Phoûng vaán giaùo sö Bruno Barberis
veà Taám Khaên Lieäm thaønh Torino
Phoûng vaán giaùo sö Bruno Barberis veà Taám Khaên Lieäm thaønh Torino.
Roma (Zenit 8-06-2012; Vat. 21-08-2012) - Vaøo haï tuaàn thaùng 5 naêm 2012 - giaùo sö Bruno Barberis, chuyeân vieân nghieân cöùu Taám khaên lieäm thaønh Torino, ñaõ thuyeát trình caùc baøi cuoái cuøng trong chöông trình khoùa hoïc laáy baèng chuyeân moân veà khoa nghieân cöùu Taám Khaên Lieäm, do ñaïi hoïc giaùo hoaøng Nöõ Vöông caùc Toâng Ñoà ôû Roma toå chöùc.
Giaùo sö Barberis ñaõ baét ñaàu nghieân cöùu Taám Khaên Lieäm thaønh Torino naêm 1975, vaø töø naêm 1977 giaùo sö laø thaønh vieân Huynh ñoaøn Taám Khaên Lieäm Raát Thaùnh thaønh Torino vaø cuûa Trung taâm quoác teá Khoa Taám Khaên Lieäm hoïc, laø cô quan toå chöùc caùc cuoäc nghieân cöùu vaø tìm hieåu Taám Khaêm Lieäm. Töø naêm 1983 oâng laø giaùo sö Vaät lyù toaùn hoïc taïi phaân khoa "Khoa hoïc toaùn, Vaät lyù vaø Thieân nhieân" cuûa ñaïi hoïc Torino. Trong caùc naêm 1988-2002 giaùo sö ñaõ laø Chuû tòch Huynh ñoaøn Taám Khaên Lieäm Raát Thaùnh vaø laø giaùm ñoác Trung taâm quoác teá Khoa Taám Khaên Lieäm thaønh Torino. Töø naêm 2002 giaùo sö laø Giaùm ñoác khoa hoïc cuûa Trung taâm. Giaùo sö Barberis cuõng laø taùc giaû cuûa hôn 20 cuoán saùch vaø hôn 150 baøi vieát veà Taám Khaên Lieäm treân bình dieän khoa hoïc cuõng nhö treân bình dieän phoå bieán kieán thöùc ñaïi ñoàng. Caùc baøi nghieân cöùu naøy ñöôïc ñaêng treân caùc taïp chí khoa hoïc quoác gia vaø quoác teá, cuõng nhö treân caùc nhaät baùo Italia vaø quoác teá. Giaùo sö cuõng ñaõ chuû toïa 2,000 buoåi dieãn thuyeát veà Taám Khaên Lieäm taïi Itaia cuõng nhö taïi haûi ngoaïi.
Hoûi: Thöa giaùo sö Barberis, theo giaùo sö ñaâu laø caùc tieâu chuaån löôïng ñònh caùc nghieân cöùu vaø tìm toøi veà Taám Khaên Lieäm thaønh Torino?
Ñaùp: Trong hôn 100 naêm chia caùch chuùng ta vôùi böùc hình chuïp Taám Khaên Lieäm laàn ñaàu tieân hoài naêm 1898, ñaõ coù haøng "soâng möïc" chaûy ra ñeå nghieân cöùu vaø tìm hieåu Taám Khaên Lieäm. Thö muïc veà Taám Khaên Lieäm hieän bao goàm haøng ngaøn taùc phaåm ñöôïc coâng boá treân naêm chaâu. Nhöng khoâng luoân luoân deã daøng minh giaûi vaø gôõ roái caùc taùc phaåm khaùc nhau, thöôøng ñöa ra caùc giaû thuyeát môùi, caùc pheâ bình hay chæ trích ít nhieàu xaây döïng lieân quan tôùi caùc nghieân cöùu ñi tröôùc, hoaëc caùc ñeà nghò nghieân cöùu tìm tôøi môùi. Laøm theá naøo ñeå löïa choïn caùc coâng vieäc nghieâm chænh vaø coù yù nghóa trong haøng ñoáng taùc phaåm nhö theá?
Khía caïnh thöù nhaát quan troïng caàn chuù yù gaén lieàn vôùi söï kieän Taám Khaên Lieäm lieân keát caùc lyù do vaø caùc lôïi ích khoa hoïc cuõng nhö toân giaùo. Ñieàu naøy ñöông nhieân khoâng coù gì laø tieâu cöïc caû, traùi laïi coøn voâ cuøng haáp daãn vaø lyù thuù nöõa. Nhöng raát thöôøng khi ngöôøi ta coù nguy cô laãn loän hay troän laãn hai bình dieän vôùi nhau, vaø ñaùnh maát ñi giaù trò vaø hieäu löïc cuûa söï truyeàn thoâng, nhaát laø khi ngöôøi ta phaïm loãi laàm nghieâm troïng ñöông ñaàu vôùi caùc vaán ñeà coù tính caùch toân giaùo vôùi caùc phöông phaùp khoa hoïc, vaø ngöôïc laïi, ñöông ñaàu vôùi caùc vaán ñeà khoa hoïc vôùi caùc phöông phaùp loaïi toân giaùo.
Coù moät nguy cô nghieâm troïng khaùc nöõa: ñoù laø ñeå cho caùc xaùc tín caù nhaân lieân quan tôùi ñöùc tin aûnh höôûng treân caùc cöùu xeùt vaø caùc keát quûa nghieân cöùu lòch söû khoa hoïc. Ñieàu naøy thöôøng daãn tôùi caùc keát luaän goø eùp, ñöôïc ñöa ra bôûi yù muoán chöùng minh baèng moïi caùch caùc luaän thuyeát cheá saün, hay ñeå choáng laïi caùc luaän thuyeát khoâng truøng hôïp vôùi caùc xaùc tín caù nhaân cuûa mình.
Hoûi: Vaø nhö theá laø deã rôi vaøo moät khuynh höôùng cuoàng tín, coù ñuùng theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng, nhö theá laø deã rôi vaøo khuynh höôùng quùa khích, vaø nhö vaäy khoâng phaûi laø vieäc tìm toøi khoa hoïc nghieâm chænh. Khuynh höôùng quùa khích naøy thöôøng gaây ra söï laãn loän nôi ngöôøi ñoïc, khieán cho hoï coù caûm töôûng ñang chöùng kieán moät cuoäc chieán giöõa caùc luaän thuyeát choáng ñoái nhau hôn laø moät cuoäc ñoái thoaïi nghieâm chænh vaø chính xaùc. Cuoäc ñoái thoaïi aáy coù theå chaët cheõ, nhöng ñeå thöïc söï khoa hoïc, thì phaûi coù tính caùch xaây döïng, bieát toân troïng caùc yù kieán cuûa ngöôøi khaùc, vaø chæ coù muïc ñích tìm hieåu söï thaät.
Nhieäm vuï cuûa nhaø khoa hoïc nghieâm tuùc laø nhieäm vuï thoâng tin moät caùch ñuùng ñaén, baèng caùch luoân luoân phaân bieät giöõa caùc tin töùc vaø caùc söï kieän chaéc chaén vôùi caùc giaû thuyeát chæ döïa treân moät phaàn caùc döõ kieän vaø taøi lieäu, hay döïa treân caùc döõ kieän vaø taøi lieäu khoâng ñaùng tin caäy chuùt naøo. Do ñoù khoù maø phaân bieät ñöôïc moät caùch roõ raøng giöõa caùc saùch vôû taøi lieäu tuyeät ñoái nghieâm chænh vaø chính xaùc vôùi caùc saùch vôû taøi lieäu khoâng nghieâm chænh vaø chính xaùc.
Hoûi: Vaäy thì thöa giaùo sö ñaâu laø caùc ñaëc thaùi cuûa cuoäc thaûo luaän veà Taám Khaên Lieäm trong hai möôi naêm qua?
Ñaùp: Trong caùc naêm qua, ngöôøi ta ñaõ chöùng kieán moät cuoäc thaûo luaän khaù soâi noåi chung quanh Taám Khaên Lieäm, coù leõ chöa bao giôø xaûy ra nhö theá trong quùa khöù. Ñöôïc nhö theá cuõng laø nhôø caùi loa phoùng thanh cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng.
Cuoäc tranh luaän naøy ñaõ baét ñaàu bôûi vieäc xaùc ñònh thôøi gian cuûa Taám Khaên Lieäm qua tia hoàng ngoaïi tuyeán hoài naêm 1988. Vaø keát quûa cuûa noù khaúng ñònh raèng Taám Khaêm Lieäm thuoäc thôøi Trung Coå, ñaõ khôi daäy moät cuoäc ñoái ñaàu soâi noåi, khoâng chæ giöõa caùc nhaø khoa hoïc vaø chuyeân vieân nghieân cöùu, maø caû trong dö luaän coâng coäng nöõa. Cuõng nhö ñaõ xaûy ra trong quùa khöù, cuoäc tranh luaän khoâng chæ giôùi haïn giöõa hai phe choáng ñoái nhau kòch lieät: moät beân beânh vöïc tính caùch xaùc thöïc tuyeät ñoái khoâng theå thaûo luaän cuûa Taám Khaên Lieäm vì cho raèng noù laø taám khaên lieäm xaùc Ñöùc Gieâsu thaønh Nagiareùt; vaø beân kia uûng hoä luaän thuyeát cho raèng noù laø taám khaên lieâm giaû, hay khoâng dính daùng gì tôùi Ñöùc Gieâsu thaønh Nagiareùt. Sau cuøng noù cuõng loâi cuoán nhieàu nhaø khoa hoïc vaø caùc chuyeân vieân vaøo cuoäc: hoï bò loâi keùo bôûi vieäc kieám tìm söï thaät hôn laø khaû naêng chöùng minh moät luaän thuyeát laøm saün. Duø muoán hay khoâng, hoï töï ñaët mình vaøo trong moät laäp tröôøng dung hoøa ôû giöõa hai phe choáng ñoái nhau, vaø thöôøng khoâng phaûi laø laäp tröôøng thuaän tieän nhaát.
Vaø nhö theá ngöôøi ta ñaõ chöùng kieán moät loaït caùc can thieäp baát taän, ñoâi khi naëng neà, theo sau ñoù laø caùc phaûn baùc khoâng keùm naëng neà. Moät vaøi nghi ngôø ñöôïc neâu leân vôùi caùc söï kieän roõ raøng coù chöùng côù taøi lieäu; caùc nghi ngôø khaùc thì töï yù vaø coù theå theo yù kieán naøy hay yù kieán noï. Keát quûa ñaõ laø söï chia reõ ngaøy caøng roõ raøng vaø voâ lyù trong cuoäc tranh caõi cuûa hai beân choáng ñoái nhau, laøm giaûm söï chuù yù tôùi caùc lyù leõ tuyeät ñoái coù tính caùch khoa hoïc ñaùng lyù ra phaûi laø caùc lyù leõ duy nhaát caàn löu taâm; ñaøng khaùc laø tình traïng daäm chaân taïi choã nhö hieän nay. Trong khi ñoù coøn coù raát nhieàu vieäc phaûi laøm ñeå kieåm thöïc caën keõ caùc pheâ bình chæ trích nghieâm chænh lieân quan tôùi vieäc duøng phöông phaùp tia hoàng ngoaïi than ñeå xaùc ñònh thôøi gian cuûa Taám Khaên Lieäm, vaø nhaát laø ñeå giaûi thích caùc döï kieän ñaõ ñaït ñöôïc moät caùch ñuùng ñaén.
Hoûi: Nhöng maø ñaùng lyù ra thì cuoâc tranh luaän khoa hoïc phaûi phaûi xaûy ra giöõa caùc nhoùm khoa hoïc gia vaø caùc chuyeân vieân nghieân cöùu thoâi chöù, thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng, ñaùng lyù ra thì phaûi nhö vaäy, vì ñoù laø ñieàu ñuùng ñaén theo luaän lyù. Nghóa laø cuoäc thaûo luaän chæ ôû giöõa caùc nhaø khoa hoïc vaø chuyeân vieân nghieân cöùu Taám Khaên Lieäm ñeå xaùc ñònh Taám Khaên Lieäm ñaõ ñöôïc deät khi naøo ra sao vaø goàm caùc chaát lieäu gì, vôùi khaû theå laø coâng boá caùc keát quûa thöû nghieäm vaø caùc nhaän ñònh lyù thuyeát trong caùc cuoäc gaëp gôõ vaø caùc hoäi nghò khoa hoïc. Nhöng thaät ra ñaõ khoâng xaûy ra nhö theá, bôûi vì trong cuoäc thaûo luaän ñaõ coù caùc lyù luaän khoâng khoa hoïc lieân quan tôùi vieäc laáy maãu thöû nghieäm vaø ñònh thôøi gian khoâng theo caùc tieâu chuaån khoa hoïc, maø ñuùng hôn laø theo tieâu chuaån luaân lyù ñaïo ñöùc vaø söï lieâm chính trong cung caùch haønh xöû cuûa nhöõng ngöôøi tham döï coâng vieäc ñieàu tra vôùi caùc töôùc hieäu khaùc nhau.
Hoûi: Giôùi truyeàn thoâng coù phaàn loãi naøo trong caûnh hoãn loaïn naøy khoâng?
Ñaùp: Coù. Giôùi truyeàn thoâng chaéc chaén ñaõ khoâng giuùp cho coâng vieäc ñöôïc deã daøng hôn, vì hoï thöôøng can thieäp moät caùch roäng raõi vaøo moät ít tin töùc nhoû nhaët, maø laïi im laëng ñoái vôùi caùc tin nghieâm chænh quan trong. Hoï haàu nhö chæ chuù yù tôùi caùc tin giaät gaân trong xaùc tín voâ lyù vaø nguy hieåm raèng ñoái vôùi giôùi ñoäc giaû trung bình vieäc hieåu bieát caùc böôùc tieán, ñoâi khi raát nhoû vaø khoâng coù tính caùch ñònh ñoaït, cuûa vieäc nghieân cöùu, tuyeät ñoái khoâng quan troïng. Vaø haäu quûa laø dö luaän coâng coäng haàu nhö chæ bieát tôùi caùc thaûo luaän thoâ keäch vaø voâ nghóa, maø khoâng bieát gì veà caùc nghieân cöùu coù yù nghóa vaø quan troïng.
Theá roài coøn coù cuoäc tranh caõi giöõa hai khuynh höôùng quùa kích. Moät beân beânh vöïc laäp tröôøng chaéc chaén Taám Khaên Lieäm naøy laø Taán Khaên Lieäm thaät ñaõ boïc xaùc Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø moät beân cho raèng khoâng coù töông quan naøo giöõa hai Taám Khaên Lieäm. Coù theå beânh vöïc laäp tröôøng cuûa mình, nhöng cuõng phaûi toân troïng caùc tieâu chuaån cuûa khoa hoïc taân tieán. ÔÛ ñaây traùi laïi ngöôøi ta chöùng kieán nhieàu khaúng ñònh vaø caùc tranh luaän, khôûi haønh töø caùc giaû thuyeát tuyeät ñoái töï do vaø cheá saün. Ngöôøi ta söû duïng caùc lyù luaän ñi ngöôïc laïi caùc luaät leä luaän lyù sô ñaúng nhaát, ñeå ñi ñeán caùc keát luaän khoâng theå chöùng minh ñöôïc.
Hoûi: Theá ngöôøi ta ñi ñeán caùc keát luaän naøo?
Ñaùp: Nhieàu thöù laèm: naøo laø treân Taám Khaên Lieäm coù veõ hình cuûa nhaø danh hoïa vaø khoa hoïc gia Leonardo di Vinci; naøo laø Taám Khaên Lieäm laø khaên giaû thuoäc thôøi Trung Coå ñaõ duøng caùc kyõ thuaät laï khoâng ñöôïc bieát ngaøy nay. Roài Taám Khaên Lieäm laø baèng chöùng khoa hoïc cuûa söï soáng laïi, hay laø haäu quûa cuûa hieän töôïng phoùng xaï ñaëc thuø cuûa söï soáng laïi, laøm nhö theå söï soáng laïi laø moät ñieàu töï nhieân, coù theå laäp laïi ñöôïc trong phoøng thí nghieäm, vaø vì vaäy coù theå xem xeùt ñöôïc vôùi caùc phöông phaùp khoa hoïc. Vaø danh saùch coøn daøi laém.
Goø eùp caùc döõ kieän khoa hoïc hay hoaøn toaøn lô laø chuùng vaø khôûi haønh töø caùc giaû thuyeát tuyeät ñoái khoâng coù caùc neàn taûng coù nghóa laø gaây thieät haïi vaø laøm maát uy tín yù nghóa vaø söù ñieäp khieán cho Taám Khaêm Lieäm laø vaät duy nhaát treân theá giôùi naøy. Khôûi haønh töø giaû thuyeát Taám Khaên Lieäm laø khaên boïc xaùc Chuùa Kitoâ, vaø tìm moïi caùch chöùng minh cho ñieàu ñoù maø khoâng chuù yù tôùi caùc lyù leõ nghieâm chænh vaø khaùch quan, hay khôûi haønh töø vieäc coi Taám Khaên Lieäm laø moät taùc phaåm giaû thôøi Trung Coå, thì khoâng chæ laø laøm moät vieäc khoâng ñuùng ñaén treân bình dieän khoa hoïc, maø coøn laø löøa doái taát caû nhöõng ngöôøi muoán bieát nhieàu hôn veà Taám Khaên Lieäm, coi caùc keát luaän aáy laø thaät.
Hoûi: Nhö vaäy ñaâu laø thaùi ñoä ñuùng ñaén nhaát thöa giaùo sö?
Ñaùp: Thaùi ñoä ñuùng ñaén nghieâm chænh vaø lieâm chính duy nhaát laø cuûa ngöôøi öôùc muoán hieåu bieát söï thaät, khieâm toán kieám tìm, maø khoâng yeâu saùch nuoán chöùng minh luaän thuyeát cheá saün naøo caû; traùi laïi khöôùc töø taát caû nhöõng gì khoâng ñöôïc chöùng minh moät caùch nghieâm chænh vaø khoa hoïc.
Laäp tröôøng cuûa ngöôøi tìm kieám quaân bình vaø lieâm chính thì khaù phieàn toaùi, vaø ai choïn noù thì phaûi coù can ñaûm vaø kieân trì theo ñuoåi cho ñeán cuøng, bôûi vì noù laø con ñöôøng duy nhaát daãn tôùi choã thöïc hieän caùc cuoäc tìm kieám nghieâm chænh vaø coù neàn taûng, giuùp thoâng tin cho daân chuùng moät caùch trung thöïc vaø lieâm chính. Lôøi Ñöùc Gioan Phaoloâ II noùi ngaøy 24 thaùng 5 naêm 1998 tröôùc Taám Khaên Lieäm phaûi laø kim chæ nam höôùng ñaãn nhaø nghieân cöùu: "Giaùo Hoäi khuyeán khích caùc nhaø khoa hoïc ñöông ñaàu vôùi vieäc nghieân cöùu Taán Khaên Lieäm maø khoâng coù caùc laäp tröôøng cheá saün coi caùc keát quûa nhö ñöông nhieân, maø thöïc ra khoâng phaûi nhö vaäy. Giaùo Hoäi môøi goïi hoï haønh ñoäng vôùi söï töï do noäi taâm vaø soát saéng toân troïng phöông phaùp khoa hoïc cuõng nhö söï nhaäy caûm cuûa caùc tín höõu".
Hoûi: Thöa giaùo sö Barberis, theo kinh nghieäm cuûa giaùo sö, khoa hoïc vaø ñöùc tin ñoái thoaïi vôùi nhau hay choáng ñoái nhau?
Ñaùp: Töông quan giöõa ñöùc tin vaø khoa hoïc laø moät ñeà taøi voâ cuøng thôøi söï. Vì trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta thöôøng coù caùc maâu thuaãn vaø laäp tröôøng choáng ñoái lieân quan tôùi caùc ñeà taøi nhö vaäy. Vieäc phoå bieán treân Internet, caùc cuoäc tranh luaän treân ñaøi truyeàn hình, caùc baøi vieát treân baùo chí ñaõ goùp phaàn moät caùch ñaùng keå vaøo vieäc quaûng baù caùc ñeà taøi naøy, ngay caû giöõa nhöõng ngöôøi khoâng bao giôø chu yù ñeán, hay khoâng ñoïc saùch veà caùc ñeà taøi ñöùc tin vaø khoa hoïc. Nhöng ngöôøi ta cuõng ghi nhaän nguy cô cuûa vieäc thoâng tin xaáu, vì raát thöôøng khi nhöõng ngöôøi ñöôïc môøi phaùt bieåu veà caùc ñeà taøi naøy laïi khoâng phaûi laø caùc chuyeân vieân, vaø hoï cuõng khoâng coù söï khaùch quan vaø phöông phaùp sít sao caàn thieát.
Vaø nhö theá ngöôøi ta thöôøng chöùng kieán caùc cuoäc tranh luaän xung ñoät, trong ñoù ngöôøi ta beânh vöïc caùc yù kieán tieân thieân vaø haàu nhö luoân luoân thieáu söï nghieâm chænh, thieáu caùc lyù luaän vaø caùc suy dieãn nghieâm xaùc. Do ñoù ít khi ngöôøi ta coù ñöôïc caùc suy tö ñuùng ñaén lieân quan tôùi khoa hoïc vaø ñöùc tin, nhaém muïc ñích minh giaûi vaø kieåm thöïc xem coù khaû naêng ñoái thoaïi xaây döïng vaø hoäi nhaäp hay khoâng. Vaø ñaây laø ñieåm noøng coát. Coù ñuùng thaät laø khoa hoïc vaø ñöùc tin khoâng theå hoøa hôïp vôùi nhau ñöôc nhö nhieàu ngöôøi chuû tröông hay khoâng? Coù ñuùng thaät laø caùc khaùm phaù khoa hoïc coù theå cho pheùp con ngöôøi hieåu bieát taát caû söï thaät lieân quan tôùi cuoäc soáng cuûa mình cuõng nhö yù nghóa cuûa taát caû nhöõng gì bao quanh, vaø do ñoù ñöùc tin cuøng laém chæ laø moät caùi gì thuaàn tuùy chuû quan vaø rieâng tö thoâi hay khoâng?
Hoûi: Thöa giaùo sö, neáu ñöùc tin vaø khoa hoïc coù töông quan vôùi nhau, thì töông quan aáy bao goàm bao nhieâu loaïi?
Ñaùp: OÂng Ian Barbour, moät hoïc giaû ngöôøi Myõ, ñaõ ñöa ra giaû thuyeát boán loaïi töông quan khaùc nhau giöõa khoa hoïc vaø ñöùc tin: töông quan xung khaéc, töông quan tuøy thuoäc, töông quan ñoái thoaïi vaø töông quan hoäi nhaäp. Ngaøy nay, xem ra hai kieåu xung khaéc vaø tuøy thuoäc thaéng theá. Nhöng phaûi hoûi xem coù theå coù moät cuoäc ñoái thoaïi ích lôïi vaø xaây döïng, hay hôn nöõa, moät söï hoäi nhaäp ñích thaät cuûa hai tri thöùc trong moät vieãn töôïng lieân ngaønh hay khoâng. Ñaây laø caùc caâu hoûi neàn taûng maø chuùng ta khoâng theå traùnh neù, trong tö aùch laø caùc thaønh phaàn cuûa xaõ hoäi trong ñoù chuùng ta soáng, vaø nhö laø caùc caù nhaân phaûi suy tö veà neàn taûng cuoäc soáng laø ngöôøi cuûa chuùng ta, vaø veà yù nghóa cuoái cuøng cuûa cuoäc soáng trong vuõ truï meânh moâng baùt ngaùt bao quanh chuùng ta.
Moät trong caùc giaùo sö thöôøng ñeà caäp tôùi vaán ñeà naøy laø giaùo sö Joseph Ratzinger, töùc Ñöùc Ñöông Kin Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XVI, trong raát nhieàu saùch vôû, vaø caùc taøi lieäu chính thöùc cuõng nhö caùc dieãn vaên. Caùc dieãn vaên yù nghóa nhaát ñaõ ñöôïc thu thaäp trong moät cuoán saùch hay cuûa oâng Umberto Casale töïa ñeà "Ñöùc tin vaø khoa hoïc. Moät cuoäc ñoái thoaïi caàn thieát".
Trong soá caùc dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha maø toâi muoán nhaéc tôùi, coù baøi thuyeát trình maø Ñöùc Hoàng Joseph Ratzinger ñoïc taïi raïp haùt Regio ngaøy 12 thaùng 6 naêm 1998, nhaân dòp ngaøi ñeán vieáng Taám Khaên Lieäm thaønh Torino. Ñöùc Hoàng Y Ratzinger noùi: "Neáu con ngöôøi khoâng theå töï vaán moät caùch coù lyù leõ veà caùc ñieàu noøng coát cuûa cuoäc soáng, veà nguoàn goác, vaän meänh, veà caùi noù phaûi vaø coù theå laøm, maø phaûi ñeå caùc vaán ñeà ñònh ñoaït naøy cho moät taâm tình taùch rôøi khoûi toân giaùo, thì khi ñoù noù khoâng naâng cao lyù trí, maø laáy maát ñi phaåm gía cuûa lyù trí. Söï tan raõ cuûa con ngöôøi ñöôïc ñöa vaøo nhö theá ñoàng thôøi laøm naûy sinh ra beänh taät cuûa toân giaùo vaø beänh taät cuûa khoa hoïc". Roài Ñöùc Hoàng Y noùi theâm: "Khoâng coù söï löïa choïn naøo khaùc, lyù trí vaø toân giaùo phaûi trôû laïi vôùi nhau, maø khoâng tan bieán trong nhau... Ñieàu naøy lieân luïy tôùi con ngöôøi vaø lieân luïy tôùi theá giôùi".
Hoûi: Theá rieâng caù nhaân giaùo sö, thì giaùo sö nghó gì veà vaán ñeà naøy?
Ñaùp: Toâi ñaõ khoâng bao giôø nghó raèng giöõa ñöùc tin vaø khoa hoïc coù söï khoâng theå hoøa hôïp ñöôïc, mieãn laø luoân luoân coù söï toân troïng laãn nhau giöõa hai laõnh vöïc. Khoa hoïc laø nguoàn maïch caùc giaù trò cuûa söï hieäp thoâng, chöù khoâng phaûi laø söï ñoái khaùng vôùi caùc gía trò cuûa ñöùc tin. Trong moãi laõnh vöïc cuûa khoa hoïc, nhôø caùc nghieân cöùu vaø tìm hieåu con ngöôøi ñaõ töø töø yù thöùc ñöôïc mình laø nôi chöùa ñöïng moät ñaëc aân duy hhaát: ñoù laø coù theå ñoïc ra caùi luaän lyù cuûa Vuõ truï, nghóa laø cuûa thöïc taïi trong ñoù chuùng ta soáng. Ñaøng khaùc, khoa hoïc khoâng theå chöùng minh ñöôïc söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa, vaø cuõng khoâng theå chöùng minh ñöôïc söï khoâng hieän höõu cuûa Thieân Chuùa. Khoa hoïc chæ coù theå tìm hieåu caùc hieän töôïng xaûy ra trong thieân nhieân. Ñöùc tin laø moät ôn cuûa Thieân Chuùa, vaø noù cho pheùp chuùng ta böôùc vaøo trong theá giôùi cuûa söï sieâu vieät ñeå thöû hieåu bieát vaø laõnh hoäi ñöïôc yù nghóa cuûa noù.
Khoa hoïc gia Galileo Galilei ñaõ coù caùc kieåu dieãn taû noåi tieáng veà vieäc phaân chia nhieäm vuï giöõa khoa hoïc vaø ñöùc tin vaø tính caùch boå tuùc cho nhau cuûa chuùng. OÂng noùi nhö sau: "YÙ cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø daäy cho chuùng ta bieát leân trôøi theá naøo, chöù khoâng phaûi trôøi ñi nhö theá naøo"; "Thaùnh Kinh vaø thieân nhieân ñeàu baét nguoàn töø Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa: Thaùnh Kinh nhö laø lôøi Chuùa Thaùnh Thaàn ñoïc cho maø vieát, thieân nhieân nhö laø keû raát vaâng lôøi thi haønh caùc meänh leänh cuûa Thieân Chuùa". Neáu khi ñoïc caùc chöông ñaàu cuûa saøch Saùng Theá, maø chuùng ta yeäu saùch tìm thaáy nôi ñoù moät mieâu taû khoa hoïc ñuùng ñaén vieäc taïo thaønh Vuõ truï vaø söï phaùt trieån cuûa söï soáng treân traùi Ñaát naøy, thì chuùng ta phaïm moät loãi laàm löôïng ñònh nghieäm troïng. Lyù do laø vì caùc trang saùch ñoù laø moät suy tö thaàn hoïc tuyeät dieäu ñaõ ñöôïc caùc soaïn giaû soáng nhieàu theá kyû tröôùc Chuùa Kitoâ bieân soaïn ra, chöù khoâng phaûi laø moät khaûo luaän veà vuõ truï hoïc.
Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi vôùi caùc tham döï vieän moät ñaïi hoäi caùc hoa hoïc gia nhö sau: "Khoa hoïc vaø ñöùc tin ñeàu coù goác reã trong moät ôn tuyeät vôøi maø Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ ban cho con ngöôøi: ñoù laø lyù trí. Khoa hoïc vaø ñöùc tin, caû hai ñeàu khoâng theå thieáu ñeå con ngöôøi coù theå tieán trieån trong söï hieåu bieát moät caùch troïn veïn, baèng caùch phaùt trieån taát caû con ngöôøi, chöù khoâng phaûi chæ phaùt trieån moät phaàn cuûa noù maø thoâi".
Hoûi: Nhö theá khi aùp duïng caùc ñieàu treân ñaây vaøo vieäc nghieân cöùu Taám Khaên Lieäm thaønh Torino, chuùng ta cuõng phaûi chuù yù tôùi hai bình dieän, coù ñuùng theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Vieäc ñoïc hieåu, nghieân cöùu vaø suy nieäm veà hình ngöôøi treân Taám Khaên Lieäm thaønh Torino, moät caùch noøng coát, daãn ñöa tôùi hai bình dieän suy tö. Moät ñaøng, vieäc nghieân cöùu hình dieãn taû moät lôïi ích raát cao treân bình dieän khoa hoïc. Nhaát laø trong boán möôi naêm qua caùc nhaø khoa hoïc ñaõ tìm hieåu caën keõ caùc ñaëc tính vaø nguoàn goác cuûa noù, baèng caùch ñöa ra caùc nghieân cöùu trong caùc laõnh vöïc khaùc nhau cuûa khoa hoïc nhö: vaät lyù, hoùa hoïc, sinh hoïc, tin hoïc, y khoa, thoáng keâ vv... Vì theá trong caùc naêm naøy Taám Khaên Lieäm ñaõ laø trung taâm cuûa moät cuoäc thaûo luaän roäng raõi, soâi noåi, coù thöù töï treân bình dieän khoa hoïc vaø lieân ngaønh.
Ñaøng khaùc, truyeàn thoáng ñaõ luoân luoân coi Taám Khaên Lieäm nhö laø khaên lieäm xaùc Ñöùc Gieâsu thaønh Nagiareùt, vaø trong thôøi gian môùi hôn sau naøy vieäc ñoàng hoùa ñoù ñaõ coù ñöôïc caùc keát quûa ñaùng keå töø caùc nghieân cöùu chuù giaûi kinh thaùnh. Vaø ñieàu naøy ñaõ loâi keùo sö chuù yù cuûa laõnh vöïc ñöùc tin kitoâ vaø môû ra moät cuoäc thaûo luaän soâi noåi veà töông quan giöõa Taám Khaêm Lieäm vaø ñöùc tin. Caùc cuoäc tröng baày môùi ñaây vaøo caùc naêm 1998, 2000 vaø 2010 ñaõ goùp phaàn vaøo vieäc minh nhieân yù nghóa muïc vuï vaø tinh thaàn cuûa Taám Khaên Lieäm. Hai kieåu hieåu vieäc tìm toøi veà Taám Khaên Lieäm thöôøng gaëp phaûi caùc ñuïng ñoä ñoâi khi chia reõ caû caùc nhaân vieân laøm vieäc nghieân cöùu cuõng nhö daân chuùng.
Taám Khaên Lieäm laø ñoái töôïng cuûa ñöùc tin, cuûa loøng suøng kính hay laø ñoái töôïng cuûa lôïi ích khoa hoïc vaø nghieân cöùu? Raát thöôøng khi trong caùc naêm qua hai kieåu tìm hieåu taám Khaên Lieäm ñoái nghòch nhau, nhö theå laø moät kieåu phaûi nhaát thieát loaïi tröø kieåu kia, vì khoâng theå hoøa hôïp vôùi nhau. Vaø theá laø noù ñaõ daáy leân moät cuoäc tranh luaän noùng boûng, coù leõ chöa töøng coù trong quùa khöù, nhôø caùc phöông tieän truyeàn thoâng taân tieán cuõng nhö bôûi söï chuù yù maø caùc laàn tröng baày cuoái cuøng ñaõ khôi daäy treân bình dieän quoác teá.
Thaät laø nguy hieåm, khi ñoái choïi kieåu tìm hieåu khoa hoïc vôùi kieåu tìm hieåu toân giaùo, bôûi vì moät ñaøng ngöôøi ta coù nguy cô giaûn löôïc Taám Khaên Lieäm thaønh "moät ñoà vaät cheát", moät hình aûnh chæ coù yù nghóa trong noù vaø cho noù, maø khoâng goïi hoûi cuoäc soáng chuùng ta; ñaøng khaùc laø nguy cô bieán Taám Khaên Lieäm thaønh moät loaïi ngaãu töôïng phuïc vuï cho caùc luaän thuyeát tieân thieân vaø bò leøo laùi. Toâi xaùc tín saâu xa raèng phoù thaùc vieäc trình baày taám Khaên Lieäm cho moät kieåu tìm hieåu trieät ñeå khoa hoïc hay trieät ñeå muïc vuï khoâng thoâi, thì khoâng ñuùng ñaén, cuõng khoâng ích lôïi cho nhöõng ngöôøi nhaän laø caùc nhaø khoa hoïc cuõng nhö daân chuùng.
(ZENIT 8-6-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)