaïi naøy. Caùc lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, caùc cöû chæ cuûa ngaøi ñaùnh ñoäng, ñaùnh ñoäng taát caû moïi ngöôøi, ñaùnh ñoäng caùc con tim, bôûi vì caùc cöû chæ cuûa ngaøi moät caùch ñôn sô laø caùc cöû chæ nhaân baûn huynh ñeä. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñöôïc tieáp nhaän moät caùch raát laø toát. Chöùng taù cuûa ngaøi goùp phaàn vaøo söï chung soáng cuûa con ngöôøi vôùi nhau.
Hoûi: Theo Ñöùc Cha thì thaùnh Agostino seõ noùi gì veà söï tham gia truøng tu vöông cung thaùnh ñöôøng cuûa thaùnh nhaân?
Ñaùp: OÀ, ñoâi khi toâi cuõng ñaõ ñaët caâu hoûi naøy cho thaùnh nhaân. Toâi tin raèng thaùnh Agostino seõ noùi vôùi chuùng ta nhöõng gì maø ngaøi ñaõ noùi vôùi caùc tín höõu thôøi ngaøi: "Ñoái vôùi chuùng ta soáng laø yeâu. Cuoäc soáng cuûa chuùng ta laø nieàm vui, laø khaåu hieäu cho taát caû moïi ngöôøi". Toâi nghó raèng thaùnh nhaân seõ laäp laïi vôùi chuùng ta raèng: "Haõy tieáp tuïc yeâu thöông. Töông quan huynh ñeä khoâng chæ laû moät töông quan giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi, noù laø moät töông quan vôùi Thieân Chuùa vaø trong Thieân Chuùa". Vaø thaùnh nhaân cuõng seõ noùi vôùi chuùng ta raèng: "Tình yeâu, khi noù tôùi taän ñaùy, thì khoâng chæ laø tình yeâu giöõa caùc baûn vò chaáp nhaän nhau, nhöng ñi tôùi choã yeâu thôöng caû keû thuø nöõa".
Thaùnh Agostino cuõng ñaõ töøng noùi: "Haõy taäp yeâu thöông keû thuø cuûa con: trong möùc ñoä trong ñoù tình yeâu lôùn leân trong con, baèng caùch ñöa con trôû laïi, daãn con trôû laïi vôùi söï gioáng Thieân Chuùa, noù seõ tuoân traøn treân keû thuø cuûa con, ñeå con gioáng Ñaáng ñaõ cho maët trôøi chieáu saùng treân ngöôøi laønh keû döõ". Thaùnh Agostino ñaõ noùi nhö theá. Vaø ñieàu naøy ñaùnh ñoäng caû ngöôøi daân Algeri nöõa.
(RG 17-11-2013)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)