Caàn thay ñoåi
heä thoáng kinh teá taøi chaùnh thöông maïi
hieän haønh treân theá giôùi
Caàn thay ñoåi heä thoáng kinh teá taøi chaùnh thöông maïi hieän haønh treân theá giôùi.
Roma (Zenit 18 & 19-12-2012; Vat. 10-01-2013) - Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Oscar Rodriguez Maradiaga, Toång Giaùm Muïc Tegucigalpa Honduras (Phaàn 1):
Vaøo dòp cuoái naêm ngöôøi ta thöôøng ñuùc keát caùc sinh hoaït vaø kieåm ñieåm keát quûa cuûa chuùng. Ñieàu nay cuõng ñuùng ñoái vôùi nhieàu toå chöùc cuûa Giaùo Hoäi ñieån hình nhö toå chöùc Caritas Quoác Teá, maø Ñöùc Hoàng Y Oscar Rodriguez Maradiaga laø chuû tòch. Theo "UÛy ban Dieãn ñaøn thaønh thò theá giôùi" cuûa Lieân Hieäp Quoác, chaâu Myõ Latinh laø vuøng coù nhieàu cheânh leäch giöõa ngöôøi giaàu vaø ngöôøi ngheøo nhaát theá giôùi. Khoaûng gaàn 20% toång soá daân chieám höõu 60% taøi saûn cuûa toaøn vuøng naøy. Vaø tình traïng ñaõ keùo daøi töø nhieàu thaäp nieân qua naøy chaúng nhöõng ñaõ khoâng giaûm bôùt, maø ngaøy caøng gia taêng.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn phaàn ñaàu baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Oscar Rodriguez Maradiaga, Toång Giaùm Muïc Tegucigalpa Honduras, veà söï caàn thieát thay ñoåi heä thoáng kinh teá taøi chaùnh thöông maïi hieän haønh treân theá giôùi ngaøy nay, vì noù khoâng nhaém baøi tröø naïn ngheøo ñoùi.
Baøi phoûng vaán do baø Maria Lorenzo thöïc hieän cho chöông trình "Nôi ñaâu Chuùa khoùc" cuûa toå chöùc Trôï giuùp caùc Giaùo Hoäi ñau khoå ñaêng treân haõng tin ZENIT trong hai ngaøy 18 vaø 19 thaùng 12 naêm 2012.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Ñöùc Hoàng Y ñaõ khoâng ngöøng toá caùo naïn baát coâng xaõ hoäi taïi baát cöù ñaâu. Ñöùc Hoàng Y coù phaûi traû giaù cho caùc haäu quûa cuûa haønh ñoäng can ñaûm naøy khoâng?
Ñaùp: Neáu chuùng ta laø caùc ngöôøi theo Chuùa Gieâsu, thì chính Chuùa ñaõ noùi raèng moân ñeä khoâng hôn thaày. Chuùa Gieâsu ñaõ daäy doã chuùng ta baèng chính cuoäc soáng cuûa Ngöôøi raèng: noùi leân söï thaät vaø rao giaûng Tin Möøng bao goàm haäu quûa bò baùch haïi. Vì theá noù laø ñòp deå trôû neân ñoàng hình daïng hôn moät chuùt vôùi thaäp giaù cuûa Ñaáng Cöùu Theá. Chaéc chaén roài, thöôøng xaûy ra laø coù caùc lôøi nguyeàn ruûa vaø ñoâi khi caû caùc taán kích vaät lyù nöõa. Nhöng cuõng phaûi noùi raèng thöôøng khi chuùng toâi nhaän ñöôïc lôøi caàu nguyeän, vaø toâi coá gaéng soáng theo löông taâm moät caùch ñôn sô vaø theo giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, nhaát laø soáng theo Tin Möøng, vaø tìm caùch haønh ñoäng toát chöøng naøo coù theå.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y laø thaønh vieân cuûa nhieàu Boä vaø Hoäi Ñoàng, trong ñoù coù Boä Tu Só, Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoøa Bình, Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh veà Truyeân thoâng xaõ hoäi vaø Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh veà Chaâu Myõ Latinh vaø Ñöùc Hoàng Y cuõng laø Chuû tòch cuûa Caritas Quoác Teá... Ñöùc Hoàng Y tìm ñaâu ra giôø ñeå "xaïc ñieän" cho cuoäc soáng vaäy?
Ñaùp: Thaùnh Don Bosco ñaõ noùi raèng moät tu só Salesien seõ chæ nghæ ngôi treân trôøi, vì theá chuùng toâi hy voïng raèng vôùi loøng thöông xoùt cuûa Chuùa, toâi coù theå ñaït tôùi queâ trôøi. Thaät luoân luoân toát söï kieän chuùng ta daønh thôøi giôø nhaát laø cho vieäc caàu nguyeän. Ñoái vôùi toâi ñoù laø luùc nghæ ngôi, ñeå laáy laïi söùc moät caùch thieâng lieâng, vaø cuõng laø moät luùc maø toâi cho laø raát quan troïng trong cuoäc soáng cuûa mình: caàu nguyeän caù nhaân, caàu nguyeän coäng ñoaøn, cöû haønh Thaùnh Theå, vaø ñaëc bieät laø Lectio divina, ñoïc suy gaãm vaø caàu nguyeän vôùi Thaùnh Kinh, laø ñieàu döôõng nuoâi tinh thaàn cuûa toâi raát nhieàu: ñoù laø söï nghæ ngôi cuûa toâi.
Hoûi: Trong cuoäc khuûng hoaûng chính trò taïi Honduras hoài naêm 2009, Ñöùc Hoàng Y ñaõ noùi raèng coù ngöôøi tìm caùch thieát laäp moät caùch coù heä thoáng söï thuø haän giai caáp trong nöôùc, ñaây laø ñieàu tröôùc ñoù chöa coù. Treân bình dieän naøy thì cuoäc khuûng hoaûng coù ñeå laïi daáu veát naøo khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Coù, noù ñaõ ñeå laïi caùc daáu veát saâu ñaäm, vaø coøn tieáp tuïc nöõa. Coù moät ngoân ngöõ maø chuùng toâi ñaõ tin laø thaéng vöôït ñöôïc, ñoù laø thöù ngoân ngöõ cuûa ngöôøi maùc xít. Xem ra ngöôøi ta ñaõ muoán laøm soáng daäy yù thöùc heä maùc xít, laø yù thöùc heä ñaõ gaây ra bieát bao nhieâu khoå ñau, cheát choùc, thuø haän vaø nhöõng ñieàu naøy hieän nay vaãn coøn hieän höõu. Treân theá giôùi ngöôøi ta noùi raát nhieàu veà söï khoan nhöôïng, nhöng maø toâi khoâng thích töø naøy, vì noù dieãn taû söï "chòu ñöïng baát ñaéc dó". Ñoái vôùi toâi, caàn phaûi ñi xa hôn söï khoan nhöôïng, nghóa laø caàn phaûi chaáp nhaän: toâi chaáp nhaän quùy vò nhö laø moät ngöôøi, toâi chaáp nhaän quùy vò nhö laø moät ngöôøi con cuûa Thieân Chuùa, toâi toân troïng yù kieán cuûa quùy vò, caû khi noù khoâng truøng hôïp vôùi yù kieán cuûa toâi. Toâi tin raèng chuùng ta phaûi ñi böôùc ñi naøy, söï khoan nhöôïng laø moät böôùc ôû löng chöøng, nhöng caàn phaûi ñi xa hôn tôùi söï chaáp nhaän.
Hoûi: Tuy nhieân, ngöôøi ta coù theå chaáp nhaän nhöõng ñieàu khoâng ñuùng ñaén thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Ñuùng theá, nhöng nhö laø ñieåm khôûi haønh cho moät cuoäc ñoái thoaïi. Vaø toâi khoâng noùi ñeán vieäc chaáp nhaän caùc söï vaät, maø chaáp nhaän caùc con ngöôøi.
Hoûi: Lieân quan tôùi cuoäc ñaáu tranh giai caáp, söï baát bình ñaúng giöõa ngöôøi giaàu vaø ngöôøi ngheøo, theá thì noù laïi ñaõ khoâng phaûi laø "moät song ñeà ngaøn ñôøi" taïi nhieàu quoác gia, chöù khoâng phaûi chæ taïi chaâu Myõ Latinh thoâi sao thöa Ñöùc Hoàng Y? Ñieån hình nhö taïi Brasil 10% toång soá daân chieám höõu tôùi phaân nöûa taøi saûn cuûa caû quoác gia. Coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng vaäy. Sau 32 naêm laøm Giaùm Muïc vaø sau nhieàu kinh nghieäm ñoái thoaïi vôùi caùc toå chöùc taøi chaùnh quoác teá, sau khi ñaõ töï hoïc kinh teá - bôûi vì khi laø toång thö kyù Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc chaâu Myõ Latinh, vieát taét laø CELAM, toâi ñaõ ñöôïc giao cho nhieäm vuï ñoái thoaïi vôùi theá giôùi kinh teá - toâi xaùc tín raèng toâi ñaõ khoâng tìm thaáy caùc ngöôøi ñoái thoaïi. Caùc nhaø kinh teá noùi raèng: "OÂi, caùi naøy laø ñieàu caùc linh muïc kinh teá bieát...", vaø toâi töï nhuû: "ñaây laø ñieàu maø hoï seõ khoâng laäp laïi vôùi toâi" vaø toâi ñaõ töï hoïc moân kinh teá ñeå hieåu bieát moâi tröôøng naøy. Theá thì sau taát caû caùc naêm qua toâi xaùc tín raèng heä thoáng kinh teá hieän nay laø moät heä thoáng baát coâng taïo ra söï baát bình ñaúng. Theo toâi, con ñöôøng môùi phaûi theo laø vieäc öu tieân löïa choïn beânh vöïc ngöôøi ngheøo, vaø noù phaûi nhaém tôùi ñích ñieåm laø taïo ra caùc thay ñoåi caàn thieát trong heä thoáng kinh teá ngaøy nay. Nhöng ai laø nhöõng ngöôøi phaûi laøm ñieàu naøy ñaây? Chaéc chaén laø caùc nhaø kinh teá roài, nhöng Giaùo Hoäi coù boån phaän loan baùo caùc nguyeän taéc lôùn maø kinh teá phaûi laáy ñoù laøm neàn; vaø Giaùo Hoäi cuõng phaûi loan baùo nhöõng gì laø thieän ích chung. Ñieàu thieáu hieän nay laø nguyeân taéc. Bôûi vì neàn kinh teá hieän nay chæ tìm ích lôïi cho moät thieåu soá, duø ñoù laø caùc quoác gia, hay caùc haõng kinh doanh, hoaëc caùc nhoùm quyeàn bính taïi caùc nöôùc khaùc nhau.
Ñaây laø ñieàu toâi ñaõ neâu leân caùch ñaây nhieàu naêm roài, hoài thaäp nieân 1990, trong caùc cuoäc ñoái thoaïi vôùi Ngaân haøng phaùt trieån lieân Myõ chaâu. Vaø toâi nhôù coù laàn ñaõ ñöa ra caâu hoûi nhö theá naøy: "Caùc nhaø laõnh giaûi thöôûng Nobel Kinh teá ñaâu caû roài? Hoï khoâng coù khaû naêng tìm ra moät heä thoáng kinh teá khaùc saûn xuaát ra söï bình ñaúng hôn hay sao?" Ñaõ khoâng coù ai traû lôøi, vaø roài trong moät luùc nghæ giaûi lao, moät trong caùc nhaø kinh teá tôùi noùi vôùi toâi raèng: "Thöa Ñöùc Cha, caùc nhaø kinh teá hoï khoâng muoán tìm ra moät heä thoáng môùi ñaâu, bôûi vì hoï raát haøi loøng vôùi heä thoáng kinh teá hieän nay... Vaø ñoù môùi laø vaán ñeà".
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, vaäy ñaây laïi khoâng phaûi laø dòp kích thích vieäc nghieân cöùu luaân lyù ñaïo ñöùc vaø thieän ích chung trong ngaønh khoa hoïc kinh teá, vaø coù leõ caû trong khoa hoïc chính trò nöõa hay sao?
Ñaùp: Ñuùng theá. Vai troø cuûa haøng giaùo phaåm giaùo hoäi laø taùi ñöa vaán ñeà naøy vaøo trong baøn hoäi luaän. Khoâng theå chæ suy nghó vôùi caùc tieâu chuaån kinh teá hay tieàn teä ñöôïc, cuõng khoâng theå chæ suy tö vôùi caùc tieâu chuaån chính trò. Nhaát laø caàn phaûi ñöa ñeà taøi luaân lyù ñaïo ñöùc vaøo trong vieäc thaûo luaän, vì noù vaéng boùng. Coù cuoäc khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu, noù xaûy ra khoâng phaûi vì noù noå tung töø caùi boït cuûa caùc cô caáu baát ñoäng saûn, maø bôûi vì cuoäc khuûng hoaûng luaân lyù ñaïo ñöùc ñaõ buøng noå tröôùc, bôûi vì ngöôøi ta ñaõ chæ tìm kieám lôïi nhuaän, vaø khoâng ñeám xæa gì ñeán nhöõng ngöôøi ñaõ maát heát moïi söï.
Hoûi: Ñaõ töø laâu Giaùo Hoäi noùi ñeán vieäc löïa choïn beânh vöïc ngöôøi ngheøo vaø thaêng tieán coâng baèng xaõ hoäi. Theá coøn vieäc thöïc thi noù thì ra sao thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Toâi phaûi noùi raèng ngay töø ñaàu beân Chaâu Myõ Latinh, caùc linh muïc thöøa sai ñaõ laø nhöõng ngöôøi xaây caùc tröôøng hoïc, caùc ñaïi hoïc ñaàu tieân, caùc nhaø thöông vaø caùc cô caáu baùc aùi xaõ hoäi. Chuùng toâi coù thaùnh tu huynh Pedro de Betancourt beân Guatemala. Khi tôùi töø caùc ñaûo Canarie ñeå trôï giuùp caùc ngöôøi ngheøo cheát ngoaøi ñöôøng, tu huynh laø moät giaùo daân. Nhöng ngöôøi ñaõ thaønh laäp moät doøng caùc tu huynh nhaø thöông. Toaøn lòch söû cuûa Giaùo Hoäi ñeàu ñaõ ñöôïc laøm thaønh nhö theá. Quùy vò seõ khoâng tìm thaáy moät doøng tu naøo maø ngay töø ñaàu coâng taùc rao truyeàn Tin Möøng laïi ñaõ khoâng choïn lo laéng trôï giuùp vaø thaêng tieán cuoäc soáng cuûa daân ngheøo. Theá roài trong lòch söû hieän ñaïi cuõng vaäy, sau Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, vieäc aùp duïng caùc giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng ñaõ ñöôïc thuùc ñaåy vôùi caùc lôøi cuûa Chaân phöôùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII. Ngaøi ñaõ noùi raèng: "Giaùo Hoäi phaûi laø Giaùo Hoäi cuûa ngöôøi ngheøo". Hoäi nghò cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc chaâu Myõ Latinh trieäu taäp taïi Medellin naêm 1968 baét ñaàu nhaán maïnh vieäc öu tieân löïa choïn ngöôøi ngheøo, vaø ñieàu naøy ñaõ tieáp tuïc vôùi caùc hoäi nghò sau ñoù trieäu taäp taïi Puebla, Santo Domingo, vaø Aparecida. Ñoái vôùi toâi thì phaûi tieáp tuïc böôùc theâm moät böôùc nöõa. Ñoù laø huy ñoäng caùc thay ñoåi trong heä thoáng kinh teá theá giôùi. Seõ khoâng coù söï löïa choïn ngöôøi ngheøo, neáu heä thoáng thöông maïi toaøn caàu khoâng thay ñoåi. Toâi nghó raèng chính taïi ñaây coù moät ñieåm thaàn kinh nhöùc nhoái. Ñieàu duy nhaát maø Toå chöùc thöông maïi quoác teá laøm ñöôïc: ñoù laø toå chöùc caùc cuoäc thöông thuyeát khoâng ñöa tôùi ñaâu heát. Xem ra chuùng laø caùc voøng troøn luaån quaån. Tröôùc ñaây thì coù hoäi nghò taïi Uruguay, baây giôø thì coù hoäi nghò tai Doha, nhöng cho tôùi nay ñaõ khoâng coù gì thay ñoåi caû...
Hoûi: Nhö vaäy thì loãi taïi ai thöa Ñöùc Hoàng Y? Coù phaûi loãi taïi moät soá ít quoác gia thoáng trò vaø khieán cho moïi söï phaûi xoay chung quanh hoï phaûi khoâng?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Loãi taïi chuû tröông bao che thöông maïi cuûa moät ít quoác gia thoáng trò, baét moïi ngöôøi phaûi theo caùc luaät leä cuûa hoï. Chaúng haïn nöôùc Honduras chuùng toâi khoâng theå xuaát caûng chuoái theo nhö kieåu chuùng toâi muoán. Honduras laø moät trong caùc nöôùc saûn xuaát chuoái nhieàu nhaát theá giôùi, nhöng nay thì khoâng coøn nhö theá nöõa. Chuùng toâi cuõng khoâng theå xuaát caûng caø pheâ moät caùch thích ñaùng, bôûi vì taát caû ñeàu do vaên phoøng thöông maïi quoác teá coù truï sôû taïi Luaân ñoân quyeát ñònh. Taïi sao vaây? Ñaây laø moät phaàn cuûa caùc baát coâng trong heä thoáng kinh teá thöông maïi hieän haønh treân theá giôùi ngaøy nay.
(Zenit 18-12-2012)
Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Oscar Rodriguez Maradiaga, Toång Giaùm Muïc Tegucigalpa Honduras (Phaàn 2):
Töø naêm 2008 tôùi nay vuï khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh keùo daøi ñaõ aûnh höôùng treân cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân ñoù ñaây treân theá giôùi. Noù veùn môû cho thaáy aùch thoáng trò ñoäc taøi voâ giôùi haïn cuûa caùc toå chöùc kinh teá taøi chaùnh ñoái vôùi caùc chính quyeàn vaø moïi daân toäc, vaø xem ra xaõ hoäi ngaøy nay khoâng theå thoaùt ra khoûi nanh vuoát cuûa chuùng.
Theo Döùc Hoàng Y Oscar Rodriguez Maradiaga, Toång Giaùm Muïc Tegucigalpa Honduras, Chuû tòch toå chöùc Caritas Quoác Teá, caàn phaûi thay ñoåi heä thoáng kinh teá thöông maïi, vì noù chæ phuïc vuï lôïi loäc cuûa moät soá quoác gia, taïo ra quùa nhieàu baát coâng xaõ hoäi, vaø khoâng muoán baøi tröø naïn ngheøo ñoùi treân theá giôùi.
Ñieån hình nhö thoáng keâ cuûa "UÛy ban Dieãn ñaøn thaønh thò theá giôùi" cuûa Lieân Hieäp Quoác cho thaáy Chaâu Myõ Latinh laø vuøng coù nhieàu cheânh leäch giöõa ngöôøi giaàu vaø ngöôøi ngheøo nhaát theá giôùi. Khoaûng gaàn 20% toång soá daân chieám höõu 60% taøi saûn cuûa toaøn vuøng naøy. Vaø tình traïng ñaõ keùo daøi töø nhieàu thaäp nieân qua naøy chaúng nhöõng ñaõ khoâng giaûm bôùt, maø laïi ngaøy caøng gia taêng.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn phaàn hai baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Oscar Rodriguez Maradiaga, Toång Giaùm Muïc Tegucigalpa, Honduras, veà söï caàn thieát phaûi thay ñoåi heä thoáng kinh teá thöông maïi treân theá giôùi hieän nay. Ñöùc Hoàng Y Maradiaga cuõng laø thaønh vieân cuûa nhieàu Boä vaø Hoäi Ñoàng, trong ñoù coù Boä Tu Só, Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoøa Bình, Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh veà Truyeân thoâng xaõ hoäi vaø Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh veà Chaâu Myõ Latinh.
Baøi phoûng vaán do baø Maria Lorenzo thöïc hieän cho chöông trình "Nôi ñaâu Chuùa khoùc" cuûa toå chöùc Trôï giuùp caùc Giaùo Hoäi ñau khoå ñaêng treân haõng tin ZENIT trong hai ngaøy 18 vaø 19 thaùng 12 naêm 2012.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Ñöùc Hoàng Y ñaõ cho bieát laø chuû tröông bao che thöông maïi cuûa moät soá nöôùc thoáng trò neàn kinh teá toaøn caàu baét buoäc caùc nöôùc khaùc phaûi theo caùc luaät leä thöông maïi vaø giaù caû do hoï ñöa ra cho caùc saûn phaåm. Heä thoáng naøy taïo ra baát coâng treân thöông tröôøng quoác teá. Vaäy laøm sao ñeå coù theå beû gaãy caùi voøng luaån quaån naøy?
Ñaùp: Ngöôøi ta noùi tôùi töï do thöông maïi, nhöng thöông maïi khoâng töï do. Vôùi chuû tröông bao che vaø caùc trôï giuùp chuùng ta khoâng theå noùi tôùi töï do thöông maïi. Theá nhöng heä thoáng kinh teá ñöôïc saép xeáp nhö vaäy nhaèm che chôû vaøi nöôùc... Taát caû moïi nhaø kinh teá vaø chính trò coù theå noùi vôùi toâi raèng: "Theá giôùi laø nhö vaäy". Dó nhieân roài, neáu hoï muoán tieáp tuïc nhö theá, thì baát coâng seõ tieáp tuïc, ngheøo ñoùi seõ tieáp tuïc, vaø caùc cuoäc di daân seõ tieáp tuïc, xaûy ra khoâng phaûi chæ vì caùc lyù do chính trò, maø bôûi caû caùc lyù do xaõ hoäi kinh teá, vaø bôûi ngheøo ñoùi nöõa.
Hoûi: Vaø coù leõ khi duy trì ngöôøi daân trong caûnh ngheøo ñoùi, thì ngöôøi ta cuõng kieåm soaùt hoï nöõa, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Chaéc chaén roài, vaø ôû ñaây, ít nhaát laø taïi Chaâu Myõ Latinh chuùng toâi coøn coù moät trong caùc lyù do khaùc cuûa naïn ngheøo tuùng nöõa: ñoù laø caûnh gia ñình khoâng coù cha. Soá con caùi cuûa caùc baø meï soáng moät mình raát ñoâng trong caùc quoác gia cuûa chuùng toâi, vaø tình traïng gia ñình khoâng cha naøy khieán cho naïn ngheøo tuùng tieáp tuïc trieàn mieân.
Khi gia ñình oån ñònh, coù moät ngöôøi cha coù traùch nhieäm bieát giaùo duïc con caùi, thì tình traïng soáng cuûa gia ñình khaù hôn. Nhöng neáu gia ñình khoâng cha, thì vieäc giaùo duïc con caùi bò aûnh höôûng, vaø cuøng vôùi noù laø tình hình kinh teá. Raát tieác neàn giaùo ñuïc coâng ôû trong tình traïng theâ thaûm. Taïi Honduras, ñoâi khi hoïc sinh khoâng ñöôïc hoïc tôùi 200 ngaøy trong naêm, vì caùc cuoäc bieåu tình ñình coâng.
Hoûi: Giôùi giaùo chöùc ñình coâng aø thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Vaâng, vì caùc giaùo chöùc ñình coâng. Ñoâi khi caùc hieäp hoäi giaùo chöùc coù lyù ñeå bieåu tình phaûn ñoái, vì neáu hoï khoâng ñöôïc traû löông ñuùng ngaøy, thì laøm sao maø hoï coù theå soáng ñöôïc? Nhöng ñoâi khi caùc hieäp hoäi giaùo chöùc cuõng bieán thaønh caùc nhoùm tranh ñaáu yù thöùc heä muoán beânh vöïc caùc heä thoáng, vaø nhö vaäy laïi trôû thaønh moät caùi voøng luaån quaån. Neáu chuùng toâi khoâng coù moät neàn giaùo duïc coù phaåm chaát, thì khoâng theå ra khoûi caûnh ngheøo tuùng. Moät ngöôøi treû chæ hoïc coù naêm naêm tieåu hoïc coù theå laøm gì trong moät theá giôùi toaøn caàu nhö hieän nay?
Hoûi: Khi chuùng con noùi tôùi ngheøo tuùng, ngöôøi ta thöôøng baûo caùc tín höõu coâng giaùo chuùng con raèng: "Quùy vò haõy coi Toøa Thaùnh Vaticaêng, haõy nhìn caùc Giaùm Muïc vaø caùc Hoàng Y coi". Chuùng con phaûi traû lôøi laøm sao?
Ñaùp: Chæ caàn nhìn vaøo thöïc teá, chaúng haïn nhö so saùnh ngaân saùch cuûa Vaticaêng moãi naêm ñeàu ñöôïc coâng boá vôùi soå chi thu roõ raøng, vôùi baát cöù toå chöùc xaõ hoäi naøo khaùc, thì ñuû bieát. Ngaân saùch cuûa Toøa Thaùnh "quùa toái thieåu vaø chaû laø gì caû". Noù khoâng baèng ngaân saùch cuûa moät toång giaùo phaän lôùn.
Söï giaàu coù cuûa Toøa Thaùnh Vaticaêng, neáu coù, laø giaàu caùc taùc phaåm ngheä thuaät. Treân theá giôùi naøy ai maø coù caùc nguoàn lôïi ñeå coù theå xaây moät ñeàn thôø nhö ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ? Khoâng coù ai caû! Nhöng ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ ñöôïc duy trì nhö moät gia taøi ngheä thuaät, vaên hoùa cuûa nhaân loaïi. Vaø thaät laø sai laàm, khi nghó raèng vieäc baùn caùc taùc phaåm ngheä thuaät laø moät giaûi phaùp. Baùn cho ai?
Neáu quùy vò muoán, quùy vò cuõng coù theå laøm moät cuoäc ñieàu tra veà chính con ngöôøi cuûa toâi. Toâi ñaõ khaán soáng khoù ngheøo trong doøng Don Bosco caùch ñaây 50 naêm, vaø toâi vaãn coøn soáng lôøi khaán khoù ngheøo aáy. Toâi coù nhöõng vaät maø ngöôøi ta ñaõ cho toâi, nhöng chuùng khoâng phaûi laø cuûa toâi maø laø cuûa giaùo phaän, vaø ngaøy naøo maø Chuùa goïi toâi, thì caùc cuûa caûi ñoù tuøy thuoäc caùc ngöôøi keá vò toâi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, coøn coù moät vaán ñeà khaùc gaén lieàn vôùi söï ngheøo tuùng: ñoù laø naïn gian tham hoái loä. Hieän töôïng naøy, nhö Ñöùc Hoàng Y ñaõ noùi, laø moät beänh ung thö ngaøy nay ñang gaëm nhaám nhieàu quoác gia treân theá giôùi. Caên beänh ung thö naøy laø moät söï döõ coå xöa hay môùi coù ñaây thoâi?
Ñaùp: Noù laø ñieàu raát coå xöa, vaø noù haàu nhö ñöôïc ñeà ra ñeå laøm giaàu cho caùc nhaø chính trò moät caùch baát hôïp phaùp. Caùc nhaø chính trò vaøo chính quyeàn vaø muoán ôû ñoù cho tôùi cheát, maø khoâng laøm vieäc. Toâi ñaõ tham döï vaøo moät UÛy ban quoác gia choáng tham nhuõng. YÙ töôûng cuûa Ngaân haøng theá giôùi ñaõ laø moät yù töôûng raát toát, khi chuû tröông raèng chuùng toâi seõ tieáp tuïc naâng ñôõ caùc quoác gia, nhöng quùy vò haõy choáng laïi naïn gian tham nhuõng. Trong nhieàu nöôùc hieän nay coù moät uûy ban choáng tham nhuõng coù boån phaän truy toá vieäc laøm giaàu baát hôïp phaùp, nhöng roài noù bò sa laày trong trong vaán ñeà chính trò. Khi moät chính trò gia tham nhuõng, thì tìm caùch laøm giaàu baát chính vaø phaûi töï baûo veä mình. Vaø hoï töï baûo veä laøm sao? Baèng caùch hoái loä. Taïi nöôùc chuùng toâi ñoâi khi ngöôøi ta noùi raèng coâng lyù gioáng nhö moät con raén caén ngöôøi ñi chaân khoâng, coøn ngöôøi ñi giaày thì khoâng bò gì caû, vaø ñieàu naøy coù moät yù nghóa raát lôùn.
Thaät laø ñieàu ñaùng buoàn coù caûnh khoâng tröøng phaït trong caùc nöôùc cuûa chuùng toâi vì söï yeáu keùm cuûa heä thoáng coâng lyù. Toâi nghó raèng phaûi tieáp tuïc cuûng coá taát caû moïi cô caáu vôùi coâng lyù. Coøn coù moät thöù gaây cheát choùc khaùc nöõa laø ma tuùy.
Ngaøy nay ma tuùy laø moät dòch vuï laøm aên raát lôùn. Noù khoâng chæ laø vieäc di chuyeån chaát ma tuùy, maø laø moät vieäc laøm aên xaâm laán toaøn ñaïi luïc Myõ chaâu. Quùy vò coù theå nhaän thaáy taïi Meâhicoâ, nôi coù cuoäc noäi chieán giöõa caùc toå chöùc buoân baùn ma tuùy, quaân ñoäi vaø chính quyeàn, bôûi vì hoï tranh giaønh vuøng ñaát laøm aên, vaø caùc tai öông baén gieát xaûy ra, bôûi vì moät toå chöùc ñaõ xaùc ñònh moät vuøng ñaát, vaø khi coù moät toå chöùc khaùc xaâm laán thì toå chöùc ñoù phaûi cheát. Vaø chuùng toâi ñau khoå laém, vì ma tuùy coù bieát bao nhieâu quyeàn haønh, moät quyeàn haønh coù theå mua caùc thaåm phaùn vaø nhöõng ngöôøi thi haønh coâng lyù. Theo thieån yù toâi, caùch thöùc duy nhaát giuùp chaën ñöùng dòch vuï buoân baùn ma tuùy voâ luaân vaø toäi phaïm taøn saùt bao sinh maïng naøy laø tòch thu taøi saûn cuûa caùc tay buoân baùn ma tuùy, laáy ñi caùc giaàu coù baát hôïp phaùp cuûa hoï, vì khoâng coù tieàn thì hoï seõ khoâng mua chuoäc ñöôïc ai caû.
Hoûi: Ngöôøi daân thöôøng coù theå laøm gì ñeå tranh ñaáu cho coâng lyù vaø chieán ñaáu choáng laïi söï baát bình ñaúng vaø naïn gian tham hoái loä khoâng, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Coù chöù, hoï coù theå laøm qua chính laù phieáu cuûa hoï. Söùc maïnh maø ngöôøi daân coù trong neàn daân chuû laø vieäc boû phieáu, vaø roài neáu nhöõng ngöôøi tham nhuõng bieát raèng daân chuùng yù thöùc vaø khoâng boû phieáu cho moät ngöôøi gian tham hoái loä, thì söï thay ñoåi baét ñaàu. Khí giôùi cuûa ngöôøi daân laø laù phieáu, vaø caàn phaûi duøng noù vôùi löông taâm cuûa mình. Nhöng ñaây laø ñieàu thieáu taïi nöôùc toâi, chaúng haïn, bôûi vì coù ngöôøi ñi boû phieáu vì cha cuûa hoï thuoäc ñaûng aáy, caû khi oâng noäi hoï khoâng thuoäc ñaûng aáy nhöng phaûi trung thaønh vôùi ñaûng, chöù khoâng trung thaønh vôùi löông taâm cuûa mình. Chuùng cuõng laø caùc haäu quûa cuûa vieäc thieáu ñaøo taïo giaùo duïc ñoái vôùi caùc giaù trò chính trò.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, nhieàu laàn Ñöùc Hoàng Y ñaõ noùi veà nieàm hy voïng. Nieàm hy voïng vaøo moät theá giôùi lieân ñôùi vaø coâng baèng hôn. Phaûi tìm nieàm hy voïng ôû ñaâu, khi coù nhieàu khoå ñau vaø baát coâng treân theá giôùi nhö vaäy?
Ñaùp: Neáu chuùng ta laø kitoâ höõu, thì maãu göông soáng cuûa chuùng ta laø Chuùa Gieâsu Kitoâ. Chuùa Gieâsu ñaõ phaûi chieán ñaàu choáng laïi moïi hy voïng. Chính thaùnh Phaoloâ ñaõ noùi leân ñieàu ñoù moät caùch roõ raøng, vaø chuùng ta laáy söùc maïnh töø ñoù. Chuùng ta bieát raèng Thieân Chuùa muoán moät trôøi môùi ñaát môùi, vaø Ngöôøi ñaõ khoâng laøm ñieàu ñoù vôùi moät chieác ñuõa thaàn, nhöng Ngöôøi seõ laøm ñieàu naøy qua töøng tín höõu kitoâ chuùng ta, khi chuùng ta xaây döïng vöông quoác naøy trong cuoäc soáng. Keát quûa laø coäng ñoaøn laø yeáu toá neàn taûng ñöùc tin cuûa chuùng ta giuùp soáng nieàm hy voïng. Thoâng ñieäp ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI "Baùc aùi trong chaân lyù" ñaõ quyeán ruõ toâi, nhöng thoâng ñieäp thöù hai cuõng theá, noù gioáng nhö moät traùi anh ñaøo nhoû treân caùi baùnh ngoït, bôûi vì thöïc söï "Spe salvi" laø taát caû moät söùc maïnh trao ban giaùo huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cho chuùng ta giuùp tieáp tuïc tieán böôùc, nhaát laø taïi Chaâu Myõ Latinh.
(Zenit 19-12-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)