Phoûng vaán ÑTGM Henryk Muszynski
veà Lôøi keâu goïi hoøa giaûi
giöõa hai daân toäc Nga vaø Ba Lan
Phoûng vaán Ñöùc Toång Giaùm Muïc Henryk Muszynski veà Lôøi keâu goïi hoøa giaûi giöõa hai daân toäc Nga vaø Ba Lan.
Ba lan (SD 18-07-2012; Vat. 17-08-2012) - Trong caùc ngaøy naøy Ñöùc Kirill, Thöôïng Phuï chính thoáng Nga ñang vieáng thaêm Ba Lan. Ñaây laø laàn ñaàu tieân moät vò Thöôïng Phuï chính thoáng Mastcvôva sang thaêm Ba Lan. Saùng ngaøy 17 thaùng 8 naêm 2012 Ñöùc Kirill vaø Ñöùc Cha Jozef Michalik, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ba Lan, seõ cuøng kyù vaøo lôøi keâu goïi hai daân toäc Nga vaø Ba Lan hoøa giaûi vôùi nhau. Leã nghi seõ dieãn ra taïi laâu ñaøi hoaøng gia trong thuû ñoâ Varsava. Lôøi keâu goïi naøy ñaõ ñöôïc moät uûy ban hoãn hôïp cuûa hai beân soaïn thaûo trong hôn hai naêm trôøi. Noù khoâng phaûi laø moät lôøi xin loãi, nhöng laø lôøi môøi goïi hai daân toäc ñoïc lòch söû xung khaéc giöõa hai beân trong vieãn töôïng Kitoâ.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn phaàn hai baøi phoûng vaán Ñöùc Cha Henryk Muszynski, nguyeân Toång Giaùm Muïc Gniezno, veà buoåi leã kyù vaø noäi dung lôøi keâu goïi naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, lôøi keâu goïi naøy cuõng laø lôøi keâu goïi chung cuûa hai Giaùo Hoäi coâng giaùo Ba Lan vaø chính thoáng Nga. Noù heä taïi ñieàu gì?
Ñaùp: Ñöùc Toång Giaùm Muïc Hilarion, höôùng daãn phaùi ñoaøn Nga soaïn thaûo taøi lieäu ñaõ nhieàu laàn noùi tôùi vieäc caàn thieát taïo ra moät lieân minh giöõa caùc Giaùo Hoäi chính thoáng vaø coâng giaùo ñeå baûo veä caùc giaù trò Kitoâ, choáng laïi khuynh höôùng thôø ô gia taêng trong thôøi ñaïi chuùng ta, vaø khuynh höôùng tuïc hoùa lan traøn. Ñöùc Cha cuõng nhaán maïnh raèng caùc thaùch ñoá maø theá giôùi ngaøy nay ñöa ra cho caùc Giaùo Hoäi cuûa caû hai beân gioáng nhau.
Trong khi soaïn thaûo taøi lieäu chung, chuùng toâi ñaõ coá gaéng bieân soaïn töø moät goùc caïnh tích cöïc, vaø nhaán maïnh moät caùch chính xaùc raèng trong nieàm toân troïng söï ñoäc laäp cuûa quyeàn bính daân söï, chuùng toâi keâu goïi ñoái thoaïi vôùi nhau vaø khoan nhöôïng, chuùng toâi keâu goïi tín höõu ñaùp traû laïi caùc thaùch ñoá maø caû hai Giaùo Hoäi ñeàu phaûi ñöông ñaàu: baûo veä phaåm giaù con ngöôøi, quaûng baù caùc giaù trò döïa treâm Möôøi ñieàu raên, cuõng nhö caùc ñieàu raên lieân quan tôùi söï thaùnh thieâng cuûa söï soáng töø khi thuï thai cho tôùi luùc cheát töï nhieân; vaø vì theá chuùng toâi khoâng chaáp nhaän phaù thai vaø trôï töû, vaø chuùng toâi baûo veä söï hieäp nhaát cuûa hoân nhaân.
Tuy nhieân, tröôùc heát taøi lieäu laø moät lôøi keâu goïi laøm chöùng taù chung cho nieàm hy voïng cuûa Chuùa Kitoâ phuïc sinh ñoái vôùi toaøn AÂu chaâu. Ñoù laø ñieàu Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ keâu môøi trong toâng huaán "Giaùo Hoäi taïi AÂu chaâu".
Chuùng toâi coi ñoù nhö laø boån phaän neàn taûng cuûa caùc Giaùo Hoäi mgaøy nay. Vaø vì chuùng toâi coù chung loøng suøng kính Meï Thieân Chuùa saâu ñaäm, chuùng toâi quy höôùng veà ñoù vaø yù thöùc veà danh döï daønh cho Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø phaûi laøm chöùng cho loøng suøng kính ñoù moät caùch soáng ñoäng.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, ñaâu laø yù nghóa cuûa taøi lieäu naøy trong laõnh vöïc ñoái thoaïi giöõa Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Giaùo Hoäi chính thoáng treân bình dieän quoác teá?
Ñaùp: Taøi lieäu naøy coù moät yù nghóa, trong möùc ñoä noù vöôït qua vaøi haøng raøo giöõa hai Giaùo Hoäi vaø ñaåy xa caùc chöôùng ngaïi ñoái vôùi cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát. Nhöng chuùng toâi khoâng coù yù ñoái thoaïi treân bình dieän thaàn hoïc, vì ñaõ coù uûy ban hoãn hôïp thaàn hoïc laøm vieäc thöôøng xuyeân roài, chuùng toâi khoâng thay theá noù. Söï hieäp nhaát giöõa hai Giaùo Hoäi laø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø hoa traùi cuûa lôøi caàu nguyeän chöù khoâng phaûi cuûa söï giaøn xeáp giöõa con ngöôøi vôùi nhau.
Chuùng toâi ñaõ noùi tôùi caùc con ñöôøng daãn tôùi söï gaàn guõi nhau. Vaán ñeà ôû ñaây laø söï vöôït thaéng nhöõng gì ñaõ xaûy ra giöõa hai daân toäc vaø môû ra caùc con ñöôøng cho söï hieäp nhaát. Chuùng toâi caûm thaáy ñoù laø nhieäm vuï ñaëc bieät cuûa hai Giaùo Hoäi. Trong nghóa naøy, noù laø moät ñoùng goùp noøng coát, bôûi vì chuùng toâi nhaän ra raèng tình yeâu thöông naûy sinh traùi ngöôïc vôùi söï gaàn guõi ñòa lyù. Yeâu thöông moät ngöøôi AÁn Ñoä ôû xa thì deã hôn laø yeâu thöông moät ngöôøi ôû gaàn, maø thöôøng ngaøy chuùng ta coù vaán ñeà trong caùc töông quan vôùi hoï. Chuùng toâi yù thöùc ñöôïc nhieäm vuï naøy, bôûi vì hai Giaùo Hoäi cuûa chuùng toâi laø hai Giaùo
Hoäi chieám ña soá daân taïi Ba Lan vaø Nga. Vì theá traùch nhieäm ñoái vôùi hai daân toäc cuõng lôùn hôn laø trong tröôøng hôïp cuûa caùc toân giaùo thieåu soá. Do ñoù chuùng toâi keâu goïi vöôït thaéng tình traïng phöùc taïp naøy vaø hieäp nhaát tröôùc heát laø hai Giaùo Hoäi, roài taát caû caùc tín höõu vaø moïi ngöôøi coù tö töôûng taïo ra moät taâm tình chung vaø caùc töông quan hoøa bình giöõa hai daân toäc.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha ñaâu ñaõ laø nguoàn goác cuûa lôøi keâu goïi naøy vaø vieäc soaïn thaûo ñaõ tieán haønh ra sao?
Ñaùp: Tö töôûng moät taøi lieäu chung ñaõ naûy sinh nhö sau: Ñöùc Thöôïng Phuï Kirill ñaõ döï kieán moät chuyeán vieáng thaêm Ba lan trong tö caùch laø taân Thöôïng Phuï Giaùo chuû chính thoáng Nga. Theo truyeàn thoáng laâu ñôøi thì Ñöùc Taân Thöôïng Phuï ñi thaêm caùc Giaùo Hoäi chính thoáng töï quaûn khaùc vaø caùc vò laõnh ñaïo, theo thöù töï caáp baäc trong danh saùch ñaõ ñöôïc thieát ñònh trong bao theá kyû lieân quan tôùi caùc Toøa Thöôïng phuï, toøa toång giaùm muïc vaø giaùm muïc. Ñöùng ñaàu laø Toøa Thöôïng Phuï Constantinople, roài tôùi Alessandira, Antiokia, Gieârusalem, Serbia vaø caùc Giaùo Hoâi khaùc. Giaùo Hoäi chính thoáng Ba lan ñöùng haøng thöù 12 hay 13, tröôùc Albania, Antiokia vaø Georgia.
Trong tröôøng hôïp ôû ñaây Ñöùc Giaùo chuû chính thoáng Nga ñaõ laøm moät luaät tröø. Cuõng chính vì theá chuùng toâi môùi nghó raèng khoâng ñöïôc haïn heïp trong moät chuyeán vieáng thaêm bình thöông, maø phaûi coù moät cöû chæ ñi keøm, moät cöû chæ neàn taûng quan troïng. Trong moät caùch thöùc naøo ñoù, ñaõ coù moät loaïi tieàn ñoàn ñöôïc thaønh laäp bôûi chuyeán vieáng thaêm ñan vieän Saint Nil Stolobny cuûa caùc ñan só chính thoáng Nga. Ñan vieän naøy naèm treân hoøn ñaûo ôû hoà Seliger. Caùc ñan só ñaõ ñeán ñaây naêm 2009. Ñan vieän Saint Nil laø moät trong caùc ñan vieän quan troïng nhaát cuûa Giaùo Hoäi chính thoáng Nga. Döôùi thôøi coäng saûn caùc ñan só ñaõ bi truïc xuaát khoûi ñan vieän, vaø trong thôøi chieán noù trôû thaønh "traïi Ostachkov" ñeå giam giöõ caùc tuø nhaân Ba Lan. Caùc tuø nhaân naøy sau ñoù bò xöû baén taïi Tver, roài choân trong röøng gaàn Mednoe.
Taïi Ba Lan caùc ñan só ñan vieän Saint Nil ñaõ vieáng thaêm Varsava, Gniezno, Czestochowa, Plock vaø caùc nôi khaùc. Taïi ñan vieän Jasna Gora caùc ñan só ñaõ nhaän ñöôïc moät icone töùc aûnh veõ treân goã Ñöùc Meï Czestochowa, vaø hoï ñaõ ñem veà ñan vieän vaø höùa seõ xaây moät nhaø nguyeän kính caùc vò töû ñaïo Ba Lan.
Hoûi: Caâu chuyeän ñaõ dieãn tieán nhö theá naøo thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Tieáp theo ñoù ñaõ coù lieân laïc thö töø giöõa caùc giôùi chöùc cuûa Toøa Thöông Phuï Mastcôva vaø caùc Giaùm Muïc Ba lan, moät phaàn döôùi hình thöùc cuûa moät böùc thö tình baïn maø Ñöùc Cha Hilarion ñaõ göûi cho toâi. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Hilarion hieän laø chuû tòch phaân boä ngoaïi vuï cuûa Toøa Thöôïng Phuï.
Sau ñoù laø caùc chuyeán vieáng thaêm thöôøng xuyeân cuûa caùc giôùi chöùc phaân boä ngoaïi vuï cuûa Toøa Thöôïng Phuï Mastcôva taïi Varsava. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Hilarion ñaõ tham döï moät chuyeán vieáng thaêm nhö vaäy. Töø phía chuøng toâi, chuùng toäi ñaõ laáy saùng kieán trong caùc buoåi thaûo luaän vôùi caùc giôùi chöùc cuûa Toøa Thöôïng Phuï; ngoaøi toâi ra coøn coù Ñöùc Cha Stanislaw Budzik khi ñoù laø Toång thö kyù Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ba Lan, vaø hieän nay laø Toång Giaøm Muïc Lublin, vaø Ñöùc Cha Tadeusz Pikus, ñaëc traùch uûy ban ñaïi keát cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ba Lan. Maëc duø caùc cuoäc thaûo luaän ñaõ khoâng ñôn sô, ñaëc bieät vì caùc khaùc bieät trong vieäc löôïng ñònh nhieàu khía caïnh cuûa lòch söû chung, toâi ñaõ hoïc bieát raát nhieàu dieàu lieân quan tôùi vieäc hieåu bieát quan nieäm cuûa Giaùo Hoâi chính thoáng Nga. Toâi ñaõ hieåu raèng cho ñeán nay, moät caùch voâ yù thöùc, caùc Giaùo Hoäi cuûa chuùng toâi coâ laäp vôùi nhau, khoâng bieát nhau, vaø moät trong caùc lyù do gaây ra tình traïng naøy laø söï doái traù döôùi thôøi coäng saûn, khoâng cho pheùp hieåu bieát söï thaät. Chæ gìô ñaây chuùng toâi môùi coù theå noùi chuyeän moät caùch töï do vaø côûi môû, maëc daàu cho tôùi nay coøn coù caùc lôùp thieáu hieåu bieát, caùc thaønh kieán vaø caùc lôøi doái traù ñöôïc laäp ñi laäp laïi.
Hoûi: Thöa Ñöùc cha, vaäy chuùng ta coù theå hoïc hieåu gì veà Giaùo Hoäi chính thoáng Nga?
Ñaùp: Toâi xin ñôn cöû moät thí duï cuï theå. Ñoái vôùi chuùng toâi hình aûnh Meï Thieân Chuùa chæ laø moät hình aûnh, nhöng ñoái vôùi anh em chính thoáng Nga ñoù laø moät icone, ñoù laø daáu hieäu söï hieän dieän thöïc söï cuûa Meï Thieân Chuùa. Trong moät dòp naøo ñoù toâi ñaõ nhaän ñöôïc moät baøi hoïc tuyeät dieäu cuûa caùc anh em chính thoáng, maø toâi seõ nhôù cho ñeán cheát. Hoï ñaõ ñem ñeán cho toâi moät icone Ñöùc Baø Czestochowa, do caùc cha doøng thaùnh Phaoloâ taêng cho ñan vieän Saint Nil Stolobny. Khi toâi ñeà nghò ban ñeâm ñeå aûnh Ñöùc Meï laïi trong phoøng khaùch cuûa toøa giaùm muïc Gniezno, thì hoï noùi vôùi toâi: "Ñöùc Cha coù ñeå meï Ñöùc Cha ngoaøi haønh lang khoâng?" Vaø theá laø chuùng toâi ñaõ ñaët aûnh Ñöùc Meï vaøo trong nhaø nguyeän vaø ñoïc chung vôùi nhau moät lôøi kinh, vaø toâi seõ bieát ôn hoï veà baøi hoïc naøy cho tôùi cheát.
Hoûi: Ngaøy 17 thaùng 8 coù leã nghi kyù lôøi keâu goïi chung cuûa Hai Giaùo Hoäi. Coù caàn phaûi coi ñaây laø moät giôùi haïn khoâng? Sau ñoù thì ñieàu gì seõ xaûy ra?
Ñaùp: Toâi seõ thaän troïng khoâng goïi noù laø "moät giôùi haïn", maø ñuùng hôn laø moät khôûi ñaàu, vaø toâi hy voïng noù seõ môû ra moät giai ñoaïn môùi cuûa sinh hoaït chung. Moät giai ñoaïn cuûa chöùng taù tích cöïc cho tình huynh ñeä cuûa hai Giaùo Hoäi, chöùng taù cuûa tình yeâu thöông laøm thaønh tieâu chuaån neàn taûng cuûa Kitoâ giaùo. Ñieàu noøng coát laø chuùng toâi phaûi laøm naûy sinh ra nhieàu tin caäy hôn giöõa caùc tín höõu vaø trong theá giôùi vaây quanh, vôùi lôøi caàu xin Chuùa Thaùnh Thaàn, maëc duø vaãn coøn coù caùc khaùc bieät thöïc söï giöõa hai beân.
(SD 18-7-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)