Khuynh höôùng kyø thò Kitoâ giaùo
taïi Anh quoác
Khuynh höôùng kyø thò Kitoâ giaùo taïi Anh quoác.
Roma (Avvenire 10-01-2013; Vat. 11-02-2013) - Moät vaøi nhaän ñònh cuûa oâng Francisco Javier Borrego Borrego, nguyeân thaåm phaùn Toøa aùn baûo veä nhaân quyeàn AÂu chaâu ôû Strasbourg.
Ngaøy muøng 9 thaùng 1 naêm 2013 Toøa aùn AÂu chaâu baûo veä caùc quyeàn con ngöôøi ôû Strasbourg ñaõ coâng boá phaùn quyeát lieân quan tôùi vuï boán Kitoâ höõu Anh quoác khieáu naïi vì laø naïn nhaân cuûa caùc quyeát ñònh kyø thò toân giaùo.
Thöù nhaát laø tröôøng hôïp cuûa baø Nadia Eweida, 60 tuoåi, nhaân vieân cuûa haõng maùy bay Anh quoác British Airway. Töø naêm 1999 baø Eweida laøm vieäc ôû quaày soaùt veù haønh khaùch vaø nhaän haønh lyù ôû phi tröôøng. Nhöng naêm 2006 baø bò haõng maùy bay cho nghæ vieäc, vì khoâng tuaân haønh luaät cuûa haõng caám ñeo caùc bieåu hieäu toân giaùo. Trong khi baø vaãn tieáp tuïc ñeo thaùnh giaù nhoû treân boä ñoàng phuïc cuûa nhaân vieân haøng khoâng. Moät thaùng sau haõng ñeà nghò baø laøm vieäc trong vaên phoøng haønh chaùnh, khoâng tieáp xuùc vôùi coâng chuùng.
Baø Nadia Eweida töø choái khoâng chaáp nhaän. Vaøo thaùng hai naêm 2007 baø ñöôïc trôû laïi choã laøm vieäc cuõ, vì trong thôøi gian ñoù luaät cuûa haõng maùy bay ñaõ thay ñoåi. Theá laø sau cuøng baø vaãn coù theå tieáp tuïc ñeo thaùnh giaù, daáu chæ nieàm tin cuûa baø nhö tröôùc.
Thöù hai laø tröôøng hôïp cuûa baø Shirley Chaplin, 57 tuoåi, laø y taù laøm vieäc trong moät nhaø thöông tænh Devon, maïn nam Anh quoác. Thaùng 6 naêm 2007 oâng giaùm ñoác nhaø thöông caám baø khoâng ñöôïc ñeo caây thaùnh gía nhoû ôû coå, laáy côù noù laø moät nguy hieåm vì ngöôøi beänh coù theå giaät noù, hay noù coù theå chaïm vaøo moät veát thöông cuûa beänh nhaân. Baø Shirley töø choái khoâng tuaân haønh leänh caám, neân naêm 2009 baø bò thuyeân chuyeån vaøo laøm vieäc trong moät vaên phoøng, khoâng coøn ñöôïc phuïc vuï caùc beänh nhaân nöõa, vaø sau ñoù bò maát vieäc.
Thöù ba laø tröôøng hôïp cuûa oâng Gary McFarlane, 51 tuoåi, Kitoâ höõu thuoäc Giaùo Hoäi Pentecostal. Töø naêm 2003 oâng laø coá vaán hoân nhaân cuûa toå chöùc Relate, laø toå chöùc phi chính quyeàn lôùn nhaát Anh quoác, chuyeân giaûi quyeát caùc vaán ñeà töông quan gia ñình vaø löùa ñoâi. Vaøo cuoái naêm 2007 caùc ñoàng nghieäp cuûa oâng baét ñaàu ghi nhaän moät söï xung khaéc giöõa ñöùc tin Kitoâ vaø coâng vieäc cuûa oâng vôùi caùc caëp ñoàng phaùi, neân nghi ngôø deøm pha coâng vieäc cuûa oâng. Vaøo thaùng 3 naêm 2008 oâng bò sa thaûi, vì ñaõ töø choái coá vaán cho caùc caëp ñoàng phaùi.
Thöù boán laø tröôøng hôïp cuûa baø Lilian Ladele, 53 tuoåi, nhaân vieân haønh chaùnh quaän Islington cuûa thuû ñoâ Luaân Ñoân töø naêm 1999. Naêm 2007, töùc hai naêm sau khi chính quyeàn Anh quoác ñöa ra luaät hoân nhaân ñoàng phaùi, baø bò sa thaûi, vì ñaõ luoân luoân töø choái ghi danh baï caùc caëp ñoàng phaùi vaø bò caùc ñoàng nghieäp toá caùo laø bò beänh "sôï haõi con ngöôøi". Naêm 2008 baø ñöa noäi vuï ra toøa vaø vaøo thaùng 7 toøa aùn ñòa phöông xöû baø thaéng kieän, nhöng moät naêm sau baø bò thua ôû toøa aùn caáp cao hôn vaø bò maát vieäc.
Trong phaùn quyeát ñöa ra ngaøy 15 thaùng 1 naêm 2013 Toøa aùn baûo veä nhaân quyeàn AÂu chaâu ôû Strasbourg khaúng ñònh raèng: caùc toøa aùn beân Anh quoác "ñaõ quùa chuù yù" tôùi ñoøi hoûi baûo veä hình aûnh cuûa xaõ hoäi vaø gaây thieät haïi cho quyeàn bieåu loä toân giaùo. Nhaát laø haõng British Airway, trong khi caám baø Nadia Eweida ñeo thaùnh giaù laø daáu chæ cuûa nieàm tin Kitoâ, thì laïi vaãn chaáp nhaän khaên voan hoài giaùo vaø baêng ñeo cuûa ñaïo Sikh. Vaû laïi naêm 2006 haõng British Airway ñaõ huûy boû luaät caám naøy roài. Vì theá toøa phaït chính quyeàn Anh phaûi boài thöôøng cho baø Nadia khoaûn tieàn 32,000 Euros.
Tuy nhieân, ñoái vôùi tröôøng hôïp cuûa baø Shirley Chaplin thì Toøa aùn Strasbourg laïi ñöa ra phaùn quyeát raèng: "vieäc baûo veä söùc khoûe vaø an toaøn trong moâi tröôøng nhaø thöông coù taàm quan troïng lôùn hôn ñoái vôùi quyeàn bieåu loä nieàm tin rieâng". Tröôøng hôïp cuûa baø Lilian Ladele vaø oâng Gary McFarlane cuõng khoâng keùm teá nhò, vì caû hai ngöôøi ñeàu phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc vaán ñeà taïi nôi laøm vieäc, bôûi xaùc tín toân giaùo cuûa hoï. Hoï cho raèng caùc töông quan giöõa nhöõng ngöôøi ñoàng phaùi ñi ngöôïc laïi luaät cuûa Thieân Chuùa, neân hoï khoâng theå coù baát cöù haønh ñoäng naøo chaáp nhaän caùc töông quan nhö theá.
Baø Ladele laøm vieäc taïi vaên phoøng hoä tòch Luaân Ñoân ñaõ bò kyû luaät, roài bò maát vieäc, vì töø choái aùp duïng luaät môùi naêm 2005 cuûa chính quyeàn Anh quoác chaáp nhaän hoân nhaân ñoàng tính. Coøn oâng McFarlane thì bò maát vieäc coá vaán caùc gia ñình vì caùc tö töôûng khoâng chaáp nhaän caùc caëp ñoàng tính, maëc duø oâng baûo ñaûm toân troïng caùc ñöôøng loái cuûa toå chöùc phi chính quyeàn. Toøa aùn Strasbourg phaùn quyeát raèng "yeáu toá quan troïng nhaát laø chuù yù tôùi caùc ñöôøng loái chính trò cuûa caùc ngöôøi cho vieäc, nghóa laø thaêng tieán cô may vaø ñoøi hoûi nôi caùc nhaân vieân cuûa mình haønh ñoäng laøm sao ñeå khoâng kyø thò ngöôøi khaùc. Caùc ñöôøng loái aáy coù muïc ñích hôïp phaùp baûo ñaûm cho caùc quyeàn cuûa ngöôøi khaùc, nhö quyeàn cuûa caùc caëp ñoàng phaùi, ñöôïc Hieäp ñònh nhaân quyeàn AÂu chaâu baûo veä."
Hai thaåm phaùn cuûa Toøa aùn Strasbourg laø Vincent de Gaetano, ngöôøi ñaûo Malta, vaø Nebojsha Vucinic, ngöôøi Montenegro, ñaõ khoâng ñoàng yù vôùi caùc phaùn quyeát noùi treân. Hai ngöôøi khaúng ñònh raèng "Khoâng ai bò boù buoäc phaûi haønh ñoäng ngöôïc vôùi löông taâm cuûa mình, hay bò phaït vì khöôùc töø laøm ñieàu ñoù". Ñaøng khaùc, khi baø Ladele ñöôïc nhaän vaøo laøm vieäc thì chöa coù luaät hoân nhaân ñoàng phaùi. Toøa aùn Strasbourg nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa töï do toân giaùo nhö phaàn noøng coát caên tính cuûa caùc tín höõu, vaø nhö laø moät trong caùc yeáu toá neàn taûng cuûa xaõ hoäi ña nguyeân vaø daân chuû, nhöng khi vieäc tuaân giöõ toân giaùo cuûa moät caù nhaân ñuïng tôùi caùc quyeàn cuûa ngöôøi khaùc, thì laïi coù caùc phaân bieät ñoái xöû."
OÂng Andrea Williams, giaùm ñoác "Trung taâm luaät phaùp Kitoâ", laø vaên phoøng luaät sö ñaõ giuùp traû chi phí cho baø Shirley Chaplin vaø oâng Gary McFarlane than phieàn raèng taïi Anh quoác luaät leä baûo veä moät soá giai taàng xaõ hoäi hôn caùc giai taàng khaùc. Theo oâng, caùc phaùn quyeát cuûa Toøa aùn nhaân quyeàn Strasbourg ñi ngöôïc laïi vôùi löông tri con ngöôøi. Toøa aùn Strasbourg ñaùng lyù ra ñaõ phaûi taùi laäp coâng baèng, nhöng ñaõ khoâng thaønh coâng trong 3 treân 4 tröôøng hôïp. Vaø thaät laø khoâi haøi, khi luaät coâng baèng laïi ñöa tôùi choã ñoái xöû baát coâng vôùi Kitoâ höõu. Phaùn quyeát naøy cuûa Toøa aùn baûo veä nhaân quyeàn AÂu chaâu seõ khieán cho caùc Kitoâ höõu gaëp khoù khaên hôn nöõa trong coâng aên vieäc laøm cuûa hoï. Trong caùc naêm qua chuùng toâi ñaõ thaáy coù quùa nhieàu tröôøng hôïp caùc baùc só, y taù, thaåm phaùn, vaø giaùo chöùc bò kyø thò vì soáng vaø bieåu loä nieàm tin Kitoâ cuûa hoï. Duy coù phaùn quyeát veà tröôøng hôïp cuûa baø Nadia Eweida laø tích cöïc, vì noù cho thaáy vieäc ñeo thaùnh giaù laø moät ñoøi hoûi cuûa ñöùc tin vaø thuoäc veà töï do toân giaùo cuûa moät caù nhaân. OÂng Williams cho bieát vaên phoøng luaät phaùp cuûa oâng seõ tieáp tuïc tranh ñaáu choáng laïi caùc kyø thò baát coâng ñoái vôùi caùc Kitoâ höõu taïi Anh quoác vaø seõ khaùng caùo leân Hoäi ñoàng Toøa aùn AÂu chaâu veà caùc quyeàn con ngöôøi.
Sau khi nghe phaùn quyeát cuûa Toøa aùn Strasbourg, Ñöùc Cha John Sentamu, Toång Giaùm Muïc Anh giaùo York, nhaán maïnh raèng "caùc Kitoâ höõu vaø tín höõu caùc toân giaùo khaùc phaûi ñöôïc töï do ñeo caùc bieåu töôïng toân giaùo cuûa hoï maø khoâng sôï bò kyø thò".
Nhö ñaõ bieát, töø nhieàu thaäp nieân qua laøn soùng tuïc hoùa vaø duy ñôøi cöïc ñoan lan traøn beân Anh quoác ñaõ daáy leân caû moät phong traøo loaïi tröø caùc bieåu töôïng Kitoâ khoûi nhöõng nôi coâng coäng. Ngoaøi vieäc thaùo gôõ thaùnh giaù vaø caùc aûnh töôïng, ngöôøi ta coøn ñi tôùi choã caám tröng baày hang ñaù Giaùng Sinh trong caùc haõng xöôûng vaø baøn giaáy, vaø caám caû vieäc ñeo aûnh töôïng nöõa. Laáy côù laø ñeå khoâng xuùc phaïm tôùi töï do toân giaùo cuûa ngöôøi khaùc, ñoâi khi ñoù chæ laø moät thieåu soá hoài giaùo raát nhoû nhoi. Theá laø ñeå toân troïng nieàm tin cuûa thieáu soá, ngöôøi ta ñaøn aùp vaø kyø thò Kitoâ giaùo laø toân giaùo cuûa ñaïi ña soá daân taïi Anh quoác. Coù ñieàu laï ñoù laø caùc giôùi chöùc chính trò luaät phaùp Anh vaø AÂu chaâu laïi coi ñoù laø ñieàu höõu lyù, daân chuû vaø tieán boä.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät vaøi nhaän ñònh cuûa oâng Francisco Javier Borrego Borrego, nguyeân thaåm phaùn Toøa aùn baûo veä nhaân quyeàn AÂu chaâu ôû Strasbourg, veà khuynh höôùng kyø thò Kitoâ giaùo taïi Anh quoác vaø yeâu saùch cuûa Toøa aùn Strasbourg aùp ñaët caùc nguyeân taéc luaân lyù ñaïo ñöùc cho caùc quoác gia thaønh vieân. Baøi phoûng vaán do baø Ilaria Nava, phoùng vieân cuûa nhaät baùo Töông Lai, cô quan ngoân luaän chính thöùc cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia, thöïc hieän, soá ra ngaøy 16 thaùng 1 naêm 2013.
Hoûi: Thöa oâng Borrego, ngaøy 15 thaùng Gieâng vöøa qua Toøa aùn baûo veä nhaân quyeàn AÂu chaâu taïi Strasbourg ñaõ ñöa ra caùc phaùn quyeát lieân quan tôùi 4 tröôøng hôïp kyø thò Kitoâ giaùo taïi Anh quoác. Taïi sao chuùng ta laïi ñang chöùng kieán vieäc gia taêng caùc vuï phaùn quyeát cuûa Toøa aùn Strasbourg veà caùc vaán ñeà nhaäy caûm treân bình dieän luaân lyù ñaïo ñöùc vaø caùc quyeàn con ngöôøi nhö vaäy?
Ñaùp: Chuùng ta taát caû ñeàu bieát raèng mình ñang soáng trong moät giai ñoaïn khuûng hoaûng kinh teá naëng neà, vôùi caùc vaán ñeà raát nghieâm troïng lieân quan tôùi cuoäc soáng vaät chaát vaø caû vôùi raát nhieàu laãn loän caùc nguyeân taéc vaø caùc giaù trò. Caùc vaán ñeà nhaäy caûm treân bình dieän luaân lyù ñaïo ñöùc thöôøng laø ñoái töôïng söï chuù yù cuûa giôùi truyeàn thoâng, vaø chuùng coù theå ñaùnh laïc höôùng vieäc chuù yù ñeán caùc vaán ñeà ñích thöïc, cuï theå, töùc thì cuûa ñaïi ña soá ngöôøi daân AÂu chaâu. Nhöng kieåu tieán haønh naøy khoâng phaûi laø chuyeän môùi meû gì trong lòch söû nhaân loaïi.
Hoûi: Theá nhöng caùc vieäc naøy laïi khoâng phaûi laø chuyeän thuoäc thaåm quyeàn cuûa caùc quoác gia rieâng reõ hay sao thöa oâng?
Ñaùp: Thaät ra traùch nhieäm ñaàu tieân vaø chính yeáu laø cuûa coäng ñoaøn quoác gia, bôûi vì trong nhieàu laõnh vöïc nhaäy caûm treân bình dieän luaân lyù ñaïo ñöùc khoâng coù moät söï ñoàng thuaän treân bình dieän AÂu chaâu, vaø khoâng theå aùp ñaët caùc nguyeân taéc luaân lyù ñaïo ñöùc nhö trong tröôøng hôïp cuûa nhieàu ñeà taøi teá nhò naøy. Vì khoâng coù söï ñoàng thuaän duy nhaát taïi AÂu chaâu, do ñoù cuõng khoâng theå aùp ñaët caùc nguyeân taéc luaân lyù ñaïo ñöùc xaùc ñònh hay söï vaéng boùng cuûa chuùng treân moät quoác gia naøy hay moät quoác gia khaùc.
Hoûi: Thöa oâng, caùc quoác gia thaønh vieân rieâng reõ cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu coù theå khoâng ñoàng yù vôùi phaùn quyeát cuûa Toøa aùn baûo veä nhaân quyeàn AÂu chaâu ôû Strasbourg, hay ñaây laø möùc phaùn quyeát cuoái cuøng, ngoaøi caùc phaùn quyeát beân trong caùc quoác gia thaønh vieân?
Ñaùp: Toøa aùn nhaân quyeàn AÂu chaâu Strrasbourg coù nhieäm vuï aùp duïng Hieäp ñònh AÂu chaâu veà caùc quyeàn con ngöôøi. Vaø moät giaûi thích cuûa noù phuø hôïp vôùi caùc khung caûnh vaø hoaøn caûnh hieän taïi laø ñieàu coù theå, nhöng khoâng bao giôø ñöôïc pheùp queân hai haïn cheá: thöù nhaát laø tình traïng ñang noùi ñeán phaûi hieän höõu trong toaøn AÂu chaâu, ñieàu naøy coù nghóa laø Toøa aùn khoâng ñöôïc pheùp aùp ñaët ñieàu xaûy ra trong moät quoác gia treân moät quoác gia AÂu chaâu khaùc. Thöù hai, vieäc giaûi thích Hieäp ñònh veà caùc quyeàn con ngöôøi cuûa Toøa aùn khoâng bao giôø coù theå ñi tôùi choã taïo ra caùc quyeàn con ngöôøi môùi khoâng coù trong Hieäp ñònh. Caùc tröôøng hôïp lieân quan saâu xa tôùi löông taâm xaõ hoäi coù nguy cô khieán cho Toøa aùn maát ñi tính caùch ñaùng tin caäy cuûa noù, neáu cung caùch giaûi quyeát caùc vaán ñeà naøy khoâng döïa treân söï khoân ngoan, thaän troïng vaø toân troïng caùc thöïc taïi cuûa caùc quoác gia.
(Avvenire 10-1-2013)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)