Thaêng tieán phaùt trieån
baûo veä phaåm giaù con ngöôøi
vaø thay ñoåi laø ñieàu coù theå laøm ñöôïc
Thaêng tieán phaùt trieån, baûo veä phaåm giaù con ngöôøi vaø thay ñoåi laø ñieàu coù theå laøm ñöôïc.
Roma (Avvenire 29-06-2013; Vat. 9-07-2013) - Phoûng vaán Ñöùc hoàng Y Raymundo Damasceno Assis, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Brasil.
Trong caùc ngaøy töø 23 tôùi 28 thaùng 7 naêm 2013 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ vieáng thaêm Brasil ñeå chuû söï Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû taïi Rio de Janeiro.
Tuy nhieân, Brasil hieän ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi moät cuoäc phaûn ñoái roäng lôùn chöa töøng coù töø tröôùc tôùi nay. Lyù do chaâm ngoøi cho caùc cuoäc bieåu tình phaûn ñoái cuûa daân chuùng laø quyeát ñònh cuûa chính quyeàn taêng giaù veù xe buyùt leân 20 xu taïi thaùnh phoá Sao Paolo.
Hai möôi xu xem ra khoâng laø gì, nhöng ñoái vôùi möùc löông quùa thaáp vaø cuoäc soáng cô cöïc cuûa daân ngheøo noù laø moät kieåu aên cöôùp côm cuûa hoï. Theá laø ngöôøi daân trong nhieàu thaønh phoá ñaõ xuoáng ñöôøng bieåu tình phaûn ñoái chính quyeàn. Söï giaän döõ cuûa daân chuùng daâng cao vaø phong traøo bieåu tình lan nhanh trong toaøn nöôùc, moät phaán cuõng vì caùc traán aùp baïo löïc cuûa caûnh saùt khieán cho hai ngöôøi bieåu tình bò cheát taïi Sao Paolo.
Theá laø töø moät thaùng qua nhaân daân Brsail xuoáng ñöôøng bieåu tình choáng laïi naïn phung phí coâng quõy vaø taøi saûn quoác gia, cuõng nhö naïn gian tham hoái loä vaø thieáu caùc dòch vuï an sinh cho daân. Söï kieän nhaø nöôùc Brasil daønh ra haøng chuïc tæ myõ kim ñeå chuaån bò toå chöùc Giaûi tuùc caàu theá giôùi 2014, trong khi haøng chuïc trieäu daân toaøn nöôùc khoâng ñöôïc höôûng quyeàn giaùo duïc, saên soùc söùc khoûe, coù coâng aên vieäc laøm vaø nhaø ôû, laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Tröôùc laøn soùng phaûn ñoái ngaøy caøng daâng cao coù nguy cô chaâm ngoøi cho moät cuoäc noäi chieán, ngaøy 28 thaùng 6 naêm 2013 baø toång thoáng Dilma Rousseff ñaõ loan baùo caùc chöông trình ñaàu tö trong laõnh vöïc y teá, giaùo duïc vaø vaän chuyeån, choáng naïn gian tham hoái loä vaø caûi toå chính trò.
Caùc cuoäc bieåu tình tieáp tuïc trong hoøa bình vaø coù phaàn dòu bôùt, nhöng cuõng ñaõ xaûy ra caùc ñuïng ñoä giöõa caûnh saùt vaø caùc nhoùm phaù phaùch ñoát haøng quaùn trong caùc khu phoá ngoaïi oâ Sao Paolo.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi ñeán quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Raymundo Damasceno Assis, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Brasil, veà tình hình Brasil hieän nay.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y laøn soùng bieåu tình phaûn ñoái cuûa daân chuùng Brasil khoâng ngöng. Ñieàu gì ñang xaûy ra vaäy?
Ñaùp: Taát caû ñaõ baét ñaàu vôùi vieäc taêng giaù veù caùc phöông tieän di chuyeån coâng coäng. Ñaõ khoâng coù ai nghó raèng noù laïi coù caùc chieàu kích roäng lôùn nhö vaäy vaø noù dang trôû thaønh tieáng noùi cuûa ngöôøi daân phaûn ñoái taát caû nhöõng gì taïi Brasil ngaøy nay coøn thieáu soùt, chöa ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa daân chuùng. Ñaây khoâng phaûi laø söï huy ñoäng cuûa ñaûng phaùi naøo caû, nhöng noù naûy sinh moät caùch töï phaùt, töø beân döôùi, töø ngöôøi daân, töø ñöôøng phoá. Ñaõ khoâng coù söï chuaån bò naøo, vaø cuõng khoâng coù caùc laõnh tuï, nhöng noù ñaõ lan nhanh nhôø caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, nhaát laø vì coù giôùi treû tham gia. Vaø ñaây laø moät yeáu toá quan troïng, bôûi vì ngöôøi treû, nhaát laø giôùi treû trung löu, laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân leân tieáng bieåu loä söï khoù chòu hieän coù trong xaõ hoäi cuûa chuùng toâi ngaøy nay.
Hoûi: Ñaâu laø caùc lyù do cuûa söï khoù chòu baát oån naøy cuûa ngöôøi daân Brasil thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Söï baát oån khoù chòu baét nguoàn moät caùch chính yeáu töø caùc thieáu soùt ñöôøng loái chính trò ñoái vôùi caùc cô caáu haï taàng toài teä, caùc ñieàu kieän y teá, vieäc di chuyeån coâng coäng, vaø phaåm chaát neàn giaùo duïc khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Daân chuùng toá caùo naïn gian tham hoái loä lan traøn trong guoàng maùy cai tri, cuõng nhö naïn bao löïc, vieäc khoâng tröøng phaït caùc toäi phaïm, tình traïng cheânh leäch giöõa thieåu soá ngöôøi giaàu vaø da ñoá daân ngheøo, söï thieáu trong saùng trong vieäc quaûn trò caùc taøi nguyeân quoác gia. Ñoù laø caùc söï döõ ngaøy caøng gia taêng trong caùc naêm qua, trong khi neàn kinh teá Brasil leân cao.
Hoûi: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Brasil ñaõ laäp töùc baày toû söï uûng hoä vaø toû tình lieân ñôùi vôùi vieäc huy ñoäng ngöôøi daân. Taïi sao vaäy thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Cuøng vôùi caùc Linh Muïc, caùc tu só vaø giaùo daân, caùc Giaùm Muïc chuùng toâi haèng ngaøy soáng gaàn guõi vôùi daân chuùng, ngoaøi ñöôøng phoá, trong tröôøng hoïc, trong bieát bao nhieâu coâng taùc xaõ hoäi vaø baùc aùi cuûa Giaùo Hoäi, qua ñoù chuùng toâi troâng thaáy caùc vaán ñeà, söï baát bình ñaúng trong xaõ hoäi, qua ñoù chuùng toâi gaëp thaáy caùc nhu caàu thöïc söï vaø noãi vaát vaû meät nhoïc cuûa bieát bao nhieâu ngöôøi coá gaéng ñi tôùi. Caùc ñoøi hoøi ñöôïc daân chuùng neâu leân ñaõ ñöôïc chuùng toâi luoân luoân beânh vöïc trong coâng vieäc muïc vuï cuûa chuùng toâi. Vì theá chuùng toâi ñaõ tuyeân boá lieân ñôùi vôùi caùc bieåu loä cuûa ngöôøi daân ñang ñoøi hoûi quyeàn lôïi vaø caùc ñieàu kieän soáng xöùng ñaùng hôn vôùi phaåm giaù con ngöôøi vaø söï tieán trieån, mieãn laø caùc cuoäc bieåu loä naøy dieãn ra trong söï toân troïng hoøa bình vaø traät töï. Ñoàng thôøi tröôùc caùc vuï ñaøn aùp töø phía caûnh saùt chuùng toâi ñaõ nhaán maïnh raèng quyeàn bieåu loä phaûi luoân luoân ñöôïc toân troïng trong moät quoác gia daân chuû. Chuùng toâi khoâng bieát taát caû seõ dieãn tieán ra sao. Nhöng ñaây laø moät hieän töôïng lieân quan tôùi toaøn daân Brasil, vaø caàn phaûi laéng nghe, vaø noù khieán cho taát caû moïi ngöôøi phaûi tham gia thaûo luaän. Noù cuõng ñoøi hoûi söï chuù yù vaø phaân ñònh caùc giaù trò naèm beân döôùi caùc ñoøi hoûi aáy nhaèm khieán cho xaõ hoäi ñöôïc coâng baèng vaø lieân ñôùi hôn, nhö chuùng toâi öôùc mong.
Hoûi: Laøm sao coù theå giaûi thích ñöôïc taát caû nhöõng chuyeän naøy chính trong luùc nöôùc Brasil thaáy söï phong phuù kinh teá taêng tröôûng, khieán cho noù coù vai troø cuûa moät cöôøng quoác theá giôùi, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Caùc phaûn ñoái cuûa nhöõng ngöôøi giaän döõ beân AÂu chaâu ñaõ naûy sinh töø cuoäc khuûng hoaûng kinh teá. ÔÛ ñaây traùi laïi, chuùng laø caùc haäu quûa cuûa moät söï phaùt trieån kinh teá ñaõ ñöa quoác gia Brasil tôùi ñòa vò cuûa moät cöôøng quoác theá giôùi, nhöng cuõng trôû thaønh con tin cuûa tö baûn vaø vieäc toân thôø söï giaàu coù. Vieäc toân thôø thaàn giaû naøy coù haäu quûa laø söï taäp trung lôïi loäc trong tay moät thieåu soá, naïn gian tham hoái loä len loûi vaøo khaép nôi, söï vô veùt taøi nguyeân chung cho caùc lôïi loäc caù nhaân chöù khoâng söû duïng cho thieân ích cuûa nhaân daân. Caùc ngöôøi bieåu tình la leân raèng: "Giaûi tuùc caàu quoác teá ñeå cho ai?" Ñieàu naøy noùi raèng sö phaùt trieån kinh teá thoâi, khoâng ñuû. Moät quoác gia phaùt trieån kinh teá khoâng thoâi thì khoâng ñuû, neáu noù khoâng ñi keøm vôùi söï phuïc vuï cuûa moät ñöôøng loái chính trò ñuùng ñaén bieát lo cho coâng ích. Baûn vò con ngöôøi phaûi laø trung taâm cuûa moïi phaùt trieån kinh teá vaø cuûa moïi ñöôøng loái chính trò. Caùc quyeàn con ngöôøi vaø caùc quyeàn xaõ hoäi phaûi laø trung taâm cuûa moïi phaùt trieån kinh teá vaø moïi ñöôøng loái chính trò. Vì theá chuùng toâi cho raèng nhöõng gì ñang xaûy ra laø ñieàu laønh maïnh. Noù thöùc tænh moät löông taâm môùi vaø moät yù thöùc môùi.
Hoûi: Trong noøng coát Ñöùc Hoàng Y cho raèng nhöõng gì ñang xaûy ra taïi Brasil phaûi khieán cho ngöôøi ta suy nghó veà söï caáp baùch vaø caàn thieát sinh töû cuûa moät moâ thöùc phaùt trieãn môùi, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Ñuùng theá. Moät moâ thöùc phaùt trieån môùi vaø moät ñöôøng loái chính trò phaùt trieån môùi coù söï tham döï cuûa taát caû moïi ngöôøi vaø ñaët ñeå laõnh vöïc kinh teá vaø laõnh vöïc xaõ hoäi trong moät söï soáng chung laønh maïnh.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, ñeå traû lôøi cho caùc cuoäc bieåu tình phaûn ñoái cuûa ngöôøi daân baø toång thoáng Dilma Rousseff ñaõ tuyeân boá muoán ñöa ra moät cuoäc caûi caùch chính trò saâu roäng. Ñöùc Hoàng Y nghó sao?
Ñaùp: Chuùng toâi ñaõ gaëp baø toång thoáng tröôùc khi baø ñöa ra lôøi tuyeân boá vaø chuùng toâi ñaõ thaûo luaän vôùi nhau moät caùch roäng raõi. Ñaây laø moät böôùc ñi maø chuùng toâi chia seû. Ngaøy nay quoác hoäi ôû döôùi UÛy ban haønh phaùp. Ñaây laø moät caûi caùch caàn thieát, neáu muoán coù moät söï thay ñoåi.
Hoûi: Giaùo Hoäi coù bò coi laø choáng chính quyeàn khoâng, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Giaùo Hoäi khoâng coù caùc traän chieán chính trò, Giaùo Hoäi khoâng muoán gì cho rieâng mình caû, cuõng khoâng muoán baù quyeàn. Trong taát caû moïi hoaøn caûnh Giaùo Hoäi roäng môû cho söï ñoái thoaïi vaø coäng taùc. Veà phía mình Giaùo Hoäi luoân luoân hoaït ñoäng cho söï phaùt trieån toaøn veïn cuûa moãi moät ngöôøi, vaø döïa treân neàn taûng giaùo huaán xaõ hoäi Giaùo Hoäi nhaéc nhôù raèng coâng ích, nhaân phaåm, khoâng chæ ñöôïc laø moät söï theâm vaøo caùc chöông trình cuûa chính quyeàn, maø ñuùng hôn laø moät coät truï döïa treân ñoù ñeå xaây döïng caùc luaät leä ñöôïc chia seû vaø caùc cô caáu coù khaû naêng loaïi tröø caùc chia reõ vaø laáp ñaày caùc thieáu soùt hieän coù.
Hoûi: Treân ñaây Ñöùc Hoàng Y ñaõ noùi laø giôùi treû ñaõ trao ban tieáng noùi cho söï khoù chòu cuûa xaõ hoäi Brasil. Ñeå duøng caùc lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ai laø ngöôøi ñaùnh caép caùc nieàm hy voïng cuûa ngöôøi treû taïi Brasil ngaøy nay?
Ñaùp: Taát caû chieán dòch huynh ñeä cuûa naêm nay ñaõ laø tình traïng cuûa ngöôøi treû. Brasil laø quoác gia ñöùng ñaàu theá giôùi veà vieäc duøng ma tuùy. Ma tuùy gieát cheát hieän taïi vaø töông lai cuûa ngöôøi treû. Baïo löïc treân giôùi treû laø moät döõ kieän baùo ñoäng. Söï thôø ô vaø chuû nghóa theo thôøi daãn ñöa ngöôøi treû tôùi choã ruùt lui khoûi cuoäc soáng. Laéng nghe, trao ban tin töôûng vaø khieán cho ngöôøi treû tham gia vaøo moät söï thay ñoåi coù nghóa laø cöùu vaõn hieän taïi.
Hoûi: Trong boái caûnh naøy ñaâu laø caùc chôø mong ñoái vôùi Ngaøy Quoác Teá giôùi Treû saép tôûi taïi Rio de Janeiro?
Ñaùp: Coù moät maàm soáng lôùn. Moät söï chôø mong raát tích cöïc töø phía taát caû moïi ngöôøi. Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ trong thôøi ñieåm naøy ñöôïc ñaëc bieät chôø ñôïi vaø caûm nhaän. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ laø ngöôøi chaâu myõ latinh. Ngaøi hieåu bieát tình hình cuûa chuùng toâi. Ngöôøi daân caûm thaáy ñöôïc hieåu bieát. Vaø chaéc chaén laø moãi moät lôøi ngaøi noùi ra seõ ñöôïc laéng nghe.
Hoûi: Trong nhöõng ngaøy naøy Ñöùc Hoàng Y ñaõ gaëp Ñöùc Thaùnh Cha vì chuyeán coâng du cuûa ngaøi taïi Brasil, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng vaäy. Toâi ñaõ noùi chuyeän vôùi ngaøi veà tình hình Brasil vaø ñeå phoá bieán Thoâng tö cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Brasil. Ñöùc Thaùnh Cha thanh thaûn. Ngaøi ñaõ noùi raèng caùc cuoäc bieåu tình laø chuyeän bình thöôøng trong moät nöôùc daân chuû. Ñaây ñaõ laø moät cuoäc gaëp gôõ raát thanh thaûn vaø huynh ñeä. Toâi ñaõ noùi vôùi Ñöùc Thaùnh Cha laø chuùng toâi chôø ñôïi ngaøi trong nieàm hy voïng.
Hoûi: Trong caùc ngaøy qua ngöôøi ta ñaõ lo sôï cho chuyeán coâng du cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Coù thay ñoåi naøo trong chöông trình hay khoâng, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Khoâng. Khoâng coù vaán ñeà naøo ñoái vôùi chuyeán vieáng thaêm caû. Taát caû ñeàu y nguyeân nhö ñaõ ñöôïc thieát ñònh taïi Rio cuõng nhö taïi Aparecida.
Hoûi: Cuõng coù nhieàu ngöôøi treû Italia sang Rio de Janeiro tham döï Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû. Ñöùc Hoàng Y coù gôïi yù naøo cho hoï khoâng?
Ñaùp: Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû laø moät söï trao ñoåi cho nhau. Noù coù nghóa laø côûi môû. Vieäc ñoái chieáu vôùi caùc thöïc taïi vaø kinh nghieäm giaùo hoäi khaùc luoân luoân ñem laïi hoa traùi. Caû cuoäc soáng ñöôïc dieãn taû trong Phuùc AÂm cuõng laø moät cuoäc soáng ñoái thoaïi vôùi taát caû moïi ngöôøi, vaø chuùng ta ñoái chieáu vôùi noù. Caùc cuoäc gaëp gôõ ñeïp nhaát cuûa Chuùa Gieâsu trong Tin Möøng xaûy ra treân ñöôøng ñi, haøng bao theá kyû cuûa Kitoâ giaùo ñöôïc soáng noùi vôùi chuùng ta nhö theá. Vì vaäy caû caùc con ñöôøng cuûa Rio de Janeiro, trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ cuøng ñi vôùi ngöôøi treû, seõ coù theå laø dòp cuûa cuoäc gaëp gôõ ñoù maø toâi caàu chuùc cho töøng tham döï vieân.
(Avvenire 29-6-2013)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)