Baøi phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
sau khi keát thuùc Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû
taïi Rio de Janeiro
Baøi phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ daønh cho ñaøi truyeàn hình Brasil Globo sau khi keát thuùc Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû taïi Rio de Janeiro.
Brazil (SD 29-07-2013; Vat. 30-07-2013) - Chuyeán vieáng thaêm Brasil cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaân Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû taïi Rio de Janeiro ñaõ keát thuùc raát toát ñeïp. Tröôùc khi rôøi Brasil ñeå trôû veà Roma Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ daønh cho ñaøi truyeàn hình Brasil Globo moät buoåi phoûng vaán daøi. Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn noäi dung baøi phoûng vaán naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñöôïc tieáp ñoùn ra sao taïi Brasil?
Ñaùp: Toâi ñaõ ñöôïc tieáp ñoùn vôùi loøng trìu meán maø toâi ñaõ khoâng bieát ñeán, moät caùch raát noàng nhieät. Ngöôøi daân Brasil coù moät traùi tim raát lôùn. Lieân quan tôùi söï caïnh tranh giöõa Brasil vaø Argentina, thì toâi tin laø noù ñaõ ñöôïc vöôït thaéng roài. Chuùng toâi ñaõ laøm moät aùp phe vôùi nhau: Ñöùc Thaùnh Cha laø ngöôøi Argentina, nhöng maø Thieân Chuùa laø ngöôøi Brasil.
Hoûi: Taïi Brasil naøy Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ duøng moät chieác xe raát ñôn sô. Theá roài ngaøi laïi coøn ôû nhaø troï thaùnh Marta nöõa. Söï ñôn sô naøy coù phaûi laø moät chæ daãn môùi cho caùc Linh Muïc, Giaùm Muïc vaø caùc Hoàng Y khoâng?
Ñaùp: Ñoù laø nhöõng ñieàu khaùc nhau. Caàn phaûi phaân bieät vaø giaûi thích chuùng. Chieác xe maø toâi duøng beân Brasil naøy raát gioáng chieác xe toâi duøng ôû Roma, moät chieác xe Ford Focus maàu xanh. Ñoù laø moät chieác xe ñôn sô, ai ñoù coù theå mua ñöôïc. Trong ñieàu naøy toâi tin raèng chuùng toâi phaûi laøm chöùng cho söï ñôn sô, caû cho söï ngheøo tuùng nöõa. Ngöôøi daân cuûa chuùng ta ñoøi hoûi söï ngheøo naøn nôi caùc Linh Muïc cuûa hoï. Hoï ñoøi buoäc trong nghóa toát, chöù hoï khoâng xin chuùng toâi ñieàu ñoù. Ngöôøi daân caûm thaáy con tim bò thöông tích, khi troâng thaáy caùc ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán baùm víu vaøo tieàn baïc. Vaø ñoù laø ñieàu xaáu. Theá roài khoâng phaûi laø göông toát ñeå theo, khi moät Linh Muïc coù moät chieác xe moát môùi nhaát. Toâi tin raèng... toâi ñaõ luoân luoân noùi vôùi caùc cha xöù ôû Buenos Aires: linh muïc caàn moät chieác xe, ñoù laø ñieàu caàn thieát. Trong giaùo xöù coù haøng ngaøn vieäc phaûi laøm, caùc di chuyeån laø ñieàu caàn thieát. Nhöng noù phaûi laø moät chieác xe khieâm toán. Ñoù laø lieân quan tôùi xe.
Veà vieäc quyeát ñònh soáng taïi nhaø troï thaùnh Marta, toâi ñaõ khoâng quyeát ñònh vì söï ñôn sô, bôûi vì caên hoä cuûa Giaùo Hoaøng lôùn, nhöng khoâng sang troïng. Noù ñeïp, nhöng khoâng coù söï sang troïng nhö trong thö vieän cuûa caùc taàng beân döôùi, nôi chuùng toâi tieáp khaùch. Coù raát nhieàu taùc phaåm tuyeät taùc, raát ñeïp, nhöng caên hoä thì ñôn sô. Tuy nhieân, quyeát ñònh ôû laïi trong nhaø troï thaùnh Marta lieân quan tôùi toâi, nhö toâi ñöôïc taïo döïng neân nhö vaây. Toâi khoâng soáng moät mình ñöôïc. Toâi khoâng theå soáng ñoùng kín. Toâi caàn söï hieän dieän cuûa ngöôøi ta. Vì theá toâi quyeát ñònh giaûi thích noù nhö theá naøy: toâi quyeát ñònh ôû laïi trong nhaø troï thaùnh Marta, bôûi vì nhaø phaân taâm hoïc khuyeân toâi nhö theá.
Ñeå khoâng phaûi soáng moät söï coâ ñôn khoâng toát cho toâi. Vaø cuõng laø ñeå tieát kieäm nöõa, neáu khoâng thì toâi phaûi tieâu nhieàu tieàn cho caùc nhaø phaân taâm, vaø nhö theá thì khoâng toát. Toâi soáng ôû ñaây ñeå ôù vôùi ngöôøi ta. Nhaø troï thaùnh Marta laø moät nhaø tieáp ñoùn, trong ñoù coù 40 Giaùm Muïc vaø Linh Muïc laøm vieäc trong Toøa Thaùnh. Coù treân döôùi 130 phoøng, coù caùc Linh Muïc, Giaùm Muïc, Hoàng Y vaø giaùo daân ôû trong ñoù. Toâi duøng böõa vôùi taát caû moïi ngöôøi, aên saùng, aên tröa vaø aên toái. Chuùng toâi luoân gaëp nhöõng ngöôøi khaùc, vaø toâi thích ñieàu naøy. Ñoù laø caùc lyù do chính. Baây giôø toâi xin qua luaät toång quaùt: toâi tin raèng Thieân Chuùa xin chuùng ta soáng ñôn sô hôn trong luùc naøy ñaây. Noù laø moät caùi gì ñeán töø beân trong, laøm taâm trí vui söôùng. Coâng Ñoàng ñaõ loâi keùo söï chuù yù tôùi ñieàu naøy: moät cuoäc soáng ñôn sô hôn, ngheøo hôn. Toâi khoâng bieát ñaõ traû lôøi cho caùc caâu hoûi lieân quan tôùi xe vaø nhaø troï thaùnh Marta, vaø caùc luaät leä toång quaùt hay chöa.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhaéc cho con bieát vieäc toân phong Hieån thaùnh cho Ñöùc Gioan XXIII. Ñaây coù phaûi laø moät maãu göông maø Ñöùc Thaùnh Cha muoán laáy laïi hay khoâng?
Ñaùp: Toâi tin raèng hai vò Giaùo Hoaøng seõ ñöôïc phong Hieån thaùnh trong cuøng moät leã nghi laø hai göông maãu boå tuùc cho nhau trong Giaùo Hoäi. Caû hai vò ñaõ laøm chöùng cho vieäc canh taân Giaùo Hoäi vaø ñoàng thôøi, cuõng ñaõ bieát duy trì truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi. Caû hai vò ñaõ môû caùc caùnh cöûa cho töông lai. Ñöùc Gioan XXIII ñaõ môû cöûa cuûa Coâng Ñoàng cho tôùi ngaøy nay coøn linh höùng cho chuùng ta, nhöng vaãn chöa ñöôïc thöïc haønh. Ñem ra thöïc haønh caùc quyeát ñònh cuûa Coâng Ñoàng khoâng phaûi laø deã, caàn phaûi chôø ñôïi. Ñeå thöïc thi caùc quyeát ñònh cuûa moät Coâng Ñoàng trung bình phaûi caàn tôùi 100 naêm. Nhö theá chuùng ta môùi ñi ñöôïc nöûa ñöôøng thoâi. Vaø Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ caàm vali vaø ñi ñoù ñaây treân theá giôùi. Ngaøi ñaõ laø moät thöøa sai, ngaøi ñaõ ñi phoå bieán söù ñieäp cuûa Giaùo Hoäi. Moät thöøa sai. Ñoù laø hai vó nhaân ñoái vôùi Giaùo Hoäi ngaøy nay. Vì theá ñoái vôùi toâi seõ laø moät nieàm vui lôùn troâng thaáy caû hai vò ñöôïc toân phong Hieån thaùnh trong cuøng moät ngaøy, trong cuøng moät buoåi cöû haønh.
Hoûi: Khi Ñöùc Thaùnh Cha tôùi Brasil, vieäc giöõ an ninh ñaõ khoâng ñöôïc ñuùng ñaén. Vôùi xe chôû ngaøi bò döøng laïi ôû ñoù giöõa ñaùm ñoâng, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ coù sôï haõi khoâng? Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ caûm thaáy gì trong luùc ñoù?
Ñaùp: Toâi khoâng sôï haõi. Toâi voâ yù thöùc, nhöng toâi khoâng sôï haõi. Toâi bieát laø khoâng coù ai cheát trong Kinh Chieàu. Khi tôùi, thì ñieàu Thieân Chuùa muoán seõ ñeán. Nhöng tröôùc chuyeán du haønh, toâi ñaõ ñi coi chieác xe seõ phaûi göûi qua Brasil. Noù hoaøn toaøn boïc kính, kín mít. Neáu chuùng ta muoán ôû vôùi nhöõng ngöôøi chuùng ta yeâu meán, vôùi caùc baïn beø, chuùng ta muoán thoâng truyeàn vôùi nhau, thì ñöøng du haønh vôùi moät caên nhaø baèng kính. Khoâng, toâi seõ khoâng theå naøo ñeán ñaây ñeå troâng thaáy daân chuùng coù con tim vó ñaïi nhö theá, maø bò ñoùng kín trong moät caùi hoäp baèng kính ñöôïc. Vaø khi toâi ôû trong xe, doïc ñöôøng toâi quay kính xuoáng. Ñeå coù theå giô tay chaøo daân chuùng. Toâi muoán noùi raèng: hoaëc laø taát caû hoaëc laø khoâng gì heát. Hoaëc laø du haønh nhö phaûi laøm, hay laø khoâng du haønh.
Vieäc thoâng truyeàn moät nöûa laø ñieàu khoâng toát. Toâi xin caùm ôn löïc löôïng an ninh Vaticaêng veà cung caùch toå chöùc chuyeán vieáng thaêm vaø söï chuù yù maø hoï luoân luoân coù. Veà ñieåm naøy toâi phaûi raát laø roõ raøng. Vaø toâi cuõng xin caùm ôn löïc löôïng an ninh Brasil raát nhieàu, thaät vaäy. Bôûi vì ôû ñaây hoï lo laéng cho toâi ñeå khoâng xaûy ra ñieàu gì ñaùng tieác. Ñieàu gì ñoù coù theå xaûy ra, moät ngöôøi naøo ñoù coù theå ñaùnh toâi... coù theå xaûy ra. Taát caû caùc löïc löôïng an ninh ñaõ laøm vieäc raát toát. Tuy nhieân, hoï bieát toâi thieáu kyû luaät trong nghóa naøy. Khoâng phaûi vì toâi haønh ñoäng nhö laø moät ñöùa beù voâ kyû luaät. Khoâng, nhöng bôûi vì toâi ñaõ tôùi thaêm daân chuùng vaø toâi muoán ñuïng vaøo hoï.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Hoàng Y Claudio Hummes, laø baïn thaân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, ñaõ ñeà caäp tôùi noãi lo laéng veà söï kieän tín höõu coâng giaùo taïi chaâu Myõ Latinh höôùng tôùi caùc toân giaùo khaùc, nhaát laø caùc giaùo phaùi tin laønh. Vaäy con xin hoûi Ñöùc Thaùnh Cha: taïi sao laïi xaûy ra chuyeän vaäy naøy, vaø coù theå laøm gì baây giôø?
Ñaùp: Toâi khoâng bieát caùc lyù do vaø cuõng khoâng bieát con soá. Toâi ñaõ nghe noùi veà ñeà taøi naøy trong hai Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Naêm 2001, laø ñieàu chaéc chaén, roài trong moät Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khaùc nöõa, ñaõ coù noãi aâu lo ñoái vôùi cuoäc xuaát haønh cuûa caùc tín höõu khoûi Giaùo Hoäi coâng giaùo. Toâi khoâng bieát cuoäc soáng Brasil, ñeå coù theå ñöa ra moät caâu traû lôøi. Toâi tin coù leõ Ñöùc Hoàng Y Hummes noùi veà ñieàu naøy, nhöng toâi khoâng chaéc chaén, nhöng neáu quùy vò noùi vôùi toâi laø bôûi vì quùy vò bieát. Toâi khoâng bieát giaûi thích hieän töôïng naøy. Toâi xin ñöa ra moät giaû thieát: ñoái vôùi toâi vieäc gaàn göõi vôùi Giaùo Hoäi laø ñieàu neàn taûng, bôûi vì Giaùo Hoäi laø meï, vaø chuùng ta khoâng bieát moät baø meï qua lieân laïc töø xa. Meï naâng niu chuùng ta, ñuïng chaïm tôùi chuùng ta, hoân chuùng ta vaø yeâu thöông chuùng ta. Khi Giaùo Hoäi daán thaân trong haøng ngaøn vieäc, lô laø söï gaàn guõi naøy, lô laø ñieàu ñoù, vaø chæ thoâng truyeàn vôùi caùc taøi lieäu, thì gioáng nhö moät baø meï lieân laïc vôùi con caùi qua thö töø. Toâi khoâng bieát ñoù coù phaûi laø ñieàu xaûy ra taïi Brasil naøy hay khoâng, nhöng toâi bieát laø noù ñaõ xaûy ra trong moät vaøi vuøng beân Argentina: Giaùo Hoäi thieáu söï gaàn guõi. Thieáu caùc Linh Muïc. Thieáu caùc Linh Muïc, vì theá vaøi vuøng bò boû troáng. Vaø ngöôøi daân tìm kieám, hoï caàn ñeán Tin Möøng.
Coù moät Linh Muïc keå laïi vôùi toâi raèng cha ñaõ ñi laøm vieäc thöøa sai taïi moät vuøng ôû nieàn nam nöôùc Argentina, nôi töø 20 naêm qua ñaõ khoâng coù moät Linh Muïc naøo. Ñöông nhieân laø daân chuùng laéng nghe vò muïc sö, vì hoï caàn laéng nghe Lôøi Chuùa. Khi cha ñeán nôi, thì coù moät baø raát laø thoâng thaùi noùi vôùi cha raèng: "Con giaän laém, vì Giaùo Hoäi ñaõ boû rôi chuùng con. Baây giôø moãi Chuùa Nhaät con ñi nghe muïc sö giaûng, bôûi vì chính oâng ta ñaõ döôõng nuoâi ñöùc tin cuûa chuùng con trong moät thôøi gian daøi". Ñaõ thieáu söï gaàn guõi. Hoï ñaõ ñeà caäp tôùi vaán ñeà naøy, vaø vò linh muïc ñaõ laéng nghe baø, vaø khi cha saép töø giaõ baø, thì baø noùi: "Xin cha chôø moät chuùt, xin cha tôùi ñaây." Roài baø ñeán gaàn caùi tuû, nôi baø caát giöõ aûnh Ñöùc Trinh Nöõ. Baø noùi vôùi vò linh muïc: "Con ñaõ giaáu Ñöùc Meï ôû ñaây ñeå cho muïc sö khoâng thaáy ñöôïc". Ngöôøi ñaøn baø naøy ñeán vôùi muïc sö, kính troïng oâng, vì oâng noùi vôùi baø veà Lôøi Chuùa vaø baø chaáp nhaän oâng ta, bôûi vì baø ñaõ khoâng coù linh muïc. Nhöng baø ñaõ duy trì goác reã ñöùc tin cuûa mình vaø caát giaáu noù trong moät caùi tuû. Ñoái vôùi toâi ñaây laø vaán ñeà nghieâm troïng nhaát. Giai thoaïi naøy chöùng minh cho thaáy raát roõ raøng thaûm caûnh cuûa hieän töôïng tín höõu troán khoûi Giaùo Hoäi, thaûm caûnh cuûa söï thay ñoåi naøy. Thieáu söï gaàn guõi. Toâi xin laäp laïi hình aûnh cuûa baø meï lo laéng, hoân hít, naâng niu vaø döôõng nuoâi ñöùa con cuûa mình, khoâng phaûi baèng thö tín.
Hoûi: Nhö theá laø chuùng ta phaûi soáng gaàn guõi, coù phaûi theá khoâng aï?
Ñaùp: Vaâng, soáng gaàn guõi. Ñoù laø moät trong nhöõng chæ daãn cho Giaùo Hoäi ngaøy nay: toâi muoán moät Giaùo Hoäi gaàn guõi vôùi daân chuùng.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, khi ngaøi ñaõ ñöôïc baàu trong Maät Nghò Hoàng Y, caùc cô quan Trung Öông Toøa Thaùnh ñaõ bò caùc Hoàng Y pheâ bình nhieàu. Taâm tình maø con caûm thaáy baây giôø sau khi noùi chuyeän vôùi vaøi vò Hoàng Y, laø taâm tình cuûa söï thay ñoåi. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng?
Ñaùp: Toâi xin môû moät daáu ngoaëc, moät luùc. Khi toâi ñöôïc baàu, toâi ñaõ coù beân caïnh ngöôøi baïn cuûa toâi laø Ñöùc Hoàng Y Hummes. Bôûi vì chuùng toâi ngoài caïnh nhau. Chính ngaøi ñaõ noùi vôùi toâi moät caâu khieán cho toâi haïnh phuùc: "Ñöøng queân ngöôøi ngheøo". Thaät laø ñeïp. Veà ñieåm naøy thì caùc cô quan Trung Öông Toøa Thaùnh ñaõ luoân luoân bò chæ trích, ít nhieàu nhö theá. Trung Öông Toøa thaùnh phaûi giaûi quyeát nhieàu vieäc. Coù vaøi ñieàu toâi thích, caùc ñieàu khaùc thì ít hôn, vaøi cung caùch laøm vieäc coù neàn taûng vöõng chaéc, caùc cung caùch khaùc coù löûa sai laàm, cuõng nhö taát caû moïi toå chöùc. Toâi thì toâi seõ noùi nhö theá naøy: trong caùc cô quan Trung Öông Toøa Thaùnh coù nhieàu vò thaùnh: coù caùc Hoàng Y thaùnh, Giaùm Muïc thaùnh, Linh Muïc, tu só vaø giaùo daân... Ngöôøi cuûa Thieân Chuùa yeâu meán Giaùo Hoäi. Ñieàu naøy thì ngöôøi ta ít thaáy. Moät caây ñoå thì gaây nhieàu tieáng ñoäng hôn laø caû moät caùnh röøng ñang lôùn leân. Ngöôøi ta nghe tieáng cuûa caùc vuï xì caêng ñan. Chính trong luùc naøy ñaây chuùng ta coù moät vuï: ñoù laø vieäc chuyeån ngaân 10, 20 trieäu myõ kim cuûa moät Ñöùc OÂng. Thaät laø moät ñaëc aân ñeïp vò aáy laøm cho Giaùo Hoäi, ñuùng khoâng? Chuùng toâi thöøa nhaän raèng vò aáy ñaõ haønh xöû xaáu, Giaùo Hoäi phaûi tröøng phaït vò aáy trong hình thöùc ñuùng ñaén, bôûi vì Ñöùc OÂng aáy haønh ñoäng xaáu. Coù nhöõng tröôøng hôïp thuoäc loaïi naøy. Tröôùc Maät Nghò Hoàng Y, caùc Hoàng Y chuùng toâi ñaõ coù moät tuaàn hoäi hoïp vôùi nhau goïi laø caùc phieân nhoùm khoaùng ñaïi hay toaøn theå. Chuùng toâi ñaõ ñeà caäp tôùi moïi vaán ñeà. Bôûi vì chæ coù chuùng toâi vôùi nhau vaø thaûo luaän vôùi muïc ñích hieåu bieát caùc thöïc taïi vaø vaïch ra moät chaân dung cuûa vò Giaùo Hoaøng môùi. Vaø töø caùc phieân nhoùm ñoù ñaõ naûy sinh ra nhieàu vaán ñeà maø quùy vò cuõng ñaõ bieát roài: Vatileaks vv... Cuõng coù vaán ñeà caùc vuï xì caêng ñan. Nhöng maø cuõng coù caùc thaùnh. Nhöõng ngöôøi naøy ñaõ taän hieán cuoäc soáng ñeå laøm vieäc cho Giaùo Hoäi trong thinh laëng trong Hoäi Ñoàng Toâng Toøa. Chuùng toâi cuõng ñaõ noùi tôùi vieäc caûi toå caùc guoàng maùy caàn thieát. Coù ñuùng thaät laø nhö vaäy. Caùc Hoàng Y ñaõ yeâu caàu vò Giaùo Hoaøng môùi thaønh laäp moät UÛy ban töø beân ngoaøi, ñeå nghieân cöùu caùc vaán ñeà toå chöùc Cô quan trung öông Toøa Thaùnh. Moät thaùng sau khi toâi ñöïôc baàu, toâi ñaõ chæ ñònh UÛy ban taùm Hoàng Y, moãi ñaïi luïc moät vò, vôùi chaâu Myõ hai vò: moät vò Baéc Myõ moät vò Nam Myõ, vôùi moät vò ñieàu hôïp cuõng laø ngöôøi Myõ chaâu Latinh vaø moät thö kyù ngöôøi Italia. UÛy ban naøy ñaõ baét ñaàu laøm vieäc, thu thaäp yù kieán cuûa caùc Giaùm Muïc, cuûa Caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, lieân quan tôùi caùc caûi toå trong naêng ñoäng cuûa caùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc.
Ñaõ coù nhieàu taøi lieäu ñöôïc göûi ñeán. Chuùng toâi seõ coù moät phieân hoïp chính thöùc vaøo thaùng 10 tôùi ñaây. Chuùng toâi seõ thaûo luaän caùc ñöôøng neùt höôùng daãn. Toâi khoâng tin raèng chuùng toâi seõ ñaït ñöôc ñieàu gì ñònh ñoaït, bôûi vì vieäc caûi caùch caùc cô quan Trung Öông cuûa Toøa Thaùnh laø ñieàu raát nghieâm chænh, caùc ñeà nghò cuõng laø ñieàu nghieâm troïng caàn phaûi ñöôïc chín muøi. Toâi döï kieán hai hay ba cuoäc hoïp khaùc nöõa tröôùc khi coù baát cöù caûi toå ñònh ñoaït naøo.
Ñaøng khaùc, caùc thaàm hoïc gia noùi baèng tieáng la tinh raèng, toâi khoâng bieát coù phaûi ngay töø thôøi Trung Coå hay khoâng: "Giaùo Hoäi phaûi luoân luoân ñöôïc caûi toå". Ñeå khoâng ôû laïi ñaøng sau ñuoâi. Coù caùc ñieàu ích lôïi trong caùc theá kyû quùa khöù, trong caùc thôøi ñaïi khaùc, coù caùc quan ñieåm khaùc, maø baây giôø khoâng coøn caàn nöõa vaø phaûi ñöôïc toå chöùc trôû laïi. Giaùo Hoäi laø naêng ñoäng vaø traû lôøi cho caùc chuyeän cuûa cuoäc soáng. Vaø taát caû nhöõng ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc yeâu caàu trong caùc phieân hoïp cuûa caùc Hoàng Y, tröôùc Maät Nghò Hoàng Y baàu Giaùo Hoaøng. Chuùng ñaõ ñöôïc noùi leân moät caùch raát roõ raøng, caùc ñeà nghò cuõng raát laø roõ raøng vaø suùc tích. Chuùng toâi theo ñöôøng höôùng naøy. Khoâng bieát toâi ñaõ traû lôøi cho caâu hoûi cuûa quùy vò chöa.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, ñaâu laø söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cho ngöôøi treû? Caû nhöõng ngöôøi treû ñang phaûn ñoái taïi caùc quaûng tröôøng...
Ñaùp: Tröôùc heát toâi muoán noùi roõ laø toâi khoâng bieát caùc lyù do khieán caùc baïn treû aáy phaûn ñoái. Vì vaäy neáu toâi noùi ñieàu gì veà moät vaán ñeà maø toâi khoâng bieát roõ, thì toâi laøm sai, toâi coù theå gaây haïi cho taát caû moïi ngöôøi vì ñaây seõ laø moät phaùn xeùt voâ caên cöù. Toâi xin thaúng thaén noùi laø toâi khoâng bieát roõ taïi sao caùc baïn treû kia ñang phaûn ñoái. Ñaây laø ñieåm ñaàu tieân. Ñieåm thöù hai: toâi khoâng thích moät ngöôøi treû khoâng phaûn ñoái gì caû. Bôûi vì ngöôøi treû luoân mô moäng ñeán ñieàu khoâng töôûng, vaø khoâng phaûi ñieàu khoâng töôûng naøo cuõng tieâu cöïc. Khoâng töôûng laø hít thôû vaø nhìn veà töông lai. Ngöôøi treû thöôøng khoâng maïch laïc, khoâng coù nhieàu kinh nghieäm soáng cuï theå, ñieàu aáy ñuùng. Nhöng nhieàu khi chính nhöõng kinh nghieäm soáng aáy laïi ngaên caûn chuùng ta. Vaø roài ngöôøi treû coù nhieàu naêng löïc hôn ñeå baûo veä lyù töôûng cuûa hoï. Ngöôøi treû coát yeáu laø ngöôøi ngöôïc ñôøi, ñaây laø ñieàu raát toát, laø ñieàu haàu nhö laø chung cho moïi ngöôøi treû. Vì theá chuùng ta phaûi laéng nghe ngöôøi treû, phaûi cung caáp cho ngöôøi treû phöông tieän ñeå hoï phaùt bieåu tö töôûng, vaø phaûi baûo veä laøm sao ñeå ngöôøi treû khoâng bò leøo laùi lôïi duïng. Bieát bao nhieâu ngöôøi ñang bò laïm duïng - vôùi naïn boùc loät söùc lao ñoäng chaúng haïn - bieát bao nhieâu hình thöùc lôïi duïng... Toâi coù theå noùi raèng coù bieát bao nhieâu ngöôøi ñang tìm caùch lôïi duïng giôùi treû, baèng caùch leøo laùi moäng mô cuûa hoï, leøo laùi khaùt voïng ñi ngöôïc ñôøi cuûa ngöôøi treû ñeå roài phaù tan cuoäc ñôøi ngöôøi treû. Bôûi theá, caàn phaûi ñeà phoøng nhöõng möu toan leøo laùi ngöôøi treû. Chuùng ta phaûi luoân luoân laéng nghe ngöôøi treû. Phaûi thaän troïng. Neáu trong moät gia ñình, caùc baäc cha meï khoâng laéng nghe ngöôøi con nhoû, thì roát cuoäc seõ coâ laäp con, seõ gieo raéc buoàn ñau trong taâm loøng noù, vaø seõ khoâng taïo ra ñöôïc söï trao ñoåi phong phuù, maëc duø noù thieáu kinh nghieäm soáng. Caàn phaûi laéng nghe ngöôøi treû vaø baûo veä ngöôøi treû tröôùc nhöõng aâm möu leøo laùi yù thöùc heä hay xaõ hoäi luaân lyù. Con ñöôøng duy nhaát laø laéng nghe ngöôøi treû, cho hoï quyeàn leân tieáng phaùt bieåu tö töôûng. Ñieàu naøy khieán toâi ñi ñeán moät vaán ñeà khaùc, moät vaán ñeà maø moät caùch naøo ñoù, toâi ñaõ neâu leân trong cuoäc gaëp gôõ caùc baïn treû ngöôøi Argentina taïi nhaø thôø chính toøa hoâm nay.
Trong moät buoåi tieáp caùc taân ñaïi söù ñeán trình uûy nhieäm thö, toâi coù noùi raèng theá giôùi chuùng ta ñang soáng ngaøy nay ñaõ rôi vaøo tình traïng tuyeät ñoái toân thôø tieàn baïc, vaø ngay caû chính tröôøng theá giôùi cuõng bò cuoán huùt chaïy theo thaàn töôïng baïc tieàn. Tieàn baïc naém quyeàn chæ huy toái cao ngaøy nay. Ñieàu naøy ñöa ñeán moät neàn chính trò duy kinh teá, khoâng coøn chòu baát cöù moät kieåm soaùt luaân lyù ñaïo ñöùc naøo nöõa, moät chuû thuyeát duy kinh teá töï ñuû, chia xaõ hoäi ra thaønh töøng nhoùm tuøy theo caên baûn lôïi nhuaän. Ñieàu gì seõ xaûy ra luùc aáy? Khi theá giôùi bò ngöï trò bôûi thaàn töôïng tuyeät ñoái laø tieàn baïc, theá giôùi seõ chæ chuù troïng ñeán trung taâm ñieåm vaø moïi thaùi cöïc khaùc cuûa xaõ hoäi seõ bò laõng queân hôø höõng boû rôi. Cho ñeán luùc naøy, chuùng ta ñaõ thaáy roõ laø ngöôøi giaø ñaõ bò gaït boû ra beân leà xaõ hoäi theá naøo. Coù caû moät trieát thuyeát ñeå gaït boû ngöôøi giaø ngaøy nay. Ngöôøi giaø voâ duïng. Ngöôøi giaø ñaâu coøn saûn xuaát gì ñöôïc nöõa. Caû ngöôøi treû cuõng khoâng saûn xuaát ñöôïc gì nhieàu. Hoï caàn phaûi ñöôïc huaán luyeän. Ñieàu maø chöùng ta ñang chöùng kieán ngaøy nay laø ngöôøi treû cuõng ñang saép bò loaïi tröø. Tình traïng thaát nghieäp taïi AÂu chaâu hieän raát ñaùng lo aâu. Toâi khoâng noùi roõ laø nöôùc naøo, nhöng toâi chæ xin ñan cöû hai quoác gia chaâu AÂu giaøu coù laøm thí duï. Moät nöôùc coù tyû leä thaát nghieäp laø 25%, vaø trong soá naøy tyû leä ngöôøi treû thaát nghieäp laø 44%. Taïi quoác gia thöù hai, tyû leä thaát nghieäp laø 30% vaø soá ngöôøi treû thaát nghieäp leân tôùi quaù 50%. Ñoù laø hieän töôïng ngöôøi treû bò gaït ra ngoaøi leà. Nhö theá, ñeå baûo trôï cho kieåu maãu chính trò duy kinh teá toaøn caàu naøy, chuùng ta ñang gaït boû caùc thaùi cöïc ra ngoaøi leà xaõ hoäi, caùc thaùi cöïc voán laø höùa heïn töông lai. Bôûi vì ngöôøi treû laø neàn taûng töông lai cuûa chuùng ta, ngöôøi treû seõ phaûi tieán böôùc xaây döïng töông lai, coøn ngöôøi giaø laø nhöõng ngöôøi truyeàn daïy kinh nghieäm cho giôùi treû. Neáu chuùng ta gaït boû caû hai ra ngoaøi leà, thì theá giôùi seõ suïp ñoå. Khoâng bieát laø toâi coù giaûi thích roõ chöa.
Vaán ñeà chung cuûa toaøn theá giôùi hieän nay laø thieáu moät neàn taûng luaân lyù nhaân baûn, moãi ñòa phöông döôùi moät khía caïnh khaùc. Toâi xin noùi theâm moät ñieàu veà vaán ñeà naøy. Vaøo theá kyû thöù XII, toâi nhôù tôùi Thaùnh Toma Aquino, vaøo theá kyû thöù XII coù moät Rabbi thoâng thaùi, hay vieát laùch. Rabbi vieát chuyeän cho coäng ñoaøn cuûa mình, ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà ñaïo ñöùc luaân lyù xuaát hieän trong vaøi trình thuaät Thaùnh Kinh. Moät laàn, Rabbi giaûi thích vaán ñeà thaùp Babel. Vò Rabbi thôøi trung coå, vaøo theá kyû XII giaûi thích theá naøy: Ñaâu laø vaán ñeà cuûa thaùp Babel? Taïi sao laïi coù vieäc Thieân Chuùa tröøng phaït nhö theá? Ñeå xaây thaùp, ngöôøi ta phaûi ñuùc gaïch. Ngöôøi ta phaûi moi ñaát seùt, nhoài vôùi rôm raï, phaûi neùn, caét, ñuùc gaïch, phaûi phôi khoâ, nung gaïch cho chín trong loø, roài môùi khuaân leân cao ñeå tieáp tuïc xaây töôøng. Neáu moät hoøn gaïch rôi xuoáng beå naùt, thì thaät laø moät tai hoïa cho caû daân toäc. Nhöng neáu moät ngöôøi thôï xaûy chaân teù xuoáng, thì chaúng sao caû. Ngaøy nay, coù nhöõng beù con khoâng coù gì ñeå aên, nhöõng treû thô cheát vì ñoùi ngheøo, vì thieáu dinh döôõng. Chæ caàn nhìn nhöõng böùc aûnh ñeán töø moät soá quoác gia laø ñuû bieát. Coù bao nhieâu ngöôøi nam nöõ khoâng coù gia cö vaø phaûi cheát thaûm trong nhöõng ngaøy ñoâng giaù. Coù nhöõng treû em khoâng ñöôïc giaùo duïc hoïc haønh. Nhöng nhöõng ñieàu naøy khoâng laøm neân tin töùc. Theá nhöng khi thò tröôøng chöùng khoaùn tuït maát 3 hay 4 ñieåm, thì ñaây laø moät tai hoïa lôùn, laø moät thaûm kòch. Baïn hieåu chöù? Ñaây laø thaûm kòch cuûa thuyeát nhaân baûn voâ nhaân, maø chuùng ta ñang soáng ngaøy nay. Vì theá, chuùng ta phaûi hoài phuïc hai thaùi cöïc ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø. Vaø khoâmg ñöôïc rôi vaøo söï hoaøn vuõ hoùa thaùi ñoä döûng döng ñoái vôùi hai thaùi cöïc naøy, vì ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø laø töông lai cuûa xaõ hoäi. Toâi xin loãi ñaõ quaù daøi doøng, nhöng toâi phaûi noùi theá ñeå quaûng dieãn cho ñuùng quan ñieåm cuûa toâi. Ñieàu gì ñang xaûy ra cho caùc baïn treû Brasil, toâi khoâng bieát roõ. Nhöng toâi chæ xin ñöøng leøo laùi hoï, maø haõy laéng nghe hoï, bôûi vì ñaây laø hieän töôïng chung cuûa theá giôùi, chöù khoâng chæ giôùi haïn taïi Brasil maø thoâi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Ñöùc Thaùnh Cha ñeå laïi söù ñieäp naøo cho ngöôøi coâng giaùo Brasil vaø cho caû nhöõng ngöôøi ngoaøi coâng giaùo? Ñöùc Thaùnh Cha muoán ñeå laïi söù ñieäp naøo cho moät quoác gia nhö Brasil?
Ñaùp: Toâi nghó raèng chuùng ta neân thaêng tieán moät neàn vaên hoùa gaëp gôõ treân toaøn theá giôùi, nhö theá ñeå moãi ngöôøi caûm thaáy nhu caàu coáng hieán cho theá giôùi nhöõng giaù trò luaân lyù ñaïo ñöùc caàn thieát cho toaøn nhaân loaïi. Vaø baûo veä thöïc taïi nhaân loaïi. Toâi nghó raèng ñieàu quan troïng laø moïi ngöôøi chuùng ta neân hoaït ñoäng phuïc vuï tha nhaân, giaûm bôùt söï ích kyû. Coâng cuoäc phuïc vuï tha nhaân naøy phaûi ñaët neàn taûng treân caùc giaù trò cuûa Ñöùc Tin caù nhaân. Moãi tín ngöôõng coù moät Ñöùc Tin rieâng, nhöng moïi ngöôøi caàn phuïc vuï tha nhaân trong nhöõng giaù trò loøng tin cuûa mình. Vaø coâng cuoäc phuïc vuï tha nhaân naøy phaûi laø ñieåm ñoàng quy, laø nôi gaëp gôõ chung. Neáu coøn coù moät treû thô ñoùi aên, khoâng ñöôïc hoïc haønh, chuùng ta phaûi hoaït ñoäng ñeå treû thô aáy khoâng coøn bò ñoùi hay bò voâ hoïc nöõa.
Coøn vieäc giaùo duïc treû thô aáy do ngöôøi coâng giaùo hay chính thoáng, tin laønh hay do thaùi laøm, ñieàu naøy khoâng quan troïng. Ñieàu quan troïng laø treû thô aáy ñöôïc ñuû aên vaø ñöôïc hoïc haønh. Ñaây laø ñieåm maø chuùng ta phaûi ñaït ñeán thoûa thuaän. Ngaøy nay tình traïng ñaõ khaån tröông ñeán ñoä chuùng ta khoâng theå tieáp tuïc baøn caõi giöõa chuùng ta, laøm ngô tröôùc söï ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc nöõa, nhöng phaûi caáp thieát ra tay haønh ñoäng cho tha nhaân, roài sau ñoù, ñoái thoaïi giöõa chuùng ta moät caùch roäng raõi, khoâng queân Ñöùc Tin cuûa mình, nhöng trong baàu khí toân troïng laãn nhau. Vaán ñeà quan troïng hieän nay laø thaùi ñoä ñoái vôùi tha nhaân. Chuùng ta phaûi ra khoûi chính mình ñeå tìm caùch giaûi quyeát caùc vaán ñeà lôùn cuûa theá giôùi. Toâi nghó raèng caùc toân giaùo khaùc nhau treân toaøn traùi ñaát khoâng theå naøo nguû yeân giaác, khi coøn moät treû em khoâng ñöôïc hoïc haønh hay khoâng coù ñuû aên, khi coøn moät ngöôøi treû hay moät cuï giaø khoâng ñöôïc saên soùc söùc khoûe. Dó nhieân, hoaït ñoäng cuûa caùc toân giaùo khoâng phaûi laø thieän nguyeän. Ñieàu ñoù ñuùng, nhöng chuùng ta laø ngöôøi coâng giaùo, cuõng nhö caùc giaùo hoäi Kitoâ khaùc, chuùng ta seõ bò phaùn xeùt treân nhöõng hoaït ñoäng baùc aùi naøy. Vaø baøn luaän veà thaàn hoïc seõ chaúng coù nghóa lyù gì, neáu chuùng ta khoâng coù khaû naêng ra khoûi chính mình ñeå giuùp ñôõ tha nhaân, nhaát laø trong theá giôùi hieän nay, ñang coù nhöõng ngöôøi rôi khoûi thaùp maø khoâng ai noùi gì caû.
(SD 29-7-2013)
Linh Tieán Khaûi - Mai Anh
(Radio Vatican)