Nhöõng muøa xuaân
dang dôû
Nhöõng muøa xuaân dang dôû.
Roma (Vat. 5-07-2013) - Töø ba naêm qua cuoäc "Caùch Maïng Hoa Laøi" hay cuõng coøn goïi laø "Muøa Xuaân A Raäp" ñaõ lan nhanh trong caùc vuøng Baéc Phi, Trung Ñoâng vaø Caän Ñoâng. Laøn gioù daân chuû ñaõ nhanh choùng cuoán huùt vaøo trong caùc cuoäc xuoáng ñöôøng bieåu tình maïnh meõ oà aït phaûn ñoái chính quyeàn nhaân daân caùc nöôùc: Tunisia, Algeria, Libia, Ai Caäp, Bahrein, Yemen, Giordania, Gibuti, Siria; vaø moät caùch nheï nhaøng hôn taïi A raäp Sauñi, Oman, Sudan, Somalia, Irak, Maroác vaø Kuweit.
Lyù do khieán cho 20 trieäu ngöôøi trong caùc nöôùc noùi treân ñaõ oà aït xuoáng ñöôøng bieåu tình laø naïn ngheøo ñoùi, naïn gian tham hoái loä cuûa caùc giôùi chöùc laõnh ñaïo, vieäc thieáu caùc quyeàn töï do caù nhaân, caùc vuï vi phaïm nhaân quyeàn, naïn thaát nghieäp, giaù caû thöïc phaåm gia taêng, cuoäc soáng ñaét ñoû... taát caû ñaõ khieán cho ngöôøi daân baát bình, giaän döõ vaø hoï öôùc muoán canh taân caùc theå cheá chính trò naèm trong tay cuûa caùc laõnh tuï ñoäc taøi ñaõ caàm quyeàn töø nhieàu thaäp nieân qua. Caùc phöông tieän ñöôïc daân chuùng söû duïng laø vieäc phaûn khaùng daân söï, caùc cuoäc ñình coâng baõi thò, xuoáng ñöôøng bieåu tình, tuaàn haønh phaûn ñoái, ñoâi khi ñi tôùi choã trieät ñeå nhö töï töû baèng caùch töï thieâu soáng. Ngoaøi ra caùc ñoaøn ngöôøi bieåu tình, nhaát laø giôùi treû, coøn söû duïng caùc kyõ thuaät truyeàn thoâng taân tieán hieän ñaïi ñeå keâu goïi vaø huy ñoäng ngöôøi daân nhö lieân maïng Internet, ñieän thoaïi di ñoäng, Iphone, Ipad, Facebook, Twitter vv... vaø nhaát laø heä thoáng lieân laïc cuûa caùc ñeàn thôø hoài giaùo, vaø caùc cuoäc noùi chuyeän chuyeàn tai nhau ngoaøi chôï hay trong caùc haøng quaùn.
Tia löûa ñaõ chaâm ngoøi cho cuoäc noåi daäy ñoøi daân chuû vaø caùc quyeàn laøm ngöôøi laø vuï oâng Mohammed Bouazizi, moät ngöôøi Tunisi baùn haøng rong, ngaøy 18 thaùng 12 naêm 2010 ñaõ töï thieâu ñeå phaûn ñoái caûnh saùt tòch thu haøng hoùa vaø haønh hung oâng. Vaø theá laø ngöôøi daân Tunisia ñaõ noåi giaän lieân tuïc xuoáng ñöôøng bieåu tình phaûn ñoái chính quyeàn. Caùc vuï bieåu tình phaûn ñoái naøy sau ñoù ñöôïc goïi laø "ngaøy nhaân daân noåi giaän". Ngaøy 27 thaùng 12 naêm 2010 laøn soùng bieåu tình traøn tôùi thuû ñoâ Tunisi vaø löïc löôïng caûnh saùt ñaõ baïo haønh caùc sinh vieân hoïc sinh bieåu tình. Tuy toång thoáng Zine el-Abidine Ben Ali toû thieän chí baèng caùch caûi toå chính quyeàn, nhöng caùc cuoäc bieåu tình phaûn ñoái vaãn tieáp dieãn vaø gia taêng. Ngaøy 13 thaùng gieâng naêm 2011 toång thoáng Ben Ali trao quyeàn cho thuû töôùng Mohammed Ghannouchi, vaø vaøo ban chieàu ñaøi truyeàn hình Tunisia loan tin toáng thoáng Ben Ali ñaõ troán ra nöôùc ngoaøi sau 25 naêm cai trò. Vaøo cuoái thaùng hai naêm 2013 haøng chuïc ngaøn ngöôøi ñaõ bieåu tình taïi trung taâm thuû ñoâ Tunisi ñeå yeâu caàu chính quyeàn laâm thôøi töø chöùc. Töø ñoù tôùi nay Tunisia vaãn ôû trong tình traïng baáp beânh vaø chöa hoaøn toaøn vaõn hoài ñöôïc theá quaân bình trong nöôùc.
Laøn gioù Caùch Maïng Hoa Laøi khôûi ñaàu taïi Tunisia lan sang Ai Caäp. Nhieàu vuï töï thieâu phaûn ñoái ñaõ xaûy ra trong thaùng gieâng naêm 2011. Ngaøy 25 thaùng gieâng naêm 2013 "Ngaøy nhaân daân noåi giaän" ñaõ ñöôïc phe ñoái laäp vaø xaõ hoäi daân söï trieäu taäp ñeå phaûn ñoái naïn thieáu coâng aên vieäc laøm vaø caùc bieän phaùp ñaøn aùp cuûa chính quyeàn. Haøng traêm ngaøn ngöôøi bieåu tình ñaõ yeâu caàu toång thoáng Hosni Mubarak traû töï do cho caùc tuø nhaân chính trò, caùc vuï ñuïng ñoä baïo löïc ñaõ xaûy ra taïi trung taâm thuû ñoâ Cairo khieán cho nhieàu ngöôøi bò thöông vaø bò baét giöõ. Caùc ngöôøi bieåu tình ñoøi toång thoáng Mubarak côûi troùi cho giôùi truyeàn thoâng vaø hoï uûng hoä cuoäc noåi loaïn choáng tham nhuõng vaø caùc ñaëc aân ñaëc lôïi cuûa giôùi laõnh ñaïo choùp bu. Ngaøy 29 thaùng gieâng naêm 2013 toång thoáng Mubarak giaûi taùn chính quyeàn vaø chæ ñònh oâng Omar Suleiman, cöïu giaùm ñoác tình baùo, laøm Phoù toång thoáng. Nhöng caùc cuoäc bieåu tình vaø ñuïng ñoä ñaõ xaûy ra trong moïi thaønh phoá toaøn nöôùc khieán cho haøng traêm ngöôøi cheát vaø haøng ngaøn ngöôøi bò thöông. Sau khi Hoäi ñoàng boä tröôøng töø nhieäm, oâng Mubarak trao quyeàn cho oâng Suleiman. Ngaøy 11 thaùng hai naêm 2013 oâng Suleiman loan baùo tin toång thoáng Mubarak töø chöùc, trong khi hôn moät trieäu ngöôøi tieáp tuïc bieåu tình. Quyeàn laõnh ñaïo Ai Caäp naèm trong tay Hoäi ñoàng quaân quaûn do töôùng Mohammed Hussein Tantawi laõnh ñaïo, trong khi chôø ñôïi tu chính Hieán phaùp vaø coù caùc cuoäc baàu cöû môùi. Toång thoáng Mubarak bò baét taïi Sharm el Sheikh vaø bò ñöa ra toøa vì toäi taøn saùt daân chuùng.
Caùc cuoäc baàu cöû sau ñoù ñaõ ñöa oâng Mohammed Morsi thuoäc ñaûng caùc Anh em Hoài leân laøm toång thoáng. Nhöng oâng Morsi ñaõ tìm caùch thu toùm moïi quyeàn haønh trong tay, baét ñaàu moät cheá ñoä ñoäc taøi môùi vaø aùp ñaët Hoài giaùo treân toaøn nöôùc. Sau moät naêm cai trò tình hình ñaõ toài teä theâm treân moïi bình dieän khieán cho nhaân daân Ai Caäp laïi phaùt ñoäng cuoäc caùch maïng thöù hai, xuoáng ñöôøng bieåu tình ñoøi oâng töø nhieäm vaø toå chöùc caùc cuoäc baàu cöû môùi.
Baàu khí caêng thaúng ñaõ khieán cho nhieàu boä tröôøng töø chöùc. Quaân ñoäi ñaõ ra toái haäu thö cho oâng Morsi vaø chính quyeàn phaûi tìm caùch giaûi quyeát cuoäc khuûng hoaûng trong 48 tieáng ñoàng hoà. Nhöng toång thoáng Morsi vaø noäi caùc cuûa oâng ñaõ khoâng laøm gì caû. Toái ngaøy muøng 3 thaùng 7 naêm 2013 quaân ñoäi ñaõ truaát pheá oâng Morsi, baét giöõ oâng vaø toaøn boä noäi caùc, thaønh laäp moät chính quyeàn chuyeån tieáp chuaån bò caùc cuoäc baàu cöû môùi vaø tu chính hieán phaùp. Ngaøy muøng 5 thaùng 7 naêm 2013 caùc cuoäc bieåu tình cuûa caû hai phe phoø vaø choáng ñaõ xaûy ra treân khaép nöôùc Ai Caäp trong baàu khí caêng thaúng nguy hieåm.
Trong cuøng naêm 2011 cuoäc Caùch Maïng Hoa Laøi cuõng lan sang Libia. Ngaøy 16 thaùng hai naêm 2011 ñaõ xaûy ra caùc vuï ñuïng ñoä taïi Bengasi giöõa nhöõng ngöôøi bieåu tình, caûnh saùt vaø quaân ñoäi, vì moät thaønh vieân hoaït ñoäng baûo veä caùc quyeàn con ngöôøi bò baét giöõ. Trong toaøn nöôùc ñaõ coù caùc cuoäc bieåu tình uûng hoä ñaïi taù Muammar Gheddafi. Ngaøy 17 thaùng hai naêm 2012 laø "Ngaøy toaøn daân noåi giaän" ñaõ coù nhieàu ngöôøi cheát taïi Bengasi, thaønh phoá bieåu töôïng cuûa vuï noåi loaïn. Caùc löïc löôïng ñoái laäp cho bieát ñaõ coù haøng traêm ngöôøi bò caùc löïc löôïng caûnh saùt xöû töû, trong ñoù coù caùc tuø nhaân chính trò. Theá laø noäi chieán mau choùng buøng noå taïi Libia, khieán cho haøng chuïc ngaøn ngöôøi cheát, vì quaân ñoäi cuûa ñaïi taù Gheddafi ñaõ söû duïng vuõ khí naëng keå caû suùng choáng xe taêng ñeå taøn saùt caùc ñoaøn ngöôøi bieåu tình. Khi cuoäc noåi loaïn traøn tôùi thuû ñoâ Tripoli ñaïi taù Gheddafi ñaõ ra leänh söû duïng caû maùy bay oanh kích ñeå deïp tan caùc ñoaøn ngöôøi bieåu tình. Caùc löïc löôïng noåi loaïn ñöôïc söï yeåm trôï cuûa vaøi nöôùc taây aâu vaø ngaøy 20 thaùng 10 naêm 2011 oâng Muammar Gheddafi bò baét vaø bò haønh quyeát gaàn Sirte, chaám döùt 40 naêm cai trò ñoäc taøi.
Cuoäc caùch maïng Muøa Xuaân A raäp cuõng lan sang Siria töø thaùng 2 naêm 2011. Caùc vuï ñuïng ñoä baïo löïc giöõa löïc löôïng caûnh saùt vaø caùc ñoaøn ngöôøi bieåu tình nhaém muïc ñích gaây aùp löïc ñeå toång thoáng Bashar al-Assad ñöa ra caùc caûi caùch daân chuû caàn thieát cho quoác gia. Nhöng toång thoáng Assad nhaát quyeát duy trì ñöôøng loái cai trò ñoäc taøi khieán cho noäi chieán buøng noå döõ doäi töø hai naêm qua laøm cho 100,000 ngöôøi cheát, gaàn 4 trieäu ngöôøi phaûi tò naïn chieán tranh vaø ñaát nöôùc Siria tan hoang nhö Libaêng hoài thaäp nieän 1970. Coäng ñoàng quoác teá baát löïc, vì toång thoáng Assad coù söï haäu thuaãn maïnh meõ cuûa Nga, Trung Quoác vaø Iran.
Laøn gioù daân chuû cuûa cuoäc caùch maïng hoa laøi ñaõ thoåi vaøo nhieàu nöôùc A raäp, nhöng sau maáy naêm chuyeån tieáp khoù khaên cho tôùi nay xem ra caùc Muøa Xuaân aáy vaãn coøn dang dôû sau khi gaây ra caùi cheát cuûa hôn 150,000 daân. Vaø khoâng ai bieát trong töông lai seõ coøn coù nhöõng gì nöõa xaûy ra, ngoaøi cheát choùc, taøn phaù thöông ñau vaø caùc xaõ hoäi tan naùt, naïn nhaân cuûa chia reõ vaø baïo löïc.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)