Möøng kyû nieäm saùu möôi naêm
ñoái thoaïi vôùi theá giôùi Hoài giaùo
Möøng kyû nieäm saùu möôi naêm ñoái thoaïi vôùi theá giôùi Hoài giaùo.
Roma (WHÑ 10-06-2013) - Hoâm Chuùa nhaät 09 thaùng Saùu naêm 2013, Vieän nghieân cöùu Ñoâng phöông cuûa doøng Ña Minh (IDEO), ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1953 taïi Cairo vôùi muïc ñích taïo söï hieåu bieát saâu saéc hôn giöõa caùc Kitoâ höõu vaø ngöôøi Hoài giaùo, ñaõ möøng kyû nieäm sinh nhaät laàn thöù 60 cuûa Vieän.
Moät nhoùm sinh vieân ngaønh Hoài giaùo hoïc, ngöôøi Ai Caäp, chaêm chuù treân caùc baûn vaên AÛ Raäp coå. Hoï muoán tranh thuû baàu khí yeân tónh cuûa thö vieän taïi Vieän nghieân cöùu naøy voán ñöôïc xem nhö nôi aån naùu yeân bình giöõa söï naùo ñoäng cuûa Cairo. Adrien Candiard, ngoài giöõa nhoùm sinh vieân naøy, cuõng ñang haêng haùi tìm caùch laøm chuû thöù tieáng AÛ Raäp vaên chöông vaø coù tính phöông ngöõ. Tu só Ña Minh treû ngöôøi Phaùp naøy ñaõ laáy veù moät chieàu tôùi ñaây hoài thaùng Chín ñeå laøm coâng vieäc khaéc khoå. Anh laø moät nhaø Hoài giaùo hoïc ñaày höùa heïn, taùc giaû cuûa Pierre et Mohammed (Pheâroâ vaø Mohammed), moät taùc phaåm thaønh coâng veà tình baèng höõu giöõa giaùm muïc Pheâroâ Claverie, giaùm muïc Oran, vaø ngöôøi taøi xeá Hoài giaùo cuûa ngaøi, caû hai cuøng bò aùm saùt cheát taïi Algeùrie naêm 1996. Adrien coù yù ñònh chuyeân veà Ibn Taymiyya, moät thaàn hoïc gia cuûa theá kyû XIV. Tuy khoâng ñöôïc bieát ñeán taïi phöông Taây, nhöng taùc giaû ñaõ ñöôïc trích daãn roäng raõi trong theá giôùi Hoài giaùo, nôi taùc giaû ñaõ gôïi höùng cho caùc traøo löu Hoài giaùo, töø Salafi tôùi Jihad. "Ñoái vôùi toâi, ñieàu quan troïng laø ngöôøi phöông Taây chuùng ta khoâng neân chæ tìm hieåu caùc taùc giaû soufi [neàn tu ñöùc thaàn bí Hoài giaùo tìm kieám Thieân Chuùa ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau, töø vieäc suøng kính ñôn thuaàn ñöôïc noäi taâm hoaù ñeán nhöõng traïng thaùi huyeàn bí cao nhaát - (Chuù thích cuûa ngöôøi dòch)], gaàn chuùng ta hôn nhöng laïi khoâng coù töông lai trong Hoài giaùo#, taùc giaû giaûi thích. Ngöôïc laïi, neáu ngöôøi Kitoâ höõu vaø ngöôøi Hoài giaùo cuøng ñi tôùi choã chia seû caùc caùch tieáp caän veà moät taùc giaû khaù nhaïy caûm nhö Ibn Taymiyya, thì coù theå ñoù seõ laø noäi dung cuûa moät söï gaëp gôõ phong phuù."
"Tröïc giaùc cuûa Vieän veà vieäc tieáp caän Hoài giaùo qua neàn vaên hoaù cuûa toân giaùo naøy vaø ngoaøi yù ñònh chinh phuïc taân toøng, vaãn coøn thích hôïp"
Caùch tieáp caän cuûa Adrien Candiard hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi tinh thaàn cuûa Vieän. Cha Jean-Jacques Peùrenneøs, giaùm ñoác cuûa Vieän, khaúng ñònh: "Tröïc giaùc cuûa Vieän veà vieäc tieáp caän Hoài giaùo qua neàn vaên hoaù cuûa toân giaùo naøy vaø ngoaøi yù ñònh chinh phuïc taân toøng, vaãn coøn thích hôïp, trong khi caùc quan heä giöõa Hoài giaùo vaø Kitoâ giaùo ñaõ trôû neân caêng thaúng trôû laïi". "Neáu ngöôøi Kitoâ höõu baét ñaàu baèng tranh luaän veà caùc vaán ñeà toân giaùo vôùi ngöôøi Hoài giaùo, hai beân seõ sôùm bò kích ñoäng vaø ñi tôùi nhöõng baát ñoàng. Trong khi treân bình dieän vaên hoaù, gia taøi chung quaû laø raát lôùn".
Ngay töø ñaàu, nhôø lôïi theá ñöôïc ôû gaàn ñaïi hoïc Al Azhar noåi tieáng cuûa Hoài giaùo sunnit trong theá giôùi, Vieän ñaõ cho thaáy moät moái quan taâm lôùn ñeán söï hieåu bieát tinh thoâng. Chaúng haïn, vò saùng laäp Vieän, cha Georges Anawati, ñaõ theo hoïc vôùi ngöôøi cheik taïi caùc ñeàn Hoài giaùo ñeå trau doài tö töôûng Hoài giaùo, laø moät chuyeân gia noåi tieáng cuûa neàn trieát hoïc AÛ Raäp thôøi Trung coå. Coâng trình nhaäp moân thaàn hoïc Hoài giaùo laø moät taùc phaåm quy chieáu. Nhieàu tu só ñaõ trôû thaønh nhöõng nhaø chuyeân moân lôùn, nhö cha de Beaurecueil, veà soufisme; cha Boilot, veà toaùn hoïc AÛ Raäp; cha Borlon, veà ngaønh thieân vaên hoïc AÛ Raäp# Khoâng keå ñeán nhöõng ñoùng goùp gaàn ñaây hôn cuûa caû chuïc thaønh vieân cuûa Vieän, nhö Emilio Platti, Reneù-Vincent de Grandlaunay hay nhö Jean Druel ngöôøi ñaõ baûo veä moät caùch xuaát saéc luaän aùn tieán só veà lòch söû cuûa moân hoïc veà heä thoáng nhöõng phöông thöùc vaø quy taéc taïo soá cuûa ngöôøi AÛ Raäp thôøi Trung coå.
Tinh hoa cuûa Vieän laø thö vieän Hoài giaùo hoïc, do cha Anawati khôûi xöôùng, thu thaäp saùch cuûa caùc tieäm saùch vaø caùc nhaø baùn saùch cuõ, hieän nay coù tôùi 155,000 quyeån. Danh muïc saùch cuûa Vieän moãi naêm taêng theâm 2,500 ñaàu saùch môùi vaø 450 taïp chí. Vieän cuõng vöøa kyù tham gia "Döï aùn 200" vôùi Lieân minh chaâu AÂu. Trong voøng ba naêm, ba tu só Ña Minh vaø boán nhaø nghieân cöùu treû tuoåi ngöôøi Ai Caäp cam keát giôùi thieäu trong boái caûnh cuûa mình 200 taùc giaû coå ñieån veà turaâth, di saûn AÛ Raäp - Hoài giaùo cuûa thieân nieân kyû thöù nhaát cuûa Hoài giaùo. Coâng vieäc coù theå thöïc hieän ñöôïc nhôø moät döï aùn khaùc do tu só Reneù-Vincent du Grandlaunay, giaùm ñoác thö vieän, thöïc hieän: vieäc thöïc hieän moät baûn dòch môùi cuûa danh muïc Alkindi.
"Chuùng toâi hieän dieän ôû ñaây maø khoâng nghó tôùi ngaøy veà, ñeå chia seû cuoäc soáng cuûa ngöôøi AÛ Raäp, nieàm hy voïng, noãi sôï haõi vaø aâu lo cuûa hoï"
Maëc duø coù nhöõng caûn trôû, ñaëc bieät döôùi thôøi Nasser, roài vôùi söï caêng thaúng trôû laïi cuûa theá giôùi Hoài giaùo daãn ñeán vieäc cha Anawati coâng boá moät dieãn daøn treân tôø Le Monde vaøo naêm 1982, keâu goïi "caäp nhaät hoaù (aggiornamento) Hoài giaùo", vieäc ñoái thoaïi giöõa Vieän vaø theá giôùi Hoài giaùo vaãn tieáp tuïc maø khoâng bò giaùn ñoaïn. Söï chuyeån tieáp chính trò taïi Ai Caäp, sau "muøa xuaân AÛ Raäp", khoâng heà laøm xaùo troän coâng vieäc cuûa caùc nhaø khaûo cöùu. "Laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, chuùng toâi buoäc phaûi coù söï deø daët, chuùng toâi khoâng tham gia vaøo cuoäc tranh luaän chính trò hay caùc cuoäc bieåu tình, nhöng chuùng toâi hoaø mình vaøo trong nhieàu moâi tröôøng", cha Peùrenneøs nhaán maïnh. Trong khi caùc bieán coá dieãn ra, tu vieän Ña Minh ñaõ cho nhieàu ngöôøi ngoaïi quoác bò coâ laäp vaø bò ñe doaï taù tuùc. "Chuùng toâi hieän dieän ôû ñaây maø khoâng nghó tôùi ngaøy veà, ñeå chia seû cuoäc soáng cuûa ngöôøi AÛ Raäp, nieàm hy voïng, noãi sôï haõi vaø aâu lo cuûa hoï", vò tu só Ña Minh naøy noùi tieáp.
Trung thaønh vôùi moät thöù trieát hoïc gaëp gôõ maëc duø nhöõng söï maát bình tónh töø moïi phía, caùc tu só Ña Minh cuûa Vieän vaãn coá gaéng traû lôøi caùc caâu hoûi veà Hoài giaùo cuûa caùc nhoùm vaø khaùch vieáng thaêm. Haèng naêm hoï vaãn toå chöùc moät khoaù nhaäp moân Hoài giaùo cho caùc tu só sinh vieân cuûa tu vieän Lille vaø ñoàng thôøi giuùp ích cho Vatican trong coâng vieäc giaùm ñònh cuûa mình. Nhieàu tu só Ña Minh laø thaønh vieân cuûa phaùi ñoaøn chính thöùc thaêm vieáng Al-Azhar tröôùc khi caùc cuoäc gaëp gôõ bò ngöng.
Qua naêm thaùng, caùc quan heä tin töôûng ñöôïc thieát laäp vôùi caùc chính quyeàn Hoài giaùo vaø Toaø Thöôïng phuï Copte.
Trong gia taøi ñöôïc höôûng tröïc tieáp töø ñaáng saùng laäp, cha Anawati, tinh thaàn thaân tình phi thöôøng ñaõ môû cöûa ñoùn tieáp moïi ngöôøi, giôùi ñaïi hoïc, nhaø vaên, nhaø ngoaïi giao, vaø trong thöïc teá, Vieän ñaët neàn taûng treân nhöõng moái daây quan heä baèng höõu vôùi caùc sinh vieân, caùc nhaân vaät Hoài giaùo, thaäm chí, ñoâi khi vôùi caû nhöõng ngöôøi coù tinh thaàn baûo thuû nhaát... Qua naêm thaùng, caùc quan heä tin töôûng ñöôïc thieát laäp vôùi caùc chính quyeàn Hoài giaùo vaø toaø Thöôïng phuï Copte.
(Mai Taâm)