Ñöôøng höôùng muïc vuï
cuûa Giaùo hoäi Chuùa Kitoâ taïi Vieät Nam
Ñöôøng höôùng muïc vuï cuûa Giaùo hoäi Chuùa Kitoâ taïi Vieät Nam.
Baøi noùi chuyeän cuûa Ñöùc Toång giaùm muïc Phaoloâ Buøi Vaên Ñoïc vôùi Hoäi nghò caùc Beà treân Thöôïng caáp caùc Hoäi doøng coù maët taïi Tu vieän Don Bosco K'Long, Ñöùc Troïng, laâm Ñoàng Vieät Nam.
Laâm Ñoàng, Vieät Nam (WHÑ 08-11-2013) - Töø ngaøy 05 ñeán 07 thaùng 11 naêm 2013, Lieân hieäp Beà treân Thöôïng caáp Vieät Nam ñaõ toå chöùc Hoäi nghò thöôøng nieân caùc beà treân Thöôïng caáp taïi Tu vieän Don Bosco K'Long, Ñöùc Troïng - Laâm Ñoàng. Ñeán chia seû vôùi Hoäi nghò coù Ñöùc Toång giaùm muïc Phaoloâ Buøi Vaên Ñoïc, Chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, Ñöùc cha Pheâroâ Nguyeãn Vaên Ñeä, Chuû tòch Uyû ban Tu só, Ñöùc cha Antoân Vuõ Huy Chöông, giaùm muïc giaùo phaän Ñaø Laït, Ñöùc oâng Pheâroâ Nguyeãn Vaên Taøi. Ngoaøi ra, Ban Ñieàu haønh ñaõ môøi Ñöùc Toång giaùm muïc Leopoldo Girelli ñeán trao ñoåi vôùi Hoäi nghò vaø tham döï ngaøy beá maïc.
Sau ñaây laø baøi noùi chuyeän cuûa Ñöùc cha Chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc trong ngaøy khai maïc.
*
Chuû ñeà ñöôïc Hoäi nghò gôïi yù cho toâi laø: "Ñöôøng höôùng muïc vuï hieän nay cuûa Giaùo hoäi Vieät Nam". Chuû ñeà naøy ñaõ ñöôïc baøn thaûo trong Ñaïi hoäi Daân Chuùa naêm 2010, vôùi Ñeà cöông Giaùo hoäi taïi Vieät Nam: Maàu nhieäm-Hieäp thoâng-Söù vuï, vaø ñaõ ñöôïc cuï theå hoùa trong Thö Chung haäu Ñaïi hoäi Daân Chuùa "Cuøng nhau boài ñaép neàn vaên minh tình thöông vaø söï soáng". Thö Chung haäu Ñaïi hoäi Daân Chuùa ñeà ra ñònh höôùng muïc vuï cuûa Giaùo hoäi Vieät Nam trong nhieàu naêm, vôùi chöông trình haønh ñoäng cuï theå töø naêm 2010 ñeán naêm 2013. Ñònh höôùng ñoù ñöôïc tieáp noái vôùi noã löïc "Taân Phuùc-AÂm-hoùa" trong Thö Chung môùi ñaây cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam göûi Coäng ñoàng Daân Chuùa, ngaøy 10 thaùng 10 naêm 2013.
"Coâng cuoäc Taân Phuùc-AÂm-hoùa ñoøi hoûi duyeät laïi toaøn boä caùc sinh hoaït muïc vuï ôû taát caû moïi bình dieän, nghóa laø phaûi thöïc hieän cuoäc hoaùn caûi töø trong taâm thöùc ñeán ñònh höôùng vaø phöông phaùp khi laøm muïc vuï" (HÑGMVN, Thö Chung ngaøy 10/10/2013, soá 4). Thö chung coøn ñöa ra keá hoaïch muïc vuï keùo daøi 3 naêm:
- Naêm 2014, Phuùc-AÂm-hoùa ñôøi soáng gia ñình;
- Naêm 2015, Phuùc-AÂm-hoùa ñôøi soáng giaùo xöù vaø caùc coäng ñoaøn;
- Naêm 2016, Phuùc-AÂm-hoùa ñôøi soáng xaõ hoäi.
Giaùo hoäi Vieät Nam ñuùng ra laø Giaùo hoäi cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ taïi Vieät Nam, Giaùo hoäi hoaøn vuõ taïi Vieät Nam, Giaùo hoäi Duy nhaát, Thaùnh thieän, Coâng giaùo vaø Toâng truyeàn taïi Vieät Nam; Giaùo hoäi Coâng Giaùo La tinh, maø ngöôøi ñöùng ñaàu laø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ cuøng vôùi toaøn theå caùc Giaùm muïc Coâng giaùo treân theá giôùi, hieän dieän vaø hoaït ñoäng cuï theå taïi ñòa phöông Vieät Nam. Do ñoù ñöôøng loái laø ñöôøng loái chung, maëc duø taïi Vieät Nam, thì ñöông nhieân phaûi coù nhöõng "caùi rieâng", phuø hôïp vôùi moâi tröôøng vaên hoùa vaø xaõ hoäi ôû Vieät Nam.
Trong caùi nhìn vöøa chung, vöøa rieâng nhö theá, chuùng ta coù theå noùi tôùi "Ñöôøng höôùng muïc vuï hieän nay cuûa Giaùo hoäi Vieät Nam". Toâi chæ ñeà ra moät vaøi daáu nhaán khaùi quaùt theo tinh thaàn cuûa Coâng Ñoàng Vatican II, tinh thaàn cuûa Giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi haäu Coâng ñoàng, vaø ñaëc bieät laø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ yeâu daáu cuûa chuùng ta:
1. Giaùo hoäi cuûa ngöôøi ngheøo vaø cho ngöôøi ngheøo:
- Cuûa ngöôøi ngheøo: Giaùo hoäi do Chuùa Gieâsu Kitoâ thieát laäp, xuaát thaân töø nhöõng nguôøi ngheøo, bao goàm phaàn lôùn laø nhöõng ngöôøi ngheøo, thì trong Giaùo hoäi, ngöôøi ngheøo phaûi coù choã ñöùng, coù tieáng noùi. Ngöôøi ngheøo khoâng theå maõi laø nhöõng ngöôøi thaáp coå beù mieäng.
- Cho ngöôøi ngheøo: Ngheøo vaät chaát, ngheøo vaên hoùa, ngheøo taâm linh, ngheøo giaù trò, nhöõng ngöôøi bò khinh thöôøng, bò öùc hieáp, nhöõng ngöôøi taät beänh ñoùi khoå, ngöôøi giaø yeáu coâ ñôn. Giaùo hoäi phaûi löu taâm nhieàu hôn ñeán nhöõng haïng ngöôøi naøy, chaêm soùc ñaëc bieät hôn, ñoàng haønh vôùi hoï, chia seû neáp soáng cuûa hoï, chia seû cuûa caûi cho hoï, trôï giuùp thöïc teá khi hoï caàn.
Nhöõng heä luaän thöïc teá laø: neáp soáng khoù ngheøo cuûa caùc thaønh vieân coù ôn goïi ñaëc bieät nhö giaùo só vaø tu só, caùc giaùo phaän vaø giaùo xöù, caùc Doøng tu, "bôùt xaây döïng caùc cô sôû coù quy moâ quaù lôùn vaø toán keùm quaù nhieàu".
2. Giaùo hoäi cuûa moïi ngöôøi vaø cho moïi ngöôøi (yù nghóa cuûa töø "Coâng giaùo").
- Cuûa moïi ngöôøi: Giaùo hoäi laø cuûa Chuùa Kitoâ vaø cuûa moïi ngöôøi muoán laø moân ñeä Chuùa Kitoâ. Giaùo hoäi khoâng laø cuûa rieâng ai, khoâng phaûi cuûa haøng giaùo phaåm hay haøng giaùo só, giôùi tu só, maø laø cuûa moïi thaønh phaàn Daân Chuùa. Caàn coù traùch nhieäm lieân ñôùi cuûa moïi thaønh phaàn Daân Chuùa.
Heä luaän thöïc teá laø caàn coù moät söï hôïp taùc chaët cheõ hôn, phong phuù vaø ña daïng hôn giöõa caùc Doøng tu vaø caùc giaùo só trieàu. Caàn phaùt huy toái ña vai troø cuûa ngöôøi giaùo daân trong Giaùo hoäi: laøm cho moãi ngöôøi nhaän ra cöông vò cuûa mình laø "moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ", cuøng vôùi nhöõng ngöôøi moân ñeä khaùc, laøm thaønh moät Thaân Theå Duy Nhaát cuûa Chuùa Kitoâ.
- Giaùo hoäi laø cho moïi ngöôøi, khoâng phaân bieät moät ai. Giaùo hoäi höôùng tôùi moïi ngöôøi, keå caû nhöõng ngöôøi chöa tin Chuùa. Chính vì theá maø söï ñoái thoaïi vôùi moïi haïng ngöôøi, laø heát söùc caàn thieát, vaø ñoù laø ñöôøng loái cuûa Chuùa Kitoâ. Giaùo hoäi phaûi noùi chuyeän vôùi moïi ngöôøi, trao ñoåi vôùi moïi ngöôøi, theo nhö yù muoán cuûa Chuùa. Ñöôøng loái cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ raát roõ raøng: Ñoái thoaïi, Phaân ñònh vaø Daán thaân ñeán nhöõng "vuøng ven".
3. Giaùo hoäi daán thaân loan baùo Tin möøng:
Tröôùc ñaây, caùc nhaø truyeàn giaùo nöôùc ngoaøi vaø caùc linh muïc, tu só, giaùo daân trong nöôùc ñaõ noã löïc raát nhieàu trong vieäc loan baùo Tin möøng. Nhöng noùi chung, gioáng nhieàu nôi khaùc treân theá giôùi, coâng vieäc loan baùo Tin möøng ñaõ coù phaàn khöïng laïi.
Giaùo hoäi taïi Vieät Nam trong thôøi hieän ñaïi, chöa chu toaøn ñaày ñuû söù vuï loan baùo Tin möøng. Coù nhöõng coá gaéng coøn rôøi raïc, chöa ñöôïc noái keát vaø höôùng daãn. Caàn phaûi coù moät söï "chuyeån mình thaät maïnh daïn", thaät can ñaûm chuyeån töø moät loaïi "muïc vuï baûo trì" (pastorale de maintien), gìn giöõ vaø baûo veä cô cheá, cô sôû, sang moät "muïc vuï truyeàn giaùo" ñích thöïc (pastorale missionnaire).
Giaùo hoäi laø Giaùo hoäi cho taát caû nhöõng ai caàn "ôn cöùu roãi", maø moïi ngöôøi ñeàu caàn, duø yù thöùc hay khoâng: nhöõng ngöôøi chöa laø Kitoâ höõu cuõng nhö nhöõng ngöôøi ñang laø. Chính vì theá maø coù vieäc Phuùc-AÂm-hoùa vaø vieäc Taân Phuùc-AÂm-hoùa. Caàn coù moät nhieät tình môùi, moät phöông phaùp hay ñöôøng höôùng môùi, moät caùch dieãn ñaït môùi trong vieäc loan baùo Tin möøng. Caàn phaûi Phuùc-AÂm-hoùa moïi laõnh vöïc; nhöõng nôi naøo chöa coù ñaày ñuû aùnh saùng, phaûi coù aùnh saùng (AÙnh saùng Chuùa Kitoâ), nhö nhöõng "vuøng ven", hieåu theo nghóa ñen cuõng nhö nghóa boùng; moïi "ngoùc ngaùch cuûa höõu theå", moïi bình dieän cuûa cuoäc soáng.
4. Hoäi nhaäp vaên hoùa:
Ñeå coù theå Phuùc-AÂm-hoùa vaø Taân Phuùc-AÂm-hoùa caû chieàu roäng, laãn chieàu saâu, caàn coù moät "coá gaéng vöôït baäc" trong tieán trình "hoäi nhaäp vaên hoùa".
Sôû dó phaûi coá gaéng toái ña vaø vöôït baäc, vì laâu nay Giaùo hoäi taïi Vieät Nam hôi queân laõng khía caïnh "hoäi nhaäp vaên hoùa" trong vieäc soáng vaø loan baùo Tin möøng. Moät ñaøng, chuùng ta khoâng neân maëc caûm vaø coi Ñaïo Chuùa treân Ñaát Vieät laø Ñaïo ngoaïi lai nhö moät soá ngöôøi nghó, vì ñaõ coù nhöõng coá gaéng ñaùng keå cuûa cha oâng chuùng ta vaø cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo trong nhöõng theá kyû qua. Ñaøng khaùc, neáu nhìn hieän traïng nhö hoâm nay, thì phaûi coâng nhaän "moät thieáu soùt lôùn". Rieâng trong laõnh vöïc "tö duy", chuùng ta coøn tö duy theo kieåu Taây phöông nhieàu hôn: caùc tu só, giaùo só ñeàu ñöôïc gôûi du hoïc beân Taây. Caùc nhaø thôø, tu vieän, ñeàu ñöôïc xaây döïng theo kieåu beân Taây. Laõnh vöïc Phuïng vuï cuõng chöa hoäi nhaäp gì ñaùng keå. Ngoân ngöõ nhaø ñaïo maø chuùng ta söû duïng, coøn xa laï vaø khoù hieåu ñoái vôùi nhöõng ngöôøi chöa bieát Chuùa. Hoäi nhaäp vaên hoùa dó nhieân phaûi ñöôïc hieåu theo ña chieàu: ñöa Tin möøng vaøo vaên hoùa, ñeå thaêng tieán vaên hoùa töø beân trong (thaêng hoùa) ; ñöa vaên hoùa vaøo "coâng vieäc loan baùo Tin möøng", ñeå coù ñöôïc tieáng noùi phuø hôïp vôùi daân toäc Vieät Nam. Dó nhieân ñieàu caàn löu yù laø nhöõng ngöôøi maø chuùng ta noùi vôùi laø "nhöõng ngöôøi Vieät Nam cuûa ngaøy hoâm nay". Xaõ hoäi Vieät coøn laø xaõ hoäi ña vaên hoùa, ña saéc toäc.
5. Giaùo hoäi goùp phaàn xaây döïng xaõ hoäi:
Giaùo hoäi goùp phaàn tích cöïc vaøo caùc coâng vieäc xaõ hoäi, khoâng gioáng nhö nhöõng hoäi töø thieän, hoaëc nhöõng toå chöùc phi chính phuû, nhöng vì chieàu kích xaõ hoäi cuûa Tin möøng.
Tình yeâu vaø Chaân lyù laø hai tieâu chuaån coát yeáu cuûa moïi ñoùng goùp cuûa Giaùo hoäi, trong caùc laõnh vöïc xaõ hoäi, ñaëc bieät laø giaùo duïc, y teá. Giaùo hoäi coá gaéng goùp phaàn tích cöïc ñeå laønh maïnh hoùa moâi tröôøng vaät chaát vaø taâm linh. Phaàn ñoùng goùp lôùn nhaát vaø ñoäc ñaùo nhaát vaãn laø loan "Tin möøng veà Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa", giôùi thieäu "Göông maët dòu daøng" cuûa Chuùa Gieâsu cho moïi ngöôøi.
Muïc vuï cuûa Giaùo hoäi phaûi laø muïc vuï cuûa tình thöông dòu daøng (pastorale de la tendresse), laøm chöùng cho söï dòu daøng cuûa Thieân Chuùa, moät caùch ñaëc bieät ñoái vôùi caùc toäi nhaân. Caàn ñeà cao vaø thi thaønh "muïc vuï cuûa loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa (pastorale de la miseùricorde). Moïi thaønh phaàn Daân Chuùa, nhaát laø caùc muïc töû, caàn phaûi laø nhöõng "Ñaáng an uûi khaùc" (alter Paraclitus): Haõy uûi an Daân Chuùa vaø moïi ngöôøi, haõy mang nieàm vui vaø haïnh phuùc ñeán cho moïi ngöôøi. Moät caùch thöïc teá, Giaùo hoäi hoâm nay caàn phaûi ñeå yù tôùi nhöõng aûnh höôûng tai haïi cuûa söï bieán ñoåi khí haäu ñeán haønh tinh cuûa chuùng ta, nhöõng thieân tai lieân tieáp aäp vaøo caùc mieàn thuoäc Ñaát nöôùc chuùng ta, caùc teä naïn xaõ hoäi laøm haïi tôùi cuoäc soáng cuûa nhieàu gia ñình, nhaát laø giôùi treû.
6. Canh taân neáp soáng vaø caùch laøm vieäc:
Caàn maïnh daïn trieät ñeå canh taân neáp soáng vaø caùch laøm vieäc cuûa moïi thaønh phaàn Daân Chuùa, ñaëc bieät laø cuûa caùc thöøa taùc vieân trong Hoäi thaùnh; caàn chuù troïng tôùi chaát löôïng cuûa vieäc ñaøo taïo nhieàu hôn laø soá löôïng. Phaûi cuûng coá vaø taêng cöôøng "ñôøi soáng caàu nguyeän" nôi moïi thaønh phaàn Daân Chuùa, ñaëc bieät laø nôi caùc giaùo só vaø tu só, vì ngaøy nay aûnh höôûng xaáu cuûa khuynh höôùng "duy theá tuïc" quaù naëng neà, ngay caû trong tu vieän, chuûng vieän, trong ñôøi soáng gia ñình cuõng nhö giaùo xöù.
Caàn nhaán maïnh nhieàu hôn nöõa ñeán chieàu saâu ñöùc tin, ñeán söï gaëp gôõ Chuùa trong cuoäc soáng, ñeán choã ñöùng cuûa Lôøi Chuùa vaø bí tích. Moät caùch ñaëc bieät, caàn söï canh taân muïc vuï bí tích khai taâm vaø bí tích Hoøa giaûi. Quan troïng hôn caû vaãn laø söï caàn thieát phaûi coù göông saùng trong loøng Hoäi thaùnh, nhaát laø göông saùng cuûa caùc muïc töû, caùc nhaø ñaøo taïo, caùc beà treân trong coäng ñoaøn, caùc phuï huynh trong gia ñình.
Caùc vò Beà treân Thöôïng caáp thaân meán,
Ngoaøi ñöôøng höôùng ñaõ ñöôïc vaïch ra trong Thö Chung cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, toâi ñeà ra moät vaøi daáu nhaán, ñeå traùnh söï hieåu laàm coù theå coù nôi moät soá ngöôøi nghó raèng Giaùo hoäi taïi Vieät Nam khoâng ñi vaøo "thöïc teá ñôøi soáng", maø chæ noùi chung chung. Chuùng toâi raát yù thöùc "caàn phaûi ñöa AÙnh saùng Chuùa Kitoâ", ñöa "AÙnh saùng Ñöùc tin" (Lumen Fidei) vaøo trong cuoäc soáng thöïc teá cuûa xaõ hoäi hoâm nay, nhöng chuùng toâi cuõng chæ coù theå nhaán maïnh moät soá ñieàu cô baûn. Phaàn coøn laïi laø coâng vieäc cuûa moãi ngöôøi Kitoâ höõu muoán laø ngöôøi moân ñeä ñích thöïc cuûa Chuùa Kitoâ.
Noùi ñeán nhöõng daáu nhaán khoâng coù nghóa laø boû nhöõng ñieàu toát laønh maø xöa nay chuùng ta quen thöïc hieän, hoaëc boû qua nhöõng haïng ngöôøi khoâng ñöôïc ñeà caäp ñeán trong baøi noùi chuyeän naøy. Ví duï, noùi nhieàu ñeán ngöôøi ngheøo khoâng coù nghóa laø boû caùc doanh nhaân hay nhöõng ngöôøi coù ñieàu kieän sinh soáng toát. Trong Giaùo hoäi Coâng giaùo, chuùng ta vaãn coù thoùi quen "bao haøm", chöù "khoâng loaïi tröø" (laøm ñieàu naøy, khoâng boû ñieàu kia, lo cho nhöõng haïng ngöôøi naøy, khoâng boû rôi nhöõng haïng ngöôøi khaùc).
TGM Phaoloâ Buøi Vaên Ñoïc