Caùc trung taâm haønh höông
thu huùt caùc tín höõu hôn caùc nhaø thôø giaùo xöù
Caùc trung taâm haønh höông thu huùt caùc tín höõu hôn caùc nhaø thôø giaùo xöù.
Italia (RG 9-1-2013; Vat. 22-01-2013) - Moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc OÂng Piero Coda, thaàn hoïc gia Chuû tòch Hoïc vieän ñaïi hoïc Sophia ôû Lopiano trung baéc Italia.
Treân toaøn theá giôùi hieän coù khoaûng 10,000 Trung taâm thaùnh maãu, trong ñoù khoaûng moät phaàn ba taïi caùc nöôùc ngoaøi AÂu chaâu. Haàu nhö moãi quoác gia ñeàu coù caùc Ñeàn thaùnh daâng kính Ñöùc Maria Meï Thieân Chuùa, thöôøng khi laø ñeå ghi nhôù caùc laàn Ñöùc Meï ñaõ hieän ra. Chæ rieâng taïi 34 quoác gia AÂu chaâu ñaõ coù tôùi 200 trung taâm thaùnh maãu.
Noåi tieáng thu huùt nhieàu tín höõu vaø du khaùch haønh höông nhaát theá giôùi coù Ñeàn Thaùnh Ñöùc Baø Guadalupe beân Meâhicoâ, moãi naêm tieáp ñoùn khoaûng 20 trieäu ngöôøi. Ñöùng haøng thöù hai laø Ñeàn Thaùnh Ñöùc Baø Aparecida, Trung taàm Thaùnh Maãu toaøn quoác Brasil, naèm trong tieåu bang Sao Paolo. Naêm 2010 Ñeàn Thaùnh naøy ñaõ ñoùn tieáp 10.3 trieäu tín höõu vaø du khaùch haønh höông. Linh Muïc Luiz Claudio, quaûn ñoác Ñeàn Thaùnh, cho bieát Ñeàn Thaùnh coù 1,200 coäng söï vieân vaø 1,000 thieän nguyeän vieân, ñaûm traùch caùc sinh hoaït vaø vieäc tieáp ñoùn tín höõu.
Taïi Phaùp Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Loä Ñöùc haèng naêm thu huùt töø 5 ñeán 6 trieäu ngöôøi. Keå töø khi Ñöùc Meï hieän ra taïi Hang Ñaù Massabielle vôùi chò Bernadette Soubirous naêm 1854 ñeán nay, ñaõ coù 200 trieäu tín höõu ñeán haønh höông Loä Ñöùc. Trong khi Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Fatima beân Boà Ñaøo Nha chæ noäi trong naêm 2011 ñaõ coù 7.3 trieäu tín höõu haønh höông, gia taêng 300 ngaøn so vôùi naêm 2010.
Rieâng taïi Vieät Nam ñieån hình nhö Trung taâm thaùnh maãu toaøn quoác La Vang, nôi Ñöùc Meï ñaõ hieän ra ñeå an uûi vaø che chôû caùc tín höõu trong thôøi kyø Vaên Thaân baét ñaïo naêm 1798. Hieän nay Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam ñang cho tieán haønh vieäc xaây caát Trung taâm, thay cho Trung taâm ñaõ bò phaù huûy vì bom ñaïn chieán tranh naêm 1972. Trong khi taïi Traø Kieäu Ñöùc Meï cuõng ñaõ hieän ra hoài naêm 1885 ñeå che chôû tín höõu trong 21 ngaøy toaøn laøng bò bao vaây vaø nhaän 500 quûa ñaïn phaùo kích.
Trong thôøi gian qua taïi Italia ñaõ coù vaøi nghieân cöùu cho thaáy con soá tín höõu tìm tuoán ñeán caùc trung taâm haønh höông vaø caùc ñeàn thaùnh ngaøy caøng gia taêng, trong khi soá ngöôøi tham döï caùc leã nghi phuïng töï taïi caùc nhaø thôø giaùo xöù gaûm suùt. Ñaâu laø caùc lyù do cuûa hieän töôïng naøy? Taïi sao nhaø thôø caùc giaùo xöù laïi khoâng loâi keùo tín höõu nöõa?
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi ñeán quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc OÂng Piero Coda, thaàn hoïc gia, giaùo sö moân thaàn hoïc heä thoáng, kieâm vieän tröôûng Hoïc vieän ñaïi hoïc Sophia cuûa phong traøo Toå AÁm ôû Lopiano, trung baéc Italia, veà söï kieän caùc trung taâm haønh höông thu huùt tín höõu hôn caùc nhaø thôø giaùo xöù. Baøi phoûng vaán ñaõ do nöõ phoùng vieân Fausta Speranza cuûa chöông trình YÙ ngöõ thöïc hieän ngaøy muøng 9 thaùng Gieâng naêm 2013.
Hoûi: Thöa Ñöùc OÂng, taïi sao soá tín höõu tuoán ñeán caùc trung taâm haùnh höông hay caùc ñeàn thaùnh ñoâng hôn soá tín höõu tham döï caùc leã nghi phuïng vuï trong caùc nhaø thôø giaùo xöù?
Ñaùp: Ñaây laø moät hieän töôïng caàn phaûi chuù yù phaân tích vaø ñoïc hieåu. Noù mang theo moät söù ñieäp quan troïng, caàn ñöôïc hieåu vaø coù caâu traû lôøi töø phía coäng ñoaøn kitoâ. Khía caïnh tích cöïc chaéc chaén cuûa söï kieän tín höõu haønh höông ñeán caùc trung taâm thaùnh maãu vaø ñeàn thaùnh, tôùi caùc nôi coù söï thinh laëng vaø caàm trí, bieåu loä söï thöùc tænh cuûa moät nhu caàu toân giaùo saâu ñaäm. Chuû tröông tuïc hoùa, khuynh höôùng quaàn chuùng hoùa vaø ñoàng nhaát hoùa lan traøn trong xaõ hoäi thöùc tænh yù thöùc tinh thaàn saâu xa. Vì theá ñoái vôùi toâi xem ra coù moät söï gia taêng nhu caàu noäi taâm, maø chaéc chaén laø noù ñöôïc ñaët ñeå trong moät chieàu kích höôùng thöôïng haøng doïc, bôûi vì traùi tim con ngöôøi - nhö thaùnh Agostino ñaõ noùi - ñöôïc taïo döïng cho Thieân Chuùa. Do ñoù, noù tuyeät ñoái tìm kieám vieäc tieáp xuùc vôùi Thieân Chuùa, caû khi chuùng ta khoâng theå boû qua söï kieän coù nhöõng ngöôøi tìm ñeán caùc trung taâm haønh höông vaø ñeàn thaùnh chæ ñôn thuaán vì caùc nhu caàu tìm söï tónh mòch ñeå tìm laïi chính mình, nhöng moät caùch saâu xa hôn ñoù laïi chính laø vaán ñeà neàn taûng: laø tìm gaëp gôõ Thieân Chuùa.
Hoûi: Thöa Ñöùc OÂng, moãi ngöôøi, nhö Ñöùc OÂng ñaõ noùi, moät caùch roõ raøng höôùng tôùi töông quan vôùi Thieân Chuùa vaø söï gaëp gôõ vôùi Chuùa Kitoâ, vaø ñoù laø ñieàu quan troïng nhaát. Tuy nhieân, ñoái vôùi Kitoâ giaùo cuõng laø ñieàu raát quan troïng, ñöøng ñaùnh maát ñi chieàu kích coäng ñoaøn, ôû ñaây laø chieàu kích coäng ñoaøn giaùo xöù ñòa phöông cuûa moãi ngöôøi, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Dó nhieân roài. Vaø söï kieän naøy cuõng gaây thieät haïi cho moät kinh nghieäm veà tính caùch ñoäc ñaùo kitoâ laø moät söï kieän coäng ñoaøn. Ngöôøi ta soáng söï coâ tòch vaø thôøi gian caàn thieát cuûa lôøi caàu nguyeän, ñeå roài trôû laïi vôùi cuoäc soáng cuûa moïi ngaøy ñeå laøm men trong ñoáng boät xaõ hoäi vôùi men cuûa Tin Möøng. Nhö theá thöïc taïi naøy cuõng keâu môøi vaø goïi hoûi chuùng ta veà söï kieän caùc coäng ñoaøn giaùo xöù cuûa chuùng ta ñaõ thaønh coâng tôùi möùc naøo trong vieäc noái keát hai chaân trôøi naøy: chaân trôøi haøng doïc vôùi vieäc gaëp gôõ Thieân Chuùa, hieän dieän nôi Chuùa Gieâsu soáng ñoäng trong trung taâm coäng ñoaøn kitoâ, vaø chaân trôøi haøng ngang vôùi khaû naêng boû men gaëp gôõ vôùi Thieân Chuùa nôi Chuùa Kitoâ vaøo trong boät cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Nhö theá, xem ra noù laø moät khieâu khích ñoái vôùi caùc coäng ñoaøn giaùo xöù vaø giaùo phaän cuûa chuùng ta, ñeå chuùng thöïc söï laø chính mình cho tôùi cuøng. Trong ñöùc tin kitoâ coù moät söï kieän neàn taûng ñöôïc minh giaûi bôûi Taân Öôùc trong söù ñieäp cuûa Chuùa Gieâsu, cuõng nhö trong Giaùo lyù toâng truyeàn, chaúng haïn nhö trong thö thaùnh Phaoloâ göûi tín höõu Do thaùi, nghóa laø söï kieän söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa ñöôïc hieän thöïc moät caùch vónh vieãn nôi Ñöùc Gieâsu, laø Ñaáng Kitoâ, laø moät söï hieän dieän ñöôïc laøm beân trong kinh nghieäm cuûa coäng ñoaøn. Ñeàn thôø Gieârusalem nhöôøng choã cho Thaân Mình Chuùa Kitoâ. Thaân Mình Chuùa Kitoâ laø coäng ñoaøn caùc moân ñeä tuï hoïp nhau nhaân danh Chuùa Kitoâ, laø coäng ñoaøn, trong ñoù Chuùa Kitoâ hieän dieän - nhö Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II noùi - trong nhieàu caùch theá khaùc nhau nhö: vieäc loan baùo Lôøi Ngöôøi, cöû haønh Thaùnh Theå, soáng chính söï Hieäp thoâng cuûa caùc anh chò em hieäp nhaát nhaân danh Chuùa Kitoâ.
Vaø nhö theá chieàu kích coäng ñoaøn naøy laø moät chieàu kích neàm taûng. Noù ñaâm reã saâu trong moät töông quan saâu xa vôùi söï hieäp thoâng sieâu vieät vaø tuyeät ñoái, laø cuoäc soáng trong Thieân Chuùa Ba Ngoâi: Cha, Con vaø Thaùnh Thaàn. Nhö vaäy, coäng ñoaøn kitoâ - nhö Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II daäy - laø Bí tích, nghóa laø daáu chæ, duïng cuï cuûa söï keát hieäp vôùi Thieân Chuùa vaø cuûa söï hieäp nhaát vôùi toaøn nhaân loaïi. Vì theá caàn phaûi taùi khaùm phaù ra söï thaät saâu xa naøy, vaø nhaát laø caàn phaûi soáng kinh nghieäm söï thaät aáy. Ñoù laø moät thaùch ñoá: coäng ñoaøn phaûi bieát daõi toûa söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ, nhaäp theå söï hieän dieän aáy vaøo trong caùi phöùc taïp khoù khaên vaø maâu thuaãn cuûa xaõ hoäi vaø theá giôùi cuûa chuùng ta. Noù laø moät vieãn töôïng lôùn lao vaø noù coù nghóa laø laøm cho baøi hoïc vó ñaïi cuûa Coàng Ñoàng Chung Vaticaêng II trôû thaønh thôøi söï moät caùch saâu xa cho tôùi cuøng.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò moät soá nhaän ñònh cuûa oâng Mario Arturo Iannaccone, giaùo sö söû hoïc Kitoâ giaùo vaø truyeàn thoâng toân giaùo, veà yù nghóa toân giaùo, caùc ñeàn thaùnh vaø caùc nhaø thôø treân bình dieän truyeàm thoâng vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng, trong cuøng baøi phoûng vaán noùi treân.
Hoûi: Thöa giaùo sö Iannaccone, giaùo sö nghó gì veà hieän töôïng caùc ñeàn thaùnh coù ñoâng tín höõu ñi haønh höông, nhöng tín höõu laïi ít lui tôùi caùc nhaø thôø giaùo xöù?
Ñaùp: Chaéc chaén laø caùc ñeàn thaùnh ñaày caùc tín höõu, nhöng ñaây khoâng phaûi chæ laø ñieàu baây giôø môùi xaûy ra. Thöïc ra, caùc thoáng keâ cho thaáy raèng hieän töôïng naøy ñaõ khoâng bao giôø ngöøng, nhöng ñaõ luoân luoân hieän dieän trong thaäp nieân 1990. Ñeàn thaùnh coù ñaëc thaùi naøy: ñoù laø noù quy chieáu veà ñieàu noøng coát, noù quy chieáu veà söï thinh laëng, vieäc caàu nguyueän, veà töông quan caù nhaân vôùi Thieân Chuùa, vaø taïi caùc ñeàn thaùnh vieäc thoâng truyeàn giöõa linh muïc vaø tín höõu ñôn sô hôn. Trong khi taïi caùc nhaø thôø thaønh phoá, taïi caùc nhaø thôø giaùo xöù maø tín höõu lui tôùi - khoâng luoân luoân - nhöng ñoâi khi söï truyeàn thoâng khoù khaên hôn.
Coá vaán ñeà truyeàn thoâng, chuyeån ñaït giöõa huaán quyeàn giaùo hoaøng vaø daân chuùng. Thieáu söï roõ raøng, ñôn sô. Thaùch ñoá seõ laø ñem trôû laïi chieàu kích haøng doïc, söï ñôn sô cuûa vieäc truyeàn thoâng, maø ngöôøi ta thaáy taïi ñeàn thaùnh, vaø caû trong caùc nhaø thôø giaùo xöù nöõa.
Hoûi: Ñoâi khi caùc giôø giaác trong caùc nhaø thôø giaùo xöù coù theå laø moät chöôùng ngaïi hay khoâng thöa giaùo sö? Coù vaøi nhaø thôø, nhaát laø taïi trung taâm, thöôøng ñoùng cöûa trong vaøi giôø trong ngaøy... Coù leõ vì caùc ñeàn thaùnh coáng hieán cho tín höõu khaû theå lôùn hôn chaêng?
Ñaùp: Vaâng, tuyeät ñoái ñuùng nhö theá. Vaø chaéc chaén ñieàu naøy cuõng gaén lieàn vôùi söï kieän thieáu caùc linh muïc trong vaøi vuøng, vì vaäy coù caùc nhaø thôø ñoùng cöûa vaøo sau buoåi tröa hay chæ môû töø luùc 4 röôõi cho tôùi 7 giôø chieàu. Traùi laïi ñeàn thaùnh thì haàu nhö luùc naøo cuõng ñaày tín höõu, keå caû buoåi chieàu, vì cöûa ñeàn thaùnh luùc naøo cuõng roäng môû suoát ngaøy, töø saùng cho tôùi chieàu.
Hoûi: Nhö theá laø coù hieän töôïng caùc ñeàn thaùnh thì ñaày tín höõu, coøn caùc nhaø thôù thì troáng roãng. Nhöng maø cuõng coù moät hieän töôïng truyeàn thoâng nöõa, coù ñuùng theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Caàn phaûi phaân bieät moät chuùt giöõa söï truyeàn thoâng cuûa Giaùo Hoäi vaø söï truyeàn thoâng veà Giaùo Hoäi. Trong söï truyeàn thoâng veà Giaùo Hoäi thöôøng xaûy ra hieän töôïng ñeàn thaùnh nôi coù caùc cuoäc hieän ra, vaø caû nôi khoâng coù caùc cuoäc hieän ra, bò bieán thaønh caûnh ngoaïn muïc, moät cuoäc trình dieãn.
Hoûi: Ñoâi khi xem ra ngöôøi ta noùi veà Giaùo Hoäi chæ nhö laø moât cô caáu chöù khoâng phaûi laø daân cuûa Thieân Chuùa, trong khi deàn thaùnh thì haàu nhö laø "moät oác ñaûo haønh phuùc" cuûa tinh thaàn tu ñöùc ñöôïc caùc cô caáu taùch rôøi ra: coù ñuùng laø söù ñieäp naøy ñöôïc chaáp nhaän moät chuùt khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng ñuùng laø söù ñieäp naøy qua loït, nhöng noù sai, bôûi vì treân thöïc teá Giaùo Hoäi vaø daân Chuùa laø caùc giaùo daân, laø ngoâi nhaø tbôø beù nhoû cuûa thaønh phoá, laø nhaø thôø beù nhoû cuûa vuøng queâ; chöù khoâng phaûi chæ laø ñeàn thaùnh, chöù khoâng phaûi chæ laø nôi quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa ñöôc bieåu loä vôùi moät pheùp laï hay trong moät caùch khaùc. Nhö vaäy, Giaùo hoäi cuûa caùc vuï xì caêng ñan thì laïi qua loït, bôûi vì ñieàu naøy laø troø chôi, nhaát laø cuûa vaøi giôùi truyeàn thoâng naøo ñoù, cuûa vaøi nhaân vieân naøo ñoù trong laõnh vöïc truyeàn thoâng. Trong khi Giaùo Hoäi cuûa cuoäc soáng thöôøng ngaøy, Giaùo Hoäi cuûa linh muïc rieâng reõ hay cuûa nhoùm hoaït ñoäng baùc aùi, coù nguy cô bieán maát, hay chæ noåi baät khi trôû thaønh moät bieán coá quan troïng, loâi keùo giôùi truyeàn thoâng. Vaâng, söù ñieäp loaïi naøy thì qua loït, nhöng noù phaûi ñöôïc söûa sai, chaéc chaén vôùi caùc phöông tieän maø chuùng ta coù ngaøy nay.
Toâi bieát coù raát nhieàu coâng taùc rao truyeàn Tin Möøng raát toát trong luùc naøy ñaây, vaø chuùng qua loït nhôø caû heä thoáng lieân maïng Internet vaø moät loaït caùc buoåi dieãn thuyeát, caùc nguyeät san vv... Xem ra thì coù caùi gì ñoù ñang chuyeån ñoäng.
(RG 9-1-2013)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)