Ñoâi neùt veà höôùng soáng taâm linh
cuûa Ñöùc Hoàng Y, Toâi Tôù Chuùa,
Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
Thöôøng huaán Linh muïc ôû Nha Trang
Ñoâi neùt veà höôùng soáng taâm linh cuûa Ñöùc Hoàng Y, Toâi Tôù Chuùa, Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän.
Ngöôøi moân ñeä Chuùa Kitoâ tröôùc heát laø ngöôøi "ôû laïi" vôùi Chuùa trong hoâm nay cuûa cuoäc ñôøi mình. Khi trong tay khoâng coøn gì, ñöôøng ñi nhö sa maïc, khoâng quaù khöù khoâng töông lai, chæ coøn laïi nhöõng giaây phuùt hieän taïi nhö nhöõng hoàng aân coù ñöôïc, nhö nhöõng giaây phuùt ñeïp nhaát cuûa cuoäc ñôøi.
Kính thöa Anh Em,
Anh Em vöøa ñöôïc nghe tieåu söû cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Hoàng Y Toâi Tôù Chuùa FX. Nguyeãn Vaên Thuaän. Toâi xin ñöôïc tieáp noái baèng vieäc trình baøy ñoâi neùt veà ñôøi soáng thieâng lieâng, hay linh ñaïo, töø ngöõ maø ngaøy nay ngöôøi ta thöôøng duøng.
Linh ñaïo: Spirituality lieân quan ñeán nhöõng gì laø tinh thaàn, khoâng coù hình haøi, voâ vaät chaát. Trong boái caûnh caùc toân giaùo, töø linh ñaïo chæ moät loái soáng höùng khôûi do bôûi moät vò thaàn linh naøo ñoù. Theo nghóa aáy, ta coù theå noùi linh ñaïo Hoài giaùo, linh ñaïo AÂn giaùo, linh ñaïo Phaät giaùo...
Trong Kitoâ giaùo, töø linh ñaïo chæ theá giôùi noäi taâm ñöôïc maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ soi saùng. Nhö vaäy, linh ñaïo coù nghóa laø ñôøi soáng, döôùi söï huôùng daãn cuûa Thaùnh Thaàn, tìm caùch soáng laïi maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ trong cuoäc ñôøi theo ôn goïi vaø traùch nhieäm rieâng mình. Do ñoù, linh ñaïo kitoâ thì duy nhaát nhöng ña daïng. Vieäc soáng maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ trong ñôøi soáng cuûa mình theo ôn goïi vaø traùch nhieäm rieâng trong Giaùo Hoäi vaø trong theá giôùi ñoøi hoûi moät noã löïc suy tö ñeå coù theå aùp duïng ñuùng ñaén. Noùi veà linh ñaïo cuûa Ñöùc Hoàng Y FX chính laø noùi ñeán cuoäc ñôøi soáng maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ theo ôn goïi vaø traùch nhieäm cuûa Ngaøi.
A. Linh Ñaïo Hy Voïng
Chöùng Nhaân Hy Voïng
Ngaøy 17.9.2007, Ñöùc Hoàng Y Martino, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Coâng Lyù vaø Hoøa Bình, ñaõ xin pheùp ñaëc bieät ñeå cuøng vôùi taát caû nhaân vieân cuûa Hoäi Ñoàng, Hoäi San Matteo vaø thaân nhaân cuûa Coá Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ, ñöôïc tieáp kieán rieâng vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI taïi khu nghæ heø ôû Castel Gandolfo, caùch Roma khoaûng 30 caây soá. Muïc ñích cuûa cuoäc tieáp kieán naøy laø trình baùo vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng veà quyeát ñònh xin môû aùn cho Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ cuûa Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng veà Coâng Lyù vaø Hoøa Bình.
Trong dòp naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ toùm löôïc cuoäc ñôøi vaø nhaân ñöùc cuûa Ñöùc Coá Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ baèng nhöõng lôøi saâu saéc vaø vaén goïn sau ñaây: "Ñöùc Hoàng Y Thuaän laø moät con ngöôøi cuûa Hy Voïng. Ngaøi soáng baèng Hy Voïng vaø Ngaøi phoå bieán Hy Voïng cho taát caû nhöõng ai Ngaøi gaëp. Chính nhôø naêng löïc thieâng lieâng naøy maø Ngaøi choáng laïi ñöôïc taát caû nhöõng khoù khaên theå lyù cuõng nhö tinh thaàn". Vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng giaûi thích: "Nieàm hy voïng aáy ñaõ naâng ñôõ Ngaøi khi bò coâ laäp, khi phaûi xa caùch coäng ñoaøn giaùo phaän trong 13 naêm daøi. Nieàm hy voïng aáy cuõng ñaõ giuùp Ngaøi nhaän ra trong söï voâ lyù cuûa caùc bieán coá xaûy ra cho mình, luoân coù moät keá hoaïch cuûa Chuùa Quan Phoøng - Ñöùc Hoàng Y khoâng heà ñöôïc xeùt xöû trong thôøi gian laâu daøi bò giam caàm".
Nhöng laøm theá naøo ñeå nuoâi döôõng nieàm hy voïng trong cuoäc soáng? Caâu traû lôøi naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI giaûi ñaùp trong Thoâng ñieäp Spe Salvi (Ñöôïc cöùu roãi nhôø hy voïng) cuûa Ngaøi khi nhaéc laïi göông soáng cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän nhö sau: "Boái caûnh thieát yeáu ñaàu tieân cho vieäc hoïc hoûi hy voïng laø caàu nguyeän. Khi khoâng coøn ai laéng nghe toâi nöõa, Chuùa vaãn nghe toâi. Khi toâi khoâng coøn coù theå taâm söï hay keâu caàu ñöôïc vôùi ai, toâi luoân luoân coù theå thöa vôùi Chuùa. Khi khoâng coøn ai giuùp toâi bieát xöû söï theá naøo tröôùc nhu caàu hay mong ñôïi vöôït quaù khaû naêng hy voïng cuûa con ngöôøi, Chuùa coù theå giuùp toâi. Duø toâi bò ñaém chìm ngaäp luït trong coâ lieâu hoaøn toaøn# nhöng neáu toâi caàu nguyeän thì toâi khoâng bao giôø hoaøn toaøn ñôn coâi. Ñöùc coá Hoàng Y Nguyeãn Vaên Thuaän, moät ngöôøi tuø trong 13 naêm, trong ñoù coù 9 naêm bò bieät giam, ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta cuoán saùch nhoû quí giaù: Caàu Nguyeän Hy Voïng. Trong voøng 13 naêm tuø ñaày, trong moät tình traïng haàu nhö laø tuyeät voïng, söï kieän laø ngaøi coù theå laéng nghe vaø thaân thöa vôùi Chuùa ñaõ trôû neân moät quyeàn naêng hy voïng gia taêng cho ngaøi, khieán ngaøi, sau khi ra khoûi tuø, ñaõ trôû neân moät chöùng nhaân hy voïng cho daân chuùng treân toaøn theá giôùi - chöùng nhaân cuûa moät nieàm hy voïng lôùn lao khoâng taøn luïi ngay caû trong nhöõng ñeâm ñen cuûa coâ lieâu" (Spe Salvi, 32).
Vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI tieáp tuïc: "Ñeå lôøi caàu nguyeän phaùt trieån ñöôïc söùc maïnh thanh taåy, moät ñaøng lôøi caàu nguyeän aáy phaûi laø caùi gì ñoù raát rieâng tö, laø moät cuoäc gaëp gôõ giöõa thaâm saâu cuûa chính toâi vôùi Chuùa, Thieân Chuùa haèng soáng. Ñaøng khaùc, lôøi caàu aáy phaûi luoân ñöôïc höôùng daãn vaø soi saùng bôûi nhöõng kinh nguyeän quyù giaù cuûa Giaùo Hoäi vaø cuûa caùc thaùnh, vaø bôûi lôøi caàu phuïng vuï, trong ñoù Chuùa daïy ñi daïy laïi chuùng ta laøm theá naøo caàu nguyeän cho xöùng hôïp. Ñöùc Hoàng Y Nguyeãn Vaên Thuaän, trong quyeån saùch cuûa ngaøi veà taäp luyeän ñaøng thieâng lieâng, noùi vôùi chuùng ta raèng trong cuoäc ñôøi ngaøi, coù nhöõng thôøi gian daøi ngaøi ñaõ khoâng theå caàu nguyeän ñöôïc vaø ngaøi ñaõ phaûi baùm laáy nhöõng kinh nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh nhö kinh Laïy Cha, kinh Kính Möøng vaø caùc kinh nguyeän phuïng vuï. Caàu nguyeän phaûi luoân luoân coù söï pha troän giöõa lôøi caàu nguyeän chung vaø caù nhaân. Ñaây laø caùch theá chuùng ta coù theå thaân thöa vôùi Chuùa vaø Chuùa noùi vôùi chuùng ta. Trong ñöôøng loái naøy, chuùng ta traûi qua nhöõng cuoäc thanh taåy, qua ñoù, chuùng ta môû loøng mình ra cho Chuùa vaø saün saøng cho vieäc phuïc vuï ñoàng loaïi. Chuùng ta trôû neân coù khaû naêng cho nieàm hy voïng vó ñaïi, vaø do ñoù, trôû thaønh caùc thöøa taùc vieân cuûa nieàm hy voïng cho keû khaùc. Hy voïng trong yù nghóa Kitoâ giaùo luoân luoân cuõng laø nieàm hy voïng cho nhöõng ngöôøi khaùc..." (Spe Salvi, 33).
Nhö vaäy, ñeå coù theå trôû thaønh chöùng nhaân hy voïng, chuùng ta khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc ngoaøi vieäc caàu nguyeän. Caàu nguyeän chính laø tröôøng daïy hy voïng nhö lôøi quaû quyeát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI. Vaø vôùi nieàm hy voïng khoâng lay chuyeån vaøo Thieân Chuùa, chuùng ta chaéc chaén seõ luoân soáng an bình haïnh phuùc ngay caû khi gaëp thöû thaùch, ñeâm ñen cuûa cuoäc soáng.
Göông saùng cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän, seõ giuùp moãi ngöôøi chuùng ta "tieán leân treân con ñöôøng ñöùc tin soáng ñoäng, ñöùc tin thaép leân nieàm hi voïng vaø hoaït ñoäng qua ñöùc aùi" (Lumen gentium, 41).
B. Linh Ñaïo Hy Voïng töø chính cuoäc soáng cuûa Ñöùc Hoàng Y FX Nguyeãn Vaên Thuaän
Muoán hieåu veà linh ñaïo cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ, thieát nghó tröôùc heát chuùng ta caàn phaûi nhìn vaøo huy hieäu giaùm muïc cuûa ngaøi, bôûi vì qua ñoù ngaøi ñaõ gôûi gaém taát caû nhöõng hoaøi baõo vaø öôùc voïng cuûa ngaøi cho giaùo phaän Nha Trang cuûa ngaøi, cho daân toäc Vieät Nam, cho Hoäi Thaùnh Vieät Nam vaø Hoäi Thaùnh hoaøn vuõ.
Huy Hieäu Giaùm Muïc
Tröôùc heát, huy hieäu cuûa ngaøi coù neàn maøu xanh ñaäm laø cuûa ñaïi döông bao la vaø cuõng laø maøu töôïng tröng cho hy voïng; vaø vôùi ngoâi sao traéng töôïng tröng cho Ñöùc Trinh Nöõ Maria. Ngoâi sao naày laø ngoâi sao bieån, Stella Maris, laø ngoâi sao daãn ñöôøng cho nhöõng con thuyeàn trong cuoäc du haønh töø ñôøi naày sang ñeán ñôøi sau, laø nieàm caäy troâng vaø söï phuø hoä beàn vöõng cho ngaøi trong nhöõng thaùng ngaøy tuø toäi sau naøy.
Noåi baät treân maøu xanh bieån vaø ngoâi sao laø ba ngoïn nuùi cuûa ba mieàn Baéc- Trung- Nam cuûa Vieät Nam, laøm neân moät bieåu töôïng toång hôïp cuûa aqua et arida, laø ñaïi döông vaø luïc ñòa. Chuùng ta bieát raèng, trong thôøi coå ñaïi, ñaïi döông vaø luïc ñòa coøn coù nghóa laø vuõ truï toaøn caàu; vaø nhö theá cuïm töø aáy noùi leân raèng, Vieät Nam khoâng laø moät nöôùc ñoäc laäp nhöng laø moät phaàn cuûa theá giôùi; cuõng nhö Hoäi Thaùnh Vieät Nam khoâng phaûi laø moät chuû theå rieâng reõ, nhöng chính laø moät chi theå soáng ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh hoaøn caàu.
Treân huy hieäu giaùm muïc cuûa ngaøi, chuùng ta coøn thaáy hình aûnh cuûa möôøi khuùc tre, laø bieåu töôïng cuûa Möôøi Ñieàu Raên cuûa Chuùa, vaø cuõng laø moät bieåu töôïng AÙ Chaâu cuûa ngöôøi quaân töû, luoân vöôn cao vaø ñöùng thaúng tröôùc moïi dieãn bieán cuûa thôøi cuoäc. Caây tre töôïng tröng cho söï coâng chính, trong saïch vaø chaân thaønh; vaø Loõi cuûa ñoát tre thì roãng nhö laø taâm hoàn cuûa moät con ngöôøi khoâng chaát chöùa söï ích kyû, tham lam!
Cuoäc soáng trong tuø cuûa ngaøi ñaõ cho chuùng ta thaáy ngaøi luoân trung thaønh vôùi nhöõng giaù trò nhaân baûn vaø thieâng lieâng maø ngaøi ñaõ loàng vaøo trong huy hieäu giaùm muïc cuûa ngaøi. Noùi toùm laïi, huy hieäu giaùm muïc cuûa ngaøi ñaõ noùi leân raát nhieàu veà caùi nhìn cuûa ngaøi veà theá giôùi, Hoäi Thaùnh, ñaát nöôùc Vieät Nam, gia ñình vaø chính caù nhaân ngaøi.
Chaâm Ngoân Giaùm Muïc
Baây giôø, môøi Anh Em cuøng suy nghó veà phöông chaâm giaùm muïc cuûa ngaøi - Vui Möøng vaø Hy Voïng (Gaudium et Spes) - Ñaây laø nhöõng töø ñaàu tieân cuûa Hieán cheá Muïc vuï cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II. Ngaøi muoán trôû neân chöùng nhaân cuûa Vui Möøng vaø Hy Voïng; hay noùi caùch khaùc, ngaøi luoân muoán theo ñuoåi Vui Möøng vaø Hy Voïng nhö laø Linh ñaïo cuûa ngaøi ñeå höôùng daãn ñaøn chieân cuûa ngaøi noùi rieâng, vaø cuûa Hoäi Thaùnh noùi chung, veà vôùi Thieân Chuùa tình yeâu, laø coäi nguoàn cuûa moïi Vui Möøng vaø Hy Voïng cuûa con ngöôøi.
Vui Möøng vaø Hy Voïng chính laø linh ñaïo cuûa Ñöùc Hoàng Y maø ngaøi ñaõ theo ñuoåi suoát cuoäc soáng cuûa ngaøi. Ñoù cuõng chính laø di saûn thieâng lieâng vaø quyù baùu maø ngaøi ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta! Vui Möøng vaø Hy Voïng cuõng chính laø laêng kính maø qua ñoù chuùng ta coù theå nhìn thaáy moät caùch roõ raøng hôn caùi nhìn cuûa ngaøi veà baûn thaân cuûa ngaøi, veà töông quan cuûa ngaøi ñoái vôùi tha nhaân, ñoái vôùi toå quoác Vieät Nam, vaø ñoái vôùi Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo Vieät Nam vaø Hoäi Thaùnh hoaøn vuõ.
Taùc Phaåm cuûa Ngaøi
Vì theá, cuõng khoâng coù gì ngaïc nhieân khi nhöõng taùc phaåm cuûa Ñöùc Hoàng Y ñeàu taäp trung vaøo chuû ñeà Hy Voïng. Ngay sau khi bò chính quyeàn ñöa töø Saøi Goøn veà quaûn cheá ôû Caây Voâng, Nha Trang, vaøo thaùng 8 naêm 1975, Ñöùc Hoàng Y ñaõ coá gaéng ñeâm ngaøy vieát cuoán "Ñöôøng Hy Voïng" vôùi 1001 caâu suy nieäm ngaén goïn ñeå giuùp giaùo daân soáng ñaïo moät caùch kieân vöõng trong hoaøn caûnh môùi cuûa ñaát nöôùc. Tieáp ñeán, trong thôøi gian quaûn cheá ôû Giang Xaù, caùch Haø Noäi 17 caây soá, töø 1978 ñeán 1982, Ngaøi cuõng ñaõ vieát theâm hai cuoán saùch döïa treân chuû ñeà hy voïng. Ñoù laø cuoán "Ñöôøng Hy Voïng Döôùi AÙnh Saùng Lôøi Chuùa vaø Coâng Ñoàng Vatican II" vaø cuoán "Nhöõng Ngöôøi Löõ Haønh Treân Ñöôøng Hy Voïng". Nhöõng naêm bieät giam sau ñoù, Ngaøi ñaõ vieát khoaûng 400 baøi suy nieäm baèng tieáng ngoaïi quoác, laøm thaønh taäp "Caàu Nguyeän Hy Voïng". Vaø cuoái cuøng, trong dòp giaûng tónh taâm cho Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II vaø giaùo trieàu Roma vaøo naêm 2000, ngaøi cuõng ñaõ choïn ñeà taøi Hy Voïng vaø choïn teân "Chöùng Nhaân Hy Voïng" cho taäp saùch 22 baøi suy nieäm naøy.
Cuoäc ñôøi Giaùm Muïc cuûa Ngaøi
Thaät vaäy, trong suoát nhöõng naêm thaùng tuø ñaøy, maát töï do, khoù khaên veà moïi phöông dieän, Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän vaãn luoân soáng laïc quan vaø hy voïng. Vaø nieàm hy voïng naøy ñaõ ñöôïc Ngaøi tieáp tuïc soáng moät caùch maõnh lieät trong suoát quaûng ñôøi coøn laïi cho tôùi khi töø giaõ traàn theá vaøo ngaøy 16.9.2002.
Khoâng nhöõng soáng hy voïng moät caùch quyeát lieät trieät ñeå vaø ñaày xaùc tín, Ngaøi coøn truyeàn ñaït tinh thaàn hy voïng cho taát caû nhöõng ai Ngaøi coù dòp tieáp xuùc, gaëp gôõ. Raát nhieàu caùn boä, só quan, laõnh ñaïo toân giaùo cuûa Mieàn Nam bò ñöa ra Baéc hoïc taäp caûi taïo treân chuyeán taøu thuûy vaøo cuoái naêm 1975, ñaõ nhôø tieáp xuùc vôùi ngaøi maø tìm laïi ñöôïc bình an vaø hy voïng. Nhieàu só quan, caùn boä Mieàn Nam hoïc taäp taïi traïi Vónh Quang, Vónh Phuù, cuõng ñaõ tìm laïi ñöôïc nieàm vui soáng nhôø gaëp gôõ vaø chöùng kieán caùch soáng cuûa ngaøi. Vaø ñaëc bieät, trong thôøi gian bò quaûn cheá ôû Giang Xaù töø thaùng 5 naêm 1978 ñeán thaùng 11 naêm 1982, raát nhieàu linh muïc, tu só, giaùo daân vaø caû nhöõng ngöôøi beân löông ñaõ ñöôïc cuûng coá nieàm hy voïng vaø an bình sau khi ñeán tìm gaëp ngaøi. Vaø sau naøy, trong thôøi gian laøm vieäc taïi Giaùo trieàu Roma, raát nhieàu ngöôøi Vieät Nam cuõng nhö ngoaïi quoác, ñaïo cuõng nhö ñôøi, ñaõ tìm ñöôïc nieàm vui trong cuoäc soáng nhôø gaëp gôõ vaø taâm söï vôùi ngaøi.
Noùi toùm laïi, veà cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Hoàng Y, raát nhieàu kyû nieäm ñaõ ñöôïc thuaät laïi nhöng hình aûnh raïng ngôøi cuûa Ñöùc Hoàng Y coøn löu laïi saâu ñaäm trong taâm hoàn moïi ngöôøi laø nuï cöôøi ñoân haäu vaø loái soáng bình dò, vui töôi cuûa ngaøi nhö moät chöùng nhaân cho nieàm hy voïng, moät nieàm hy voïng vöøa sieâu nhieân vöøa nhaân baûn, bôûi vì ngaøi luoân hy voïng vaøo Chuùa vaø cuõng khoâng bao giôø maát nieàm hy voïng vaøo ngöôøi khaùc vì tin töôûng Chuùa coù theå bieán ñoåi cuoäc ñôøi cuûa hoï thaønh toát hôn.
Thaät ra, trong ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa ngöôøi Kitoâ höõu, hy voïng khoâng bao giôø laø moät nhaân ñöùc ñoäc laäp, taùch rôøi khoûi ñöùc tin vaø ñöùc meán. Noùi caùch khaùc, ñöùc tin, ñöùc caäy hay hy voïng vaø ñöùc meán luoân lieân keát vôùi nhau moät caùch chaët cheõ. Ngöôøi coù ñöùc tin thaät, phaûi laø ngöôøi luoân soáng tinh thaàn hy voïng vaø yeâu meán tha nhaân. Chính vì vaäy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, trong thaùnh leã an taùng cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ ngaøy 20.9.2002, sau khi tuyeân döông Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ laø Chöùng Nhaân Ñöùc Tin vaø laø Chöùng Nhaân Hy Voïng, ngaøi ñaõ nhaán maïnh ñeán ñaëc ñieåm ñöùc aùi nôi Ñöùc Hoàng Y baèng chính nhöõng lôøi cuûa Ñöùc Hoàng Y: "Trong vöïc thaúm cuûa khoå ñau, toâi khoâng bao giôø ngöøng yeâu meán moïi ngöôøi. Toâi khoâng heà loaïi tröø moät ai khoûi taâm hoàn toâi". Vaø Ñöùc Coá Giaùo Hoaøng cuõng nhaéc laïi di chuùc tinh thaàn cuûa Ñöùc Coá Hoàng Y: "Toâi thanh thaûn ra ñi vaø khoâng giöõ trong loøng baát cöù oaùn haän naøo ñoái vôùi ai. Toâi daâng taát caû nhöõng ñau khoå ñaõ traûi qua cho Ñöùc Meï Voâ Nhieãm vaø Thaùnh Giuse". Vaø Ngaøi keát thuùc nhö sau: "Ñöùc tin ñaõ xaùc tín cho chuùng ta raèng Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ ñaõ khoâng cheát nhöng ñaõ böôùc vaøo cuoäc soáng vónh haèng nôi maø maët trôøi khoâng bao giôø laën".
Söù Ñieäp Hy Voïng
Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän thöôøng nhaán maïnh vaø nhaéc ñi nhaéc laïi nhieàu laàn caâu chaâm ngoân sau ñaây: "Thaát baïi lôùn nhaát cuûa ñôøi ngöôøi laø maát nieàm hy voïng". Ñieàu naøy khoâng nhöõng ñuùng treân bình dieän nhaân baûn, xaõ hoäi, nhöng coøn ñuùng caû treân bình dieän thieâng lieâng. Thaät vaäy, maát nieàm hy voïng ñoàng nghóa vôùi vieäc maát nieàm tin vaøo Thieân Chuùa, vaøo quyeàn naêng vaø tình thöông khoâng bôø beán cuûa Thieân Chuùa. Noùi caùch khaùc, ngöôøi maát nieàm hy voïng khoâng nhöõng ñaùnh maát cuoäc ñôøi mình ôû traàn theá, nhöng coøn ñaùnh maát cuoäc soáng haïnh phuùc vónh cöûu vôùi Thieân Chuùa. Vì theá, maát nieàm hy voïng laø thaát baïi lôùn nhaát cuûa ñôøi ngöôøi.
C. Ñoâi Neùt veà ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
1. Thaùnh Theå trong cuoäc ñôøi Ñöùc Hoàng Y FX Nguyeãn Vaên Thuaän
Ñöùc Hoàng Y xaùc tín maïnh meõ raèng Thaùnh Theå laø söùc maïnh vaø söùc soáng döôõng nuoâi nhaân loaïi, vì nhôø Thaùnh Theå maø ngöôøi ta ñöôïc keát hieäp thöôøng xuyeân vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi Tình Yeâu cuûa Ngaøi.
Thieân aân ñaëc bieät naøy Ñöùc Hoàng Y ñaõ coù ñöôïc ngay töø thieáu thôøi. Thaân maãu cuûa ngaøi hay nhaéc laïi chuyeän hoài xöa chò caû cuûa baø maéc phaûi beänh lao maø qua ñôøi taïi Hueá, Vieät Nam. Thôøi aáy lao bò coi laø moât chöùng nan y baát trò, hay laây lan vaø voâ cuøng nguy hieåm. Bôûi vaäy thaät khoù maø tìm ra moät chuù giuùp leã chòu theo cha xöù ñi trao Mình thaùnh cho Dì. Theá maø chuù Thuaän laïi töï nguyeän cöù moãi ngaøy tan tröôøng veà laø haêm hôû ñi theo Cha Sôû giaø nua loäi boä tôùi taän nhaø Dì Caû. Chuù giuùp Dì doïn mình röôùc leã, ôû laïi cuøng Dì caàu nguyeän, môû Saùch Leã ñoïc cho Dì nghe moïi baøi trong Thaùnh leã. Chuù Thuaän tieáp tuïc giuùp ñôõ chaêm nom cho ñeán ngaøy Dì qua ñôøi.
Vöøa môùi chòu chöùc linh muïc, ñi laøm phoù cho Coá Richard, moät thöøa sai ngöôøi Phaùp, Cha Thuaän ñaõ tình nguyeän laøm tuyeân uùy cho nhaø tuø, nhaø thöông, traïi cuøi.
Nhöõng lôøi leõ sau ñaây trong cuoán Ñöôøng Hy Voïng dieãn taû moät caùch roõ raøng loøng tin cuûa ngaøi vaøo Thaùnh Theå :
"Muoán tin, phaûi nuoâi mình baèng Thaùnh Theå, vì Thaùnh Theå chöùa ñöïng 'Maàu nhieäm Ñöùc tin' vaø ban söùc maïnh ñöùc tin cho con" (Ñöôøng Hy Voïng, 373).
"Bieát giaù trò Thaùnh leã, duø xa duø khoù con cuõng coá gaéng tham döï. Caøng hy sinh con caøng thaáy meán Chuùa hôn" (Ñöôøng Hy Voïng, 346).
"Con muoán hoûi: 'Caùch gì ñeïp loøng Chuùa hôn caû?'. Haõy tham döï Thaùnh leã, vì khoâng kinh naøo, khoâng toå chöùc, nghi thöùc naøo saùnh baèng lôøi nguyeän vaø hy leã Chuùa Gieâsu treân Thaùnh giaù" (Ñöôøng Hy Voïng, 349).
"Duø coâ ñôn nôi ñeøo heo huùt gioù, duø taêm toái trong nguïc tuø, con haõy höôùng veà caùc baøn thôø treân theá giôùi, nôi Chuùa Gieâsu ñang teá leã; con daâng leã vaø röôùc leã thieâng lieâng. An uûi vaø can ñaûm seõ traøn ngaäp loøng con" (Ñöôøng Hy Voïng, 364).
Trong cuoán Chöùng nhaân Hy voïng Ñöùc Hoàng Y vieát:
"Nôi naøo chuùng ta chòu khoán khoù, nôi ñoù trôû thaønh choã cho chuùng ta cöû haønh Thaùnh Theå. Trong theá kyû 20 ñaày daãy nhöõng chuyeän thoáng thieát keå veà nhöõng thaùnh leã laøm chui trong caùc traïi taäp trung, vì khoâng coù Thaùnh Theå chuùng ta khoâng theå soáng chính söï soáng cuûa Thieân Chuùa. Laøm sao toâi dieãn taû ñöôïc nieàm vui lôùn lao cuûa toâi: Moãi ngaøy vôùi 3 gioït röôïu vaø moät gioït nöôùc trong loøng baøn tay, toâi cöû haønh Thaùnh leã. Ñaáy laø baøn thôø cuûa toâi, laø nhaø thôø chính toøa cuûa toâi! Thaùnh leã laø phöông döôïc chöõa xaùc cöùu hoàn, laø thang thuoác tröôøng sinh baát töû ".
Roài nôi trang 154, cuoán Chöùng Nhaân Hy Voïng:
"Trong traïi caûi taïo, chuùng toâi ñöôïc chia thaønh töøng nhoùm 50 ngöôøi. Chuùng toâi nguû chung treân moät caùi giöôøng thaät daøi, moãi ngöôøi ñöoïc 50 centimeùt. Moãi ñeâm, chuùng toâi thu xeáp laøm sao ñeå coù 5 ngöôøi Coâng giaùo naèm caïnh toâi. Vaøo luùc 9 giôø röôõi toái, taát caû chuùng toâi phaûi taét ñeøn ñi nguû. Luùc aáy toâi cuùi mình treân giöôøng ñeå laøm leã thuoäc loøng, vaø phaân phaùt Mình thaùnh Chuùa baèng caùch luoàn tay döôùi muøng muoãi. Chuùng toâi cheá caû nhöõng tuùi giaáy nhoû baèng bao thöoác laù, ñeå giöõ Mình thaùnh vaø mang cho ngöôøi khaùc. Toâi luoân mang Mình Thaùnh Chuùa trong tuùi aùo sô-mi" (Chöùng nhaân Hy voïng, p.154-155)
Nôi trang 155, cuoán Chöùng Nhaân Hy Voïng, Ñöùc Hoàng Y chia seû vôùi chuùng ta:
"Ban ñeâm, caùc tuø nhaân thay phieân nhau thôø laïy Mình thaùnh. Vôùi söï hieän dieän laëng leõ, Chuùa Gieâsu Thaùnh Theå ñaõ laøm neân nhöõng vieäc kyø dieäu. Nhieàu ngöôøi Coâng giaùo ñaõ baét ñaàu trôû laïi moät caùch nhieät tình. Vaø xaùc chöùng cuûa hoï veà söï yeâu thöông vaø phuïc vuï ñaõ coù moät aûnh höôûng ngaøy caøng lôùn treân caùc tuø nhaân khaùc. Ngay caû nhöõng anh em Phaät töû vaø beân löông cuõng tìm ñöôïc ñöùc tin. Söùc maïnh tình yeâu cuûa Chuùa Gieâsu thaät maïnh meõ khoâng theå cöôõng laïi. Vaø theá laø ñeâm toái cuûa nhaø tuø ñaõ trôû thaønh aùnh saùng Phuïc sinh, vaø haït gioáng ñaõ ñöôïc gieo vaøo loøng ñaát trong baõo toá. Nhaø tuø trôû thaønh tröôøng daïy giaùo lyù. Caùc tín höõu röûa toäi cho caùc baïn ñoàng tuø vaø trôû thaønh nhöõng ngöôøi ñôõ ñaàu cho hoï".
Ngaøi noùi tieáp:
"Hieän nay, ngöôøi ta ñang tìm caùch toaøn caàu hoùa moïi laõnh vöïc, nhöng ñieàu naøy coù nguy cô laøn cho caùc vaán ñeà theâm traàm troïng thay vì giaûi quyeát toát ñeïp#Theá giôùi cuõng thieáu moät nguyeân taéc hieäp thoâng vaø huynh ñeä ñaïi ñoàng: chính Chuùa Kitoâ laø Baùnh Thaùnh theå laøm cho chuùng ta neân moät trong Ngaøi vaø daïy chuùng ta soáng theo kieåu maãu hieäp thoâng trong pheùp Thaùnh theå" (Chöùng nhaân Hy voïng, p.157)
"Moãi laàn daâng Thaùnh leã laø moãi laàn toâi ñöôïc dòp giang tay ñoùng ñanh chính mình vaøo Thaäp giaù vôùi Chuùa Gieâsu, cuøng caïn cheùn ñaéng vôùi Ngaøi".
Khi Coâ Anne Haøm Tieáu (em gaùi cuûa Ñöùc Cha Thuaän) ra phi tröôøng quoác teá Bangkok ñoùn Ñöùc Cha bay töø Vieät Nam qua sau khi ngaøi ñöôïc chính phuû Vieät Nam cho pheùp ra nöôùc ngoaøi, (cuõng laø luùc baét ñaàu cuoäc soáng xa queâ höông), ngaøi noùi vôùi coâ em :
"Anh khoâng coù vaät gì ñaùng giaù veà maët theá gian ñeå laøm quaø cho cha meï vaø caùc em caû. Anh voûn veïn chæ coù moät taám veù moät chieàu ñi UÙc, khoâng tieàn khoâng baïc, chæ moãi moät boä quaàn aùo treân ngöôøi, maø laïi laø ñoà ngöôøi ta bieáu, nhöng anh coù moät vaät cuûa Trôøi cho, xin taëng caû nhaø: Chieác hoäp keïo".
Coâ Anne khoâng thoát neân lôøi, laúng laëng nghe ngaøi giaûi thích. Thì ra hoäp keïo naøy chính laø vaät maø trong tuø ngaøi ñaõ duøng ñeå ñöïng ñoà leã: khaên lau, chieác thìa ñeå muùc nhöõng gioït röôïu quyù baùu vaø caùi tuùi ñöïng Mình thaùnh Chuùa.
"Duø thieáu taát caû, duø maát taát caû, nhöng coøn Thaùnh Theå laø coøn taát caû vì con coù Chuùa Thieân ñaøng döôùi ñaát" (Ñöôøng Hy Voïng, 363).
2. Yeâu thöông moïi ngöôøi
Loøng yeâu meán Chuùa, nhaát laø Chuùa Gieâsu Thaùnh Theå moät caùch thaân tình thaém thieát, laø nguoàn maïch cuûa tình yeâu neân Ngaøi ñaõ yeâu thöông moïi ngöôøi, keå caû nhöõng keû ñaøy ñoaï mình. Trong 13 naêm tuø, Ñöùc Hoàng Y thöôøng caàu nguyeän: "Con muoán soáng laøm chöùng nhaân cho tình yeâu cuûa Chuùa Gieâsu".
Ngaøi muoán nhö caäu beù trong Phuùc aâm daâng cho Chuùa Gieâsu 5 chieác baùnh vaø 2 con caù. Ñoù laø taát caû nhöõng gì caäu coù, caäu cho ñi ñeå laøm duïng cuï baøy toû tình yeâu cuûa Chuùa ñoái vôùi ñaùm ñoâng daân chuùng.
Ngay töø khi môùi bò baét ôû Saøi Goøn vaø bò ñöa ra quaûn thuùc ôû Caây Voâng, Nha Trang, Ngaøi ñaõ vieát veà caùch soáng vaø caùch cö xöû cuûa ngaøi ñoái vôùi moïi ngöôøi: "Cha laïi ñi theâm moät quaõng ñöôøng -- Choâng gai mòt muø vaø voâ ñònh. Treân ñöôøng Cha gaëp laém löõ khaùch -- Cha ñaõ xem taát caû laø baïn -- Xem moïi bieán coá laø kinh nghieäm quyù baùu -- Vì taát caû laø hoàng aân".
Ngaøi ñaõ vieát trong Ñöôøng Hy Voïng soá 984: "Caùc con chæ caàn mang moät thöù ñoàng phuïc vaø chæ caàn noùi moät thöù ngoân ngöõ: ñoù laø thöù ngoân ngöõ cuûa tình yeâu thöông", vì ôû ñaâu coù tình yeâu thöông, ôû ñoù coù Ñöùc Chuùa Trôøi.
Vaø khi ôû trong tuø, nôi töôûng raèng chæ coù tuyeät voïng vôùi tieáng khoùc than vaø lôøi nguyeàn ruûa oaùn haän, thì traùi laïi, Ngaøi luoân luoân yeâu thöông moïi ngöôøi. Ngaøi yeâu thöông ngay caû nhöõng ngöôøi baùch haïi Ngaøi, töø caùc quan cao caáp nhaát ñeán nhöõng ngöôøi lính canh tuø. Ai ai cuõng toû ra laïnh luøng ñoái vôùi Ngaøi vì hoï phaân bieät raát roõ raøng: "Baïn laø baïn, thuø laø thuø khoâng theå naøo ñoäi trôøi chung". Nhöng Ñöùc Hoàng Y ñaõ caàu nguyeän: "Laïy Chuùa, con ñaây vôùi hai baøn tay traéng. Con khoâng coù quaø caùp gì ñeå bieáu ngöôøi ta ñeå xoaù boû hoá saâu ngaên caùch. Con khoâng bieát laøm caùch naøo baây giôø? Hoâm ñoù Chuùa baûo Ñöùc Hoàng Y qua moät yù nghó trong ñaàu Ngaøi: "Con coù caû moät kho taøng quí baùu. Ñoù laø tình thöông cuûa Chuùa Gieâsu trong traùi tim con. Haõy yeâu thöông hoï nhö Chuùa Gieâsu ñaõ yeâu thöông con..." Vaø ngaøi ñaõ duøng tình thöông ñeå hoaùn caûi nhöõng ngöôøi lính canh tuø raát laïnh luøng naày trôû thaønh nhöõng ngöôøi baïn vaø sau 6 naêm bieät giam, Ñöùc Hoàng Y ñaõ nhaän ñöôïc thö cuûa moät ngöôøi cai tuø nhö sau:
"Anh Thuaän thaân meán,
Toâi ñaõ höùa vôùi anh laø seõ caàu nguyeän cho anh. Moãi Chuû nhaät, neáu Trôøi khoâng möa luùc nghe chuoâng Lavang, toâi laáy xe ñaïp vaøo tröôùc ñeàn thôø Ñöùc Meï vì chieán tranh bom ñaïn ñaõ ñaùnh saäp Nhaø thôø roài. Toâi caàu nguyeän nhö theá naày: Thöa Ñöùc Meï, toâi khoâng coù ñaïo, toâi khoâng thuoäc kinh naøo caû. Nhöng toâi ñaõ höùa caàu nguyeän cho anh Thuaän neân toâi ñeán ñaây xin Ñöùc Meï bieát anh Thuaän caàn gì thì cho anh aáy".
Nhöõng ngöôøi ñöôïc haân haïnh bieát Ñöùc Hoàng Y ñeàu nhaän thaáy coù moät caùi gì khaùc thöôøng trong caùch aên noùi cö xöû cuûa Ngaøi: noù taùc ñoäng laøm cho moïi ngöôøi gaëp Ngaøi caûm thaáy bình an vaø thaân tình. Toâi cuõng coù nghe ngaøi keå laïi noãi kinh hoaøng cuûa bieán coá Maäu thaân (1968), kinh nghieäm khoå ñau cuûa nhöõng naêm tuø ñaøy, beänh taät, söï hieåu laàm cuûa baïn höõu vaø nhieàu ngöôøi# nhöng tröôùc nhöõng nghòch caûnh ñoù toâi khoâng heà nghe ngaøi thoát leân moät lôøi haän thuø# Ngöôïc laïi, ngaøi luoân nhaãn nhuïc, yeâu thöông heát moïi ngöôøi. Yeâu thöông Gia ñình, Toå quoác, Hoäi Thaùnh, Ñòa phaän Chuùa giao phoù, yeâu thöông nhöõng ngöôøi ngheøo ñoùi beänh taät, nhaát laø nhöõng ngöôøi phung cuøi: ngaøi thaønh laäp Hoäi Baïn ngöôøi cuøi laáy teân laø Lazaro. Ngaøi thöông yeâu taát caû moïi ngöôøi, thöông yeâu cho ñeán cuøng, nhö Chuùa Gieâsu, thöông yeâu caû nhöõng ngöôøi baùch haïi mình.
Thaùng 10 naêm 1975, vaøo nhöõng ngaøy ñaàu cuûa lao tuø, ngaøi ñaõ vieát: "Toâi khoâng xem ai laø keû nghòch cuûa toâi, keå caû nhöõng ngöôøi caêm thuø toâi nhaát, nhöõng ngöôøi baét bôù toâi, theà khoâng ñoäi trôøi chung vôùi toâi. Toâi luoân luoân xem hoï laø anh em toâi" (ÑHV 793)
Trong lôøi môû ñaàu cho cuoán "5 chieác baùnh vaø 2 con caù" xuaát baûn naêm 1997 (baèng tieáng YÙ) Ñöùc Hoàng Y thuù nhaän khoù khaên cuûa ngaøi sau khi ñöôïc traû töï do:
"Nhieàu luùc toâi caûm thaáy khoù chòu trong loøng vì ngöôøi ta phoûng vaán, muoán thuùc giuïc toâi noùi nhöõng chuyeän giaät gaân trong thôøi gian lao tuø, muoán toâi keát aùn, toá caùo, khích ñoäng ñaáu tranh traû thuø. Ðoù khoâng phaûi muïc ñích cuûa toâi. Nguyeän voïng lôùn nhaát cuûa toâi laø trao laïi cho caùc baïn treû moät söù ñieäp cuûa tình thöông vaø söï thaät, cuûa coâng lyù vaø hoøa bình, cuûa tha thöù vaø hoøa giaûi, ñeå xaây döïng" (trang 7).
Nhieàu ngöôøi hieåu laàm Ngaøi veà thaùi ñoä naøy. Nhöng ñoøi hoûi cuûa Phuùc aâm vöôït treân nhöõng tính toaùn cuûa con ngöôøi. "Baùc aùi khoâng coù bieân giôùi; neáu coù bieân giôùi, khoâng coøn laø baùc aùi nöõa" (ÑHV787). Ngöôøi toâi tôù Chuùa, "ñöùa con ñieân cuûa Meï" khoâng ñaët ñieàu kieän, khoâng chuøn chaân tröôùc khoù khaên, cöông quyeát theo Chuùa cho ñeán cuøng, yeâu thöông nhö Chuùa ñaõ yeâu thöông nhaân loaïi. Thaùnh giaù laø ñöôøng, laø nieàm hy voïng ñoäc nhaát cuûa ngöôøi moân ñeä.
Xin gôïi laïi ñaây cuoäc ñoái thoaïi cuûa ngöôøi Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ vôùi anh canh tuø (maø chính Ngaøi ñaõ ghi laïi trong 5 chieác baùnh vaø 2 con caù: chieác baùnh thöù naêm):
"Ñieàu khoù hieåu nhaát ñoái vôùi chieán só gaùc tuø, laø thaùi ñoä tha thöù yeâu thöông ñòch thuø cuûa mình. Coù hoâm maáy anh gaùc hoûi toâi:
- OÂng coù thöông chuùng toâi khoâng?
- Coù chöù, toâi yeâu thöông caùc anh caùch thaønh thöïc, khoâng coù gì laø khaùch saùo ñaâu!
- Keå caû khi ngöôøi ta giam oâng, maát töï do, naêm naøy sang naêm khaùc? Khoâng xeùt xöû gì caû?
- Anh nghó laïi bao nhieâu naêm ôû vôùi nhau. Toâi laøm sao giaáu ñöôïc. Toâi thöïc söï yeâu thöông caùc anh.
- Chöøng naøo ñöôïc töï do oâng coù sai giaùo daân cuûa oâng traû thuø khoâng?
- Khoâng, toâi vaãn tieáp tuïc yeâu thöông, duø caùc anh coù muoán gieát toâi.
- Nhöng taïi sao laïi yeâu keû thuø haïi oâng?
- Vì Chuùa Gieâsu ñaõ daïy toâi yeâu thöông; neáu toâi khoâng tuaân giöõ, toâi khoâng ñaùng goïi laø Kitoâ höõu nöõa".
Do ñoù, chæ coù tình yeâu Kitoâ giaùo môùi thay ñoåi ñöôïc loøng ngöôøi, chöù khoâng phaûi bom ñaïn, hay laø ñe doaï böùc hieáp.
3. Ñöùc Maria trong cuoäc ñôøi Ñöùc Hoàng Y FX Nguyeãn Vaên Thuaän
Trong suoát cuoäc ñôøi traàn theá, Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ ñaõ luoân soáng keát hôïp voâ cuøng chaët cheõ vôùi Meï Maria, qua töøng chaëng Ñöôøng Hy Voïng.
Xin nhaéc laïi moät soá söï kieän vaø chöùng töø veà moái töông quan soáng ñoäng giöõa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ vaø Meï Maria.
Ngay töø thôøi thô aáu, Baø noäi vaø meï cuûa ngaøi ñaõ roùt vaøo taâm hoàn ngaøi tình yeâu meán Ñöùc Meï qua nhöõng buoåi kinh toái, laàn haït. Sau moãi buoåi ñoïc kinh chung, Baø noäi cuûa ngaøi coøn daâng leân Meï theâm moät chuoãi Maân Coâi ñeå caàu nguyeän cho caùc Linh muïc. Ñaëc bieät, gia ñình Baø Coá raát suøng kính Ñöùc Meï La Vang, luoân khuyeân nhuû con chaùu troâng caäy vaø caàu nguyeän cuøng Meï La Vang. Ngaøi ghi nhôù raát kyõ aán töôïng naøy töø thuôû thieáu thôøi.
Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ coù keå laïi raèng thuôû coøn du hoïc ôû Roâma, ngaøi ñaõ ñeán haønh höông Ñöùc Meï Loä Ñöùc. Khi caàu nguyeän, ngaøi nghe nhö coù tieáng Ñöùc Meï noùi trong loøng mình: "Meï khoâng höùa ban cho con hoan laïc, vui veû, maø ban cho con ñau khoå vaø thöû thaùch".
Nhöõng lôøi naøy sau 8 naêm Giaùm Muïc ñaõ ñöôïc öùng nghieäm. Ngaøy 15 thaùng 8 naêm 1975, ngaøy leã Ñöùc Meï Hoàn Xaùc Leân Trôøi, ngaøi ñöôïc môøi ñeán Dinh Ñoäc Laäp, nay laø Dinh Thoáng Nhaát, ñeå phaûi baát ngôø chaáp nhaän khôûi söï moät cuoäc haønh trình ñaày baên khoaên, gian khoå vaø thöû thaùch keùo daøi 13 naêm. Haønh trang ra ñi chæ coù chieác aùo doøng vaø moät chuoãi haït Maân Coâi.
Sau khi ñöôïc traû töï do, coù ngöôøi hoûi ngaøi: "Trong tuø, chaéc Ñöùc Cha coù nhieàu thì giôø caàu nguyeän?" Ngaøi traû lôøi: "Vaäy ai muoán caàu nguyeän thì cöù vaøo tuø!" Thöïc ra, ñaõ nhieàu laàn ngaøi taâm söï raèng coù nhöõng luùc theå xaùc yeáu ñuoái, meät nhoïc vaø ñoùi khaùt, theâm vaøo ñoù laø tinh thaàn caêng thaúng, vieäc caàu nguyeän cuõng khoâng deã daøng gì. Nhieàu khi ngaøi coá gaéng laém môùi ñoïc ñöôïc Kinh Kính Möøng hay Kinh Haõy Nhôù, nhieàu khi chæ bieát keâu leân hai tieáng Ave Maria, Ave Maria# Tuy vaäy ngaøi khoâng bao giôø daùm sao laõng vieäc caäy troâng vaøo Ñöùc Meï.
Khi cuoäc thöû thaùch cam go cao ñoä, ngaøi ñaõ daùm keâu xin: "Laïy Meï, Meï muoán con laøm gì cho Meï? Con saün saøng thi haønh meänh leänh cuûa Meï. Ngaøy naøo Meï thaáy con khoâng coøn ích lôïi gì cho Hoäi Thaùnh nöõa, thì xin Meï cho con ñöôïc ôn cheát trong tuø. Neáu Meï thaáy con coøn coù theå laøm ñöôïc gì cho Hoäi Thaùnh thì xin Meï cho con ñöôïc ra khoûi tuø vaøo moät trong nhöõng ngaøy leã kính Meï". Sau naøy ngaøi thuù nhaän raèng khoâng bieát mình coù phaïm toäi thaùch ñoá Ñöùc Meï hay khoâng!
Ñeán ngaøy 21 thaùng 11, naêm 1988, moät caùn boä ñeán gaëp ngaøi:
- OÂng Thuaän, oâng aên côm chöa?
- Chöa. Toâi ñang naáu.
- AÊn côm xong, aên maëc saïch seõ ñeå ñi gaëp laõnh ñaïo.
- Laõnh ñaïo naøo aï?
- Toâi khoâng bieát. Toâi chæ laøm theo leänh caáp treân.
Côm tröa xong, ngaøi ñöôïc ñöa ñeán Nhaø khaùch Chính phuû. Sau caùi baét tay xaõ giao, oâng Mai Chí Thoï, luùc baáy giôø laø Boä tröôûng Boä Noäi Vuï, noùi:
- OÂng Thuaän, oâng coù nguyeän voïng gì khoâng?
- Toâi muoán ñöôïc töï do.
- Bao giôø?
- Ngaøy hoâm nay.
Thaáy oâng Boä tröôûng coù veû boái roái, ngaøi noùi tieáp:
- Toâi ôû tuø traûi qua 3 ñôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng laø Phaoloâ ñeä luïc, Gioan Phaoloâ ñeä nhaát vaø Gioan Phaoloâ ñeä nhò. Vaø thôøi gian ôû tuø cuûa toâi cuõng ñaõ traûi qua 4 ñôøi Toång Bí thö Lieân Xoâ: Breznev, Andropov, Chernenkoâ vaø Gorbachev.
- Ñuùng! Ñuùng!
Noùi vaäy roài oâng Boä tröôûng quay sang noùi vôùi ngöôøi caùn boä:
- Haõy laøm cho oâng Thuaän ñöôïc toaïi nguyeän.
Hoâm ñoù chính laø ngaøy Leã Ñöùc Meï Daâng Mình Vaøo Ñeàn Thaùnh vaø ngaøi ñöôïc töï do, ra khoûi nguïc tuø.
4. Choïn Chuùa chöù khoâng phaûi nhöõng vieäc cuûa Chuùa
Trong Nhaø nguyeän Meï Ñaáng Cöùu Theá, töø chieàu ngaøy 12 ñeán 18.03.2000, Ñöùc Hoàng Y FX ñaõ giaûng tónh taâm cho Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc thaønh vieân Giaùo trieàu Roâma. Nhöõng baøi giaûng cuûa Ngaøi ñöôïc in thaønh saùch 'Chöùng nhaân Hy voïng'. Nhieàu ngöôøi löu yù 'Baøi suy nieäm thöù 5 : Choïn Thieân Chuùa chöù khoâng phaûi nhöõng vieäc cuûa Thieân Chuùa'.
Ñaáy chính laø neàn taûng ñôøi soáng Kitoâ: "Trong 9 naêm bieät giam cô cöïc, coù luùc toâi bò giam trong moät xaø lim khoâng coù cöûa soå. Coù khi ñeøn ñieän baät saùng töø ngaøy naøy qua ngaøy noï. Coù luùc laïi ôû trong boùng toái töø tuaàn naøy qua tuaàn khaùc. Toâi caûm thaáy bò ngoäp vì noùng böùc vaø hôi aåm. Toâi saép bò ñieân leân. Luùc baáy giôø toâi laø moät giaùm muïc treû, vôùi 8 naêm kinh nghieäm muïc vuï. Toâi khoâng theå nguû noåi. Toâi bò daèn vaët bôûi yù nghó phaûi boû giaùo phaän, phaûi boû dôû nhöõng coâng vieäc cuûa Chuùa. Toâi caûm thaáy moät söï phaån uaát noåi leân trong toâi.
Moät ñeâm kia, töø trong thaâm taâm coù moät tieáng noùi vôùi toâi: 'Taïi sao con day döùt nhö theá? Con phaûi phaân bieät giöõa Thieân Chuùa vaø caùc coâng vieäc cuûa Chuùa. Taát caû nhöõng gì con ñaõ laøm vaø muoán tieáp tuïc laøm, nhö caùc cuoäc vieáng thaêm muïc vuï, ñaøo taïo chuûng sinh, tu só nam nöõ, giaùo daân, giôùi treû, xaây tröôøng hoïc, caùc cö xaù sinh vieân, cöù ñieåm truyeàn giaùo# ñeàu laø vieäc raát toát vaø ñuùng laø coâng vieäc cuûa Chuùa nhöng khoâng phaûi laø chính Thieân Chuùa! Neáu Chuùa muoán con rôøi boû taát caû nhöõng vieäc ñoù. Haõy boû ngay, vaø haõy tín thaùc nôi Ngaøi! Thieân Chuùa seõ giao vieäc cuûa con cho ngöôøi khaùc coù khaû naêng hôn con. Con phaûi choïn Chuùa, chöù khoâng phaûi nhöõng coâng vieäc cuûa Chuùa!'
AÙnh saùng aáy ñaõ mang laïi cho toâi moät nieàm an bình môùi meû laøm thay ñoåi hoaøn toaøn caùch suy tö cuûa toâi vaø ñaõ giuùp toâi vöôït thaéng nhöõng khoaûnh khaéc haàu nhö khoâng theå chòu noåi veà phöông dieän theå lyù. Töø ñoù, moät söï an laønh traøn ngaäp taâm hoàn toâi vaø löu laïi trong toâi suoát 13 naêm tuø ñaøy. Toâi caûm thaáy söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi mình, nhöng toâi luoân nhaéc laïi ñieàu ñaõ quyeát ñònh khi phaûi ñoái dieän vôùi nghòch caûnh. Nhôø theá toâi khoâng bao giôø maát söï bình an.
Choïn Chuùa, chöù khoâng phaûi choïn nhöõng coâng vieäc cuûa Chuùa. Ñoù chính laø neàn taûng ñôøi soáng Kitoâ trong moïi thôøi ñaïi. Vaø ñoàng thôøi ñoù cuõng laø caâu traû lôøi ñích thöïc nhaát cho theá giôùi ngaøy nay. Ñoù cuõng laø con ñöôøng ñeå thöïc hieän nhöõng döï ñònh cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi chuùng ta, ñoái vôùi Hoäi Thaùnh vaø nhaân loaïi ngaøy nay.
Keát
Ngöôøi löõ haønh ñaõ ñeán beán. Ñaõ 11 naêm roài. Nhöng hình aûnh cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ vaãn coøn ñoù, "aâu yeám vaø thaân tình". Ngaøi ñaõ ñeå laïi moät di saûn thieâng lieâng cho chuùng ta, nhöõng ngöôøi coøn ñang ñi treân con ñöôøng Hy voïng. Mong lôøi vaø göông soáng cuûa Ngaøi cuõng ñöôïc toûa saùng nôi moïi ngöôøi. Caùi quan troïng khoâng phaûi laø noùi veà Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ maø soáng nhö Ngaøi ñaõ soáng.
Ngöôøi moân ñeä Chuùa Kitoâ tröôùc heát laø ngöôøi "ôû laïi" vôùi Chuùa trong hoâm nay cuûa cuoäc ñôøi mình. Khi trong tay khoâng coøn gì, ñöôøng ñi nhö sa maïc, khoâng quaù khöù khoâng töông lai, chæ coøn laïi nhöõng giaây phuùt hieän taïi nhö nhöõng hoàng aân coù ñöôïc, nhö nhöõng giaây phuùt ñeïp nhaát cuûa cuoäc ñôøi. Ngöôøi toâi tôù Chuùa caàu nguyeän:
"Laïy Chuùa, con khoâng ñôïi chôø,
con quyeát soáng phuùt hieän taïi,
vaø laøm cho noù ñaày tình thöông,
vì chaám naøy noái tieáp chaám kia,
ngaøn vaïn chaám thaønh moät ñöôøng daøi.
Phuùt naøy noái tieáp phuùt kia,
muoân trieäu phuùt thaønh moät ñôøi soáng.
Chaám moãi chaám cho ñuùng, ñôøi seõ ñeïp.
Soáng moãi phuùt cho toát, ñôøi seõ thaùnh"
Chæ laø nhöõng goùp nhaët ñoù ñaây ñeå chia seû cuøng vôùi caùc Anh em linh muïc treû veà moät ngöôøi Thaày, moät ngöôøi Cha kính yeâu, Ñöùc Hoàng Y Toâi Tôù Chuùa Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän.
Nha Trang, 04.08.2013
Lm Pheâroâ Phaïm Ngoïc Leâ