Baûn phuùc trình veà tình hình
Coâng Lyù, Hoøa Bình vaø Nhaân Quyeàn
trong Xaõ Hoäi Vieät Nam hieän nay
Baûn phuùc trình veà tình hình Coâng Lyù, Hoøa Bình vaø Nhaân Quyeàn trong Xaõ Hoäi Vieät Nam hieän nay.
Kính Göûi : Ñöùc Cha Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam
Ñöùc Hoàng Y vaø quí Ñöùc Cha
Ñeå ñaùp öùng lôøi môøi goïi cuûa Thö Muïc Vuï Naêm Ñöùc Tin, UÛy Ban Coâng lyù vaø Hoøa bình xin phuùc trình cuøng Ñöùc Hoàng Y vaø quí Ñöùc Cha moät soá tình hình xaõ hoäi Vieät Nam hieän nay ñang ñöôïc dö luaän quan taâm. Xin giaûn löôïc vaøo maáy neùt tieâu bieåu döôùi ñaây:
1. AÙn xöû baát coâng
Trong baûn Nhaän Ñònh coâng boá ngaøy 15/05/2012, UÛy Ban Coâng lyù vaø Hoøa bình ñaõ nhaän xeùt: "Vieäc aùp duïng luaät phaùp chöa nghieâm minh vaø tuøy tieän (...) ñaõ daãn ñeán nhöõng oan sai vaø ñoâi khi ñaåy ngöôøi daân ñeán böôùc ñöôøng cuøng. Boä luaät toá tuïng hình söï ñaõ quy ñònh caùc thuû tuïc baét ngöôøi; vaäy maø trong moät soá tröôøng hôïp, vaãn coù caùc coâng daân bò baét sai traùi vôùi caùc quy ñònh cuûa boä luaät aáy, cuõng nhö vôùi caùc tuyeân ngoân vaø coâng öôùc quoác teá maø Vieät Nam ñaõ tham gia."
Tình hình ñoù chöa thay ñoåi, thaäm chí coøn dieãn ra xaáu hôn. Ñieån hình laø vuï xeùt xöû ba thanh nieân Coâng Giaùo vaø Tin Laønh taïi Vinh ngaøy 29/09/2012 vaø vuï xöû caùc Bloggers ngaøy 24/9, taïi TP. Saøigoøn vôùi caùc baûn aùn voâ lyù vaø ñaày baát coâng. Ñeå che ñaäy noù, ngöôøi ta ñaõ cho môû phieân toøa xeùt xöû coâng khai, nhöng laïi khoâng cho daân chuùng töï do tham döï vaø ngay caû thaân nhaân cuûa caùc bò caùo cuõng bò ngaên chaën khi ñeán toøa aùn, thaäm chí coù nhöõng ngöôøi coøn bò taïm giöõ hay bò khuûng boá tinh thaàn.
Beân caïnh ñoù, nhöõng vuï khieáu kieän ñoâng ngöôøi veà ñaát ñai ngaøy caøng gia taêng hoaëc keùo daøi. Ñieàu ñoù chöùng toû caùch giaûi quyeát cuûa chính quyeàn caùc caáp khoâng thoûa ñaùng, coù theå vì thieáu thieän chí giaûi quyeát vaán ñeà ñuùng phaùp luaät vaø leõ phaûi hay vì beânh vöïc quyeàn lôïi cuûa caùc nhaø ñaàu tö vaø caùc nhoùm ñaëc quyeàn. Ñeå bieän minh cho caùch giaûi quyeát naøy ngöôøi ta thöôøng chuïp leân ñaàu nhöõng ngöôøi phaûn khaùng caùi muõ "bò kích ñoäng cuûa theá löïc thuø ñòch".
2. Duøng baïo löïc ñeå giaûi quyeát caùc tranh chaáp daân söï
Baïo löïc ôû ñaây laø vieäc söû duïng "coân ñoà" chöù khoâng chæ caùc bieän phaùp nghieäp vuï cuûa cô quan coâng an ñeå vaõn hoài traät töï. Bieän phaùp naøy ñöôïc duøng ngaøy caøng nhieàu, ñeå ñaøn aùp caùc caù nhaân laãn caùc ñaùm ñoâng, töø ñaùm tang rieâng leû ñeán caùc vuï khieáu kieän taäp theå hay bieåu tình. Ñieàu ñoù ñang laøm cho baïo löïc ngöï trò trong ñôøi soáng xaõ hoäi khi giaûi quyeát tranh chaáp.
3. Tham nhuõng thaønh quoác naïn
Nhöõng dieãn bieán vaø xaùo troän trong maáy thaùng vöøa qua chöùng toû moâ hình kinh teá hieän taïi ñang laøm giaøu cho nhoùm ñaëc quyeàn ñaëc lôïi, ñaëc bieät laø giôùi ngaân haøng, hôn laø cho toaøn daân. Laïm phaùt gia taêng cuõng laøm taêng ñoùi ngheøo, khoâng nhöõng gaây khoù khaên hôn cho cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân, maø cho caû caùc doanh nghieäp. Töø ñaàu naêm ñeán nay hôn 40,000 doanh nghieäp phaûi giaûi theå.
Vieät Nam hieän naèm trong nhoùm caùc quoác gia thieáu minh baïch nhaát theá giôùi. Tham nhuõng ñaõ trôû thaønh quoác naïn, maø nguyeân nhaân chuû yeáu laø do cô cheá ñieàu haønh, laõnh ñaïo. Chính vì vaäy, khoâng nhöõng noù nguy hieåm cho tieàn ñoà ñaát nöôùc maø haàu nhö baát khaû loaïi tröø trong boái caûnh kinh teá - chính trò hieän nay.
4. Chuû quyeàn ñaát nöôùc
Khi yù thöùc raèng: "Vieäc chung soáng giöõa caùc daân toäc ñöôïc xaây döïng treân caùc giaù trò töøng laøm neàn taûng ñeå kieán taïo caùc moái quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi: ñoù laø söï thaät, coâng lyù, lieân ñôùi tích cöïc vaø töï do" (TLGHXHCG soá 433) thì chuùng ta thaáy hieän nay neàn töï do, ñoäc laäp, chuû quyeàn quoác gia cuûa Vieät Nam ñang bò ñe doïa naëng neà bôûi söï gaây haán vaø xaâm löôïc cuûa laùng gieàng Trung Quoác. Ngöôøi daân khoâng ñöôïc bieát söï thaät veà nhöõng "thoûa hieäp" hay "thoûa öôùc" giöõa chính quyeàn hai nöôùc, nhöng laïi phaûi gaùnh chòu nhieàu haäu quaû tai haïi do "moái giao haûo" aáy gaây neân caû veà chính trò laãn kinh teá.
Trong baûn Nhaän ñònh veà moät soá tình hình hieän nay cuûa Vieät Nam, UÛy Ban Coâng lyù vaø Hoøa bình ñaõ nhaán maïnh: "Vaøo nhöõng thaäp nieân cuoái cuøng cuûa theá kyû XX, Bieån Ñoâng ñaõ moät vaøi laàn noåi soùng. Nhöng trong nhöõng naêm gaàn ñaây, söï caêng thaúng ñaõ leân ñeán möùc ñoä nguy hieåm. Nhaø caàm quyeàn Trung Quoác moät maët duøng lôøi leõ hoa myõ, vôùi thoâng ñieäp raát eâm tai, nhöng maët khaùc, caùc haønh ñoäng cuûa hoï veà chuû quyeàn treân Bieån Ñoâng ngaøy caøng phaûn aùnh roõ reät chuû tröông Ñaïi Haùn.
Trong khi ñoù phaûn öùng cuûa Nhaø caàm quyeàn Vieät Nam quaù yeáu ôùt, taïo côù cho caùc löïc löôïng thuø nghòch laán tôùi. Khoù hieåu hôn nöõa laø vieäc chính quyeàn ñaõ maïnh tay ñaøn aùp caùc toå chöùc vaø caùc caù nhaân yeâu nöôùc phaûn ñoái haønh ñoäng xaâm löôïc traéng trôïn. Thaùi ñoä laäp lôø, thieáu nhaát quaùn cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo trong vaán ñeà phaân ñònh laõnh thoå vuøng bieân giôùi vaø baûo veä chuû quyeàn ôû Bieån Ñoâng ñang gaây baát bình trong dö luaän."
5. Phaåm giaù con ngöôøi
Phaåm giaù con ngöôøi bò chaø ñaïp vaø xuùc phaïm naëng neà. Naïn buoân ngöôøi vaø buoân baùn phuï nöõ chuyeån töø tình traïng leùn luùt sang coâng khai, nuùp döôùi hình thöùc "hôïp taùc lao ñoäng", "moâi giôùi keát hoân vôùi ngöôøi ngoaïi kieàu" qua trung gian caùc coâng ty coù giaáy pheùp kinh doanh. Ñaây laø loaïi hình toäi phaïm ñaùng lo ngaïi vôùi caùc thuû ñoaïn tinh vi, xaûo quyeät, hoaït ñoäng xuyeân quoác gia, sieâu lôïi nhuaän, ngaøy caøng gia taêng vaø theâm phöùc taïp.
Hieän töôïng aáy döôøng nhö laø haäu quaû cuûa moät ñieàu ñaõ dieãn ra töø laâu vaø raát ñaùng lo ngaïi. Trong xaõ hoäi Vieät Nam hoâm nay, con ngöôøi deã bò tha hoùa trôû thaønh coâng cuï, hay bò coi laø coâng cuï ñeå phuïc vuï caùc muïc tieâu chính trò, kinh teá hôn laø moät nhaân vò, chuû theå cuûa caùc thöïc taïi xaõ hoäi. Lyù do coù theå giaûi thích laø vì neàn giaùo duïc Vieät Nam hieän nay khoâng nhöõng laïc haäu, maø coøn laïc höôùng, chaïy theo hình thöùc vaø phoâ tröông thaønh tích nhaèm taïo ra nhöõng con ngöôøi chæ coù khaû naêng phuïc vuï cho nhöõng muïc tieâu chính trò chöù khoâng nhaèm ñaøo taïo con ngöôøi coù nhaân caùch, phaùt trieån taâm vaø trí toaøn dieän. Noùi caùch khaùc, heä thoáng giaùo duïc ñang ñaøo taïo con ngöôøi coâng cuï hôn laø con ngöôøi nhaân vò coù töï do, coù khaû naêng chòu traùch nhieäm vaø saùng taïo.
6. Töï do Ngoân luaän
Theo luaät leä Vieät Nam hieän haønh, truyeàn thoâng trieät ñeå tröïc thuoäc Nhaø nöôùc. Vì vaäy, maëc duø caû nöôùc coù hôn 700 cô quan baùo chí vaø haàu nhö tænh naøo cuõng coù truyeàn thanh vaø truyeàn hình, nhöng taát caû bò kieåm duyeät vaø kieåm soaùt gaét gao. Tröôùc maét, xaõ hoäi daân söï chöa ñöôïc xuaát hieän vaø chöa thöïc söï goùp phaàn naêng ñoäng cho truyeàn thoâng.
Cuoäc caùch maïng thoâng tin ñaõ buøng noå qua caùc trang web vaø caùc blog caù nhaân. Ñaây laø moät hình thöùc thoâng tin môùi, töùc thôøi, haáp daãn, naêng ñoäng, ña dieän, vöøa baèng chöõ vieát, vöøa keøm theo hình aûnh hay minh hoïa. Vôùi webblog caù nhaân, ngöôøi ñöa tin chia seû vaø noái keát vôùi nhau thaønh maïng xaõ hoäi, giaûi phoùng söï thaät khoûi nhöõng raøo caûn vaø quyeàn löïc truyeàn thoáng, cuõng nhö thaùch thöùc ngay caû caùc taäp ñoaøn truyeàn thoâng voán aùp ñaët thoâng tin ôû quy moâ quoác gia hay toaøn caàu. Taát nhieân caùi gì cuõng coù maët traùi cuûa noù, caàn phaûi ñöôïc höôùng daãn vaø ñieàu chænh caùc laïm duïng, sai traùi. Tuy nhieân, caùc bieän phaùp kieåm soaùt, caám ñoaùn, phaù hoaïi caùc trang web, caùc blog caù nhaân, nhaát laø vieäc baét bôù, keát aùn caùc Bloggers ñaõ ñi tôùi tình traïnh vi phaïm nhaân quyeàn naëng neà. Vuï aùn caùc Bloggers thuoäc caâu laïc boä caùc nhaø baùo töï do neâu treân laø ví duï cuï theå cho tình traïng vi phaïm quyeàn töï do ngoân luaän, töï do baùo chí.
7. Töï do toân giaùo
Maëc duø hieán phaùp, luaät, phaùp leänh, nghò ñònh vaø thoâng tö ñaõ quy ñònh veà töï do toân giaùo, töï do tín ngöôõng, nhöng vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh treân taïi nhieàu ñòa phöông laïi raát tuøy tieän. Chính vì vaäy, ôû moät soá nôi, vieäc cöû haønh caùc leã nghi toân giaùo vaø thieát laäp caùc ñieåm sinh hoaït toân giaùo ngoaøi cô sôû thôø töï raát nhieâu kheâ vaø tuøy thuoäc nhieàu vaøo caûm tính cuûa giôùi chöùc chính quyeàn ñòa phöông. Ñaëc bieât, do lòch söû, coù nhöõng "Xaõ" hay "Huyeän anh huøng" maø ôû ñoù coù tieâu chí "vuøng traéng toân giaùo", thì vieäc coá gaéng phuïc hoài caùc nhaø nguyeän vaø toå chöùc caùc buoåi caàu nguyeän cuûa caùc giaùo hoäi ñòa phöông gaëp raát nhieàu khoù khaên. Tình trang naøy, tuøy luùc, ñaõ vaø ñang dieãn ra taïi moät soá giaùo phaän nhö Kontum, Höng Hoùa, Ban Meâ Thuoät, Vinh...
Kính thöa Ñöùc Hoàng y, quí Ñöùc Cha:
Khi göûi Baûn phuùc trình naøy, UÛy Ban Coâng lyù vaø Hoøa bình chæ neâu leân moät soá hieän töôïng tieâu bieåu hoaëc vaán ñeà ñaùng quan taâm. Laøm nhö theá, chuùng ta muoán chöùng toû raèng ngöôøi Coâng Giaùo khoâng heà thôø ô vôùi tình hình ñaát nöôùc, nhöng luoân theå hieän moät tình yeâu nöôùc noàng naøn vaø noã löïc kieám tìm giaûi phaùp tích cöïc döïa treân Giaùo Huaán Xaõ Hoäi cuûa Giaùo hoäi ñeå xaây döïng hoøa bình. Coå vuõ hoøa bình laø moät phaàn taát yeáu trong söù maïng cuûa Giaùo Hoäi khi tieáp tuïc coâng trình cuûa Ñöùc Kitoâ treân traàn gian. Thaät vaäy, trong Ñöùc Kitoâ, Giaùo Hoäi laø moät bí tích, töùc laø daáu chæ vaø coâng cuï cuûa hoøa bình treân theá giôùi vaø cho theá giôùi.(x. TLGHXHCG Soá 516). UÛy Ban öôùc mong nhaän ñöôïc nhöõng goùp yù tích cöïc, höôùng daãn cuï theå vaø ñaày tình hieäp thoâng cuûa Ñöùc Hoàng Y vaø quí Ñöùc Cha ñeå coù theå goùp phaàn loan baùo Tin Möøng trong laõnh vöïc chính trò, kinh teá, xaõ hoäi... ñaày khoù khaên vaø thaùch ñoá naøy.
Leã Caùc Thaùnh, ngaøy 1/11/2012
UÛy Ban Coâng lyù vaø Hoøa bình - Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam