Taïi sao ai cuõng muoán hoøa bình
maø vaãn coù chieán tranh
Taïi sao ai cuõng muoán hoøa bình maø vaãn coù chieán tranh?
Roma (Vat. 15-05-2013) - Sau nhieàu naêm thaûo luaän ngaøy muøng 2 thaùng 4 naêm 2013, vôùi 154 phieáu thuaän, 23 phieáu traéng vaø 3 phieáu choáng, Lieân Hieäp Quoác ñaõ thoâng qua vaên baûn "Thoûa hieäp buoân baùn vuõ khí" treân theá giôùi. Trong soá caùc nöôùc boû phieáu traéng coù Trung Quoác vaø Nga, trong khi ba nöôùc boû phieáu choáng laø Baéc Haøn, Iran vaø Siria. Ñeå coù hieäu löïc phaûi coù ít nhaát 50 nöôùc boû phieáu kyù nhaän Thoûa Hieäp. Muïc ñích cuûa Thoûa Hieäp laø ñieàu chænh vieäc buoân baùn vuõ khí treân theá giôùi, taïo ra caùc chuaån möïc cho vieäc chuyeån vaän nhaém haïn cheá vieäc baùn vuõ khí, vaø ñöa noù vaøo khuoân pheùp treân bình dieän luaân lyù.
Thoûa Hieäp ñoøi phaûi löôïng ñònh xem vieäc chuyeån vaän vaø baùn vuõ khí coù theå bò duøng ñeå xuùi duïc khuûng boá, yeåm trôï caùc vuï dieät chuûng vaø phaïm caùc toäi choáng laïi nhaân loaïi hay khoâng. Trong tröôøng hôïp ñoù caùc chính quyeàn xuaát caûng vuõ khí ñöôïc yeâu caàu khöôùc töø baùn vuõ khí cho caùc nöôùc bi coi laø coù ruûi ro. Caùc vuõ khí quy öôùc ñöôïc Thaûo Hieäp nhaéc tôùi laø: xe taêng, xe chieán ñaáu, troïng phaùo, maùy bay vaø tröïc thaêng chieán ñaáu, taàu chieán, hoûa tieãn vaø daøn phoùng hoûa tieãn, suùng daøi vaø suùng ngaén. Tuy nhieân, Thoûa Hieäp laïi khoâng tuyeät ñoái caám vieäc xuaát caûng vuõ khí khoâng gaây toån haïi cho quyeàn töï veä cuûa caùc quoác gia, vaø khoâng lieân quan tôùi vieäc buoân baùn vuõ khí trong nöôùc hay chính khaû theå coù vuõ khí. Thoûa Hieäp cuõng yeâu caàu ñöøng vi phaïm caùc leänh caám cuûa Lieân Hieäp Quoác.
Bình luaän veà vieäc Lieân Hieäp quoác thoâng qua vaên baûn cuûa Thoûa Hieäp, baø Anna McDonald, thuoäc toå chöùc quoác teá phi chính quyeàn Oxfam, noùi: "Thoûa hieäp seõ khoâng giaûi quyeát ñöôïc ngay laäp töùc caùc vaán ñeà cuûa Siria, khoâng coù thoûa hieäp naøo coù theå laøm ñieàu ñoù, nhöng noù seõ giuùp phoøng ngöøa caùc tröôøng hôïp töông töï trong töông lai, vaø giaûm baïo löïc vuõ trang. Noù seõ giuùp giaûm xung ñoät". Tôø Thôøi baùo New York thì vieát: "Laàn ñaàu tieân Thoûa Hieäp seõ baét buoäc caùc ngöôøi baùn vuõ khí duyeät xeùt xem caùc khaùch haøng cuûa mình seõ duøng caùc vuõ khí nhö theá naøo vaø coâng boá caùc tin töùc aáy". Coøn chính quyeàn Italia, moät trong caùc nöôùc saûn xuaát vaø baùn nhieàu vuõ khí, thì nhaän ñònh raèng: "Nhö theá laø Thoûa Hieäp môû ra con ñöôøng cöông quyeát cuûa moät khung caûnh phaùp lyù quoác teá, maø vì söï vaéng boùng cuûa noù cho tôùi nay taát caû nhöõng keû ñaõ döôõng nuoâi vieäc buoân baùn vuõ khí baát hôïp phaùp, gaây thieät haïi cho caùc daân toäc, naïn nhaân cuûa caùc cuoäc xung ñoät vuõ trang trong caùc vuøng khoå ñau nhaát theá giôùi".
Sau bieát bao nhieâu naêm thaûo luaän giôø ñaây Lieân Hieän Quoác ñaõ coù ñöôïc vaên baûn Thoûa Hieäp buoân baùn vuõ khí, nhöng ngöôøi ta coù caûm töôûng ñoù laø caûnh "con voi ñeû ra con chuoät". Nhöng caâu chuyeän khoâng coù gì khoù hieåu, khi ngöôøi ta ñoïc baûn töôøng trình cuûa Trung taâm nghieân cöùu hoøa bình Stockholm vieát taét laø SIPRI. Theo ñoù trong naêm 2011 caùc quoác gia treân theá giôùi ñaõ chi tieâu 1,740 tyû myõ kim cho vieäc mua khí giôùi. Ñaây laø con soá cao nhaát keå töø khi böùc töôøng Berlin suïp ñoå naêm 1989. Tính ñoå ñoàng moãi phuùt theá giôùi tieâu 3.3 trieäu myõ kim cho chieán tranh, töùc moãi giôø ñoát ñi 198 trieäu myõ kim, hay moãi ngaøy nöôùng ñöùt 4.7 tyû myõ kim cho caùc dòch vuï gieát ngöôøi vaø taøn phaù. Moãi moät ngöôøi treân traùi ñaát haèng naêm bò laáy maát ñi 250 myõ kim tieàn coù theå duøng ñeå saûn xuaát thöïc phaåm, caûi tieán giaùo duïc vaø y teá. Nhö theá duø khoâng coù ai baén, vuõ khí cuõng vaãn gieát ngöôøi.
Trong soá caùc quoác gia saém nhieàu vuõ khí nhaát Hoa Kyø ñöøng haøng ñaàu vôùi 711 tyû myõ kim, tieáp ñeán laø Trung Quoác vôùi 143 tyû, gia taêng 70% trong caùc naêm 2002-2011, vaø thöù ba laø Nga vôùi 71 tyû myõ kim.
Lieân quan tôùi vieäc cheá taïo vaø buoân baùn Hoa Kyø hieän kieåm soaùt 40% thò tröôøng xuaát caûng vuõ khí treân theá giôùi, vôùi doanh thu 46.1 tyû myõ kim hoài naêm 2012, töùc gia taêng gaáp 4 laàn so vôùi naêm 2000. Ñaøng sau nhöõng chieán dòch ñöôïc goïi vôùi caùc myõ töø laø "chieán tranh choáng khuûng boá" hay "can thieäp nhaân ñaïo" laø caùc aùp phe laøm aên cuûa nhöõng toå chöùc cheá taïo vaø buoân baùn vuõ khí. Ñöùng haøng thöù hai laø Nga vaø thöù baø laø Trung Quoác. Trong khi caùc nöôùc thuoäc khoái Lieân Hieäp AÂu chaâu haøng naêm thu vaøo 32 tyû myõ kim qua vieäc xuaát caûng khí giôùi, rieâng naêm 2009 tieàn baùn khí giôùi cuûa AÂu chaäu ñaït kyû luïc vôùi 41 tyû myõ kim. Trong nguõ nieân 2006-2010 caùc vuõ khí cuûa AÂu chaâu ñöôïc baùn cho caùc chính quyeàn ñoäc taøi baùn ñaûo A raäp nhö A raäp Sauñi, caùc quoác vöông A raäp, Oman vaø Kuweit. cuõng nhö Pakistan, Thoå Nhó Kyø, Maroác, Algeria, Ai Caäp, Nam Phi vaø Libia. Trong soá caùc nöôùc caøng ngaøy caøng mua theâm nhieàu vuõ khí coù Trung Quoác, AÁn Ñoä, Nam Haøn, Pakistan vaø Singapore. Nhöng trong danh saùch cuõng coù caùc nöôùc ngheøo mieàn nam sa maïc Sahara nöõa.
Theo moät baûn töôøng trình quoác teá trong caùc naêm töø 1990 ñeán 2005 caùc chieán cuoäc taïi 23 quoác gia Phi chaâu ñaõ toán gaàn 300 tyû myõ kim, chöa keå ñeán caùc haäu quûa phu cuûa chuùng. 95% vuõ khí ñeán töø caùc nöôùc ngoaøi. Caùc nhaø maùy saûn xuaát caùc vuõ khí noùi treân naèm trong 13 nöôùc AÂu chaâu, AÙ chaâu vaø Nam Myõ. Hoa Kyø baùn vuõ khí cho Phi chaâu qua trung gian cuûa Israel, Nga baùn vuõ khí cho Phi chaâu qua trung gian cuûa Cuba. Vaø Phi chaâu trôû thaønh thò tröôøng sa thaûi caùc loaïi vuõ khí cuõ cuûa caùc nöôùc Taây Phöông vaø Ñoâng AÂu, cuõng nhö vuøng ñaát trnah giaønh aûnh höôûng buoán baùn vuõ khí giöõa Hoa Kyø, Phaùp, Nga, Trung Quoác vaø AÁn Ñoä, qua raát nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhö caùc toå chöùc coá vaán ñaøo taïo quaân söï, caùc toå chöùc an ninh tö, baûo veä caùc haõng khai thaùc daàu löûa vv...
Nhöng ñieàu teä haïi hôn nöõa ñoù laø nhieàu nöôùc Phi chaâu giôø ñaây cuõng coù kyõ ngheä cheá taïo vaø baùn vuõ khí. Ñöùng ñaàu laø Ai Caäp vaø Nam Phi, nhöng trong danh saùch cuõng coù Nigeria, Namibia, Zimbabwe, Uganda, Kenya vaø Tanzania. Taïi caùc nöôùc chieán tranh ñaõ keát thuùc nhö Liberia vaø Sierra Leone, chöông trình giao noäp khí giôùi ñaõ khoâng ñöôïc thöïc thi nghieâm chænh, vaø haøng trieäu vuõ khí gieát ngöôøi vaãn tieáp tuïc löu haønh.
Theá môùi bieát cho tôùi khi naøo con ngöôøi khoâng muoán töø boû caùc lôïi nhuaän khoång loà cuûa kyõ ngheä cheá taïo vaø buoân baùn vuõ khí gieát ngöôøi, thì maëc duø ai cuõng muoán coù hoøa bình, theá giôùi naøy seõ luoân luoâm coù chieán tranh, vaø hoøa bình seõ chæ maõi maõi laø moät öôùc mô khoù thöïc hieän.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)