Nhaø Tieäc ly laø vaán ñeà then choát
cuûa cuoäc ñaøm phaùn Vatican Israel
Nhaø Tieäc ly laø vaán ñeà then choát cuûa cuoäc ñaøm phaùn Vatican Israel.
Gieârusalem (WHÑ. 10-02-2013) - Hai quoác gia Vatican vaø Israel ñang tìm kieám moät giaûi phaùp nhaèm trao traû Nhaø Tieäc Ly - nôi truyeàn thoáng coå xöa cho raèng ñaõ dieãn ra Böõa Tieäc Ly - cho Doøng Phanxicoâ Quaûn thuû Thaùnh ñòa.
"Ñoái vôùi chuùng toâi, Nhaø Tieäc Ly vaãn laø moät vaán ñeà then choát caàn giaûi quyeát tröôùc khi ñaït ñöôïc moät thoûa thuaän vôùi Nhaø nöôùc Israel". Theo caùc nguoàn ñaùng tin caäy töø Phuû Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh, soá phaän cuûa nôi naøy, nôi maø theo truyeàn thoáng coå xöa Chuùa Gieâsu ñaõ cöû haønh Böõa Tieäc Ly, vaãn laø moät trong nhöõng ñieåm coát loõi trong caùc cuoäc ñaøm phaùn giöõa Vatican vaø Israel. Tuy nhieân, giaûi phaùp ñaõ ñöôïc baøn tôùi trong nhöõng naêm gaàn ñaây coù theå khoâng phaûi laø giaûi phaùp cuoái cuøng.
Thaùnh Epiphanioâ, ngöôøi soáng ôû Gieârusalem vaø qua ñôøi naêm 403, vieát raèng sau khi Titoâ phaù huûy Thaønh Thaùnh vaøo naêm 70, moät trong soá ít caùc toøa nhaø khoâng bò trieät haï laø "ngoâi nhaø thôø nhoû beù ñöôïc döïng leân taïi vò trí maø caùc toâng ñoà troâng chôø ngaøy leã Nguõ Tuaàn". Egeria, moät ngöôøi haønh höông vaø laø taùc giaû taäp nhaät kyù du lòch xöa nhaát vaãn tieáp tuïc vieáng thaêm caùc nôi thaùnh, moâ taû nhöõng nghi thöùc phuïng vuï ñöôïc cöû haønh "trong ngoâi nhaø thôø treân nuùi Sion" ñeå kyû nieäm caùc cuoäc hieän ra cuûa Ñaáng phuïc sinh vaø leã Nguõ Tuaàn. Coù leõ ñoù laø nôi maø moïi ngöôøi toân kính ñeå töôûng nhôù vua David.
Naêm 614, ngöôøi Ba Tö phaù huûy ngoâi nhaø thôø maø sau ñoù ñaõ ñöôïc taùi thieát, roài laïi bò nhöõng ngöôøi Hoài giaùo taøn phaù. Khi hoï ñeán, taát caû nhöõng gì maø quaân thaäp töï chinh thaáy coøn nguyeân veïn laø Nhaø Tieäc Ly, neân hoï ñaõ xaây döïng moät Nhaø thôø lôùn, goàm caû "caên phoøng treân laàu". Naêm 1333, caùc tu só Phanxicoâ phuïc hoài caáu truùc naøy vaø xaây döïng moät tu vieän nhoû beân caïnh. Keå töø ñoù, vò beà treân Doøng Phanxicoâ ñöôïc trao cho danh hieäu "Ngöôøi baûo veä nuùi Sion". Naêm 1524, Ñeá quoác Ottoman ñaõ chieám Nhaø Tieäc Ly cuûa caùc tu só Phanxicoâ vaø bieán thaønh moät Ñeàn thôø Hoài giaùo. Caùc Kitoâ höõu bò caám böôùc vaøo ñaây cho ñeán maõi khoaûng nöûa theá kyû tröôùc ñaây. Nhaø Tieäc Ly vaø tu vieän thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa moät gia ñình Hoài giaùo.
Naêm 1948, khi Nhaø nöôùc Israel ñöôïc thaønh laäp, khu vöïc naøy bò chieám vaø trôû thaønh taøi saûn cuûa Nhaø nöôùc môùi. Keå töø ñoù, nhaø caàm quyeàn Israel ñaõ cho pheùp khaùch haønh höông thaêm vieáng nôi naøy, ñoàng thôøi yeâu caàu caùc heä phaùi Kitoâ phaûi giöõ nguyeân traïng - statu quo - cuûa moät ñòa ñieåm thaêm vieáng, coøn cöû haønh phuïng vuï thì bò caám. Töø naêm 1948 trôû ñi, baét ñaàu coù truyeàn thoáng toân kính ngoâi moä vua David: Cho ñeán naêm 1967, tu vieän Nhaø Tieäc Ly laø moät trong nhöõng nôi gaàn vôùi Böùc töôøng Ñeàn thôø nhaát, ñi ngang qua phaàn ñaát Gieârusalem thuoäc Jordan. Vì vaäy, trong nhieàu thaäp kyû, sau khi khaùch haønh höông Israel ñeán thaêm moä vua David, hoï seõ leân saân thöôïng cuûa tu vieän, ôû ñaây nhìn xuoáng Böùc töôøng Ñeàn thôø raát roõ.
Tuy nhieân cuõng caàn nhaéc laïi raèng vieäc töôûng nieäm vaø toân kính ngoâi moä vua David ñaõ baét ñaàu töø nhieàu theá kyû tröôùc khi Nhaø nöôùc Israel ñöôïc thaønh laäp. Chính ñoäi quaân thaäp töï chinh vaø caùc tu só cuøng ñi ñaõ xaùc nhaän ñieàu naøy, döïa treân moät chuù giaûi ñoaïn saùch Coâng vuï Toâng ñoà (2, 29), trong ñoù, sau leã Nguõ Tuaàn, Pheâroâ noùi veà ngoâi moä cuûa vua David nhö sau: "Ngoâi moä cuûa oâng vaãn coøn ôû giöõa chuùng ta".
Khi nhöõng lôøi naøy ñöôïc noùi leân ôû Nhaø Tieäc Ly, ngöôøi ta tin raèng cuïm töø "giöõa chuùng ta" coù nghóa laø "ôû nôi naøy". Nhöng nhieàu khaû naêng ñieàu Pheâroâ muoán noùi laø "ôû taïi Gieârusalem naøy". Chuùng ta khoâng ñöôïc queân nhöõng gì ñaõ vieát trong Saùch caùc Vua quyeån thöù nhaát (2, 10) veà vò vua cuûa ngöôøi Do Thaùi: "Vua David ñaõ an nghæ vôùi toå tieân oâng, vaø ñöôïc choân caát trong Thaønh vua David". Thaønh aáy coù theå ôû treân ngoïn ñoài ngaøy nay mang teân Ofel, ñoái dieän vôùi nuùi Sion, nhöng cuõng khoâng loaïi tröø Bethlehem -nôi maø caùc truyeàn thoáng Do Thaùi vaø Hoài giaùo nhaéc ñeán moät ngoâi moä cuûa David ñöôïc toân thôø cho ñeán theá kyû 14.
Sau ñoù trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñoaøn Vatican vaø Israel ñaõ xem xeùt giaûi phaùp lieân quan ñeán vieäc chính Nhaø Tieäc Ly, hai phoøng lieàn keà vaø caàu thang ñeå leân nôi ngaém caûnh, seõ ñöôïc giao laïi cho Doøng Quaûn thuû Thaùnh Ñòa.
YÙ töôûng ñoù laø Nhaø nöôùc Israel seõ giöõ laïi quyeàn sôû höõu tu vieän do caùc tu só Phanxicoâ xaây döïng (coá gaéng khoâng giao ñaát cho ngöôøi môùi nhöng cho nhöõng ai hieän ñang sôû höõu) vaø thaéng caûnh ngoâi moä vua David, toïa laïc beân döôùi Nhaø Tieäc Ly. Môùi ñaây ngoâi moä vua David ñaõ bò phaù hoaïi bôûi moät ngöôøi ñaõ coá laáy ñi caùc vaät trang trí baèng goám coù töø thôøi Ottoman, ôû böùc töôøng ngaên caùch loái vaøo vaø ñaøi töôûng nieäm hieän taïi.
Nhöng sau nhieàu naêm ñaøm phaùn, chaúng coù gì ñeå noùi ñaây seõ laø giaûi phaùp cuoái cuøng, maëc duø Vatican giaûi thích raèng "giaûi phaùp cho vaán ñeà nhaø Tieäc Ly caàn phaûi ñöôïc chaáp nhaän". Toøa Thaùnh laïc quan veà caùc ñaøm phaùn ñang dieãn tieán, nhöng khoâng laïc quan ñeán möùc noùi ñöôïc bao giôø hai beân seõ coù keát luaän chính xaùc.
(Minh Ñöùc)