Teä naïn cuûa beänh côø baïc
Teä naïn cuûa beänh côø baïc.
Roma (Avvenire 15-05-2013; Vat. 2-07-2013) - Moät soá nhaän ñònh cuûa baø Henrietta Bowden-Jones, ngöôøi thaønh laäp nhaø thöông chöõa trò beänh côø baïc ñaàu tieân taïi Anh quoác.
Trong moïi thaønh phoá lôùn khaép theá giôùi hieän nay ñeàu coù caùc nhaø ñaùnh baïc Casino, nôi con ngöôøi bò caùm doã tôùi "nöôùng tieàn" cho caùc chuû soøng baøi vaø guoàng maùy aên chôi khoång loà cuûa noù. Noåi tieáng nhaát phaûi keå ñeán Las Vegas beân Hoa Kyø, laø thaønh phoá ñoû ñen naèm giöõa sa maïc, nhöng laø nôi aên chôi voâ cuøng saàm uaát, vôùi caùc soøng baøi vaø ñuû moïi maøn giaûi trí cho du khaùch. Beân AÙ chaâu thì coù caùc soøng baøi Dubai vaø Macao. Nhöng caùc loaïi maùy keùo tieàn ñuû loaïi hieän dieän ôû khaép moïi thaønh phoá lôùn nhoû treân theá giôùi. Ñieàu ñaùng ghi nhaän laø maùu meâ ñaùnh baïc maùy vaø ham keùo maùy khoâng phaûi chæ laø cuûa ngöôøi treû, maø cuûa caû ngöôøi giaø nöõa.
Beân Hoa Kyø, trong thaønh phoá naøo baét ñaàu môû khu phoá ñaùnh baïc, thì chæ moät thôøi gian sau laø coäng ñoaøn thaáy vaéng vaøi cuï oâng cuï baø trong caùc giôø phuïng vuï vaø sinh hoaït. Caùc cuï baét ñaàu meâ côø baïc vaø giaûi trí baèng caùch ñi keùo maùy. Coù cuï sau leã Chuùa Nhaät laø ñi giaûi trí cho tôùi khi heát tieàn môùi veà nhaø. Bieát ñi keùo maøy laø chæ coù roãng tuùi, nhöng khoâng ñi khoâng ñöôïc, vì quûy côø baïc xuùi baåy xoû muõi keùo ñi. Theá laø tieàn höu vaø tieàn cuûa con chaùu bieáu taëng tôùi ñaâu cuùng heát cho soøng baøi tôùi ñoù.
Nghieän côø baïc laø moät trong caùc teä naïn treân theá giôùi hieân nay, khieán cho haøng trieäu ngöôøi laâm caûnh taùn gia baïi saûn, gia ñình tan naùt. Noù ñaõ trôû thaønh moät beänh nguy hieåm. Thoáng keâ cuûa toå chöùc söùc khoûe theá giôùi OMS cuûa Lieân Hieäp Quoác cho bieát treân theá giôùi hieän coù 3% toång soá daân toaøn caàu bò beänh côø baïc. Chæ rieâng Italia ñaõ coù tôùi 800 ngaøn ngöôøi bò beänh côø baïc vaø 1,7 trieäu ngöôøi coù "maùu ñoû ñen". Moãi naêm soá ngöôøi naøy laøm maát ñi 69.7 trieäu giôø laøm vieäc, vì naïn côø baïc. Theo keát quûa nghieân cöùu cuûa toå chöùc ESPAD-Italia, do phaân boä beänh dòch vaø nghieân cöùu treân caùc cô caáu y teá cuûa Hoïc vieän vaät lyù beänh xaù, kieåu chôi "Caïo vaø thaéng", Soå soá töï phaùt, vaø Sieâu xoå soá ñöôïc 58% thieáu nöõ öa thích. Trong khi 30% thanh nieân thì thích ñaùnh caù veà caùc traän ñaáu theå thao. Trong soá ñoù coù 52.5% ngöôøi chôi trong caùc quaùn giaûi khaùt, 39.1% chôi taïi nhaø baïn beø vaø 22.5% chôi taïi caùc phoøng chôi. Giôùi treû thanh nieân chôi baïo tay hôn, trong khi caùc thieáu nöõ thöôøng khoâng chôi quaù 10 Euros.
Theo caùc thoáng keâ môùi nhaát naïn côø baïc taïi Italia laø dòch vuï haøng naêm thu vaøo 80 tyû Euros, töùc töông ñöông vôùi 5% toång saûn löôïng quoác gia, nghóa laø Italia chæ ñöùng sau Anh quoác. Baø Katia Lanosa, chuû tòch Hieäp hoäi caùc traïng sö veà hoân nhaân vuøng Emilia Romagna trung Italia, cho bieát naïn côø baïc ngaøy caøng laø vaán ñeà gaây ñoå vôõ trong gia ñình. Noù khieán cho moät phaàn möôøi caùc cuoäc hoân nhaân bò ñoå beå, vaø gia taêng soá caùc treû em aên caép aên troäm ñeå coù tieàn keùo maùy hay ñaùnh baïc. Naïn côø baïc cuõng ngaøy caøng gia taêng caùc cuoäc khuûng hoaûng trong gia ñình daãn ñeán choã ly dò ly thaân. Ngoaøi ra, haäu quûa cuûa cuoäc khuûng hoaûng trong töông quan hoân nhaân laø caûnh maát coâng aên vieäc laøm. Ñoàng loõa vôùi naïn côø baïc laø thôøi giôø raûnh roãi vaø tình trang khoâng thoûa maõn trong cuoäc soáng. Baø Katia Lanosa cuõng cho bieát beänh côø baïc cuõng thöôøng laø lyù do cuûa caùc caûnh baïo löïc nghieâm troïng trong gia ñình vaø ngoaøi xaõ hoäi. Nhu caàu caàn tieàn ñeå ñaùnh baïc khieán cho ngöôøi beänh coù theå ñi ñeán choã haønh haï vôï con vaø gieát ngöôøi thaân, hay cöôùp boùc vuõ trang. OÂng Ugo Pastore, Bieän lyù tröôûng vuøng Emiglia Romagna, ñaëc traùch veà ngöôøi treû vò thaønh nieân cho bieát caøng ngaøy caøng coù nhieàu thanh thieáu nieân bò loâi cuoán vaøo teä naïn côø baïc. Lyù do vì chuùng laø con caùi caùc gia ñình coù cha meï nghieän côø baïc, bò boû rôi khoâng ñöôïc saên soùc caùc nhu caàu toái thieåu, hay chuùng bò laây beänh côø baïc cuûa cha meï. Vaø soá ngöôøi treû troäm caép tieàn cuûa baïn beø ngöôøi thaân gia taêng.
Taïi Bergamo, mieàn baéc Italia, daân chuùng cuûa moät khu chung cö ñaõ phaãn noä phaùt ñoäng phong traøo taåy chay caùc quaùn ñaët maùy ñaùnh baïc. Hieän ñaõ coù haøng chuïc quaùn, nhöng trong thôøi gian tôùi seõ coù theâm nhieàu quaùn khaùc. OÂng Anselmo Parolini, cha gia ñình noùi: "Thaät laø xaáu hoå. Chuùng toâi lo aâu cho con caùi cuûa chuùng toâi. Chính vì theá chuùng toâi ñaõ phaùt ñoäng phong traøo phaûn ñoái, taåy chay caùc quaùn coù ñaët maùy ñaùnh baïc. Ñaõ coù 500 ngöôøi kyù teân, vaø chuùng toâi seõ ñöa vaán ñeà leân vaên phoøng taøi vuï cuûa tình Bergamo. Chuùng toâi cuõng seõ toå chöùc moât cuoäc bieåu tình phaûn ñoái vieäc môû theâm caùc soøng baøi ñieän töû vaø gaây yù thöùc ñoái vôùi teä naïn xaõ hoäi ngaøy caøng lan traøn vaø traàm troïng naøy. Nhöng thaät ra, tuy coù luaät ban haønh hoài thaùng 12 naêm 2012 thieát ñònh caùc soøng baøi ñieän töû phaûi ôû xa caùc vuøng nhaäy caûm 400 meùt, nhöng ñaõ khoâng coù luaät naøo caám môû caùc soøng baøi ñieän töû nhö theá. Giôùi treû vaø caû ngöôøi giaø ngaøy caøng bò caùm doã gheù vaøo keùo maùy nôi caùc soøng baøi ñieän töû naøy".
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vi vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa baø Henrietta Bowden-Jones, ngöôøi thaønh laäp beänh vieän quoác gia chöõa trò beänh côø baïc ñaàu tieân taïi Anh quoác, veà caên beänh côø baïc. Baø Henrietta hieän cuõng ñieàu khieån nhoùm 12 chuyeân vieân nghieân cöùu thuoäc 4 ñaïi hoïc Anh quoác trong nhieàu chöông trình khaùc nhau nhaém thaùm hieåm naõo boä cuûa nhöõng ngöôøi maéc "beänh côø baïc". Baø cuõng laø coá vaán cuûa chính quyeàn Anh quoác veà vaán ñeà naøy.
Hoûi: Thöa baø Henrietta, coù theå thieát ñònh soá ngöôøi maéc beänh côø baïc treân theá giôùi vaø taïi AÂu chaâu hieän nay laø bao nhieâu khoâng?
Ñaùp: Khoâng phaûi moïi quoác gia treân theá giôùi ñeàu ñaõ laøm caùc cuoäc nghieân cöùu chuyeân bieät. Vaán ñeà ñoù laø khi duøng caùc duïng cuï khaùc nhau, chaúng haïn nhö SOGS vaø CPGI ñeå chaån ñoaùn beänh côø baïc, thì khoù maø coù theå laøm thoáng keâ. Vì theá taïi sao laïi quan troïng vieäc chæ neân duøng moät phöông phaùp, ít nhaát laø taïi AÂu chaâu. Beân anh quoác, coù 0,9% daân nghieän côø baïc, töùc khoaûng nöûa trieäu ngöôøi taát caû.
Hoûi: Nhöõng ngöôøi bò beänh côø baïc coù nguy cô phaïm phaùp khoâng thöa baø?
Ñaùp: Coù khoaûng moät phaàn ba nhöõng ngöôøi bò beänh côø baïc phaïm phaùp. Tuy nhieân, ñaây cuõng laø tyû leä cuûa taát caû nhöõng ngöôøi bò beänh côø baïc treân toaøn theá giôùi. Caùc toäi phaïm thoâng thöôøng nhaát laø löøa ñaûo vaø troäm caép. Thöôøng hoï cuõng aên caép trong nôi laøm vieäc, sau khi ñaõ troäm caép nôi baïn beø vaø ngöôøi thaân.
Hoûi: Thöa baø vaäy chi phí chöõa trò cho moät ngöôøi bò beänh côø baïc taïi Anh quoác hieän nay laø bao nhieâu?
Ñaùp: Vieäc chöõa trò hoaøn toaøn mieãn phí, vaø ñöôïc taøi trôï bôûi toå chöùc baùc aùi chuyeân trôï giuùp vieäc hoài phuïc caùc ngöôøi maéc beänh côø baïc. Beänh vieän quoác gia chöõa caùc beänh nhaân coù vaán ñeà côø baïc vaãn coøn laø nhaø thöông coâng duy nhaát chöõa beänh côø baïc taïi Anh. Chuùng toâi gaëp gôõ caùc beänh nhaân laàn ñaàu tieân ñeå tö vaán, roài sau ñoù coù 8 laàn gaëp rieâng hay gaëp theo nhoùm. Chuùng toâi cuõng coáng hieán vieäc trò lieäu trong gia ñình nöõa vaø trôï giuùp ñeå hoï bieát söû duïng taøi chaùnh, ngoaøi caùc laàn gaëp gôõ chuyeân bieät cho caùc phuï nöõ hay nhöõng ngöôøi voâ gia cö.
Hoûi: Thöa baø, chính quyeàn Anh quoác coù ñang hoaït ñoäng ñuû ñeå choáng laïi beänh côø baïc hay khoâng?
Ñaùp: Toâi tin raèng chính quyeàn thöïc söï ñang laøm nhieàu cho vaán ñeà naøy. UÛy ban chieán thuaät ñaëc traùch côø baïc lo laéng baûo veä ngöôøi lôùn vaø treû em deã bò thöông toån vì naïn côø baïc. Ngoaøi ra UÛy ban cuõng tung ra caùc cuoäc nghieân cöùu vaø taøi trôï vieäc chöõa trò. Toå chöùc baùc aùi trôï giuùp caùc beänh nhaân côø baïc moãi naêm ñaàu tö hôn 5 trieäu Euros cho coâng taùc naøy; toâi caàu mong toå chöùc gia taêng caùc vieäc ñaàu tö, vaø toâi nhaän thaáy raèng Anh quoác ñaõ ñi tröôùc raát nhieàu trong vieäc choáng laïi beänh côø baïc.
Hoûi: Huûy boû vieäc quaûng caùo thaêng tieán chôi côø baïc coù theå giuùp gì cho cuoäc chieán ñaáu naøy hay khoâng thöa baø?
Ñaùp: 0,9% toång soá daân Anh quoác maéc beänh côø baïc, nhöng trong naêm 2012 ñaõ coù tôùi 70% chôi côø baïc ít nhaát laø moät laàn. Theo toâi nghó huûy boû vieäc quaûng caùo xem ra khoâng laø ñieàu thöïc teá. Toâi thaáy ñieàu phaûi laøm laø phoái hôïp vieäc quaûng caùo laøm sao ñeå caùc noäi dung ít loâi cuoán môøi moïc hôn nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi treû. Ngoaøi ra, chuùng ta cuõng baûo ñaûm laøm sao ñeå caùc quaûng caùo ñoù khoâng ñöôïc thöôøng xuyeân quùa, vaø nhaát laø khi coù treû em theo doõi caùc chöông trình truyeàn hình.
Hoûi: Theá coù caùc chieán thuaät naøo khaùc nöõa hay khoâng thöa baø?
Ñaùp: Coù chöù. Moät ñöôøng loái chính trò töï loaïi tröø cho pheùp caùc caù nhaän töï loaïi mình ra khoûi caùc cuoäc ñaùnh caù laø ñieàu soáng coøn giuùp che chôû caùc ngöôøi coù maùu meâ côø baïc. Vaán ñeà laø laøm theá naøo ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy. Toâi hieän ñang höôùng daãn moät nhoùm coäng taùc vôùi chính quyeàn ñeå tìm hieåu xem laøm theá naøo ñeå ñaït muïc ñích naøy maø khoâng gaây thieät haïi cho söï töï do löïa choïn cuûa moät caù nhaân.
Hoûi: Thöa baø Henrietta, beänh côø baïc ñang ngaøy caøng trôû thaønh teä haïi hôn hay sao?
Ñaùp: Naêm 2000 vaø naêm 2007 caùc phoûng ñoaùn cho bieát coù khoaûng 0,7% daân soá toaøn caàu bò beänh côø baïc. Naêm 2010 con soá naøy ñaõ gia taêng leân 0,9%. Thoáng keâ cuoái cuøng cho bieát taïi Anh quoác moãi naêm coù 4.500 ngöôøi bò beänh côø baïc, vaø soá treû em vò thaønh nieân döôùi 16 tuoåi ñoâng gaáp ñoâi. Nhöng caàn phaûi chôø ñôïi keát quûa cuûa cuoäc nghieân cöùu tôùi ñeå hieåu xem beänh meâ côø baïc coù gia taêng hay khoâng. Neáu laø nhö vaäy, thì vaán ñeà coù theå tuøy thuoäc nôi caùc duïng cuï môùi, trong ñoù coù heä thoáng lieân maïng Internet. Vì nhöõng ngöôøi meâ côø baïc coù theå chôi ngay treân Internet taïi nhaø, trong phoøng cuûa mình, maø khoâng caàn phaûi ñi tôùi caùc soøng baøi.
Hoûi: Theo baø moãi naêm coù theâm bao nhieâu ngöôøi bò beänh côø baïc?
Ñaùp: Trong beänh vieän cuûa chuùng toâi moãi naêm coù ít nhaát 700 ngöôøi bò beänh côø baïc ñieàu trò. Phoå bieán nhaát laø caùc vuï caù ñoä theå thao, keùo caùc maùy ñieän töû, vaø ñaùnh baïc treân Internet. Toâi mong öôùc raèng caùc phuï nöõ maéc beänh baøi baïc cuõng ñeán beänh vieän cuûa chuùng toâi ñeå ñöôïc chöõa trò. Hieän nay soá phuï nöõ chæ chieám 10% caùc beänh nhaân ñang ñöôïc trôï giuùp ñeå chöõa beänh côø baïc.
(Avvenire 15-5-2013)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)