Hoäi nghò quoác teá veà beänh Sida
taïi Washington
Hoäi nghò quoác teá veà beänh Sida taïi Washington.
Roma (RG 27-07-2012) - Phoûng vaán Ñöùc OÂng Robert Vitillo, coá vaán ñaëc bieät beänh Sida cuûa toå chöùc Caritas quoác teá.
Trong caùc ngaøy töø 22 ñeán 27 thaùng 7 naêm 2012 Hoäi nghò quoác teá laàn thöù 19 veà beänh Sida ñaõ dieãn ra taïi Washington vôùi söï tham döï cuûa haøng traêm baùc só, caùc nhaø khoa hoïc, caùc chuyeân vieân nghieân cöùu vaø caû caùc giaùo só tu só saên soùc caùc beänh nhaân Sida. Caùc tham döï vieân ñaõ khaúng ñònh raèng cung caáp vieäc trò lieäu choáng vi ruùt HIV SIDA cho 34 trieäu beänh nhaân khoâng chæ laø moät boån phaän luaân lyù, maø coøn laø phöông theá höõu hieäu vaø tieát kieäm nhaát giuùp ngaên chaën beänh dòch Sida nöõa. Thaät laø ñieàu khoâng chaáp nhaän ñöôïc, khi caùc phöông thöùc trò lieäu ñoù khoâng tôùi ñöôïc vôùi caùc ngöôøi caàn ñeán chuùng nhaát, ñaëc bieät laø taïi caùc nöôùc AÙ chaâu vaø Phi chaâu naèm beân döôùi vuøng sa maïc Sahara. Caùc chuyeân vieân nghieân cöùu cuûa ñaïi hoïc Havard Hoa Kyø cho bieát vieäc phaân phaùt thuoác choáng vi ruùt Sida xem ra maéc tieàn trong vieäc ñaàu tö khôûi ñaàu, nhöng seõ ñem laïi caùc tieát kieäm ñaùng keå trong naêm naêm tôùi ñoái vôùi caùc chi phí cuûa vieäc trò lieäu.
Baùc só Rochelle Valensky, thuoäc trung taâm nghieân cöùu beänh AIDS (SIDA) cuûa ñaïi hoïc Havard, giaûi thích raèng "cöù moãi myõ kim chi cho ngaøy naøy trong vieäc chöõa trò beänh Sida cho caùc ngöôøi ngheøo tuùng nhaát, chuùng ta seõ coù hai myõ kim tieàn lôøi xaõ hoäi". Caùc tham döï vieân hoäi nghò cuõng nhaán maïnh vieäc caàn thieát phaân phaùt nhieàu thöû nghieäm mieãn phí, caû trong caùc quoác gia kyõ ngheä nöõa, ñeå cho ngöôøi bò nhieãm vi ruùt coù theå kieåm soaùt noù. Caû taïi nöôùc taân tieán nhö Hoa Kyø cuõng coù tôùi 20% ngöôøi bò nhieãm beänh maø khoâng bieát, vaø nhö theá ngoaøi vieäc khoâng chöõa trò, coøn coù nguy cô phoå bieán beänh AIDS (SIDA) nöõa.
Tham döï hoäi nghò cuõng coù Ñöùc OÂng Robert Vitillo, coá vaán ñaëc bieät veà beänh Sida cuûa toå chöùc Caritas quoác teá. Trong baøi tham luaän tröôùc hoäi nghò ngaøy 25 thaùng 7 naêm 2012 Ñöùc OÂng Vitillo ñaõ noùi veà caùc tieán trieån trong vieäc loaïi tröø nguy cô laây beänh töø caùc baø meï mang thai sang con caùi cuûa hoï, trong ba naêm tôùi.
Theo toå chöùc Lieân Hieäp Quoác 87% caùc tröôøng hôïp laây beänh môùi laø do caùc lieân heä ñoàng tính, duøng ma tuùy hay maïi daâm. Taïi Philippines soá ngöôøi laây beänh ñaõ gia taêng 25% keå töø naêm 2011. Coù ngöôøi chæ trích Giaùo Hoäi coâng giaùo laø ñaõ khoâng muoán giuùp giaûm beänh Sida, vì khoâng uûng hoä caùc phöông theá phoøng ngöøa nhö vieäc duøng tuùi cao su hay caùc chöông trình söùc khoûe sinh saûn. Hoï cho raèng caùc giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi aûnh höôûng treân tín höõu khieán cho hoï maéc côõ khoâng daùm mua tuùi cao su hay thuoác ngöøa thai.
Ñöùc OÂng Vitillo ñaõ phaûn baùc caùc lôøi toá caùo sai laïc choáng laïi chieán thuaät phoøng choáng beänh lieät khaùng cuûa Giaùo Hoäi. Caùc toá caùo treân baét nguoàn töø söï chuù yù maùy moùc tôùi kieåu haønh xöû thôø ô vôùi vôùi phaåm giaù con ngöôøi vaø tinh thaàn traùch nhieäm. Taïi nhöõng nöôùc nhö Kenya, Uganda vaø Thaùi Lan, soá ngöôøi laây beänh Sida giaûm, vì ngöôøi treû coù cung caùch soáng traùch nhieäm hôn, bao goàm caû vieäc tieát duïc ngoaøi hoân nhaân, chung thuûy trong hoân nhaân vaø traùnh duøng ma tuùy. Kieåu Giaùo Hoäi ñoái phoù vôùi vaàn ñeà raát thöïc teá. Khoâng coù ñoái phoù naøo laø trung laäp caû, vì nhieàu kieåu ñoái phoù döïa treân caùc yù nieäm kieám tìm khoaùi laïc maø khoâng chaáp nhaän traùch nhieäm caùc haønh ñoäng cuûa mình. Trong khi Giaùo Hoäi keâu goïi tinh thaàn traùch nhieäm trong caùc töông quan lieân baûn vò. Vaø traùch nhieäm bao giôø cuõng ñoøi hoûi hy sinh, nhöng noù cuõng roäng môû cho hoân nhaân söï hieåu bieát saâu xa hôn, chöù khoâng haïn heïp trong moät luùc khoaùi laïc cuûa thaân xaùc. Khoaùi laïc aáy thöôøng laø haäu quûa cuûa söï leøo laùi hay laïm duïng tình duïc ngöôøi khaùc.
Ngoaøi ra, Ñöùc oâng Vitillo cuõng cho bieát ngay töø caùc thaäp nieâm 1990 toå chöùc Caritas quoác teá ñaõ baûo trôï nhieàu ñaïi hoäi veà vieäc phoøng ngöøa vaø chöõa beänh Sida tai Philippines, vaø trong naêm nay seõ coù theâm caùc khoùa khaùc. Naêm 1987 beänh lieät khaùng ñaõ ñöôïc Caritas quoác teá coi nhö laõnh vöïc hoaït ñoäng öu tieân. Giaùo Hoäi ñaõ laø moät trong caùc toå chöùc thaêng tieán loøng xoùt thöông ñoái vôùi caùc beänh nhaân lieät khaùng, khoâng kyø thò hoï, traùi laïi nhaän hoï vaø ñem veà saên soùc, khi hoï bò gia ñình khöôùc töø. Beân Ñoâng AÂu Giaùo Hoäi canh chöøng söï lan traøn cuûa beänh Sida vaø cuøng vôùi caùc nhoùm kitoâ khaùc cung caáp coá vaán, thöû vi ruùt HIV, cho thuoác men, saên soùc taïi nhaø vaø trôï giuùp xaõ hoäi cho caùc beänh nhaân.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc OÂng Robert Vitillo, veà hoäi nghò noùi treân.
Hoûi: Thöa Ñöùc OÂng, trong tö caùch laø coá vaán ñaëc bieät cuûa toå chöùc Caritas quoác teá, Ñöùc oâng cuõng ñaõ laø thaønh phaàn phaùi ñoaøn tham döï hoäi nghò. Tình hình chöõa trò beänh Sida treân theá giôùi hieän nay ra sao?
Ñaùp: Coù caùc chæ daãn raát tích cöïc. Caùc baûn töôøng trình caùc nghieân cöùu ñaõ ñöôïc thi haønh vaø trình baày trong hoäi nghò, cho thaáy vieäc traûi roäng khaû theå ñöôïc chöõa trò choáng vi ruùt laø ñieàu coù theå, vaø trong töông lai coù vieãn töôïng loaïi tröø beänh HIV SIDA. Dó nhieân, ñaây laø moät hy voïng, nhöng noù ñaõ ñöôïc nhieàu thuyeát trình vieân nhaéc tôùi trong hoäi nghò vöøa qua.
Hoûi: Trong hoäi nghò ngöôøi ta cuõng ñaõ duyeät xeùt caùc lieäu phaùp choáng vi ruùt, cho pheùp giaûm caùc tröôøng hôïp töû vong vaø caûi thieän ñieàu kieän soáng cuûa caùc beänh nhaân lieät khaùng, nhöng vaãn chöa ñaùnh baïi ñöôïc caên beänh naøy. Caùc lieäu phaùp aáy ñöôïc phoå bieán taïi nhöõng nöôùc phaùt trieån hôn laø taïi nhöõng nöôùc ít môû mang. Coù tieán trieån naøo treân laõnh vöïc naøy khoâng thöa Ñöùc OÂng?
Ñaùp: Caùc baûn töôøng trình môùi ñaây do Hieäp hoäi UNAIDS cung caáp cho thaáy phaân nöûa soá ngöôøi caàn ñeán caùc lieäu phaùp choáng viruùt Sida, hieän coù theå söû duïng chuùng. Nhö vaäy, treân theá giôùi hieän coù 16 trieäu ngöôøi ñang caàn tôùi phöông phaùp trò lieäu naøy, vaø coù 8 trieäu ngöôøi ñöôïc höôûng nhôø. Ñaây laø moät böôùc tieán, tuy nhieân phaân nöûa caùc beänh nhaân lieät khaùng chöa ñöôïc höôûng caùc phöông phaùp trò lieäu naøy. Theá roài hieän nay laïi coøn coù thaùch ñoá cuûa cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh toaøn caàu nöõa, vì vaäy nhieàu chính quyeàn haïn cheá trôï giuùp caùc ngaân khoaûn cho pheùp caùc beänh nhaân coù ñöôïc vieäc trò lieäu naøy. Vôùi tình traïng naøy thì ngöôøi ta sôï raèng con soá nhöõng ngöôøi coù theå söû duïng caùc phöông phaùp trò lieäu seõ khoâng gia taêng trong töông lai.
Hoûi: Thöa Ñöùc OÂng Vitillo, nhöõng ngöôøi gaëp khoù khaên khoâng theå höôûng caùc phöông phaùp trò lieäu naøy hieän ñang soáng beân caùc nöôùc Phi chaâu, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng, nhaát laø taïi caùc nöôùc beân Phi chaâu, lyù do bôûi vì trung taâm beänh dòch Sida vaãn coøn ôû trong caùc nöôùc Phi chaâu. Tuy nhieân cuõng coù caùc vuøng khaùc treân theá giôùi, chaúng haïn nhö trong vuøng Ñoâng Nam AÙ, coù nhieàu ngöôøi khoâng theå höôûng caùc phöông phaùp chöõa trò aáy, cuõng nhö nhieàu nöôùc Ñoâng AÂu vaø Trung AÙ.
Hoûi: Giaùo Hoäi ñeà nghò moät kieåu giaûi quyeát vaán ñeà toaøn veïn cho thaûm caûnh beänh AIDS SIDA. Theá thì ñaâu ñaõ laø caùc ñeà nghò maø Ñöùc oâng ñaõ ñem tôùi cho hoäi nghò quoác teá laàn thöù 19 vöøa qua?
Ñaùp: Chuùng toâi ñaõ noùi nhieàu tôùi kieåu Giaùo Hoäi ñoùi phoù vôùi beänh AIDS SIDA trong ñaïi hoäi coâng giaùo trieäu taäp tröôùc khi dieãn ra hoäi nghò, cuõng nhö trong khi hoïp hoäi nghò. Giaùo Hoäi ñeà nghò moät kieåu ñoái phoù taäp trung nôi con ngöôøi trong taát caû phaåm gía cuûa noù, ñeå thaêng tieán moät cung caùch haønh xöû coù traùch nhieäm ñoái vôùi chính mình cuõng nhö ñoái vôùi tha nhaân. Dó nhieân, chuùng toâi ñaõ luoân luoân nhaéc tôùi Giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi chæ chaáp nhaän lieân heä tính duïc trong boái caûnh cuûa hoân nhaân maø thoâi.
Hoûi: Trong hoäi nghò quoác teá laàn thöù 19 veà beänh lieät khaùng coù caùc toå chöùc ñeà nghò duøng thuoác ngöøa nhö phöông theá tích cöïc ngaên ngöøa beänh Aids Sida. Giaùo Hoäi, traùi laïi, noùi tôùi söï chung thuûy vaø tieát duïc, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng vaây. Giaùo Hoäi ñeà nghò tieát duïc vaø chung thuûy beân trong boái caûnh cuûa hoân nhaân, nhöng cuõng ñeà nghò chuùng trong theá giôùi ñôøi cuõng nhö trong theá giôùi khoa hoïc vaø trong theá giôùi y khoa ñeå traû lôøi cho beänh AIDS SIDA. Coù caùc döõ kieän cho thaáy raèng taïi caùc quoác gia, nôi con soá beänh nhaân HIV giaûm, laø nhôø moät cung caùch haønh xöû coù traùch nhieäm hôn, vaø nhö theá laø giaûm con soá caùc giao hôïp tính duïc vôùi caùc ngöôøi khaùc, cuõng nhö bieát chôø ñôïi tröôùc khi baét ñaàu cuoäc soáng tính duïc.
Hoûi: Coù moät vaán ñeà quan troïng khaùc nöõa trong hoäi nghò ñoù laø vaán ñeà laây beänh töø ngöôøi meï sang ñöùa con. Laøm theá naøo ñeå loaïi boû söï laây beänh naøy? Coù caùc tieán trieån naøo lieân quan tôùi laõnh vöïc naøy hay khoâng?
Ñaùp: Coù, coù caùc tieán trieån. Thaät ra, naêm ngoaùi trong moät cuoäc hoïp treân bình dieän Lieân Hieäp Quoác, ngöôøi ta ñaõ tung ra moät saùng kieán môùi lieân quan tôùi noã löïc loaïi tröø vieäc laây beänh lieät khaùng töø ngöôøi meï sang ñöùa con. Baây gìô, trong naêm nay ñaõ coù 22 quoác gia treân theá giôùi ñöôïc nhaän dieän, trong ñoù coù 21 nöôùc Phi chaâu, nôi coù tôùi 90% tröôøng hôïp laây beänh. Ngöôøi ta ñaõ phaùt trieån caùc chöông trình treân bình dieän quoác gia ñeå loaïi tröø vieäc laây beänh töø caùc baø meï sang con caùi cuûa hoï, baèng caùch chaån beänh ñeå sôùm nhaän ra vi ruùt HIV nôi caùc baø me mang thai, vaø nhö theá ñeå chöõa trò ngay, haàu giaûm soá vi ruùt trong maùu cuûa hoï, vaø nhö theá loaïi tröø khaû theå truyeàn beänh cho ñöùa con trong thôøi gian thai ngheùn, trong luùc sinh con vaø sau ñoù trong khi cho con buù söõa meï. Ñaõ coù raát nhieàu tieán trieån, vaø chuùng toâi hy voïng raèng noäi trong naêm 2015 coù theå khai tröø kieåu laây beänh töø ngöôøi meï sang ñöùa con naøy trong 22 quoác gia noùi treân.
(RG 27-7-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)