Chính quyeàn Ai Caäp
muoán hoài giaùo hoùa ñaát nöôùc
Chính quyeàn Ai Caäp muoán hoài giaùo hoùa ñaát nöôùc.
Roma (Vat. 17-12-2012) - Phoûng vaán Cha Samir Khalil Samir, doøng Teân.
Töø hôn 3 tuaàn qua Ai Caäp laïi rôi vaøo tình hình caêng thaúng vôùi caùc cuoäc xuoáng ñöôøng bieåu tình raàm roä cuûa haèng traêm ngaøn ngöôøi taïi quaûng tröôøng Tahrir vaø nhieàu nôi khaùc trong thuû ñoâ Cairo, cuõng nhö trong nhieàu thaønh phoá lôùn toaøn nöôùc. Caùc cuoäc bieåu tình ñaõ do caùc nhoùm ñoái laäp toå chöùc.
Nhöng laàn naøy tình hình caêng thaúng hôn vì caùc ñoaøn bieàu tình goàm hai nhoùm choáng vaø phoø toång thoáng Mohamed Morsi. Lyù do laø vì ngaøy 22 thaùng 11 naêm 2012 toång thoáng taân cöû Mohamed Morsi ñaõ ban haønh saéc leänh, töï cho mình caùc quyeàn haønh haàu nhö voâ giôùi haïn, vaø quyeát ñònh tröng caàu daân yù taân Hieán Phaùp laáy Luaät Sharia laøm neàn taûng. OÂng El Baradei laõnh tuï ñaûng ñoái laäp ñònh nghóa caùc quyeát ñònh cuûa toáng thoáng Morsi laø moät cuoäc ñaûo chaùnh choáng lai neàn daân chuû vaø phaûn boäi caùc öôùc voïng cuûa nhaân daân Ai Caäp.
Caùc ñoaøn ngöôøi bieåu tình ñaõ yeâu caàu toång thoáng thu hoài saéc leänh vaø söûa ñoåi vaên baûn Hieán Phaùp, tröôùc khi cho tröng caàu daân yù, döï truø vaøo ngaøy 15 thaùng 12 naêm 2012. Caùc ñoaøn bieåu tình phaùt xuaát töø 4 vuøng thuû ñoâ vaø hoï ñaõ traøn tôùi tröôùc dinh toång thoáng. Baàu khí ñaõ caêng thaång ñeán ñoä toång thoáng Morsi ñaõ phaûi rôøi khoûi dinh qua moät ngoõ bí maät. Caùc vuï ñuïng ñoä giöõa hai phe choáng vaø phoø ñaõ khieán cho haøng chuïc ngöôøi cheát vaø haèng traêm ngöôøi bò thöông. Sau cuøng toång thoáng Morsi ñaõ phaûi nhöôïng boä thu hoài saéc leänh, nhöng vaãn duy trì cuoäc tröng caàu daân yù vôùi vaên baûn taân Hieán phaùp ñaõ ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Linh Muïc Samir Khalil Samir, doøng Teân, vaø giaùo sö Claudio Lo Jacono, giaùm ñoác nguyeät san Ñoâng Phöông taân tieán, veà möu toan cuûa chính quyeàn Ai Caäp muoán aùp ñaët luaät Sharia treân toaøn nöôùc.
Hoûi: Thöa cha Samir, muïc ñích chính quyeàn cuûa toång thoáng Morsi nhaém tôùi laø bieán luaät Sharia cuûa Hoài giaùo trôû thaønh neàn taûng caùc luaät leä cuûa Ai Caäp. Cha nghó sao veà vaán ñeà naøy?
Ñaùp: Ñaây ñaõ luoân luoân laø döï aùn cuûa ñaûng "Caùc anh em hoài giaùo", cuûa nhoùm Salafít vaø taát caû khuynh höôùng hoài. Noù khaù maïnh taïi Ai Caäp; ñaøng khaùc noù ñöôïc trôï giuùp taøi chaùnh, vaø trong moät soá tröôøng hôïp caû trôï giuùp quaân söï, bôûi caùc nöôùc A raäp giaàu, ñaëc bieät laø A Raäp Sauñi vaø Qatar. Döï aùn naøy laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, khoâng chæ töø phía caùc ngöôøi khoâng hoài giaùo, nghóa laø caùc Kitoâ höõu vaø moät vaøi nhoùm thieåu soá khaùc, maø cuõng coøn töø phía moät soá ñoâng caùc tín höõu hoài muoán phaân bieät nieàm tin noùi vôùi con ngöôøi raèng moät ñieàu laø söï döõ thì khoâng ñöôïc pheùp laøm, vôùi xaõ hoäi chính trò noùi raèng moät ñieàu seõ bò tröøng phaït.
Hoûi: Luaät Sharia ñaõ naûy sinh trong boái caûnh naøo thöa cha?
Ñaùp: Luaät Hoài giaùo Sharia ñaõ ñöôïc thieát laäp trong nhieàu hình thaùi khaùc nhau, ít nhaát laø trong boán tröôøng phaûi Sunnít vaø moät tröôøng phaùi Sciít trong caùc theá kyû thöù IX-X, döïa treân vaøi caâu trong Kinh Coran, nhöng khoâng luoân luoân ñuùng nhö vaäy. Toâi xin ñôn cöû moät thí duï roõ raøng vaø nghieâm troïng nhaát. Luaät Sharia noùi: ngöôøi boû ñaïo phaûi bò gieát: ai ñaõ laø tín höõu hoài maø boû Hoài giaùo ñeå theo moät toân giaùo khaùc hay ñeå trôû thaønh ngöôøi voâ thaàn vaø tuyeân boá mình laø nhö vaäy, thì phaûi bò gieát. Vaø toâi thaùch baát cöù ai tìm ra ñöôïc trong Kinh Coran moät caâu noùi nhö vaäy. Caâu naøy khoâng heà coù trong Kinh Coran. Vaø vì theá, moät caùch raát chính ñaùng, caû caùc tín höõu hoài nöõa cuõng raát thöôøng khöôùc töø luaät Sharia, bôûi vì noù khoâng töông öùng vôùi neàn vaên hoùa hieän nay cuûa ngöôøi Hoài, maø töông öùng vôùi neàn vaên minh thôøi Trung Coå, trong ñoù luaät Sharia ñaõ ñöôïc soaïn thaûo maø khoâng töông öùng vôùi maïc khaûi cuûa Hoài giaùo.
Hoûi: Trong hieän tình cuûa ñaát nöôùc Ai Caäp ngaøy nay, cha ñoïc hieåu quyeát ñònh thöøa nhaän caùc nguyeân taéc cuûa luaät Sharia nhö theá naøo?
Ñaùp: Ñieàu ñaõ ñöôïc laøm hieän nay laø moät möu meïo. Hoï ñang laïm duïng söï kieän Quoác hoäi taïm thôøi coù ña soá daân bieåu laø ngöôøi hoài ñeå boû phieáu. Vaø chính vì theá maø söï kieän toång thoáng Morsi töï cho mình coù moïi quyeàn haønh laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Baây giôø keå caû thaåm phaùn ñoaøn cuõng khoâng theå keát aùn oâng ta. Vaø taát caû tình hình naøy ñeàu khoâng theå chaáp nhaän ñöïôc, vì töï noù laø baát hôïp phaùp.
Hoûi: Khoaûn naøy cuûa Hieán Phaùp quy chieáu caùc nguyeân taéc cuûa luaät Sharia. Töø quan nieäm phaùp lyù xem ra noù laø böôùc ñaàu tieân. Theá thì ngöôøi ta muoán ñi tôùi ñaâu thöa cha?
Ñaùp: Ngöôøi ta muoán ñi tôùi choã aùp duïng taát caû caùc chi tieát cuûa luaät hoài giaùo, chöù khoâng phaûi chæ aùp duïng caùc nguyeân taéc cuûa noù maø thoâi. Caùc nguyeân taéc laø caùc höôùng daãn toång quaùt. Hoï muoán noùi moät caùch cuï theå raèng: chaët tay ai laøm ñieàu naøy, xöû töû ai laøm ñieàu kia vv... Thi haønh taát caû moïi chi tieát cuûa luaät Sharia laø böôùc thöù hai. Nhöng moät khi ñaõ boû phieáu böôùc thöù nhaát, thì böôùc thöù hai coù nguy cô seõ tôùi. Nhöng vaán ñeà laø ôû ñaâu? Ñoù laø söï kieän luaät Hoài giaùo traùi nghòch vôùi tö töôûng hieän nay cuûa ngöôøi Hoài trong moät nöôùc nhö Ai Caäp. Nhö ñaõ thaáy caùch ñaây ít ngaøy, daân chuùng ñaõ bieåu tình raát maïnh meõ vôùi haøng ngaøn ngöôøi treû noùi raèng chính quyeán ñaõ phaûn boäi cuoäc caùch maïng thaùng gieâng naêm 2011.
Hoûi: Ngöôøi ta thaáy raát nhieàu tín höõu kitoâ vaø hoài giaùo hieäp nhaát vôùi nhau trong vieäc baûo veä caùc quyeàn con ngöôøi, coù ñuùng vaäy khoâng thöa cha?
Ñaùp: Ñuùng theá. Caùc kitoâ höõu tranh ñaáu cho ñieàu ñoù, khoâng phaûi chæ vì hoï laø kitoâ höõu vaø ñoái vôùi hoï ñieàu naøy baát coâng, maø bôûi vì ñoù laø moät baát coâng choáng laïi nhaân loaïi, moät caùch ñaëc bieät choáng laïi nöõ giôùi, choáng laïi taát caû caùc nhoùm thieåu soá, choáng laïi nhöõng ngöôùi voâ thaàn, nhöõng ngöôøi ñoàng tính seõ phaûi vaøo tuø.
Ñaây laø moät quyeát ñònh cuûa nhöõng ngöôøi hoài cuoàng tín muoán aùp ñaët treân caùc tín höõu hoài, treân caùc tín höõu kitoâ vaø nhöõng ngöôøi khaùc moät quan nieäm toân giaùo khoâng phaûi laø quan nieäm cuûa taát caû moïi ngöôøi hoài. Hoï muoán aùp ñaët moät thöù ñaïo Hoài thôøi Trung Coå. Vaø ñaây laø moät nguy hieåm raát lôùn ñoái vôùi xaõ hoäi Ai Caäp vaø noù coù theå trôû thaønh moät nguy hieåm raát lôùn ñoái vôùi caùc xaõ hoäi hoài khaùc.
Sau ñaây laø moät soá nhaän ñònh cuûa giaùo sö Claudio Lo Jacono, giaùm ñoác nguyeät san "Ñoâng phöông taân tieán"
Hoûi: Thöa giaùo sö, giaùo sö nghó gì veà Hieán Phaùp maø toång thoáng Morsi muoán cho tröng caàu daân yù trong hai ngaøy khaùc nhau?
Ñaùp: Coù söï gia taêng vieäc quy chieáu luaät Sharia, bao goàm caùc ñieàu luaät cuûa Kinh Coran vaø caùc ñieàu luaät cuûa truyeàn thoáng quy chieáu tröôùc nhaát veà Mahomed cuõng nhö vaøi ngöôøi sau oâng. Vieäc quy chieáu naøy ñaõ coù trong Hieán phaùp Ai Caäp ngay töø thôøi toång thoáng Mubarak, nghóa laø cuûa moät Ai Caäp ñôøi hôn laø Ai Caäp maø chuùng ta thaáy hieän nay vôùi chieán thaéng cuûa caùc Anh em hoài giaùo vaø cuûa toång thoáng Morsi. Vieäc gia taêng chaéc chaén laø seõ coù, nhöng caàn phaûi xem luaät Sharia seõ ñöôïc aùp duïng trong caùc laõnh vöïc naøo, bôûi vì chuùng ta coù theå töôûng töôïng nhöõng ñieàu kinh khuûng nhö neùm ñaù ngöôøi phaïm toäi ngoaïi tình hay boû ñaïo, nhöng cuõng coù theå nghó tôùi moät loaït caùc ñieàu leä höõu lyù hôn trong luaät Sharia, töông öùng moät chuùt vôùi caùc taâm tình cuûa coâng lyù ñaïi ñoàng. Luaät Sharia vaø kinh Coran cuõng noùi tôùi caùc ñieàu raát cao thöôïng.
Hoûi: Coù söï xa caùch lôùn giöõa ñöôøng loái chính trò tieán haønh vôùi saéc leänh cuûa toång thoáng Morsi vaø vaên baûn cuûa Hieán phaùp vaø caûm thöùc cuûa ngöôøi daân, coù ñuùng theá khoâng thöa oâng?
Ñaùp: Chaéc chaén roài, neáu ñieàu naøy voâ hieäu hoùa moät loaït caùc chinh phuïc maø Ai Caäp ñaõ thöïc hieän ñöôïc trong quùa khöù, ngay töø thôøi toång thoáng Sadat. Thí duï nhö ñoái vôùi ñieàu kieän cuûa nöõ giôùi ñaõ coù moät luaät leä raát laø tieán boä ñoái vôùi haàu nhö toaøn phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi hoài giaùo. Nhö vaäy neáu ngöôøi ta laïi ñaët vaán ñeà ñoái vôùi moät vaøi giaù trò maø chuùng ta ñònh nghóa laø vaên minh, thì noù seõ chæ khôi daäy moät phaûn öùng maïnh meõ töø moïi phía taïi Ai Caäp, tuy laø hoài giaùo nhöng khoâng coøn thöøa nhaän caùc giaù trò quùa khích cuûa thöù Hoài giaùo chính trò, nhö thöù Hoài giaùo cuûa ñaûng caùc Anh em Hoài giaùo nöõa.
Hoûi: Thöa giaùo sö, ôû ñaây chuùng ta noùi tôùi nöõ giôùi, nhöng maø noù cuõng lieân quan tôùi caùc nhoùm thieáu soá nöõa chöù...
Ñaùp: Vaâng, taát caû nhöõng ñieàu naøy cuõng lieân quan tôùi caùc nhoùm thieáu soá. Chaúng haïn nhö caùc tín höõu chính thoáng Copte. Thieåu soá chæ laø moät kieåu noùi, bôûi vì ñaõ khoâng bao giôø coù kieåm keâ, vì ngöôøi ta sôï veùn môû cho thaáy ñaâu laø caùc söùc maïnh cuûa Giaùo Hoäi Copte Ai Caäp. Ngöôøi ta noùi raèng Giaùo Hoäi naøy coù hôn 10 trieäu tín höõu. Noù ñaõ khoâng bao giôø laø moät thieåu soá trong vieäc tranh luaän cuõng nhö trong vai troø chính trò taïi Ai Caäp. Caàn nhôù raèng töø thôøi Mehmet 'Ali laø moät ngöôøi hoài, ñaõ luoân luoân coù caùc nhaân vaät kitoâ trong guoàng maùy chính quyeàn: phoù toång thoáng roài caùc thuû töôùng. Chính cuoäc caùch maïng naêm 1919 laø moät trong nhöõng cuoäc caùch maïng cao quùy nhaát cuûa lòch söû Ai Caäp, ñaõ troâng thaáy caùc tín höõu hoài vaø caùc tín höõu kitoâ cuøng coäng taùc vôùi nhau. Trong moät nghóa naøo ñoù ngöôøi ta cuõng thaáy nhö theá trong "Muøa xuaân" Ai Caäp: nghóa laø coù caùc daáu hieäu cuûa coâng vieäc chung phaûi laøm vôùi nhau.
Hoûi: Daàu sao ñi nöõa thì vieäc boû phieáu Hieán phaùp cuõng laø ñieàu quan troïng, vì coù moät söï troáng roãng trong luùc naøy taïi Ai Caäp lieân quan tôùi Hieán phaùp. Coù phaûi theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng. Moät Quoác hoäi ñaõ bò giaûi taùn, moät Quoác hoäi khaùc coøn tieán tôùi moät chuùt vaø seõ phaûi laáp ñaày khoaûng troáng naøy trong moät caùch theá naøo ñoù. Trong luùc naøy ñaây thì Quoác hoäi laäp hieán ñang naém giöõ moät vai troø maø taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ bieåu tình choáng oâng Mubarack ñaõ daán thaân cho noù. Ñaây laø moät Hieán phaùp môùi, trong moät quoác gia ñang traûi qua moät thôøi kyø chuyeån tieáp daøi. Vaø söï chuyeån tieáp naøy seõ khoâng keát thuùc vôùi vieäc taùi toå chöùc caùc cô caáu hieán phaùp vôùi moät Hieán phaùp môùi coù hình thöùc "hôi hoài giaùo hôn moät chuùt".
Caàn phaûi xem caùi "hôi hoài giaùo hôn moät chuùt" ñoù coù ñuïng chaïm tôùi caùc giaù trò khoâng theå taùch rôøi ñöôïc khoûi neàn vaên minh ñaïi ñoàng, chöù khoâng phaûi chæ laø moät phaàn cuûa theá giôùi. Chaúng haïn nhö caùc giaù trò lieân quan tôùi söï bình ñaúng giöõa caùc phaùi tính treân bình dieän phaùp lyù chính trò. Ai Caäp hieän ñang ôû trong moät giai ñoaïn khoâng oån ñònh, moät giai ñoaïn bieán ñoåi. Noù coù theå ñi tôùi choã toát ñeïp hôn, nhöng cuõng coù theå ñi tôùi choã ñoài teä hôn. Nhöng chæ coù thôøi gian môùi coù theå cho bieát ñöôïc noù seõ nhö theá naøo maø thoâi.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)