Tieåu Söû Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Tieåu Söû Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ.
Vatican (Vat. 19-03-2013) - Trong ngaøy leã Kính thaùnh Giuse, ngaøy 19 thaùng 03 naêm 2013, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ seõ cöû haønh thaùnh leã ñeå khai maïc trieàu ñaïi Giaùo hoaøng cuûa mình. Nhaän dòp naøy, chuùng toâi xin göûi ñeán quyù vò tieåu söû cuûa vò Giaùo hoaøng thöù 266 cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Ngaøi laø vò Giaùo Hoaøng ñaàu tieân ñeán töø taân theá giôùi, vaø cuõng laø vò Giaùo hoaøng ñaàu tieân xuaát thaân töø Doøng Teân.
Thieáu thôøi
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ teân thaät laø Jorge Mario Bergoglio sinh ngaøy 17 thaùng 12 naêm 1936, taïi Buenos Aires, nöôùc Argentina, trong moät gia ñình di daân ngöôøi YÙ coù naêm ngöôøi con. Cha cuûa ngaøi, moät coâng nhaân ñöôøng saét, laø Maria Jose Bergoglio, meï ngaøi laø Regina Maria Sivori, moät ngöôøi noäi trôï. Töø naêm 20 tuoåi, sau cuoäc giaûi phaãu vì bò nhieãm truøng ñöôøng hoâ haáp, ngaøi chæ coøn moät laù phoåi. Tuy ñaõ nhaän baèng thaïc só hoùa hoïc, ngaøi ñaõ quyeát ñònh khoâng gaén boù vôùi chuyeân moân naøy maø muoán trôû thaønh moät linh muïc.
Linh Muïc Doøng teân
Sau khi hoïc taïi chuûng vieän Villa Devoto, ngaøi vaøo nhaø taäp Doøng Teân ôû Cordoba ngaøy 11 thaùng Ba naêm 1958 vaø khaán laàn ñaàu trong Doøng hai naêm sau - ngaøy 12 thaùng Ba naêm 1960. Sau ñoù, thaày Bergoglio hoïc nhaân vaên vaø trieát hoïc, vaø ñaõ hoaøn thaønh chöông trình cöû nhaân trieát hoïc taïi Ñaïi Hoïc Maximo San Joseù ôû San Miguel naêm 1963. Theo chöông trình huaán luyeän cuûa Doøng, sau thôøi gian hoïc trieát, thaày Bergoglio ñaõ laøm hai naêm thöïc taäp toâng ñoà taïi hai tröôøng Inmaculada ôû Santa Fe vaø Salvador ôû Buenos Aires. Taïi ñaây, thaày giaûng daïy vaên hoïc vaø taâm lyù hoïc. Sau thôøi gian thöïc taäp toâng ñoà, thaày ñaõ hoïc Thaàn hoïc taïi chuûng vieän San Miguel, töø naêm 1967 ñeán naêm 1970. Hoaøn taát chöông trình thaàn hoïc, thaày Bergoglio ñöôïc Ñöùc Toång Giaùm Muïc Joseù Ramoùn Castellano phong chöùc linh muïc vaøo ngaøy 13 thaùng 12 naêm 1969.
Sau khi chòu chöùc, cuõng theo chöông trình huaán luyeän cuûa Doøng, cha Bergoglio ñaõ laøm nhaø Taäp naêm ba taïi Taây Ban Nha töø naêm 1970 ñeán 1971 tröôùc khi khaán troïng ngaøy 22 thaùng 4 naêm 1973. Sau khi hoaøn thaønh chöông trình nhaø taäp naêm ba, töø naêm 1971 ñeán 1973, cha Bergoglio ñaõ ñöôïc ñaët laøm Giaùm taäp, trong thôøi gian naøy, cha cuõng laø giaùo sö thaàn hoïc taïi hoïc vieän Maximo. Naêm 1972 ngaøi cuõng ñöôïc ñaët laøm coá vaán cuûa tænh Doøng teân Argentina. Vôùi danh tieáng veà taøi laõnh ñaïo cuûa mình, linh muïc treû Bergoglio ñöôïc Cha Beà Treân Caû Doøng teân ñaët laøm giaùm tænh khi môùi 36 tuoåi. Ngaøi giöõ chöùc vuï naøy trong voøng 6 naêm, töø naêm 1973 ñeán naêm 1979.
Sau ñoù, vaøo naêm 1980, cha Bergoglio ñaõ trôû thaønh Vieän tröôûng cuûa chuûng vieän San Miguel, nôi cha ñaõ ñöôïc ñaøo taïo. Cha Bergoglio phuïc vuï trong cöông vò ñoù cho ñeán naêm 1986 tröôùc khi sang Ñöùc tieáp tuïc chöông trình thaàn hoïc cuûa mình. Sau ñoù, cha Bergoglio ñaõ trôû veà queâ höông cuûa mình ñeå phuïc vuï nhö laø cha giaûi toäi vaø linh höôùng taïi Coùrdoba.
Giaùm Muïc vaø Hoàng Y
Sau thôøi gian hoaït ñoäng tích cöïc trong vai troø linh muïc cuõng nhö giaùo sö thaàn hoïc, vaøo ngaøy 27 thaùng 6 naêm 1992, cha Bergoglio ñöôïc boå nhieäm laøm toång giaùm muïc phoù giaùo phaän Buenos Aires vôùi quyeàn keá vò, hieäu toøa Auca.
Vaøo ngaøy 28 thaùng 2 naêm 1998, ngaøi thay Ñöùc Hoàng Y Quarracino vaøo ngaøy 28 thaùng 2 naêm 1998 trong chöùc vuï Toång Giaùm Muïc Buenos Aires. Trong cöông vò toång giaùm muïc, ngaøi coøn laøm chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Argentina hai nhieäm kyø töø ngaøy 08 thaùng 11 naêm 2005 ñeán ngaøy 08 thaùng 11 naêm 2011. Ngoaøi ra ngaøi coøn laø thaønh vieân cuûa Lieân Hoäi ñoàng Giaùm muïc Myõ Latinh vaø ñoàng thôøi cuõng laø Ñaáng Baûn Quyeàn cho ngöôøi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông ôû Argentina. Trong Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi kyø 10 hoài thaùng 10 naêm 2001, ngaøi ñöôïc boå nhieäm laøm Toång töôøng trình vieân.
Trong moät coâng nghò dieãn ra ngaøy 21 thaùng 02 naêm 2001, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II taán phong Hoàng Y cho ngaøi vôùi Hieäu Toøa laø nhaø thôø Robert Bellarmino. Trong cöông vò Hoàng Y, ngaøi cuõng ñöôïc boå nhieäm vaøo moät soá vò trí trong Giaùo Trieàu Roâma nhö Thaùnh Boä Giaùo só, Thaùnh Boä Phuïng Töï vaø Kyû Luaät Bí Tích, Thaùnh Boä Ñôøi Soáng Taän Hieán vaø caùc Tu Hoäi Toâng Ñoà. Ngaøi cuõng laø moät thaønh vieân cuûa UÛy ban chaâu Myõ La tinh vaø Hoäi ñoàng gia ñình.
Ñöùc Hoàng Y Bergoglio noåi tieáng veà söï khieâm toán, maïnh meõ baûo veä caùc hoïc thuyeát Giaùo Hoäi vaø daán thaân cho coâng baèng xaõ hoäi.
Khi laøm Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Buenos Aires, ngaøi noåi tieáng laø ngöôøi gaàn guõi vôùi daân chuùng. Ngöôøi ta vaãn thöôøng thaáy hình aûnh moät vò Giaùm muïc ñi laïi baèng xe bus giöõa nhöõng con chieân cuûa mình. Ngaøi thöôøng vieáng thaêm ngöôøi ngheøo khoå vaø ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi beänh taät. Duø laø Hoàng y, Ngaøi soáng trong moät caên nhaø nhoû, chöù khoâng phaûi taïi nôi cö truù nguy nga cuûa giaùm muïc, vaø töï naáu aên. Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi daân Buenos Aires, ngaøi thöôøng ñöôïc goïi baèng danh hieäu ñôn sô laø "Cha Jorge". Trong tö caùch laø Toång Giaùm Muïc, ngaøi ñaõ nhaén nhuû vôùi caùc giaùm muïc raèng: "Ñöùc Gieâ-su daïy chuùng ta moät caùch khaùc: haõy ra ñi vaø laøm chöùng, haõy ra ñi vaø gaàn guõi vôùi anh chò em cuûa chuùng ta, haõy ra ñi vaø chia seû... Haõy trôû thaønh lôøi trong thaân theå cuõng nhö trong tinh thaàn". Khoâng chæ khuyeân nhuû baèng lôøi, chính ngaøi ñaõ haønh ñoäng vaø ñaõ neâu göông cho caùc anh em linh muïc cuûa ngaøi. Thaät vaäy, sau khi nhaän muõ aùo hoàng y, vaøo thöù naêm Tuaàn thaùnh 2001, Ñöùc Hoàng Y Jorge Mario Bergoglio ñaõ hoân vaø röûa chaân cho 12 ngöôøi bò nhieãm HIV.
Trong tö caùch laø muïc töû, ngaøi maïnh meõ baûo veä caùc hoïc thuyeát cuûa Giaùo hoäi ñaëc bieät laø caùc vaán ñeà luaân lyù vaø baûo veä söï soáng. Ngaøi ñaõ nhieàu laàn coâng khai leân aùn naïn hoân nhaân ñoàng tính, tình traïng phaù thai vaø ngöøa thai nhaân taïo. Hoài naêm 2010, khi Argentina trôû thaønh quoác gia Nam Myõ ñaàu tieân ban haønh luaät coâng nhaän hoân nhaân ñoàng phaùi, Ñöùc Hoàng Y khuyeán khích caùc linh muïc toaøn quoác keâu goïi caùc tín höõu Coâng Giaùo choáng laïi luaät naøy vì noù laøm thöông toån yù nghóa ñôøi soáng gia ñình caùch traàm troïng. Tröôùc ñoù naêm 2006, ngaøi cuõng pheâ bình döï luaät cho phaù thai.
Khi coøn laø moät linh muïc, Ñöùc Hoàng y noåi tieáng vôùi taøi laõnh ñaïo. Khi laøm Giaùm Muïc vaø Hoàng Y, ngaøi ñaõ thieát laäp caùc giaùo xöù môùi, chænh ñoán caùc vaên phoøng haønh chaùnh, höôùng daãn caùc saùng kieán baûo veä söï soáng vaø baét ñaàu caùc chöông trình muïc vuï môùi, nhö thaønh laäp moät UÛy ban veà nhöõng ngöôøi ly dò.
Ñöùc Hoàng Y Bergoglio cuõng raát quan taâm ñeán vieäc ñoái thoaïi giöõa caùc toân giaùo. Khi coøn laø toång giaùm muïc, ngaøi quan taâm ñeán vaán ñeà ñoái thoaïi vôùi Do thaùi giaùo. Ngaøi vaø giaùo só Do thaùi giaùo Abraham Skorka laø ñoàng taùc giaû Sobre el cielo y la tierra (Veà trôøi vaø ñaát).
Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
Sau caùi cheát cuûa Chaân Phöôùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, Ñöùc Hoàng Y Bergoglio, ñaõ ñöôïc nhieàu ngöôøi coi laø moät öùng vieân saùng giaù cho ngoâi Giaùo Hoaøng vaøo naêm 2005. Ngaøi laø Hoàng Y nhieáp chính ñieàu haønh cuøng vôùi Hoàng Y Ñoaøn ñieàu haønh Toøa Thaùnh vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Roma trong thôøi gian troáng toøa naêm 2005. Ñöùc Hoàng Y Bergoglio ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng vaøo ngaøy 13 thaùng 3 naêm 2013, trong ngaøy thöù hai cuûa Maät nghò naêm 2013. Ngaøi laø vò giaùo hoaøng thöù 266 cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Ngaøi laø vò giaùo hoaøng ñaàu tieân ñeán töø taân theá giôùi, ñaàu tieân xuaát thaân töø doøng Teân, vaø laø vò Giaùo Hoaøng ñaàu tieân laáy danh hieäu laø Phanxicoâ.
Nguyeãn Minh Trieäu sj
(Radio Vatican)