Söù ñieäp ñaàu tieân
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
nhaân ngaøy di daân vaø tò naïn
Söù ñieäp ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân ngaøy di daân vaø tò naïn.
Vatican (Vat. 26-09-2013) - Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ keâu goïi coäng ñoàng quoác teá coäng taùc vôùi nhau ñeå caûi tieán tình traïng ngöôøi di daân ngaøy caøng gia taêng treân theá giôùi. Ngaøi cuõng môøi goïi caùc cô quan truyeàn thoâng goùp phaàn baøi tröø nhöõng thaønh kieán khieán do ngöôøi di daân khoâng ñöôïc tieáp ñoùn taïi caùc nöôùc hoï nhaäp cö.
Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñöa ra lôøi keâu goïi treân ñaây trong söù ñieäp coâng boá hoâm 24 thaùng 9 naêm 2013 nhaân ngaøy di daân vaø tò naïn seõ ñöôïc cöû haønh vaøo ngaøy 19 thaùng 1 naêm 2014, vôùi chuû ñeà: "Ngöôøi di daân vaø tò naïn: höôùng veà moät theá giôùi toát ñeïp hôn". Sau ñaây laø toaøn vaên söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
"Anh chò em thaân meán, caùc xaõ hoäi chuùng ta ñang caûm nghieäm nhöõng tieán trình leä thuoäc laãn nhau vaø aûnh höôûng treân nhau treân bình dieän hoaøn vuõ chöa töøng coù tröôùc ñaây trong lòch söû. Nhöõng tieán trình naøy tuy coù nhöõng yeáu toá gaây khoù khaên hoaëc tieâu cöïc, nhöng chuùng coù muïc ñích caûi tieán nhöõng ñieàu kieän soáng cuûa gia ñình nhaân loaïi, khoâng nhöõng veà maët kinh teá, nhöng caû trong nhöõng khía caïnh chính trò vaø vaên hoùa nöõa. Vaû laïi, moãi ngöôøi laø thaønh phaàn cuûa nhaân loaïi vaø, cuøng vôùi toaøn theå gia ñình caùc daân nöôùc, cuøng hy voïng moät töông lai toát ñeïp hôn. Nhaän xeùt naøy gôïi höùng cho ñeà taøi maø toâi ñaõ choïn cho Ngaøy Theá giôùi veà di daân vaø tò naïn naêm nay, ñoù laø "Nhöõng ngöôøi di daân vaø tò naïn: höôùng veà moät theá giôùi toát ñeïp hôn".
"Trong theá giôùi ñang bieán chuyeån ngaøy nay, hieän töôïng con ngöôøi ngaøy caøng löu ñoäng trôû neân nhö "moät daáu chæ thôøi ñaïi", theo ñònh nghóa cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc 16 (Xc Söù ñieäp Ngaøy Theá giôùi di daân vaø tò naïn 2006). Thöïc vaäy, moät ñaøng nhöõng cuoäc di cö thöôøng cho thaáy nhöõng thieáu soùt töø phía caùc quoác gia vaø coäng ñoàng quoác teá, nhöng ñaøng khaùc chuùng cuõng boäc loä khaùt voïng cuûa nhaân loaïi mong soáng hieäp nhaát trong söï toân troïng nhöõng khaùc bieät, söï ñoùn tieáp vaø loøng hieáu khaùch giuùp phaân chia ñoàng ñeàu caùc taøi nguyeân cuûa traùi ñaát, baûo veä vaø thaêng tieán phaåm giaù cuõng nhö theá ñöùng trung taâm cuûa moãi ngöôøi".
Veà phöông dieän Kitoâ, caû trong vieäc di cö, cuõng nhö trong caùc thöïc taïi khaùc cuûa con ngöôøi, ngöôøi ta thaáy coù söï caêng thaúng giöõa moät beân laø veû ñeïp cuûa coâng trình saùng taïo, mang daáu veát cuûa ôn thaùnh vaø coâng trình cöùu chuoäc, vaø beân kia laø maàu nhieäm toäi loãi. Ñoái nghòch vôùi tình lieân ñôùi vaø söï tieáp ñoùn, nhöõng cöû chæ huynh ñeä vaø caûm thoâng, coù söï töø khöôùc, kyø thò, naïn khai thaùc boùc loät, ñau khoå vaø cheát choùc. Ñaùng lo hôn caû laø nhöõng tình traïng trong ñoù vieäc di cö khoâng nhöõng do söï cöôõng baùch, nhöng coøn ñöôïc thöïc hieän qua nhieàu theå thaùc khaùc nhau cuûa naïn buoân ngöôøi vaø bieán thaønh noâ leä. Naïn lao ñoäng nhö noâ leä laø ñieàu thöôøng thaáy ngaøy nay! Tuy coù nhöõng vaán ñeà, nhöõng ruûi ro vaø khoù khaên phaûi ñöông ñaàu, ñieàu laøm cho ngöôøi di daân vaø tò naïn phaán khôûi laø nieàm tín thaùc vaø hy voïng; hoï mang trong taâm hoàn mong öôùc moät töông lai toát ñeïp hôn khoâng nhöõng cho baûn thaân, nhöng coøn cho gia ñình vaø nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa hoï nöõa.
"Vieäc kieán taïo moät "theá giôùi toát ñeïp hôn" bao haøm ñieàu gì? Thaønh ngöõ "moät theá giôùi toát ñeïp hôn" khoâng aùm chæ moät caùch thô ngaây tôùi nhöõng yù nieäm tröøu töôïng hoaëc nhöõng thöïc taïi khoâng theå ñaït tôùi ñöôïc, nhöng ñuùng hôn noù höôùng veà söï tìm kieám moät söï phaùt trieån ñích thöïc vaø toaøn dieän, hoaït ñoäng ñeå coù nhöõng ñieàu kieän soáng xöùng ñaùng cho taát caû moïi ngöôøi, ñeå hoï tìm ñöôïc nhöõng caâu traû lôøi ñuùng ñaén cho nhöõng ñoøi hoûi cuûa caùc caù nhaân vaø gia ñình, ñeå coâng trình taïo döïng maø Thieân Chuùa ban cho chuùng ta ñöôïc toân troïng, gìn giöõ vaø vun troàng. Ñaáng Ñaùng Kính Phaoloâ 6 ñaõ moâ taû nhöõng khaùt voïng cuûa con ngöôøi ngaøy nay nhö sau: "Ñöôïc giaûi thoaùt khoûi laàm than, baûo ñaûm cuoäc soáng cuûa mình moät caùch chaéc chaén nhaát, ñöôïc söùc khoûe, coâng aên vieäc laøm vöõng chaéc; ñöôïc tham gia ñaày ñuû nhaát vaøo caùc traùch nheäm, khoâng bò aùp böùc naøo, traùnh ñöôïc nhöõng tình traïng laøm thöông toån phaåm giaù con ngöôøi; ñöôïc höôûng moät neàn giaùo duïc ñaày ñuû hôn; toùm moät lôøi laø muoán ñöôïc hieåu bieát vaø sôû höõu nhieàu hôn, ñeå soáng troïn veïn hôn" (Thoâng ñieäp Phaùt trieån caùc daân toäc, 23-6-1967, 6).
"Con tim chuùng ta mong öôùc ñöôïc "toát ñeïp hôn nöõa", ñieàu naøy khoâng phaûi chæ laø ñöôïc moät kieán thöùc hoaëc ñöôïc sôû höõu nhieàu hôn, nhöng nhaát laø ñöôïc soáng sung maõn hôn. Ta khoâng theå thu heïp söï phaùt trieån vaøo söï taêng tröôûng kinh teá maø ngöôøi ta thöôøng theo ñuoåi maø khoâng ñeå yù gì ñeán nhöõng ngöôøi yeáu theá nhaát vaø voâ phöông töï veä. Theá giôùi chæ coù theå ñöôïc caûi tieán toát ñeïp hôn neáu ngöôøi ta quan taâm tröôùc tieân tôùi con ngöôøi, neáu söï thaêng tieán con ngöôøi coù tính chaát toaøn dieän, trong moïi chieàu kích, keå caû chieàu kích tinh thaàn; neáu khoâng ai naøo bò lô laø, keå caû nhöõng ngöôøi ngheøo, caùc beänh nhaân, tuø nhaân, nhöõng ngöôøi tuùng thieáu, ngöôøi ngoaïi quoác (Xc Mt 25,31-46); neáu ta coù khaû naêng ñi töø moät neàn vaên hoùa gaït boû ñeán moät neàn vaên hoùa gaëp gôõ vaø tieáp ñoùn".
"Nhöõng ngöôøi di daân vaø tò naïn khoâng phaûi laø nhöõng con côø treân baøn côø cuûa nhaân loaïi. Hoï laø nhöõng treû em, phuï nöõ vaø ñaøn oâng rôøi boû hoaëc bò boù buoäc rôøi boû gia cö cuûa hoï vì nhieàu lyù do, hoï cuøng chia seû moät öôùc muoán hôïp phaùp laø ñöôïc bieát, sôû höõu, vaø nhaát laø ñöôïc soáng troïn veïn hôn. Thaät laø ñaùng ngaïc nhieân tröôùc con soá nhöõng ngöôøi di cö töø ñaïi luïc naøy sang ñaïi luïc khaùc, cuõng nhö nhöõng ngöôøi di chuyeån trong noäi ñòa quoác gia hoaëc nhöõng vuøng ñòa lyù cuûa hoï. Laøn soùng di daân ngaøy nay laø laøn soùng lôùn nhaát trong lòch söû, hoï goàm nhöõng caù nhaân, neáu khoâng phaûi laø caû daân toäc. Ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi di daân vaø tò naïn, Giaùo Hoäi daán thaân tìm hieåu nhöõng nguyeân do gaây ra hieän töôïng di daân, vaø Giaùo Hoäi cuõng hoaït ñoäng ñeå khaéc phuïc nhöõng haäu quaû tieâu cöïc vaø ñeà cao giaù trò cuõng nhö haäu quaû tích cöïc cuûa vieäc di cö ñoái vôùi caùc coäng ñoaøn nguyeân quaùn, coäng ñoaøn chuyeån tieáp hoaëc caùc coäng ñoaøn ñònh cö trong tieán trình di cö.
"Ñaùng tieác laø, trong luùc khích leä söï phaùt trieån höôùng tôùi moät theá giôùi toát ñeïp hôn, chuùng ta khoâng theå im laëng tröôùc göông muø ngheøo ñoùi trong caùc chieàu kích khaùc nhau: baïo löïc, boùc loät, kyø thò, gaït ra ngoaøi leà, nhöõng bieän phaùp thu heïp töï do cô baûn, cuûa caù nhaân cuõng nhö cuûa taäp theå, ñoù laø moät soá yeáu toá chính cuûa ngheøo ñoùi caàn phaûi vöôït qua. Nhieàu laàn chính nhöõng khía caïnh ñoù laø nguyeân nhaân thuùc ñaåy söï di cö, gaén lieàn di cö vôùi ngheøo ñoùi. Trong khi troán chaïy nhöõng tình traïng laàm than hoaëc baùch haïi ñeå tieán tôùi moät vieãn töôïng toát ñeïp hôn hoaëc ñeå cöùu vaõn cuoäc soáng, haøng trieäu ngöôøi leân ñöôøng di cö, vaø trong khi hy voïng ñöôïc maõn nguyeän, thì hoï thöôøng gaëp phaûi nhöõng nghi kî, kheùp kín hoaëc loaïi tröø vaø bò nhöõng nghòch caûnh, cöû nhöõng nghòch caûnh traàm troïng nhaát vaø laøm thöông toån phaåm giaù cuûa hoï.
"Thöïc taïi di cö, vôùi nhöõng chieàu kích maø thôøi ñaïi hoaøn caàu hoùa ngaøy nay ñang ñoøi phaûi ñöôïc xöû lyù vaø ñieàu haønh moät caùch môùi meû, coâng baèng vaø höõu hieäu, nhaát laø ñoøi phaûi coù söï coäng taùc quoác teá vaø moät tinh thaàn lieân ñôùi, caûm thoâng saâu xa. Ñieàu quan troïng laø söï coäng taùc ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau, vôùi söï ñoàng thanh chaáp nhaän nhöõng vaên kieän phaùp lyù baûo veä vaø thaêng tieán con ngöôøi. ÑGH Bieån Ñöùc 16 ñaõ phaùc hoïa khuoân maãu cho caùc chính saùch vaø khaúng ñònh raèng "chính saùch nhö theá caàn phaûi ñöôïc khai trieån töø moät söï coäng taùc chaët cheõ giöõa caùc nöôùc xuaát cö vaø caùc nöôùc tieáp cö; caàn thaùp tuøng baèng nhöõng qui luaät quoác teá thích hôïp coù khaû naêng hoøa hôïp nhöõng heä thoáng phaùp lyù khaùc nhau, trong vieãn töôïng cöùu vaõn nhöõng ñoøi hoûi vaø nhöõng quyeàn cuûa con ngöôøi vaø caùc gia ñình di cö, vaø ñoàng thôøi, quyeàn cuûa caùc xaõ hoäi nôi nhöõng ngöôøi di cö ñeán nguï" (Thoâng ñieäp Caritas in veritate, 29-6-2009, 62). Cuøng nhau laøm vieäc cho moät theá giôùi toát ñeïp hôn ñoøi phaûi coù söï giuùp ñôõ laãn nhau giöõa caùc nöôùc, vôùi thaùi ñoä saün saøng vaø tín nhieäm, khoâng döïng leân nhöõng haøng raøo khoâng theå vöôït qua. Moät söï hôïp löïc coù theå laø khích leä ñoái vôùi caùc chính phuû ñeå ñöông ñaàu vôùi nhöõng cheânh leäch veà xaõ hoäi vaø kinh teá, vaø moät söï hoaøn caàu hoùa khoâng coù qui luaät naøo laø nhöõng nguyeân nhaân taïo ra di cö trong ñoù con ngöôøi trôû thaønh naïn nhaân hôn laø ngöôøi naém vai chính. Khoâng coù nöôùc naøo moät mình coù theå ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên gaén lieàn vôùi hieän töôïng naøy, noù roäng lôùn ñeán ñoä lieân heä tôùi taát caû caùc ñaïi luïc trong hai phong traøo nhaäp cö vaø xuaát cö.
"Tieáp ñeán, ñieàu quan troïng laø nhaán maïnh söï coäng taùc aáy ñaõ khôûi söï vôùi coá gaéng cuûa moãi ngöôøi phaûi laøm ñeå kieán taïo nhöõng ñieàu kieän kinh teá vaø xaõ hoäi toát ñeïp hôn taïi queâ höông, ñeå vieäc xuaát cö khoâng phaûi laø söï choïn löïa duy nhaát ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tìm kieám hoøa bình, coâng lyù, an ninh vaø söï toân troïng ñaày ñuû phaåm giaù con ngöôøi. Kieán taïo nhöõng cô hoäi coâng aên vieäc laøm trong caùc neàn kinh teá ñòa phöông, seõ traùnh ñöôïc söï phaân reõ gia ñình vaø baûo ñaûm nhöõng ñieàu kieän oån ñònh vaø thanh thaûn cho caù nhaân vaø coäng ñoaøn.
"Sau cuøng, khi nhìn thöïc taïi nhöõng ngöôøi di daân vaø tò naïn, coù moät yeáu toá thöù ba maø toâi muoán neâu baät treân con ñöôøng xaây döïng moät theá giôùi toát ñeïp hôn, ñoù laø vöôït thaéng nhöõng thaønh kieán vaø thieáu caûm thoâng trong vieäc cöùu xeùt vieäc di cö. Thöïc vaäy, nhieàu khi nhöõng ngöôøi di daân, taûn cö, xin tò naïn vaø ngöôøi ñaõ ñöôïc tò naïn khôi daäy nôi daân chuùng ñòa phöông nhöõng ngôø vöïc vaø ñoái kî. Ngöôøi ta lo sôï raèng ngöôøi di daân vaø tò naïn taïo neân nhöõng xaùo troän trong an ninh xaõ hoäi, vaø coù nguy cô laøm cho hoï ñaùnh maát caên tính vaø vaên hoùa, taïo ra caïnh tranh trong thò tröôøng coâng vieäc laøm hoaëc laøm cho toäi phaïm gia taêng. Trong laõnh vöïc naøy, caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi coù moät vai troø traùch nhieäm lôùn: thöïc vaäy hoï coù nhieäm vuï vaïch traàn nhöõng thaønh kieán vaø cung caáp nhöõng thoâng tin chính xaùc khi noùi veà nhöõng sai laàm cuûa moät soá ngöôøi di daân vaø tò naïn, vaø cuõng caàn moâ taû söï löông thieän, ngay chính, taâm hoàn ñaïi ñaûm cuûa nhieàu ngöôøi trong soá hoï. Trong vaán ñeà naøy, caàn coù moät söï thay ñoåi thaùi ñoä töø moïi ngöôøi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi di daân vaø tò naïn; ñi töø thaùi ñoä töï veä vaø sôï haõi, khoâng quan taâm, hoaëc gaït ra ngoaøi leà, töông öùng vôùi neàn vaên hoùa loaïi boû, tôùi thaùi ñoä döïa treân neàn vaên hoùa gaëp gôõ, laø vaên hoùa duy nhaát coù khaû naêng kieán taïo moät theá giôùi coâng baèng vaø huynh ñeä hôn, moät theá giôùi toát ñeïp hôn. Caû caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi cuõng ñöôïc môøi goïi ñi vaøo söï hoaùn caûi thaùi ñoä, vaø coå voõ söï thay ñoåi thaûi ñoä nhö theá ñoái vôùi nhöõng ngöôøi di daân vaø tò naïn.
"Toâi nghó ñeán Thaùnh Gia Nazareth cuõng ñaõ traûi qua kinh nghieäm bò choái boû vaøo ñaàu haønh trình cuûa mình: "Meï Maria sinh con ñaàu loøng, boïc trong taù vaø ñaët trong mang coû vì khoâng coù choã cho hoï trong nhaø troï" (Lc 2,7). Chuùa Gieâsu, Meï Maria vaø Thaùnh Giuse ñaõ caûm nghieäm theá naøo laø rôøi boû queâ höông cuûa mình vaø trôû thaønh ngöôøi di cö: bò loøng khao khaùt quyeàn löïc cuûa vua Heâroâñeâ ñe doïa, caùc vò buoäc loøng phaûi choán chaïy sang Ai Caäp (Xc Mt 2,13-14). Nhöng con tim töø maãu cuûa Meï Maria vaø traùi tim aân caàn cuûa thaùnh Giuse, ngöôøi gìn giöõ Thaùnh Gia thaát ñaõ luoân baûo toàn nieàm tín thaùc: Thieân Chuùa khoâng bao giôø boû rôi. Nhôø lôøi chuyeån caàu cuûa caùc ngaøi, öôùc gì nieàm xaùc tín naøy luoân kieân vöõng trong taâm hoàn nhöõng ngöôøi di daân vaø tò naïn.
"Giaùo Hoäi ñaùp laïi meänh leänh cuûa Chuùa Kitoâ, "Caùc con haõy ñi khaép theá gian vaø laøm cho moïi daân toäc thaønh moân ñeä", Giaùo Hoäi ñöôïc keâu goïi trôû thaønh Daân Chuùa bao goàm moïi daân toäc vaø mang Tin Möøng cho moïi daân toäc, vì nôi khuoân maët cuûa moãi ngöôøi coù in khuoân maët cuûa Chuùa Kitoâ! ÔÛ ñaây coù coäi reã saâu xa nhaát cuûa phaåm giaù con ngöôøi, phaûi luoân toân troïng vaø baûo veä. Khoâng phaûi caùc tieâu chuaån hieäu naêng, saûn xuaát, giai taàng xaõ hoäi, chuûng toäc hoaëc toân giaùo laøm neàn taûng cho phaåm giaù con ngöôøi, nhöng laø söï kieän con ngöôøi ñöôïc döïng neân theo hình aûnh gioáng Thieân Chuùa (Xc St 1,26-27), vaø hôn nöõa laø con Thieân Chuùa, moãi ngöôøi laø con cuûa Thieân Chuùa! Nôi con ngöôøi coù in hình aûnh Chuùa Kitoâ. Vì theá, vaán ñeà ôû ñaây laø tröôùc heát chuùng ta nhìn thaáy vaø giuùp ngöôøi khaùc thaáy ngöôøi di daân vaø tò naïn khoâng phaûi nhö moät vaán ñeà caàn phaûi ñöông ñaàu, nhöng nhö ngöôøi anh em, chò em caàn tieáp ñoùn, toân troïng vaø yeâu meán, moät cô hoäi Chuùa Quan Phoøng ban ñeå goùp phaàn kieán taïo moät xaõ hoäi coâng baèng hôn, daân chuû troïn veïn hôn, moät quoác gia lieân ñôùi hôn, moät theá giôùi huynh ñeä hôn vaø moät coäng ñoaøn Kitoâ côûi môû hôn theo Tin Möøng. Nhöõng cuoäc di cö coù theå laøm naûy sinh cô hoäi taùi truyeàn giaûng Tin Möøng, môû ra nhöõng khoâng gian cho söï taêng tröôûng moät nhaân loaïi môùi ñaõ ñöôïc loan baùo trong maàu nhieäm phuïc sinh: moät nhaân loaïi trong ñoù moãi phaàn ñaát ngoaïi quoác laø queâ hgöông vaø moãi queâ höông laø ñaát xa laï.
"Anh chò em di daân vaø tò naïn thaân meán! Anh chò em ñöøng maát hy voïng moät töông lai chaéc chaén hôn cuõng ñöôïc daønh cho anh chò em, vaø treân ñöôøng ñi anh chò em coù theå gaëp moät baøn tay naâng ñôõ, ñöôïc caûm nghieäm tình huynh ñeä lieân ñôùi vaø hôi aám cuûa tình baïn! Toâi höùa caàu nguyeän cho taát caû anh chò em vaø nhöõng ngöôøi daønh troïn cuoäc ñôøi vaø naêng löïc ñeå ôû caïnh anh chò em vaø toâi ban pheùp laønh Toøa Thaùnh cho taát caû.
Vatican ngaøy 5 thaùng 8 naêm 2013
Phanxicoâ, Giaùo Hoaøng