Ñöùc hoàng y Josef Glemp
tieáng noùi quan troïng cuûa Coâng giaùo Ba Lan
ñaõ qua ñôøi
Ñöùc hoàng y Josef Glemp, tieáng noùi quan troïng cuûa Coâng giaùo Ba Lan, ñaõ qua ñôøi.
Ba Lan (La-Croix; WHÑ. 26-01-2013) - Ñöùc hoàng y Jozef Glemp, Giaùo chuû Giaùo hoäi Coâng giaùo Ba Lan töø 1981 ñeán 2009, ñaõ qua ñôøi hoâm thöù Tö 23 thaùng 01 naêm 2013 vì ung thö phoåi, höôûng thoï 83 tuoåi. Dung maïo lôùn naøy cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo trong theá kyû XX ñaõ daãn daét Giaùo hoäi Ba Lan traûi qua hai thôøi kyø chính cuûa lòch söû ñaát nöôùc mình: giai ñoaïn ñaát nöôùc bò chieám ñoùng vaø giai ñoaïn taùi laäp neàn daân chuû.
Sinh ngaøy 18 thaùng 12 naêm 1929 taïi Inowroclaw (thuoäc mieàn Trung Ba Lan), trong moät gia ñình bình dò vaø raát suøng ñaïo, vaøo thôøi chieán Jozef Glemp bò cöôõng böùc lao ñoäng thay theá cho quaân chieám ñoùng ngöôøi Ñöùc trong moät trang traïi. Chæ ñeán sau ngaøy Giaûi phoùng ngaøi môùi baét ñaàu ñi hoïc, vaøo chuûng vieän naêm 1950, chòu chöùc linh muïc naêm 1956 vaø ñöôïc taán phong giaùm muïc naêm 1979.
Ñöùc Toång giaùm muïc Glemp ñaõ laøm thö kyù cho Ñöùc hoàng y Stefan Wyszynski, Toång giaùm muïc Warszawa vaø Giaùo chuû Giaùo hoäi Ba Lan, trong möôøi hai naêm. Thaùng Baûy naêm 1981 ngaøi keá vò Ñöùc hoàng y Stefan do söï boå nhieäm cuûa vò giaùo hoaøng ñoàng höông laø Ñöùc Gioan Phaoloâ II. Voán tính tình kín ñaùo, ngaøi phaûi khoù khaên môùi tìm ñöôïc choã ñöùng cuûa mình döôùi boùng cuûa hai nhaân vaät coù caù tính maïnh meõ treân.
Vaøi thaùng sau khi ngaøi ñöôïc boå nhieäm, ngaøy 13 thaùng 12 naêm 1981, töôùng Wojciech Jaruzelski tuyeân boá thieát quaân luaät hoøng ñeø beïp Coâng ñoaøn Ñoaøn keát; vaø Ñöùc Toång giaùm muïc Glemp ñaõ van xin daân chuùng: "Toâi xin anh chò em, duø toâi coù phaûi ñi chaân khoâng hay ñi baèng ñaàu goái: ñöøng cheùm gieát laãn nhau".
Ngaøi thoå loä: "Nhöõng ngöôøi nghe toâi noùi ñaõ khoâng haøi loøng, vaø hoï mong ñôïi ñieàu maø toâi keâu goïi hoï choáng laïi. Toâi muoán moïi söï eâm ñeïp". Thaùi ñoä hoøa giaûi naøy khieán caùc chieán só cuûa coâng ñoaøn Ñoaøn keát ñaët cho ngaøi bieät danh mæa mai laø "ñoàng chí Glemp". Toång bieân taäp haõng thoâng taán Coâng giaùo KAI, Marcin Przeciszewski, noùi vôùi AFP: "Ñöùc Toång giaùm muïc Glemp ñaõ daãn daét Giaùo hoäi trong moät giai ñoaïn cöïc kyø khoù khaên cuûa ñaát nöôùc Ba Lan".
Sau ñoù Ñöùc hoàng y Glemp ñaõ trôû thaønh ngöôøi trung gian hoøa giaûi nhöõng ngöôøi coäng saûn caàm quyeàn vôùi Coâng ñoaøn Ñoaøn keát vaøo naêm 1989 ñeå ñaøm phaùn vieäc daân chuû hoùa ñaát nöôùc. Trong nöôùc Ba Lan môùi, Ñöùc Toång giaùm muïc Glemp ñaõ cuûng coá choã ñöùng cuûa Giaùo hoäi, baèng vieäc ñöa giaùo lyù vaøo tröôøng hoïc, hôïp phaùp hoùa hoân nhaân toân giaùo vaø ngaên caám vieäc phaù thai.
Theo göông Ñöùc Gioan Phaoloâ II, ngöôøi ñaõ ñaët ngaøi laøm hoàng y naêm 1983, Ñöùc hoàng y Glemp ñaõ coù nhöõng nhöõng cöû chæ quan troïng ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi, chaúng haïn naêm 2000, ngaøi xin loãi vì ñaõ "khoan dung ñoái vôùi nhöõng cuoäc bieåu tình choáng Do Thaùi" vaø vì moät soá linh muïc Ba Lan thieáu toân troïng ñoái vôùi caùc toân giaùo khaùc.
Moät naêm sau, ngaøi leân aùn vieäc Ba Lan tham gia vaøo vuï thaûm saùt laøm ít nhaát 340 ngöôøi Do Thaùi bò thieâu soáng trong moät kho thoùc ôû Jedwabne (thuoäc Ñoâng Baéc Ba Lan) vaøo naêm 1941. Tuy nhieân Ñöùc hoàng y Glemp ñaõ khoâng ngaên ñöôïc nhöõng chia reõ beân trong Giaùo hoäi, ñaëc bieät laø nhöõng chia reõ lieân quan ñeán söï ra ñôøi cuûa ñeá cheá truyeàn thoâng Radio Maryja, moät ñaøi phaùt thanh Coâng giaùo cöïc ñoan coù gioïng ñieäu quoác gia chuû nghóa vaø baøi Do Thaùi.
Duø vaãn caùo buoäc ñaøi phaùt thanh naøy laøm phaân raõ Giaùo hoäi Ba Lan, Ñöùc hoàng y Glemp ñaõ chaúng bao giôø khieán cho ñaøi naøy vaøo khuoân pheùp ñöôïc. Khi Ba Lan gia nhaäp Lieân minh chaâu AÂu, duø lo ngaïi daân chuùng seõ sa suùt ñöùc Tin, nhöng cuoái cuøng Giaùo hoäi Ba Lan cuõng taùn thaønh vieäc gia nhaäp, ñaõ vaän ñoäng giaùo daân uûng hoä chính phuû ñang ñaøm phaùn vôùi Brussels.
Môùi ñaây, Ñöùc hoàng y Glemp cuõng ñaõ coù nhieàu noã löïc ñeå xích laïi vôùi Giaùo hoäi Chính Thoáng Nga. Thaùng 8 naêm 2012 ngaøi ñaõ cuøng vôùi Ñöùc Thöôïng phuï Kirill II cuûa Matxcôva kyù keát moät thoâng ñieäp chung, keâu goïi hoøa giaûi giöõa Ba Lan vaø Nga.
Naêm 1992, giaùo phaän Gniezno, vôùi danh hieäu Giaùo phaän tröôûng cuûa Giaùo hoäi Ba Lan, ñöôïc taùch ra khoûi Warszawa nhöng Ñöùc hoàng y Glemp, duø ñaõ töø nhieäm giaùm muïc Warszawa vaøo naêm 2006, vaãn giöõ chöùc vò Giaùo tröôûng Ba Lan cho ñeán naêm ngaøi 80 tuoåi vaøo naêm 2009. Sau ñoù, giaùo phaän Gniezno ñöôïc ñaët döôùi quyeàn Ñöùc Toång giaùm muïc Jozef Kowalczyk, laø söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Ba Lan vaøo thôøi Ñöùc Gioan Phaoloâ II.
Trong böùc ñieän chia buoàn, Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñictoâ XVI nhaéc laïi raèng Ñöùc hoàng y Glemp laø "moät ngöôøi coâng chính". Ngaøi nhaán maïnh raèng tình yeâu Thieân Chuùa vaø loøng yeâu meán Giaùo hoäi ñaõ höôùng daãn haønh ñoäng cuûa vò Hoàng y giaùo chuû Ba Lan. Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi raèng, khi "tieáp tuïc söï nghieäp cuûa Ñöùc hoàng y Stefan Wyszynski, Ñöùc hoàng y Glemp laø vò toâng ñoà cuûa söï hieäp nhaát tröôùc nhöõng chia reõ, toâng ñoà cuûa söï hoøa giaûi tröôùc nhöõng ñoái ñaàu, vò toâng ñoà xaây döïng moät töông lai haïnh phuùc döïa treân kinh nghieäm vui möøng vaø ñau thöông ñaõ qua cuûa Giaùo hoäi vaø daân toäc".
Nhaán maïnh ñeán "söï raát thaän troïng" nhôø ñoù ngaøi ñaõ giaûi quyeát ñöôïc bieát bao vaán ñeà chính trò, xaõ hoäi vaø toân giaùo ôû Ba Lan, Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñictoâ XVI nhôù ñeán Ñöùc hoàng y Glemp vôùi moät "tính caùch chaân thaønh, giaûn dò, côûi môû vaø heát loøng daán thaân vì Giaùo hoäi taïi Ba Lan vaø Giaùo hoäi treân theá giôùi".
Sau caùi cheát cuûa Ñöùc hoàng y Glemp, Hoàng y ñoaøn coøn laïi 210 vò, trong ñoù coù 119 hoàng y cöû tri.
(Minh Ñöùc)