Thö cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam
göûi UÛy ban Döï thaûo söûa ñoåi Hieán phaùp naêm 1992
nhaän ñònh vaø goùp yù söûa ñoåi Hieán phaùp
Thö cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam göûi UÛy ban Döï thaûo söûa ñoåi Hieán phaùp naêm 1992 nhaän ñònh vaø goùp yù söûa ñoåi Hieán phaùp.
Vieät Nam (WHÑ. 01-03-2013) - Saùng ngaøy 01 thaùng 03 naêm 2013, linh muïc Giuse Döông Höõu Tình, Thö kyù Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam (HÑGMVN), ñaõ ñeán vaø trao Thö goùp yù cuûa Ban Thöôøng vuï Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam cho Thöôøng tröïc Ban bieân taäp - UÛy ban Döï thaûo söûa ñoåi Hieán phaùp naêm 1992, taïi soá 37 Huøng Vöông, quaän Ba Ñình, Thaønh phoá Haø Noäi.
Sau ñaây, chuùng toâi xin giôùi thieäu toaøn vaên Thö goùp yù cuûa Ban Thöôøng vuï Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam:
Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam
40 Phoá Nhaø Chung - HaøNoäi
Caùc Giaùm Muïc Coâng Giaùo Vieät Nam
Nhaän Ñònh Vaø Goùp YÙ
Döï Thaûo Söûa Ñoåi Hieán Phaùp Naêm 1992 (Söûa Ñoåi Naêm 2013)
Nhaø nöôùc Coäng Hoaø Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam ñaõ coâng boá baûn döï thaûo söûa ñoåi Hieán phaùp (sau ñaây goïi taét laø Döï thaûo) ñeå laáy yù kieán nhaân daân töø ngaøy 2.1.2013 ñeán ngaøy 31.3.2013. Chuùng toâi taùn thaønh vieäc laøm naøy, vì Hieán phaùp cuûa moät quoác gia tröôùc heát vaø treân heát phaûi laø cuûa chính ngöôøi daân, do yù thöùc traùch nhieäm cuûa ngöôøi daân vaø ñeå phuïc vuï moïi ngöôøi daân, khoâng loaïi tröø ai. YÙ thöùc traùch nhieäm coâng daân, nhaân danh Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, Ban Thöôøng vuï kính göûi ñeán UÛy ban Döï thaûo söûa ñoåi Hieán phaùp naêm 1992 vaø nhaân daân caû nöôùc moät soá nhaän ñònh vaø goùp yù.
I. Quyeàn con ngöôøi
Baûn Döï thaûo ñaõ daønh caû chöông II (ñieàu 15-52) ñeå noùi veà quyeàn con ngöôøi. Quyeàn con ngöôøi ñaõ ñöôïc chính thöùc nhìn nhaän trong tuyeân ngoân quoác teá veà quyeàn con ngöôøi (10.12.1948), vaø Vieät Nam cuõng ñaõ kyù keát. Baûn Döï thaûo ñaõ lieät keâ khaù ñaày ñuû nhöõng quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi. Vaán ñeà laø laøm theá naøo ñeå nhöõng quyeàn aáy ñöôïc hieåu ñuùng, toân troïng, baûo veä, baûo ñaûm theo phaùp luaät trong thöïc teá?
Quyeàn con ngöôøi laø nhöõng quyeàn gaén lieàn vôùi phaåm giaù con ngöôøi, do ñoù laø nhöõng quyeàn phoå quaùt, baát khaû xaâm phaïm vaø baát khaû nhöôïng. Phoå quaùt vì taát caû moïi ngöôøi, thuoäc moïi thôøi vaø moïi nôi, ñeàu ñöôïc höôûng nhöõng quyeàn ñoù. Baát khaû xaâm phaïm vì xaâm nhaäp laø töôùc ñoaït phaåm giaù laøm ngöôøi. Baát khaû nhöôïng vì khoâng ai ñöôïc pheùp töôùc ñoaït nhöõng quyeàn ñoù cuûa ngöôøi khaùc.
Quyeàn bính chính trò ñöôïc nhaân daân trao cho nhaø caàm quyeàn laø ñeå taïo ñieàu kieän phaùp lyù vaø moâi tröôøng thuaän lôïi cho vieäc thöïc thi quyeàn con ngöôøi, chöù khoâng phaûi ñeå ban phaùt caùch tuøy tieän. Do ñoù, ñeå quyeàn con ngöôøi thaät söï ñöôïc "Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi thöøa nhaän, toân troïng, baûo veä, baûo ñaûm theo hieán phaùp vaø phaùp luaät" (ñieàu 15), chuùng toâi thaáy caàn laøm saùng toû moät soá ñieàu.
Döï thaûo khaúng ñònh töï do ngoân luaän (ñieàu 26), quyeàn saùng taïo vaên hoïc, ngheä thuaät (ñieàu 43), quyeàn töï do tín ngöôõng, toân giaùo (ñieàu 25). Tuy nhieân, ngay töø ñaàu. Döï thaûo lai khaúng ñònh ñaûng caàm quyeàn laø "löïc löôïng laõnh ñaïo Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi, laáy chuû nghóa Maùc-leânin vaø tö töôûng Hoà Chí Minh laøm neàn taûng tö töôûng" (ñieàu 4). Nhö theá, phaûi hieåu theá naøo vaø laøm sao thöïc thi quyeàn töï do ngoân luaän vaø saùng taïo vaên hoïc, ngheä thuaät, bôûi leõ tö töôûng ñaõ bò ñoùng khung trong moät chuû thuyeát roài? Töông töï nhö theá, phaûi hieåu theá naøo vaø laøm sao thöïc thi quyeàn töï do tín ngöôõng, toân giaùo, bôûi leõ chuû nghóa Maùc-leânin töï thaân laø chuû nghóa voâ thaàn? Phaûi chaêng nhöõng quyeàn naøy chæ laø nhöõng aân hueä ñöôïc ban cho nhaân daân tuøy luùc tuøy nôi, chöù khoâng phaûi laø quyeàn phoå quaùt, baát khaû xaâm phaïm, vaø baát khaû nhöôïng? Hieán phaùp caàn phaûi xoùa boû nhöõng maâu thuaän vaø baát hôïp lyù naøy, thì môùi coù söùc thuyeát phuïc ngöôøi daân vaø thu phuïc loøng daân.
Trong thöïc teá, söï troùi buoäc tö töôûng vaøo moät heä yù thöùc duy nhaát ñaõ kìm haõm tö duy saùng taïo cuûa ngöôøi daân Vieät Nam. Ñaây laø moät trong nhöõng lyù do lôùn, daãn ñeán tình traïng trì treä vaø chaäm tieán cuûa Vieät Nam veà nhieàu maët: giaùo duïc, khoa hoïc vaø coâng ngheä, vaên hoùa vaø ngheä thuaät. Neáu caàn moät neàn taûng, chuùng toâi thieát nghó ñoù phaûi laø truyeàn thoáng vaên hoùa phong phuù cuûa daân toäc Vieät Nam, chöù khoâng phaûi moät heä yù thöùc naøo khaùc. Truyeàn thoáng vaên hoùa aáy ñaõ ñöôïc hình thaønh traûi qua nhieàu theá kyû, giuùp daân toäc Vieät Nam xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc, kieán taïo loái soáng ñaày tính nhaân vaên. Neàn vaên hoùa ñoù chính laø neàn taûng cho ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa daân toäc Vieät Nam, nhöõng tö töôûng môùi coù theå vaø caàn ñöôïc ñoùn nhaän ñeå boå tuùc cho phong phuù, nhöng khoâng theå thay theá. Coù nhö vaäy môùi mong giöõ gìn vaø phaùt huy baûn saéc daân toäc giöõa nhöõng thay ñoåi mau choùng cuûa thôøi ñaïi toaøn caàu hoùa ngaøy nay.
Do doù, chuùng toâi ñeå nghò:
1. Hieán phaùp caàn xaùc ñònh roõ: moïi ngöôøi ñeàu töï do vaø bình ñaúng veà phaåm giaù vaø quyeàn. Quyeàn con ngöôøi laø nhöõng quyeàn gaén lieàn vôùi phaåm giaù laøm ngöôøi, vaø vì theá, laø nhöõng quyeàn phoå quaùt, baát khaû xaâm phaïm, baát khaû nhöôïng.
2. Laáy truyeàn thoáng vaên hoùa daân toäc laøm neàn taûng tö töôûng cho vieäc toå chöùc vaø ñieàu haønh xaõ hoäi Vieät Nam.
3. Neâu roõ noäi dung quyeàn ñöôïc soáng (ñoái chieáu vôùi ñieàu 21 Döï thaûo): moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn soáng. Khoâng ai ñöôïc pheùp töôùc ñoaït söï soáng cuûa ngöôøi khaùc, töø khi thaønh thai ñeán khi cheát. Nhaø nöôùc coù nhieäm vuï baûo veä söï soáng con ngöôøi. Moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn baûo veä söï soáng cuûa mình, mieãn laø khoâng laøm toån haïi ñeán söï soáng cuûa ngöôøi khaùc.
4. Neâu roõ quyeàn töï do ngoân luaän (ñoái chieáu ñieàu 26 Döï thaûo): moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn töï do tö töôûng, töï do trình baøy quan ñieåm vaø nieàm tin cuûa mình.
5. Neâu roõ quyeàn töï do toân giaùo (ñoái chieáu ñieàu 25 Döï thaûo): moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn töï do tín ngöôõng, toân giaùo. Quyeàn naøy bao haøm vieäc töï do theo hay khoâng theo moät toân giaùo naøo, töï do thöïc haønh caùc nghi leã toân giaùo, caù nhaân hoaëc taäp theå. Khoâng toân giaùo naøo hoaëc chuû thuyeát naøo ñöôïc coi laø boù buoäc ñoái vôùi ngöôøi daân Vieät Nam. Nhaø nöôùc khoâng tuyeân truyeàn tieâu cöïc veà toân giaùo, khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa toân giaùo nhö: ñaøo taïo, truyeàn chöùc, thuyeân chuyeån, chia taùch saùt nhaäp... Caùc toå chöùc toân giaùo coù quyeàn töï do hoaït ñoäng xaõ hoäi coäng ñoàng nhö giaùo duïc, y teá...
II. Quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân
Quyeàn bính chính trò caàn thieát ñeå ñieàu haønh xaõ hoäi, nhöng chuû theå cuûa quyeàn bính chính trò phaûi laø chính nhaân daân xeùt nhö moät toaøn theå trong ñaát nöôùc. Nhaân daân trao vieäc thi haønh quyeàn bính aáy cho nhöõng ngöôøi coù naêng löïc vaø taâm huyeát maø hoï baàu laøm ñaïi dieän cho hoï, baát keå ngöôøi ñoù thuoäc ñaûng phaùi chính trò hoaëc khoâng thuoäc ñaûng phaùi naøo. Chæ khi ñoù môùi coù Nhaø nöôùc phaùp quyeàn "cuûa daân, do daân vaø vì daân" (Lôøi noùi ñaàu). Vì theá vieäc töï do öùng cöû cuûa moãi coâng daân laø ñoøi hoûi taát yeáu trong moät xaõ hoäi daân chuû, vaên minh vaø laønh maïnh. Ñoàng thôøi vieäc boû phieáu coâng khai, khaùch quan vaø coâng baèng, laø ñoøi hoûi caàn thieát ñeå ngöôøi daân coù ñöôïc nhöõng ñaïi dieän maø hoï tín nhieäm. Chính nhaân daân coù quyeàn ñaùnh giaù naêng löïc cuûa nhöõng ñaïi dieän hoï ñaõ baàu, vaø khi caàn, hoï coù quyeàn thay theá nhöõng ñaïi dieän ñoù.
Do ñoù, chuùng toâi ñeà nghò:
1. Hieán phaùp caàn phaûi laøm noåi baät quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân, khoâng chæ baèng moät meänh ñeà lyù thuyeát nhöng caàn ñöôïc theå hieän trong nhöõng ñieàu khoaûn cuï theå cuûa Hieán phaùp, vaø coù theå thi haønh trong thöïc teá. Baûn Döï thaûo khaúng ñònh: "Taát caû quyeàn löïc Nhaø nöôùc thuoäc veà nhaân daân maø neàn taûng laø lieân minh giöõa giai caáp coâng nhaân vôùi giai caáp noâng daân vaø ñoäi nguõ trí thöùc" (Ñieàu 2). Nhöng trong thöïc teá, coâng nhaân, noâng daân vaø trí thöùc laø nhöõng thaønh phaàn chòu nhieàu thieät thoøi nhaát trong xaõ hoäi. Thöïc teá ñoù cho thaáy khaúng ñònh veà quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân chæ coù treân giaáy tôø vaø lyù thuyeát.
2. Ñeå toân troïng quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân, trong Hieán phaùp khoâng neân vaø khoâng theå khaúng ñònh caùch tieân thieân söï laõnh ñaïo cuûa baát kyø ñaûng phaùi chính trò naøo (x. ñieàu 4), vì chuû theå cuûa quyeàn bính chính trò laø chính nhaân daân, vaø nhaân daân trao quyeàn bính ñoù cho nhöõng ngöôøi hoï tín nhieäm qua vieäc baàu choïn. Nhöõng caù nhaân ñöôïc baàu phaûi chòu traùch nhieäm tröôùc nhaân daân veà vieäc hoï laøm, chöù khoâng theå laø moät taäp theå mô hoà roài cuoái cuøng khoâng ai chòu traùch nhieäm caû.
3. Hieán phaùp hieän haønh chæ coâng nhaän quyeàn söû duïng ñaát chöù khoâng coâng nhaän quyeàn sôû höõu ñaát cuûa coâng daân. Ñieàu naøy ñaõ gaây ra nhieàu laïm duïng vaø baát coâng nghieâm troïng. Vì theá Hieán phaùp môùi caàn coâng nhaän quyeàn sôû höõu ñaát ñai cuûa coâng daân vaø caùc toå chöùc tö nhaân nhö tuyeät ñaïi ña soá caùc quoác gia treân theá giôùi.
4. Hieán phaùp phaûi toân troïng quyeàn tham gia heä thoáng coâng quyeàn ôû moïi caáp, cuûa moïi coâng daân, khoâng phaân bieät thaønh phaàn xaõ hoäi, saéc toäc, toân giaùo...
III. Thi haønh quyeàn bính chính trò
Quyeàn bính chính trò maø nhaân daân trao cho nhaø caàm quyeàn ñöôïc phaân chia thaønh quyeàn laäp phaùp, haønh phaùp vaø tö phaùp. Ñeå nhöõng quyeàn bính naøy ñöôïc thi haønh caùch ñuùng ñaén hieäu quaû, caàn coù söï ñoäc laäp chính ñaùng cuûa moãi beân vaø vì coâng ích cuûa toaøn xaõ hoäi. Trong thöïc teá cuûa Vieät Nam nhieàu naêm qua, ñaõ khoâng coù ñöôïc söï ñoäc laäp naøy, daãn ñeán tình traïng laïm quyeàn vaø loäng quyeàn, gaây ra nhieàu baát coâng, suy thoaùi veà nhieàu maët: kinh teá, xaõ hoäi, ñaïo ñöùc. Cuoái cuøng, ngöôøi daân ngheøo phaûi gaùnh chòu moïi haäu quaû vaø Vieät Nam, cho ñeán nay vaãn bò xem laø moät nöôùc keùm phaùt trieån.
Nguyeân nhaân saâu xa laø khoâng coù söï phaân bieät giöõa ñaûng caàm quyeàn vaø Nhaø nöôùc phaùp quyeàn. Ñieàu naøy theå hieän ngay trong noäi dung cuûa Hieáp phaùp 1992, vaø Döï thaûo vaãn tieáp tuïc ñöôøng loái nhö theá.
Moät ñaøng, ñieàu 74 khaúng ñònh Quoác hoäi laø "cô quan quyeàn löïc Nhaø nöôùc cao nhaát"; ñaøng khaùc, ñieàu 4 laïi khaúng ñònh ñaûng caàm quyeàn laø "löïc löôïng laõnh ñaïo Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi". Vaäy, ai laõnh ñaïo ai? Phaûi chaêng Quoác hoäi chæ laø coâng cuï cuûa ñaûng caàm quyeàn? Neáu nhö theá, vieäc ngöôøi daân ñi baàu caùc ñaïi bieåu Quoác hoäi coù yù nghóa gì? Moät söï choïn löïa thaät söï cho töï do hay chæ laø thöù daân chuû hình thöùc?
Baûn Döï thaûo cuõng daønh nhieàu chöông daøi ñeå noùi veà Quoác hoäi (ñieàu 74-90), veà Chuû tòch nöôùc (ñieàu 91-98), veà Chính phuû vaø Thuû töôùng (ñieàu 99-106). Khoâng coù chöông naøo vaø ñieàu naøo noùi veà Toång bí thö ñaûng caàm quyeàn. Ñang khi ñoù, thöïc teá laø Toång bí thö naém quyeàn haønh cao nhaát vì cuõng theo Döï thaûo, ñaûng caàm quyeàn laø "löïc löôïng laõnh ñaïo Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi" (ñieàu 4)! Nhö theá phaûi chaêng ñaûng ôû treân luaät phaùp vaø ngoaøi luaät phaùp, chöù khoâng thuoäc luaät phaùp? Neáu ñaûng caàm quyeàn ñaõ laõnh ñaïo caû Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi, thì coøn caàn gì Quoác hoäi, caàn gì ñeán Toøa aùn!
Nhöõng phaân tích treân cho thaáy söï maâu thuaãn vaø tính baát hôïp lyù ngay trong noäi dung Hieán phaùp. Söï baát hôïp lyù naøy daãn ñeán tình traïng baát hôïp lyù trong thöïc teá cuoäc soáng, laø nguoàn goác cuûa nhöõng baát coâng, daãn ñeán baát oån xaõ hoäi, kìm haõm söï phaùt trieån laønh maïnh vaø beàn vöõng cuûa ñaát nöôùc.
Do ñoù, chuùng toâi ñeà nghò:
1. Phaûi vöôït qua söï baát hôïp lyù töø trong caáu truùc Hieán phaùp, baèng caùch xoùa boû ñaëc quyeàn cuûa baát kyø ñaûng phaùi chính trò naøo, ñoàng thôøi nhaán maïnh vai troø cuûa Quoác hoäi laø "cô quan quyeàn löïc Nhaø nöôùc cao nhaát", do daân baàu ra vaø laø ñaïi dieän ñích thöïc cuûa nhaân daân, chöù khoâng phaûi laø coâng cuï cuûa moät ñaûng caàm quyeàn naøo.
2. Xaùc ñònh tín ñoäc laäp cuûa caùc quyeàn laäp phaùp, haønh phaùp vaø tö phaùp; cung caáp neàn taûng phaùp lyù cho vieäc thi haønh nhöõng quyeàn naøy caùch ñoäc laäp vaø hieäu quaû.
3. Luaät hoùa söï kieåm soaùt cuûa nhaân daân ñoái vôùi vieäc thi haønh phaùp luaät baèng nhöõng quy ñònh cuï theå.
Keát luaän
Nhöõng nhaän ñònh vaø goùp yù cuûa chuùng toâi chæ nhaèm muïc ñích goùp phaàn xaây döïng Hieán phaùp cho hôïp lyù vaø hôïp loøng daân. Chuùng toâi öôùc mong moïi ngöôøi daân Vieät Nam tích cöïc goùp phaàn vaøo vieäc ñieàu chænh Hieán phaùp, phuïc vuï söï phaùt trieån toaøn dieän vaø beàn vöõng cuûa daân toäc Vieät Nam.
Toøa Toång Giaùm muïc Haø noäi, ngaøy 01 thaùng 03 naêm 2013
TM. Ban Thöôøng vuï Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam
Chuû tòch
(ñaõ kyù)
Pheâroâ Nguyeãn Vaên Nhôn
Toång Giaùm muïc Haø noäi
Toång thö kyù
(ñaõ kyù)
Cosma Hoaøng Vaên Ñaït
Giaùm muïc Baéc Ninh
(Ban Thöôøng vuï / HÑGMVN)