Con ngöôøi ngaøy nay sôï haõi töông lai
Con ngöôøi ngaøy nay sôï haõi töông lai.
Roma (Zenit 31-10-2012; 2-11-2012; Vat. 9-11-2012) - Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Peter Erdoe, Chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu.
Sau ba tuaàn nhoùm hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc theá giôùi kyø thöù XIII ñaõ keát thuùc ngaøy 28 thaùng 10 naêm 2012 vôùi thaùnh leã ñoàng teá do Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI chuû söï trong ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ. Keát quûa cuï theå cuûa caùc thaûo luaän trao ñoåi laø danh saùch 58 ñeà nghò ñaõ ñöôïc caùc nghò phuï boû phieáu chaáp thuaän ñeä trình leân Ñöùc Thaùnh Cha ñeå giuùp ngaøi soaïn Toâng Huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Peter Erdoe, Toång Giaùm Muïc Esztergom-Budapest, kieâm Chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu, veà moät thöïc taïi trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi thôøi nay: ñoù laø noãi sôï haõi töông lai.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Ñöùc Hoàng Y cho raèng hieän töôïng ñaùnh maát ñöùc tin kitoâ khoâng chæ laø moät loä trình töï phaùt, nhöng noù ñaõ tieán nhanh nhôø caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, nhôø vieäc quaûng caùo caùc quyeàn con ngöôøi cuûa theá heä thöù ba vaø thöù tö cuõng nhö nhôø caùc thay ñoåi nhaân chuûng hoïc. Laøm theá naøo ñeå choáng laïi tieán trình naøy, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Neáu caùc thay ñoåi nhaân chuûng hoïc gia toác cho söï maát ñöùc tin, thì ñieàu naøy vaãn coøn laø moât khía caïnh ít nhieàu töï phaùt. Nhöng chuùng toâi laø nhöõng ngöôøi ñeán töø caùc nöôùc cöïu coäng saûn ñoâng aâu, chuùng toâi nhaän thaáy raèng vieäc ñaùnh maát ñöùc tin kitoâ ñaõ khoâng phaûi laø moät söï phaùt trieån töï nhieân trong xaõ hoäi, nhöng noù ñaõ bò aùp ñaët bôûi caùc chính quyeàn caám ñoaùn raát nhieàu sinh hoaït cuûa caùc Giaùo Hoäi. Hoï ñaõ deïp boû caùc cô caáu, boû tuø moät soá lôùn caùc Giaùm Muïc, linh muïc vaø tu só, vaø quoác höõu hoùa taát caû moïi tröôøng hoïc coâng giaùo vv...
Trong caùc thaäp nieân cuoái cuøng naøy, chuùng toâi ñaõ trôû thaønh nhaäy caûm hôn ñoái vôùi caùc khía caïnh beà ngoaøi ngaên caûn moät vaøi loaïi sinh hoaït naøo ñoù cuûa caùc coäng ñoaøn toân giaùo trong xaõ hoäi. Chaéc chaén khi moät xaõ hoäi ñaõ bò tuïc hoùa nhieàu roài, thì ngöôøi ta seõ coù caùc phaûn öùng khaùc nhau coù theå ñöôïc coi nhö laø töï nhieân, nhö khi moät ngöôøi khoâng nhaän ñöôïc moät tin töùc ñuùng ñaén vaø khaùch quan veà toân giaùo; theá roài khi hoï chæ nhaän ñöôïc caùc tin töùc tieâu cöïc, thì coù leõ hoï seõ ít chuù yù tôùi laõnh vöïc toân giaùo hôn. Ñöùng tröôùc tình traïng naøy chuùng ta phaûi loan baùo Tin Möøng, bôûi vì con ngöôøi ngaøy nay caàn ñieàu ñoù, bôûi vì noù bò haønh haï bôûi noãi aâu lo ñoái vôùi töông lai, bôûi söï baát an, bôûi söï laïc höôùng. Taát caû nhöõng ñieàu naøy lan traøn trong theá giôùi cuûa chuùng ta ngaøy nay. Vì theá neáu coù moät caâu traû lôøi roõ raøng vaø ñöôïc xaùc nhaän bôûi chöùng taù caù nhaân cuûa caùc tín höõu, thì seõ coù khaû theå ñeán ñöôïc vôùi con tim cuûa nhieàu ngöôøi.
Chöùng taù ñoù ñoâi khi ñöôïc trôï giuùp bôûi caùc phöông tieän truyeàn thoâng, nhö trong thôøi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, khi ñaøi truyeàn hình chieáu taát caû caùc buoåi cöû haønh phuïng vuï vaø Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû. Truyeàn thoáng naøy hieän nay vaãn tieáp tuïc vôùi nhieàu keát quûa quùy baùu.
Hoûi: Coù theå so saùnh tình hình hieän nay cuûa Giaùo Hoäi vôùi tình hình xaûy ra sau naêm 1517, töùc vôùi cuoäc caûi caùch tin laønh hay khoâng?
Ñaùp: Caùc gioáng nhau hay caùc töông töï lòch söû khoâng thuyeát phuïc toâi cho laém, bôûi vì moãi moät thôøi ñaïi luoân gioáng caùc thôøi ñaïi ñi tröôùc döôùi vaøi khía caïnh naøo ñoù. Trong nghóa naøy chaéc chaén laø coù vaøi neùt gioáng nhau vaø nhöõng neùt khoâng gioáng nhau. Vaøo thôøi ñoù Kitoâ giaùo ñaõ laø toân giaùo cuûa nhöõng keû maïnh, cuûa caùc quyeàn löïc to lôùn, ra ñi ñeå chieám ñoùng ñaát ñai khaép nôi treân theá giôùi. Ngaøy nay tình hình raát khaùc. Ngaøy nay, khi nghó tôùi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, coù theå noùi Kitoâ giaùo ñaõ ñöôïc loan baùo haàu nhö khaép nôi treân theá giôùi. Söï hieän dieän cuûa noù khoâng maïnh meõ ñoàng ñeàu nhau trong moïi nöôùc, nhöng ñöùc tin cuûa chuùng ta coù tính caùch toaøn caàu hôn laø caùch ñaây 500 naêm.
Toâi nghó raèng Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II cuõng coù theå gioáng nhö Coâng Ñoàng Chung Trento. Ngaøy nay chuùng ta ñang ôû trong giai ñoaïn thöïc thi caùc keát quûa cuûa Coâng Ñoàng vó ñaïi naøy. Bôûi vì vaøo thôøi aáy cuõng ñaõ coù moät söï ñoái thoaïi lôùn vôùi neàn vaên hoùa ñöôïc canh taân cuûa theá giôùi. Ñaõ coù nhöõng thaùch ñoá lôùn vaø coù caùc taøi lieäu neàn taûng ñöôïc ban haønh lieân quan tôùi vieäc canh taân toaøn veïn Giaùo Hoäi. Toâi nghó tôùi caùc taøi lieäu coâng ñoàng vaø caùc taøi lieäu veà vieäc canh taân phuïng vuï.
Theá roài, coøn coù Giaùo Lyù Giaùo hoäi Coâng Giaùo, maø chuùng ta möøng kyû nieâm 20 naêm coâng boá. Noù raát gioáng Saùch Giaùo Lyù cho caùc cha sôû ñöôïc coâng boá sau Coâng Ñoàng Chung Trento. Noù laø neàn taûng ñöôïc canh taân cuûa ñöùc tin. Luoân luoân töï do khoûi moïi heä thoáng trieát lyù, noù theo thöù töï lôøi giaûng daäy cuûa vieäc thoâng truyeàn ñöùc tin, nghóa laø lieân quan tôùi kiinh tin Kính, caùc Bí Tích, kinh Laäy Cha, caùc giôùi raên cuûa Thieân Chuùa. Ñaây laø giaùo lyù toaøn veïn phong phuù cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo.
Neáu chuùng ta ñoïc caùc ghi chuù chuùng ta thaáy caùc quy chieáu Thaùnh Kinh, caùc nguoàn goác cuûa Truyeàn Thoáng, giaùo huaán cuûa caùc Coâng Ñoàng chung, cuûa caùc Giaùo Hoaøng vaø moät soá caùc Giaùo Phuï, chöù khoâng phaûi laø ñaùm ñoâng caùc yù kieán coâng giaùo hay khoâng coâng giaùo löu haønh trong theá giôùi. Chuùng ta coù moät duïng cuï quan phoøng cho vieäc canh taân, vaø chuùng ta phaûi ñaøo saâu söï phong phuù maø chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc töø Coâng Ñoàng.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y mieâu taû tình hình Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi caùc quoác gia cöïu coäng saûn ra sao? Coù söï khaùc bieät naøo giöõa Taây AÂu vaø Ñoâng AÂu hay khoâng?
Ñaùp: Dó nhieân laø coù söï khaùc bieät chöù. Khaùc bieät lôùn nhaát daáu aån trong caùc kinh nghieäm lòch söû cuûa caùc theá heä, coøn ñang soáng vaø nhôù laïi caùc kinh nghieäm aáy. Ñieàu maø trong vaøi nöôùc Taây AÂu xem ra laø moät vaán ñeà lôùn vaø noøng coát, keå caû beân trong Giaùo Hoäi nöõa, thì laïi laø phuï thuoäc ñoái vôùi ñoâi maét cuûa caùc tín höõu Ñoâng AÂu. Theá roài coøn coù moät söï khaùc bieät trieät ñeå caû trong ñòa vò kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa caùc Giaùo Hoäi taây aâu vaø ñoâng aâu nöõa.
Beân Ñoâng aâu, Giaùo Hoäi coâng giaùo, vaø noùi chung taát caû moïi Giaùo Hoäi, ñeàu ngheøo vaø xaõ hoäi chung quanh cuõng ngheøo, caû khi coù moät soá baát ñoäng saûn ñaõ ñöôïc traû laïi cho caùc Giaùo Hoäi, vaø caû khi caùc Giaùo Hoäi coù phaûi laõnh traùch nhieäm ñieàu haønh nhieàu cô sôû coù ích chung nhö caùc tröôøng hoïc vaø caùc nhaø thöông ñi nöõa. Khoâng theå noùi raèng: chuùng ta cuõng haõy duøng caùc kyõ thuaät quyeân tieàn töø caùc Giaùo Hoäi taây aâu vaø laøm nhö hoï ôû ñaây, thì seõ ñaït ñöôïc cuøng caùc keát quûa nhö vaäy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, trong dieãn vaên ôû ñaàu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, Ñöùc Hoàng Y ñaõ cho caûm töôûng raèng neàn daân chuû truyeàn thoáng ñang maát ñi yù nghóa cuûa noù. Vaäy theo Ñöùc Hoàng Y, xaõ hoäi cuûa chuùng ta ñang ñi theo höôùng naøo?
Ñaùp: Chuùng ta khoâng theå thaáy tröôùc töông lai. Caùc chöông trình ñöa ra cho caùc cuoäc baàu cöû ngaøy caøng ít cuï theå, ít luaän lyù vaø trung thöïc hôn, caû khi ngöôøi daân khoâng ñoøi hoûi nhieàu luaän lyù, vì hoï quen ñònh höôùng thaùi ñoä cuûa mình theo caùc quaûng caùo. Maø caùc quaûng caùo thì khoâng nhaéc tôùi lyù luaän, nhöng chuù yù tôùi haønh ñoäng tröïc tieáp. Ngöôøi ta khoâng noùi tôùi vieäc duøng lyù trí, vaø ñaây ñaõ laø moät vaán ñeà khôûi ñaàu roài, moät vaán ñeà nhaân chuûng hoïc tra vaán caùc neàn taûng nhaân chuûng cuûa neàn daân chuû. Theá roài coøn coù caùc tình traïng kinh teá vaø taøi chaùnh nghieâm troïng, tôùi ñoä aûnh höôûng treân cung caùch haønh xöû cuûa taát caû moïi chính quyeàn, moät caùch ñoäc laäp vôùi chöông trình ban ñaàu cuûa hoï.
Hoûi: Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaõ ñaëc bieät chuù yù ñeán caùc vaán ñeà vaø caùc thaùch ñoá cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng. Coù caùc daáu chæ tích cöïc naøo cuûa vieäc rao truyeàn Tin Möøng trong khung caûnh cuûa Kitoâ giaùo ngaøy nay hay khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Coù chöù, chaúng haïn nhö caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi. Chuùng khoâng bao giôø toát hay xaáu, nhöng trung laäp. Con ngöôøi coù theå duøng chuùng moät caùch ñuùng ñaén hay khoâng ñuùng ñaén. Vì theá taát caû caùc phöông tieän nhö Internet coáng hieán moät cô may lôùn cho vieäc truyeàn baù ñöùc tin vaø caû cho vieäc xaây döïng caùc töông quan caù nhaân nöõa. Ñieàu naøy coù nghóa laø Internet töï noù laø moät khoâng gian cuûa caùc töông quan caù nhaân ñích thaät vaø saâu xa. Noù thích hôïp vôùi caùc tieáp xuùc tröïc tieáp giöõa con ngöôøi vôùi nhau vaø coù theå gia taêng chieàu saâu cuûa caùc töông quan ñoù. Nhöng ñeå ñöôïc nhö vaäy caàn phaûi bieát roõ caùc phöông phaùp rieâng cuûa theá giôùi truyeàn thoâng naøy.
Hoûi: Ñeà caäp tôùi Kitoâ giaùo aâu chaâu, Ñöùc Hoàng Y ñaõ noùi raèng ngöôøi ta ñoùi khaùt hy voïng. Giaùo Hoäi coù theå thoûa maõn caùc chôø mong ñoù cuûa con ngöôøi trong boái caûnh môùi cuûa theá kyû XXI nhö theá naøo?
Ñaùp: Baèng caùch chæ cho theá giôùi thaáy daáu chæ lôùn laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Chính Ngöôøi laø aùnh saùng cho caùc daân nöôùc. Chuùng ta phaûi thoâng truyeàn khoâng chæ söù ñieäp cuûa Ngöôøi, maø caû vieäc tieáp xuùc vôùi chính Ngöôøi nöõa. Bôûi vì chính Chuùa Gieâsu Kitoâ loan baùo Tin Möøng, caû ngaøy nay nöõa, qua Giaùo Hoäi. Ngöôøi haønh ñoäng trong caùc phöông tieän maø Giaùo Hoäi coù trong caùc Bí tích vaø trong Lôøi Chuùa. Vì khoâng coù Ngöôøi, thì seõ chæ laø coá gaéng cuûa con ngöôøi, caû khi coù ñaùng toân troïng ñi nöõa. Thöïc taïi ñoù laø khi coøn soáng treân traàn gian naøy Chuùa Gieâsu ñaõ sai caùc moân ñeä ñeán caùc laøng maïc vaø thaønh thò nôi Ngöôøi muoán tôùi. Ngöôøi muoán ñeán moïi nôi cuûa traùi ñaát baèng caùch sai chuùng ta ra ñi rao giaûng taïi ñoù. Nhö theá chính qua chuùng ta maø Chuùa muoán tieáp xuùc vôùi toaøn theå nhaân loaïi.
Hoûi: Nhìn chung quanh chuùng ta nhaân ra caùc daáu chæ cuûa söï tuïc hoùa vaø giaûm thieåu loøng tin nôi Thieân Chuùa. Coù leõ chuùng ta ñang chöùng kieán moät tieán trình trong ñoù con ngöôøi thôøi nay tìm kieám caùc kieåu dieãn taû môùi cuûa cuoäc soáng tinh thaàn vaø caùc kieåu töông quan môùi vôùi Thieân Chuùa, vaø xa rôøi caùc toân giaùo cô caáu, ñoù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Vaøi kieåu dieãn taû coù caùc yù nghóa khaùc nhau. Chaúng haïn nhö tu ñöùc laø ñieàu hay ñeïp dieãn taû thaùi ñoä soáng noäi taâm cuûa con ngöôøi tröôùc moät thöïc taïi lôùn lao ñöôïc thöøa nhaän. Nhöng neáu chuùng ta duøng töø "tu ñöùc" ñeå aùm chæ traïng thaùi xuùc caûm ñoäc laäp vôùi caùc moùc noái khaùch quan cuûa thöïc taïi, thì khi ñoù chuùng ta ôû trong laõnh vöïc duy chuû quan. Tu ñöùc khoâng ñöùng vöõng ngoaøi toân giaùo. Trong khi döïa treân ñöùc tin, thì noù laø moät söùc maïnh raát lôùn lao.
Lieân quan tôùi con ngöôøi ngaøy nay chaéc chaén laø yù thöùc toân giaùo hieän dieän nôi nhieàu ngöôøi khoâng thuoäc moät Giaùo Hoäi naøo caû vaø hoï khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi suøng ñaïo trong nghóa truyeán thoáng cuûa töø naøy, nhöng nhu caàu nhaân baûn cuûa hoï caàn ñöôïc höôùng daãn. Raát thöôøng khi nhu caàu aáy bò laïc höôùng vaø laøm naûy sinh ra caùc hieän töôïng khoâng luoân luoân xaây döïng trong cuoäc soáng nhö caùc toân giaùo giaû, caùc hình thöùc meâ tín dò ñoan tai haïi. Chính vì vaäy chuùng ta caàn coù caùc phöông phaùp toát vaø nhieàu kieân nhaãn trong vieäc loan baùo nieàm tin cho caùc anh chò em naøy, vaø giuùp hoï böôùc vaøo trong töông quan vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng coù theå bieán ñoåi cuoäc ñôøi chuùng ta.
Hoûi: Trong Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, caùc nghò phuï cuõng ñaõ noùi tôùi Ñöùc Trinh Nöõ Maria. Theá Ñöùc Meï coù vai troø naøo trong vieäc rao giaûng Tin Möøng?
Ñaùp: Meï Maria laø tuyeät ñænh vaø laø göông maãu cuûa söï thaùnh thieän kitoâ. Meï laø Boån Maïng, laø hy voïng vaø laø ngoâi sao cuûa coâng taùc rao giaûng Tin Möøng, chæ höôùng ñi ñuùng vaø laø suoái nguoàn naêng löïc tinh thaàn.
Nhieàu ngöôøi noùi raèng caùc trung taâm thaùnh maãu ngaøy caøng coù ñoâng tín höõu vieáng thaêm vaø caøng quan troïng hôn. Chuùng ta ñang soáng trong moät theá giôùi du lòch, chuyeån ñoäng vaø nhìn xem. Thöù ngoân ngöõ naøy ñöôïc söû duïng cao ñoä taïi caùc trung taâm thaùnh maãu, laø nôi rao giaûng Lôøi Chuùa, daäy giaùo lyù, ban caùc bí tích vaø chuaån bò cho vieäc laõnh nhaän caùc Bí Tích.
Phaùt trieån caùc trung taâm thaùnh maãu coù theå ñoái phoù vôùi caùc nhu caàu treân ñaây cuûa tín höõu laø moät thaùch ñoá trong caùc ñaïi luïc khaùc nhau. Theá roài cuõng caàn ñaùnh giaù cao caùc hình thöùc khaùc nhau trong vieäc suøng kính Ñöùc Meï: caùc hoäi ñoaøn, caùc phong traøo vaø caùc nhoùm caàu nguyeän. Ngöôøi ta cuõng phaân phaùt traøng haït Maân Coâi ñeå tín höõu caàu nguyeän cho vieâc rao truyeàn Tin Möøng cho nhöõng ngöôøi chöa bieát Kitoâ giaùo.
(Zenit 31-10-2012; 2-11-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)