Cuoäc chieán choáng teä naïn phaù thai
Cuoäc chieán choáng teä naïn phaù thai.
Washington (Avvenire 25-01-2013; Vat. 4-02-2013) - Phoûng vaán oâng Chris Slattery, ngöôøi thaønh laäp caùc trung taâm saên soùc caùc baø meï ñôïi sinh con.
Ngaøy 25 thaùng 1 naêm 2013, töôûng nieäm 40 naêm chính quyeàn Hoa Kyø chaáp nhaän luaät cho pheùp phaù thai, ñaõ coù nöûa trieäu ngöôøi tham döï cuoäc tuaàn haønh bieåu tình cho söï soáng taïi thuû ñoâ Washington.
Hoâm tröôùc ñoù ñaõ laø ngaøy caàu nguyeän, canh thöùc vaø suy tö, taäp trung quanh Vöông cung thaùnh ñöôøng Ñöùc Meï Voâ Nhieãm taïi Washington, nôi vaøo ban chieàu Ñöùc Hoàng Y Sean O'Malley, Toång Giaùm Muïc Boston ñaõ cöû haønh thaùnh leã.
Cuoäc tuaàn haønh bieåu tình baûo veä söï soáng laàn ñaàu tieân ñaõ dieãn ra ngaøy 22 thaùng Gieâng naêm 1974 vôùi söï tham döï cuûa 20,000 ngöôøi. Sau ñoù soá ngöôøi tham döï bieåu tình baûo veä söï soáng haøng naêm gia taêng töø töø cho tôùi hôn 300,000 hoài naêm 2012, quy tuï caùc gia ñình, caùc giaùo daân vaø nam nöõ tu só toaøn Hoa Kyø.
Luaät cho pheùp phaù thai hay coøn goïi laø luaät "Roe choáng laïi Wade" naûy sinh töø vuï baø Norma Mc Corvey, 21 tuoåi, hoài naêm 1968 coù thai laàn thöù ba vôùi ngöôøi choàng cuõ vuõ phu, quyeát ñònh phaù thai. Luaät cuûa tieåu bang Texas chæ cho pheùp phuï nöõ phaù thai trong tröôøng hôïp bò haõm hieáp. Vaø baø Norma ñaõ noùi doái laø bò haõm hieáp ñeå ñöôïc pheùp phaù thai. Nhöng söï thaät bò khaùm phaù ra, vaø baø Norma ñaõ khoâng ñöôïc pheùp phaù thai. Sau khi sinh, ñöùa con cuûa baø ñaõ ñöôïc ngöôøi khaùc nhaän laøm con nuoâi. Nhöng tröôøng hôïp cuûa baø ñaõ trôû thaønh "lôùn chuyeän" vì coù moät nhoùm luaät sö treû ñaõ bieán vuï naøy thaønh "moät tröôøng hôïp bieåu töôïng" nhaèm beânh vöïc quyeán phaù thai cuûa phuï nöõ. Ñeå baûo veä caên cöôùc cuûa baø, toøa aùn ñaët cho baø teân laø Jane Roe vaø vuï aùn naøy ñöôïc bieát döôùi teân goïi vuï aùn "Roe choáng laïi Wade", trong ñoù oâng Henry Wade laø bieän lyù cuûa tieåu bang Texas.
Sau khi ñaõ dìm vuï naøy trong hai naêm 1970-1971, vaøo naêm 1972 Toøa Thöôïng Thaåm Hoa Kyø chaáp nhaän duyeät xeùt tính caùch hieán phaùp cuûa leänh caám phaù thai taïi Texas vaø trong caùc tieåu bang khaùc. Ngaøy 22 thaùng Gieâng naêm 1973 baåy treân chín thaåm phaùn thieát ñònh raèng moät phuï nöõ cuøng vôùi baùc só cuûa mình coù theå löïa choïn ngöng mang thai trong ba thaùng ñaàu maø khoâng coù haïn cheá, vaø trong caùc thaùng sau ñoù vôùi caùc haïn cheá cho tôùi luùc phoâi thai coù theå soáng ngoaøi töû cung cuûa baø me. Quyeát ñònh döïa treân khoaûn tu chính 14 cuûa Hieán phaùp Hoa Kyø baûo ñaûm quyeàn baûo veä söï rieâng tö cuûa moät caù nhaân, maø khoâng bò laáy ñi, ngoaïi tröø trong caùc tröôøng hôïp "ích lôïi lôùn hôn cuûa quoác gia", nhö vieäc baûo veä moät sinh maïng con ngöôøi. Nhö theá trong luaät "Roe choáng laïi Wade" ña soá caùc thaåm phaùn ñaõ khoâng thöøa nhaän con ngööøi töø luùc thuï thai, baèng caùch mieâu taû phoâi thai nhö laø moät "khaû theå söï soáng". Treân thöïc teá luaät naøy ñaõ hôïp thöùc hoùa vieäc phaù thai treân toaøn Hoa Kyø, baèng caùch tuyeân boá luaät caám phaù thai laø baát hôïp hieán.
Keå töø ñoù Quoác hoäi lieân bang vaø quoác hoäi caùc tieåu bang ñaõ giaûm taàm quan troïng cuûa luaät phaù thai. Treân bình dieän lieân bang vôùi vieäc chaáp thuaän moät luaät caám "sinh ra moät phaàn", töùc truïc thai hay gieát phoâi thai trong ba thaùng thöù hai. Treân bình dieän ñòa phöông vôùi caùc luaät tieåu bang baét buoäc phaûi chuïp hình phoâi thai tröôùc khi phaù thai, vaø thieát ñònh moät thôøi gian suy tö, tröôùc khi tieán haønh phaù thai, vaø baét buoäc caùc baùc só baùo cho cha meï cuûa moät thieáu nöõ vò thaønh nieân muoán phaù thai.
Theo caùc thoáng keâ bieát ñöôïc, taïi Hoa Kyø coù khoaûng 20% caùc vuï mang thai bò caùc baø meï quyeát ñònh ngöng.
Vaø soá caùc vuï phaù thai gia taêng gaáp ñoâi töø naêm 1974 ñeán 1979 vaø lieân tuïc gia taêng trong caùc naêm sau ñoù tôùi khi ñaït kyû luïc naêm 1990 vôùi 1.5 trieäu thai nhi bò gieát. Tính töø naêm 1974 tôùi nay luaät phaù thai noùi treân ñaõ khieán cho 53 trieäu thai nhi bò saùt haïi taïi Hoa Kyø. Nhöng vì coù nhieàu vuï phaù thai leùn luùt neân khoâng ai bieát con soá ñích thöïc laø bao nhieâu. Hieän nay soá caùc vuï phaù thai cao nhaát laø taïi New York chieám 42%, trong ñoù coù 50% thuoäc khu vöïc Bronx, vaø 70% laø ngöôøi Myõ goác Phi chaâu. Chæ taïi New York keå töø khi coù luaät phaù thai ñaõ coù 4.3 trieäu thai nhi bò gieát. Vaø trong naêm 2010 ñaõ coù 83,000 vuï phaù thai.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán oâng Chris Slattery, saùng laäp vieân caùc trung taâm "Saên soùc caùc baø meï ñôïi coù con, Expectant Mother Care" vieát taét laø EMC, veà sinh hoaït cuûa caùc trung taâm baûo veä söï soáng naøy.
Hoài naêm 1985 qua vieäc giaùo xöù choã oâng sinh soáng trôï giuùp moät soá thieáu nöõ vò thaønh nieân mang thai, oâng Chris Slattery bieát ñöôïc tình traïng cuûa haøng ngaøn thieáu nöõ ngheøo, ít hoïc vaø thaát nghieäp phaûi ñöông ñaàu vôùi caûnh lôõ laøng mang thai baát ñaéc ñó. Töø ñoù oâng quyeát ñònh trôï giuùp hoï. OÂng boû coâng vieäc quaûng caùo cuûa mình, vaø baét ñaàu thaønh laäp moät heä thoáng caùc Trung taâm EMC trong khu phoá Manhattan ôû New York ñeå saên soùc caùc baø meï chôø sinh con.
Maïng löôùi naøy hieän coù hôn 2,500 nhaø choáng laïi 1,800 nhaø thöông phaù thai raûi raùc treân nöôùc Myõ. Naêm 2012 caùc trung taâm naøy ñaõ trôï giuùp 1 trieäu phuï nöõ mang thai ñöôïc höôûng caùc saên soùc tröôùc khi sinh, ñöôïc coá vaán veà maët taâm lyù, tieán haønh vieäc ñeå cho ngöôøi khaùc nuoâi con neáu khoâng muoán giöõ noù, vaø trong nhieàu tröôøng hôïp ñöôïc aên ôû mieãn phí vaø coù coâng aên vieäc laøm nöõa.
Anh Manuel Garcia, laøm vieäc ôû trung taâm Bronx töø boán naêm nay, cho bieát coù nhieàu sinh vieân tôùi laøm vieäc vaøi thaùng, ñaëc bieät trong muøa heø. Chaúng haïn nhö chò Melanie sinh vieân ñaïi hoïc Oklahoma tình nguyeän laøm vieäc hai thaùng taïi trung taâm Bronx. Caùc nhaân vieân laøm vieäc taïi caùc trung taâm naøy ñeàu laø nhöõng ngöôøi thieän nguyeän, khoâng coù löông nhöng ñöôïc nuoâi aên ôû trong thôøi gian laøm vieäc.
Trong muøa heø coù nhieàu sinh vieân hôn. Hoï ñeán töø nhieàu nôi trong nöôùc Myõ, töø AÂu chaâu, cuõng coù khi töø AÙ chaâu vaø Phi chaâu. Hoï baét ñaàu coâng vieäc hai tieáng tröôùc khi vaên phoøng môû cöûa luùc 9 giôø saùng. Moãi thaùng trung taâm tieáp ñoùn khoaûng 300 phuï nöõ, 55% thuoäc löùa tuoåi 18-21, soá coøn laïi laø vò thaønh nieân. Ña soá, 80%, laø caùc thieáu nöõ Myõ goác Phi chaâu, ngheøo, ít hoïc; ñoâi khi cuõng coù caùc thieáu nöõ di daân thöôøng laø goác Myõ chaâu Latinh. Phaân nöûa sau khi gaëp caùc nhaân vieân, ñöôïc chuïp hình khaùm thai mieãn phí, ñöôïc coá vaán vaø trôï giuùp ñaõ quyeát ñònh mang thai tôùi khi sinh con.
Hoûi: Thöa oâng Slattery, caùc trung taâm EMC laø gì?
Ñaùp: Ñoù laø nhöõng nôi, trong ñoù chuùng toâi coáng hieán cho caùc thieáu nöõ mang thai gaëp khoù khaên ñang nghó tôùi vieäc phaù thai moät kieåu giaûi quyeát vaán ñeà vôùi loøng thöông xoùt. Caùc trung taâm cuûa chuùng toâi laø moät maïng löôùi trôï giuùp lôùn nhaát vuøng duyeân haûi Ñaïi Taây Döông, nhaèm naâng ñôõ caùc phuï nöõ mang thai taïi Hoa Kyø, ñeå hoï khoûi phaûi phaù thai. Cho tôùi nay chuùng toâi ñaõ trôï giuùp 125,000 phuï nöõ vaø ñaõ cöùu soáng ít nhaát 60,000 treû em.
Hoûi: Ai laø ngöôøi trôï giuùp taøi chaùnh cho caùc trung taâm naøy thöa oâng?
Ñaùp: Soá tieàn trôï giuùp ñeán töø caùc cuûa daâng cuùng vaø caùc cuoäc laïc quyeân trong caùc giaùo xöù cuûa caùc giaùo phaän taïi Myõ. Nhöng chuùng toâi tieáp tuïc phaùt trieån. Vaøo caùc thaùng tôùi ñaây chuùng toâi seõ môû theâm caùc trung taâm môùi trong hai tieåu bang Miami vaø Washington. Söï kieän: ñoù laø neáu baïn ñaït caùc keát quûa, thì daân chuùng ñaùp traû lôøi keâu goïi cuûa baïn, vaø tieàn tôùi vôùi baïn.
Hoûi: Nhöng oâng laøm theá naøo ñeå bieát ñöôïc caùc keát quûa ñoù?
Ñaùp: Chuùng toâi bieát môû caùc trung taâm ôû ñaâu. Bình thöôøng laø ôû gaàn moät nhaø thöông phaù thai. Chuùng toâi caïnh tranh vôùi caùc nhaø thöông phaù thai vì linh hoàn cuûa caùc ngöôøi treû mang thai. Vaø kieåu toát nhaát ñeå caïnh tranh vôùi caùc nhaø thöông phaù thai laø hieän dieän beân caïnh caùc nhaø thöông aáy. Chuùng toâi cuõng tìm caùch môû caùc trung taâm ôû nhöõng nôi naøo deã lui tôùi vôùi caùc phöông tieän di chuyeån coâng coäng. Nhöng hôn heát söï thaønh coâng ñeán, vì caùc trung taâm coù caùc taøi lieäu giaùo duïc toát, cung caáp vieäc chuïp khaùm thai mieãn phí, vaø nhaân vieân coù loøng nhaân aùi, coù khaû naêng taïo ra moät töông quan tin töôûng vôùi caùc baø meï treû vaø ñeán gaàn hoï vôùi caùc chöùng taù cuûa caùc baø meï treû ñaõ ñöôïc trôï giuùp thaéng vöôït caùc khoù khaên töông töï.
Hoûi: Thöa oâng Slattery, ñaâu laø phaàn khoù khaên nhaát trong coâng vieäc cuûa quùy vò?
Ñaùp: Moãi moät tröôøng hôïp laø duy nhaát. Trong thaûm caûnh phaù thai ñoâi khi khoù maø naém baét ñöôïc trong chieàu kích thaät söï cuûa noù, khi ngöôøi ta vöøa treû tuoåi vöøa ngheøo, vaø khoù maø coù theå khoâng bò chìm nghæm trong cuoäc soáng. Caàn phaûi coù can ñaûm laém ñeå tieáp tuïc mang thai vaø cho baøo thai chaøo ñôøi, maø khoâng coù söï naâng ñôõ cuûa ngöôøi cha ñöùa beù, hay cuûa chính gia ñình mình. Chính vì theá chuùng toâi coáng hieán cho caùc baø meï treû naøy söï trôï giuùp vaät chaát cuõng nhö taâm lyù vaø tinh thaàn, trong möùc ñoä coù theå.
Hoûi: Theá oâng ño löôøng söï thaønh coâng cuûa coâng vieäc naøy ra sao?
Ñaùp: Chuùng toâi ño löôøng söï thaønh coâng cuûa noù töø söï kieän chuùng toâi thaønh coâng trong vieäc thuyeát phuïc phaân nöûa caùc phuï nöõ mang thai ñeå cho con hoï sinh ra maø khoâng gieát chuùng. Nhöng coøn hôn nöõa laø töø söï kieän caùc baø meï trôû laïi tìm thaêm chuùng toâi vôùi con cuûa hoï, vaø saün saøng noùi chuyeän vôùi caùc ngöôøi meï treû hoaûng sôï ñang hieän dieän taïi trung taâm.
Hoûi: Khi moät thieáu nöõ mang thai quyeát ñònh vaøo soáng trong moät trung taâm thì quùy vò tieán haønh thuû tuïc nhö theá naøo?
Ñaùp: Tröôùc heát chuùng toâi tieáp ñoùn hoï. Chuùng toâi khoâng coù caùc bieåu ngöõ choáng phaù thai coù theå xuùc phaïm tôùi caùc baø meï treû. Chuùng toâi ôû ñaây ñeå coáng hieán cho hoï söï trôï giuùp vaø loøng thöông xoùt vaø ñeå cöùu caùc thai nhi, chöù khoâng phaûi ñeå phaùn xöû. Vöøa khi chuùng toâi thieát laäp ñöôïc moät tieáp xuùc nhaân baûn vôùi hoï, chuùng toâi coáng hieán cho hoï vieäc chuïp hình khaùm thai mieãn phí. Vaø hôn 90% caùc baø meï treû chaáp nhaän chuïp hình khaùm thai nhö theá, quyeát ñònh giöõ ñöùa con laïi, ñeå noù trôû thaønh con hoï.
Hoûi: Vaäy oâng thaáy töông lai cuûa caùc trung taâm saên soùc caùc baø meï chôø sinh con vaø töông lai cuûa chính oâng nhö theá naøo?
Ñaùp: Caùc trung taâm lôùn maïnh lieân tuc. Ñaây laø söù meänh cuoäc soáng cuûa toâi, vaø toâi seõ chu toaøn noù cho tôùi hôi thôû cuoái cuøng cuûa cuoäc ñôøi mình.
(Avvenire 25-1-2013)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)