Naïn kyø thò toân giaùo giöõa loøng AÂu chaâu
Naïn kyø thò toân giaùo giöõa loøng AÂu chaâu.
Roma (Avvenire 11-05-2013; Vat. 27-05-2013) - Phoûng vaán giaùo sö Massimo Introvigne.
Ngaøy muøng 10 thaùng 5 naêm 2013 Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ tieáp kieán ñoaøn chuû tòch cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu, goàm Ñöùc Hoàng Y Chuû tòch Peter Erdoe, Toång Giaùm Muïc Budapest-Esztergom, vaø hai vò Phoù chuû tòch laø Ñöùc Hoàng Y Angelo Bagnasco, Toång Giaùm Muïc Genova kieâm chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia, vaø Ñöùc Cha Josef Michalik, Toång Giaùm Muïc Przemysl beân Ba Lan.
Ñoaøn chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu ñaõ cuøng Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ thaûo luaän veà thöïc taïi töï do toân giaùo taïi AÂu chaâu, bò saùch nhieãu bôûi moät neàn vaên hoùa duy ñôøi ngaøy caøng thu heïp caùc khoaûng troáng, khoâng ñeå cho caùc Kitoâ höõu quyeàn coâng khai töï do dieãn taû ñöùc tin vaø caùc giaù trò Kitoâ cuûa mình. Trong moät cuoäc hoïp baùo sau cuoäc hoäi kieán ñaàu tieân vôùi Ñöùc Taân Giaùo Hoaøng, Ñöùc Hoàng Y Erdoe cho bieát Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ raát chuù yù laéng nghe ñoaøn chuû tòch trình baày coâng vieäc cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu, trong hôn moät giôø. Ñöùc Hoàng Y vaø hai vò Phoù chuû tòch ñaõ trình baøy leân Ñöùc Thaùnh Cha moät soá hoaït ñoäng cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu nhö cuoäc hoäi hoïc veà töï do toân giaùo trong caùc ngaøy 16-18 thaùng 5 taïi Istanbul. Cuoäc hoäi hoïc naøy ñöôïc cuøng phoái hôïp vôùi toøa thöôïng Phuï Chính Thoáng Constantinopoli, nhaèm duyeät xeùt caùc tình hình soáng khoù khaên cuûa caùc Kitoâ höõu trong vuøng Trung Ñoâng, taïi Siria, beân Ai Caäp, cuõng nhö caùc vuï kyø thò caùc tín höõu Kitoâ, caùc tín höõu do thaùi vaø tín höõu hoài taïi AÂu chaâu. Ñaây laø caùc thöïc taïi caàn ñöôïc chuù yù vaø nhaäy caûm nhieàu hôn. Ñöùc Hoàng Y Erdoe noùi "neáu caàn thì chuùng toâi saün saøng xuoáng ñöôøng ñeå baûo veä caùc quyeàn neàn taûng naøy cuûa neàn daân chuû."
Trong cuoäc hoäi kieán ñoaøn chuû tòch cuõng ñaõ ñeà caäp tôùi ñaïi hoäi khoaùng ñaïi cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu nhoùm trong caùc ngaøy 3 ñeán 6 thaùng 10 naêm 2013 taïi Bratislava veà ñeà taøi "Thieân Chuùa vaø Nhaø nöôùc. Giöõa tính caùch ñôøi vaø chuû thuyeát duy ñôøi." Noùi chung, ñaïi hoäi seõ duyeät xeùt töông quan giöõa ñöùc tin vaø chính trò. Ñöùc Hoàng Y Erdoe neâu baät caùc thaùch ñoá maø caùc Kitoâ höõu ñaïi luïc AÂu chaâu phaûi ñöông ñaàu, ñaëc bieät laø "caùc ñe doïa phaùp lyù" choáng laïi quyeàn töï do toân giaùo. Chính vì theá caùc Giaùm Muïc AÂu chaâu nhieät lieät uûng hoä caùc saùng kieán nhö chieán dòch "Moät ngöôøi trong chuùng ta", laø chieán dòch thu thaäp chöõ kyù treân toaøn AÂu chaâu hay toå chöùc caùc buoåi canh thöùc caàu nguyeän baûo veä gia ñình töï nhieân, khôûi söï taïi Phaùp, nhöng hieän ñang lan sang caùc nöôùc aâu chaâu khaùc.
Ñöùc Hoàng Y Bagnasco, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia, cho bieát ñaây cuõng laø chieán dòch baûo veä söï soáng trong taát caû moïi giai ñoaïn töø luùc thuï thai cho tôùi khi cheát töï nhieân vaø caùc kieåu dieãn taû cuûa noù. Trong chieàu höôùng naøy noù laø moät lôøi keâu môøi löông taâm nhaân loaïi, chöù khoâng phaûi chæ môøi goïi löông taâm coâng giaùo hay löông taâm Kitoâ maø thoâi.
Ngoaøi ra Ñöùc Hoàng Y Erdoe coøn ghi nhaän moät söï kieän coù yù nghóa khaùc: ñoù laø söï thöùc tænh cuûa ngöôøi treû. So saùnh vôùi ngöôøi lôùn tuoåi giôùi treû töï do hôn vì khoâng bò kheùp kín trong caùc löôïc ñoà yù thöùc heä. Hoï saün saøng thay ñoåi yù kieán, vaø hoï töï do hôn ñoái vôùi söï sieâu vieät. Vaø ñoù laø moät tieàn ñeà tích cöïc cho AÂu chaâu töông lai, hieän nay ñang phaûi vaát vaû tìm laïi linh hoàn ñích thaät cuûa chính mình.
Ñoaøn chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu ñaõ taëng Ñöùc Thaùnh Cha moät Icone Ñöùc Meï vaø Chuùa Haøi Nhi chung quanh coù 7 vò Thaùnh ñoàng Boån Maïng cuûa AÂu chaâu laø: Cirillo, Metodio, Bieån Ñöùc, Catarina thaønh Siena, Brigida Thuïy Ñieån vaø Edith Stein. Caùc vò dieãn taû caùc khaùc bieät taïo thaønh AÂu chaâu. Ngaøy nay cuõng theá ñoù laø caên tính khaùc bieät, nhöng cuøng nhau caáu taïo thaønh caên tính aâu chaâu. Thaät vaäy, AÂu chaâu thoáng nhaát ñöôïc xaây döïng khoâng phaûi baéng caùch boû qua hay khöôùc töø caùc chuyeân bieät quoác gia, nhöng hoøa giaûi caùc khaùc bieät vaø bieán chuùng thaønh moät caên tính chung cao hôn.
Hoài thaùng Ba naêm 2013 caùc Giaùm Muïc Bosnia - Erzegovina ñaõ keâu goïi chính quyeàn nöôùc naøy vaø caùc chính quyeàn aâu chaâu ñöa ra caùc saùng kieän cuï theå giuùp caùc Kitoâ höõu ñaõ chaïy troán chieán tranh ñöôïc pheùp hoài höông vaø soáng ñöùc tin Kitoâ treân queâ höông cuûa hoï. Coäng ñoaøn coâng giaùo taïi ñaây bò kyø thò, caùc quyeàn töï do cuûa hoï bò haïn cheá, vaø daân chuùng vaãn chöa ñöôïc höôûng hoøa bình vì khoâng coù caùc ñieàu kieän an ninh, toân troïng coâng lyù, tha thöù, hoøa giaûi, lieân ñôùi vaø tình yeâu thöông.
Trong Coäng hoaø Lieân Bang Ñöùc khoâng phaûi chæ coù thaùnh giaù bò baøi tröø, maø caû khaên truøm ñaàu cuûa phuï nöõ hoài, vieäc caét bì, thòt kosher röûa saïch khoâng coù maùu theo nghi thöùc do thaùi, cuõng bò taán coâng. Vuï cuoái cuøng xaûy ra hoài thaùng 6 naêm 2012, khi toøa aùn Koeln ra luaät veà vieäc thöïc haønh caét bì vì caùc lyù do toân giaùo, khieán cho coäng ñoaøn do thaùi vaø hoài giaùo phaûn ñoái maïnh meõ. Chính quyeàn lieân bang ñaõ phaûi ñöa ra luaät xaùc ñònh vieäc thöïc thi naøy seõ khoâng bò phaït, neáu ñöôïc laøm theo caùc luaät leä y khoa. Trong tröôøng hôïp 6 thaùng ñaàu, ñöùa beù coù theå ñöôïc caét bì bôûi nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo thích hôïp.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa giaùo sö Massimo Introvigne, phoái hôïp vieân "Ñaøi quan saùt töï do toân giaùo aâu chaâu" vaø töø naêm 2011 cuõng laø ñaïi dieän cuûa toå chöùc "Coäng taùc vaø phaùt trieån kinh teá", goïi taét laø OCSE, veà noã löïc tranh ñaáu choáng laïi söï baát khoan nhöôïng vaø kyø thò ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu.
Hoûi: Thöa giaùo sö, söï töï do toân giaùo cuûa caùc tín höõu Kitoâ taïi Taây AÂu coù phaûi laø ñeà taøi ñang ñöôïc "Ñaøi quan saùt töï do toân giaùo aâu chaâu" chuù yù hay khoâng?
Ñaùp: Vaâng, noù ñaõ laø ñeà taøi ñöôïc chuùng toâi nghieân cöùu töø nhieàu naêm nay roài. Ñaøi quan saùt naøy laø moät toå chöùc uy tín coù truï sôû tai Vienne, thuû ñoâ nöôùc AÙo. Noù chuyeân nghieân cöùu söï baát khoan nhöôïng vaø kyø thò choáng laïi caùc tín höõu Kitoâ. Caùch ñaây vaøi thaùng chuùng toâi ñaõ ñeä trình leân "Toå chöùc coäng taùc phaùt trieån kinh teá AÂu chaâu" OCSE moät baûn töôøng trình lieân quan tôùi hôn 60 toäi phaïm thuø gheùt taïi AÂu chaâu lieân quan tôùi vieäc taøn phaù caùc nhaø thôø, ñoát chaùy caùc thaùnh giaù, ñaùnh ñaäp haønh hung caùc linh muïc vaø nöõ tu, vaø xuùc phaïm tôùi caùc nghóa trang.
Hoûi: AÂu chaâu laø moät ñaïi luïc coù caùc luaät leä baûo veä töï do toân giaùo höõu hieäu, maø taïi sao laïi xaûy ra caùc vuï thuø gheùt ñoái vôùi Kitoâ giaùo nhö vaäy, giaùo sö giaûi thích caùc hieän töôïng naøy ra sao?
Ñaùp: Vaán ñeà thuø gheùt Kitoâ giaùo bao goàm ba bình dieän. Bình dieän thöù nhaát laø söï baát khoan nhöôïng vaên hoùa. Noù ñöôïc dieãn taû ra baèng caùc löïa choïn choáng ñoái Kitoâ giaùo moät caùch coù heä thoáng trong laõnh vöïc truyeàn thoâng baùo chí vaø ngheä thuaät. Thöù hai laø söï kyø thò treân bình dieän phaùp lyù, vôùi caùc luaät leä cheøn eùp tín höõu Kitoâ. Vaø thöù ba laø bình dieän cuûa caùc toäi phaïm dieãn taû söï thuø gheùt. Coù moät chöông trình daãn ñöa töø bình dieän naøy tôùi bình dieän kia. Khôûi ñaàu töø söï baát khoan nhöôïng, maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XVI roài Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ trong buoåi tieáp kieán daønh cho ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh hoài thaùng ba vöøa qua, goïi laø "söï ñoäc taøi cuûa chuû thuyeát töông ñoái hoùa". Theá roài ngöôøi ta böôùc sang söï kyø thò caùc Kitoâ höõu vôùi caùc vuï kieän caùo ra toøa aùn aâu chaâu veà caùc quyeàn con ngöôøi, nhöng cuõng vôùi söï may ruûi, khi ñöôïc giaûi quyeát ñuùng, luùc bò giaûi quyeát sai. Lieân quan tôùi caùc bieåu töôïng toân giaùo thì toøa aùn cho chuùng toâi coù lyù, baèng caùch chöùng minh cho thaáy toøa nhaäy caûm ñoái vôùi söï töï do toân giaùo; nhöng lieân quan tôùi vieäc phaûn ñoái vì lyù do löông taâm, thì laïi khoâng.
Hoûi: Giaùo sö coù theå ñôn cöû vaøi thì duï cuï theå hay khoâng?
Ñaùp: Vaâng, toâi nhôù tôùi tröôøng hôïp cuûa baø Soile Lautsi, ngöôøi Phaàn Lan vaø Italia, naêm 2005 kieän nhaø tröôøng ôû Abano Terme tænh Padua treo Thaùnh giaù laø vi phaïm quyeàn cuûa con baø theo hoïc taïi ñoù. Toøa aùn ñòa phöông phaùn quyeát laø vieäc treo thaùnh giaù trong caùc lôùp hoïc khoâng xuùc phaïm tôùi nguyeân taéc cuûa chuû thuyeát ñôøi. Baø kieän leân toøa aùn vuøng Veneto, toøa aùn khaúng ñònh raèng taïi Italia thaùnh giaù bieåu töôïng cho caùc gía trò khoan nhöôïng, toân troïng laãn nhau, traân quùy baûn vò con ngöôøi, khaúng ñònh caùc quyeàn cuûa moïi ngöôøi, lieân ñôùi nhaân baûn vaø khöôùc töø moïi hình thöùc kyø thò, laø caùc ñaëc tính cuûa neàn vaên minh Italia. Naêm 2006 baø kieän leân Toøa aùn nhaân quyeàn aâu chaâu vaø naêm 2009 toøa phaùn quyeát raèng ñaõ coù söï vi phaïm Thoûa hieäp aâu chaâu veà caùc quyeàn con ngöôøi.
Theá roài coøn coù tröôøng hôïp cuûa moät chieâu ñaõi vieân haøng khoâng Anh quoác bò haõng British Airways baét buoäc khoâng ñöôïc ñeo daây chuyeàn coù thaùnh giaù treân coå. Toøa aùn nhaân quyeàn aâu chaâu phaùn quyeát baø ñöôïc pheùp ñeo daây chuyeàn coù thaùnh gía.
Hoûi: Theá coøn lieân quan tôùi tröôøng hôïp phaûn ñoái vì lyù do löông taâm thì sao thöa giaùo sö?
Ñaùp: ÔÛ ñaây toøa aùn nhaân quyeàn aâu chaâu Strasbourg ít nhaäy caûm hôn. Môùi ñaây coù moät nöõ nhaân vieân laøm vieäc trong toøa thò saûnh cuûa moät thaønh phoá Anh quoác vì caùc lyù do toân giaùo ñaõ choáng laïi vieäc cöû haønh hoân nhaân daân söï cho nhöõng ngöôøi ñoàng phaùi, vaø baø ta ñaõ bò phaït, vì toøa aùn giaûi thích moät caùch giôùi haïn söï phaûn ñoái löông taâm so saùnh vôùi tröôøng hôïp phaù thai.
Hoûi: Ngöôøi ta ñi tôùi baïo löïc nhö theá naøo thöa giaùo sö?
Ñaùp: Trong caùc boái caûnh ñaëc bieät - toâi nghó tôùi nhöõng ngöôøi bò thaát voïng vì cuoäc khuûng hoaûng - coù theå xaûy ra vieäc taán coâng caùc nhaø thôø vaø caû caùc caù nhaân nöõa. Vaø taïi AÂu chaâu nguy cô duøng baïo löïc khoâng phaûi chæ laø lyù thuyeát, maø laø nguy cô cuï theå. Goác reã cuûa noù laø ñieàu maø oâng Joseph Weiler, nhaø laøm luaät ngöôøi Myõ goác do thaùi, goïi laø "söï baøi Kitoâ höõu cuûa AÂu chaâu". OÂng ñònh nghóa nhö theá vieäc khöôùc töø thöøa nhaän Kitoâ giaùo trong caùc goác reã aâu chaâu, laïi coøn coi Kitoâ giaùo laø keû thuø cuûa caùc quyeàn con ngöôøi vaø cuûa söï tieán boä, bôûi vì ngaøy nay coù caùc quyeàn môùi laø quyeàn ñöôïc trôï giuùp töï töû, quyeàn hoân nhaân ñoàng phaùi, quyeàn phaù thai muø quaùng, quyeàn duøng caùc thuoác phaù thai voâ giôùi haïn. Theo Ñaøi quan saùt töï do toân giaùo Vienne, boán phaàn naêm caùc toäi phaïm thuø gheùt baét nguoàn töø chuû thuyeát duy ñôøi vaø baøi Kitoâ.
Hoûi: Thöa giaùo sö Introvigne, taïi Bosnia, trong vuøng Trung Ñoâng vaø taïi Baéc Phi, vieäc baùch haïi caùc tín höõu Kitoâ ñang khieán cho söï hieän dieän cuûa caùc coäng ñoaøn Kitoâ thieåu soá gaëp nguy cô bieán maát, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng ñuùng theá. Taïi nhöõng vuøng AÂu chaâu coù ña soá daân theo Hoài giaùo caùc toäi phaïm thuø gheùt Kitoâ höõu phaùt xuaát töø moät söï vuøng daäy cuûa khuynh höôùng hoài giaùo quùa khích. Beân vuøng Trung Ñoâng vaø taïi Baéc Phi, traùi laïi, caàn phaân bieät ba khuynh höôùng. Coù khuynh höôùng quùa khích coå ñieån cuûa caùc ñaûng phaùi gaén lieàn vôùi Caùc anh em Hoài giaùo coù döï aùn xaõ hoäi coù theå thaûo luaän, vì noù nhaán maïnh tính caùch hoài cuûa caùc quoác gia baèng caùch khieán cho caùc Kitoâ höõu trôû thaønh caùc coâng daân haïng hai. Tuy nhieân, töï noù khuynh höôùng coå ñieån naøy khoâng toå chöùc cuõng khoâng taùn thaønh baïo löïc.
Hieän töôïng thöù hai laø caùc ñaûng Salafít muoán tham gia troø chôi chính trò daân chuû, tuy töï dieãn taû moät caùch baïo löïc choáng laïi caùc Kitoâ höõu. Thöù ba laø toå chöùc baùch haïi caùc Kitoâ höõu moät caùch coù heä thoáng töø phía caùc phong traøo baùn quaân söï vaø khuûng boá, gaàn guõi vôùi phong traøo hoài khuûng hoá Al Qaeda ñaõ tìm ñöôïc ñöôøng daây thanh loïc toân giaùo vaø nhaän ñöôïc söï ñoàng thuaän vaø trôï giuùp taøi chaùnh töø toå chöùc Al Qaeda. Chuùng ta phaûi hoïc bieát phaân bieät ba möùc ñoä khaùc nhau ñoù trong hieän töôïng baùch haïi caùc Kitoâ höõu hieän nay.
(Avvenire 11-5-2013)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)